e/ Đảo hợp
Có hòa hợp, nhưng là hòa hợp đảo ngược. Hòa hợp đúng đắn là trước nhân sau tôn. Hòa hợp đảo ngược là trước tôn sau nhân. Thí dụ:
Tôn: làm người thì phải chết
Nhân: Vì người là động vật
Dụ: phàm là động vật thì phải chết, như con mèo v.v…
Đáng lẽ phải diễn đạt như trên mới đúng đắn, nhưng lại nói phàm những vật phải chết đều là động vật, như mèo. Diễn đạt như vậy tuy có hòa hợp nhưng là hòa hợp đảo ngược, vì đặt tôn trước nhân.
4.2. Năm lỗi sau đây thuộc dị dụ
a/ Sở lập bất khiển
Tôn là sở lập. Nhân là năng lập. Lập dị dụ mà có quan hệ với tôn là phạm lỗi sở lập bất khiển.
Thí dụ: Lập tôn: Âm thanh là thường trú
Nhân: vì âm thanh không có chất ngại.
Dị dụ: Mọi vật vô thường đều có chất ngại như cực vi.
Theo cả hai học phái Thanh Luận và Thắng Luận đều thừa nhận cực vi là thường trú, do đó lập dị dụ như vậy là không loại bỏ được quan hệ giữa dị dụ với tôn, tức sở lập, tức phạm lỗi sở lập bất khiển (Cần hiểu tôn này lập ra trong bối cảnh có cuộc tranh cãi giữa hai học phái của Ấn Độ giáo là Thanh Luận và Thắng Luận).
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |