Nguyễn Phong Nam - Giáo trình Văn học Việt Nam giai đọan nửa cuối thế kỷ XIX
49
cao của văn chương cổ điển Việt Nam và chiếm giữ một vị trí quan trọng
trong đời sống văn hóa cộng đồng.
Trong tác phẩm Lục Vân Tiên, người đọc dễ dàng nhận ra nhiều tình
tiết có nét tương đồng với cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu. Bởi thế, có thể
suy đoán truyện thơ này được sáng tác vào lúc nhà thơ đã bị mù. Qua một
thời gian khá dài lưu hành trong dân chúng, năm 1864, một võ quan người
Pháp (Gabriel Aubaret) đã sưu tập những bản chép tay rời rạc rồi sắp xếp lại
và dịch ra tiếng Pháp, cho in lần đầu trên Kỷ yếu châu Á.
Lục Vân Tiên là câu chuyện về cuộc đời của chàng trai họ Lục, một
bậc anh hùng nghĩa hiệp. Tác giả đã trình bày một cách đầy đủ, chi tiết quá
trình học hành tu dưỡng, những bất hạnh phải nếm trải, mối quan hệ với mọi
người... của chàng Vân Tiên. Qua tác phẩm này, Nguyễn Đình Chiểu muốn
nêu một bài học về đạo lý làm người, cách ứng xử trước những vấn đề cụ thể
trong cuộc sống thường ngày. Có thể dễ dàng nhận ra ý đồ nghệ thuật của
tác giả ngay từ những câu mở đầu thiên truyện:
Trước đèn xem truyện Tây Minh
Gẫm cười hai chữ nhơn tình éo le
Hỡi ai lẳng lặng mà nghe
Dữ răn việc trước lành đè thân sau
Trai thời trung hiếu làm đầu
Gái thời tiết hạnh là câu trau mình.
Tác
giả nói rõ: đây là chuyện "nhơn tình", chuyện đạo lý. Tuy nhiên
cái đạo lý mà Nguyễn Đình Chiểu muốn truyền bá trong tác phẩm có một ý
nghĩa phong phú hơn, biểu hiện của nó cũng sinh động hơn so với những
khái niệm quen thuộc của Nho giáo. Chẳng hạn, tác giả có đề cập đến chữ
trung, nhưng thực chất đó là trung hiếu, trung nghĩa, trung trinh. chứ không
phải là "trung quân" theo nghĩa cương thường. Ngay cả việc tác giả để chàng
Vân Tiên đi dẹp giặc Ô Qua theo mệnh vua thì mục đích chủ yếu vẫn là tạo
điều kiện cho nhân vật chứng tỏ tài văn võ song toàn, thậm chí, chỉ là cái cớ
để Vân Tiên - Nguyệt Nga sum họp là chính. Xét về bản chất, đây là hành
động cứu khốn phò nguy, chống lại cái ác (giặc giã) - vốn là trách nhiệm của
bậc anh hùng, trang hảo hán. Nói cách khác, Lục Vân Tiên là truyện thơ
nhằm biểu dương cái thiện, là bài học về đạo lý làm người.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |
