O‘YIN HARAKATLARINING ME’YoRINI BELGILASh

O‘yinda bajariladigan harakatlarni to‘g‘ri belgilash o‘qituvchining muhim 
vazifasidir. O‘yinni o‘tkazishga kirishishdan oldin qilinadigan ishning harakteri va 
o‘ynovchilarning kayfiyatini hisobga olish lozim. Agar o‘yin jismoniy yoki aqliy 
kuch sarflangan darslardan keyin (kontrol ish yoki shu kabi mashg‘ulotlardan) 
keyin o‘tkaziladigan bo‘lsa, o‘ynovchilar kamroq yoki o‘rtacha harakatlanadigan 
o‘yinlarni tanlash kerak. 
Mashg‘ulot paytida o‘yinlarning tezligi-umumiy harakatchanligini hisobga olib, 
ularni o‘zaro navbatlantirib turish lozim. Masalan, hamma ishtirokchilar bir vaqtda 
yuguradigan o‘yindan keyin to‘p irg‘itiladigan o‘yinni o‘tkazish foydalidir. 
O‘yin surhatini pasaytirish, ya’ni o‘yindagi harakat tezligini kamaytirish o‘yindagi 
harakatlarni muayyan mehyorda olib borish usullaridan biri hisoblanadi. O‘yinda 
bolalar jismoniy mashqlarni bajarishda qattiq hayajonlanib ketadilar. Shuning 
uchun o‘qituvchi ularning kayfiyatiga qarab ish to‘tmasligi: o‘quvchilarning yosh 
xususiyatlarini, tayyorgarligi va salomatligini ham hisobga olish shart. O‘qituvchi 
onaboshilarning ahvoli va harakatlarini alohida kuzatib borishi, do‘xtirning har bir 
o‘quvchi haqidagi ma’lumotlarini ham uno‘tmasligi lozim. qilinadigan 
harakatlarning muayyan mehyori o‘yin o‘tkaziladigan sharoitlarni hisobga olib, uni 
o‘tkazish metodikasi bilan belgilanadi.
O‘YINNI TUGAShI 
O‘yinni davom etishi har xil bo‘lishi mumkin. Shug‘ullanuvchilarning 
tarkibiga, mashg‘ulotni sharoitiga qarab, o‘yinni harakterini hisobga olgan holda, 
o‘qituvchi o‘yinni davom etishini belgilaydi. Eng muhimi o‘yinni o‘z vaqtida 
tugallashdir. Chunki o‘yinni vaqtidan ilgari tugatmaslik, shuningdek, uni cho‘zib 
yubormaslik kerak. 
O‘yinni davom etishi bir qancha sabablarga bog‘liq bo‘ladi: ishtirokchilarni 
soniga (qancha o‘yin ishtirokchilari kam bo‘lsa, shuncha o‘yin qisqa bo‘ladi); 
o‘ynovchilarning yoshiga (bolalar kichik yoshidan boshlab uzoq vaqt davomida 
o‘ynashi mumkin emas); o‘yinni mazmuniga (o‘yin katta yuklama bilan 
o‘tkaziladigan bo‘lsa, unda davom etish vaqti qisqa bo‘ladi); o‘yinni o‘tkazish 
joyiga, o‘qituvchi tomonidan taklif qilingan tezlikka yoki mehyoriga; o‘qituvchi 

tajribasiga (kam tajribaga ega bo‘lgan o‘qituvchi o‘yinni qisqa qilib tugatadi) va 
boshqa sabablarga bog‘liq bo‘ladi. 
O‘yinni tugatishni eng avvalo uni o‘yin ishtirokchilariga ta’sir etishiga qarab 
qo‘yilishi lozim. O‘qituvchi shunday paytni to‘pishi kerakki, qachonki o‘yinni 
maqsadga muvofiq ravishda to‘xtatish kerak. 
O‘yinni charchashni birinchi alomatlari paydo bo‘la boshlagan vaqtda tamom 
qilish kerak; ko‘pchilik ishtirokchilarni e’tiborsizligi o‘yin ishtirokchilarini qoidani 
bo‘zishi, harakatni aniq bajarmasligi, maqsadga erishish yo‘lida yetarli darajada 
qat’iyatlik ko‘rsatmaslik, ayrim o‘ynovchilarni qiziqishlarini nafas olishini 
tezlashishidir. 
O‘yinni o‘qituvchi tomonidan belgilangan vaqtda tugatishi zarur, buning uchun 
o‘quvchilarga oldindan aytib qo‘yilishi kerak. O‘yin ishtirokchilari shuni hisobga 
olib, o‘yinni davom etish vaqtida o‘zlarining kuchlarini to‘g‘ri taqsimlaydilar. 
Belgilangan vaqtdan 1-3 daqiqa oldin iloji boricha ishtirokchilarni o‘yinni 
tugatishga tayyorgarlik ko‘rishlari uchun ogoxlantiriladi. 
Agar o‘yin komandali bo‘lsa, o‘yin ishtirokchilarini, ular necha marta 
takrorlashlarini o‘yin oldidan aytib qo‘yilishi shart. 
O‘yinni davom etishi mashg‘ulotni shakliga bog‘liq bo‘ladi. Agar o‘yin jismoniy 
tarbiya darsida o‘tkazilayotgan bo‘lsa, unda unga ajratilgan vaqt chegaralangan 
bo‘ladi. Agar o‘yin darsdan tashqari vaqtda o‘tkazilganda, uzoq vaqt davom etishi 
mumkin, chunki o‘ynovchilarni uzoq vaqt davomida o‘ynashga o‘rgatiladi. 
O‘qituvchi barcha holatlarda o‘yin ishtirokchilarini charchatib qo‘ymasligi 
kerak va o‘yin ishtirokchilarini qiziqishi orta borayotgan vaqtda, ular to‘liq, 
jo‘shqin harakat qiliyotgan bir vaqtda o‘yinni tugatishi kerak. 

tải về 1.07 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: