SỔ tay hưỚng dẫn thiết kế & thực hiện dự ÁN

7.Các thuật ngữ và khái niệm

Dự án là một tập hợp các hoạt động có liên quan đến nhau nhằm đạt được một hoặc một số mục tiêu xác định, được thực hiện trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định, dựa trên những nguồn lực xác định. Dự án bao gồm dự án đầu tư và dự án hỗ trợ kỹ thuật.

Trong chương trình VWID, dự án là nhóm các hoạt động cụ thể được thực hiện tại từng đơn vị trong thời gian không quá 12 tháng bằng các nguồn lực như đã xác định trong Thỏa thuận tài trợ. Riêng nguồn lực tài chính là số vốn cần thiết để triển khai dự án, trong đó phần vốn yêu cầu từ Chương trình sẽ được cấp không vượt quá mức tối đa đã được phê duyệt và nêu trong Thỏa thuận tài trợ.

Chu trình Dự án (Project Cycle)

Toàn bộ vòng đời của Dự án bao gồm các khâu từ1) xác định, lựa chọn dự án đến 2) thiết kế dự án, 3) xây dựng văn kiện, tài liệu dự án, 4) xin phê duyệt, 5) triển khai thực hiện dự án đến 6) đánh giá, kết thúc dự án.

Phát triển là sự thay đổi của một nhóm đối tượng từ trạng thái không mong muốn (tồn tại, khó khăn, thiếu thốn- chính là vấn đề) lên trạng thái tốt hơn, mong muốn hơn (chính là mục tiêu).

Bao gồm những thay đổi tích cực trực tiếp (outcome) và gián tiếp (impact) tới cộng đồng. Dự án phát triển cần tạo ra những kết quả tích cực (good results) bởi chỉ khi có những thay đổi tích cực như vậy mới tạo ra được sự phát triển- thay đổi từ vấn đề thành mục tiêu.

Đây là một khái niệm đã rất phổ biến trong cộng đồng phát triển quốc tế hàng chục năm qua. Từ khái niệm này đặt ra yêu cầu và tương ứng là các công cụ để trong toàn bộ quy trình của dự án luôn hướng tới việc tạo ra kết quả.

Để tạo ra kết quả cần có một số yếu tố theo một trình tự logic như sau:

1. 
   Đầu vào (input): nguồn lực con người, tài chính, thời gian, máy móc…
   
2. 
   Hoạt động (activity): các công việc, việc làm, hành động
   
3. 
   Đầu ra (output): sản phẩm tạo ra được sau mỗi hoạt động (ví dụ số sách in, số lớp tập huấn, số hội thảo, số người tham gia….)
   
4. 
   Kết quả trực tiếp (outcome): thay đổi tới cộng đồng do ảnh hưởng trực tiếp từ đầu ra (ví dụ: số cán bộ sử dụng kỹ năng mới được trang bị, số đơn vị sử dụng quy trình mới được hướn dẫn)
   
5. 
   Kết quả gián tiếp (impact): thay đổi gián tiếp ở cộng đồng nhờ đầu ra và kết quả trực tiếp (ví dụ: tỷ lệ người dân hưởng ứng thực hiện phong trào nhờ đơn vị đã ứng dụng quy trình được hướng dẫn (kết quả trực tiếp) sau khi được tập huấn 2 lớp (đầu ra).
   

Là những mốc đặt ra để dự án phấn đấu thực hiện và hoàn thành trong thời gian nhất định (mỗi kỳ hoặc toàn dự án).

Chỉ tiêu cho kết quả trực tiếp chính là mục tiêu cụ thể của dự án.

Theo chuỗi kết quả, tương ứng có:

1. 
   chỉ tiêu đầu vào (nguồn lực, thời gian…) cần và sẽ sử dụng cho mỗi hoạt động cũng như cho toàn dự án
   
2. 
   chỉ tiêu cho hoạt động (lượng đầu vào sẽ sử dụng, lượng đầu ra sẽ tạo ra)
   
3. 
   chỉ tiêu cho đầu ra - số lượng cụ thể sản phẩm sẽ phải tạo được từ đầu ra (số đơn vị được hỗ trợ, số buổi hội thảo tổ chức, v.v…)
   
4. 
   chỉ tiêu cho kết quả trực tiếp- mức thay đổi phải đạt được ở đơn vị, nhóm đối tượng hưởng lợi trực tiếp (số hoặc tỷ lệ đơn vị áp dụng quy trình được hướng dẫn).
   
5. 
   chỉ tiêu cho kết quả gián tiếp (tác động)
   

Mỗi dự án cần có ít nhất một mục tiêu cụ thể. Đây chính là chỉ tiêu về thay đổi trực tiếp ở cộng đồng mà dự án hướng tới tạo ra trong thời gian, nguồn lực có được của mình.

Ví dụ: 80% đơn vị được hướng dẫn áp dụng đầy đủ quy trình mới vào giải quyết khiếu nại, tố cáo.

8.Đề án (Đề xuất Dự án) và các tiêu chí xác định Đề án tốt

Nếu xem lại khái niệm của Dự án như nêu ở mục 7, Dự án có 3+1 các yếu tố ràng buộc chính về 1) thời gian, 2) về ngân sách, 3) mục tiêu và đặc biệt 4) phải được các bên liên quan chính chấp nhận.

Do đó, như sẽ tiếp tục trình bày dưới đây, một Đề án tốt phải thể hiện được khả năng thực hiện được (khả thi), đóng góp vào xu hướng phát triển chung (giải quyết được vấn đề, tồn tại), cụ thể phải chứng minh được các thông tin về:

• 
  Kế hoạch thực hiện rõ ràng, cụ thể (mục tiêu sẽ đạt được, vấn đề cần giải quyết, công việc, thời gian, chi phí);
  
• 
  Huy động được nhân lực, trang thiết bị và tài chính;
  
• 
  Xác định rõ đối tượng hưởng lợi và các bên liên quan;
  
• 
  Thể hiện được mong muốn, thậm chí cam kết và hỗ trợ từ cộng đồng và sự tham gia của đối tượng hưởng lợi;
  
• 
  Đáp ứng các quy định thủ tục hành chính của nhà tài trợ.