Nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c ng nghÖ

Víi mçi lo¹i s©u h¹i treo 10 bÉy r¶i r¸c trªn c¸nh ®ång cÇn theo dâi, hµng ngµy theo dâi diÔn biÕn, sè l­îng tr­ëng thµnh vµo bÉy, x¸c ®Þnh thêi ®iÓm xuÊt hiÖn, thêi gian ré cña tr­ëng thµnh s©u h¹i.

- Víi s©u t¬, s©u khoang h¹i rau hä hoa thËp tù: ®Æt 100 bÉy s©u t¬, 100 bÉy s©u khoang/1ha (kho¶ng c¸ch 10 x 10m), sau 20 ngµy thay måi bÉy 1 lÇn. Thêi ®iÓm mËt ®é s©u h¹i cao cã thÓ kÕt hîp phun thuèc trõ s©u sinh häc ë giai ®o¹n 45 – 50 ngµy sau trång.

- Víi s©u xanh ®ôc qu¶ cµ chua: ®Æt 200 bÉy/1ha (kho¶ng c¸ch 7 x 7m), sau 20 ngµy thay måi bÉy 1 lÇn.

3.3. Kü thuËt sö dông bÉy:

- BÉy lä nhùa: §Ó treo måi Pheromone phßng trõ s©u khoang, s©u xanh, bÉy lµm b»ng lä nhùa (2lÝt) ë vÞ trÝ 2/3 vÒ phÝa n¾p lä ®ôc 4 - 5 lç cã ®­êng kÝnh 1,5cm, dïng d©y thÐp buéc xuyªn n¾p lä, mét ®Çu d©y buéc måi bÉy, ®Çu kia buéc vµo cäc tre ®Ó c¾m trªn ruéng hoÆc giµn c©y. Måi bÉy treo ngang b»ng c¸c lç ®Ó Pheromone dÔ khuyÕch t¸n ra ngoµi. Trong lä chøa n­íc xµ phßng lo·ng tû lÖ 1%, ®Æt bÉy cao h¬n bÒ mÆt c©y trång trªn ruéng 20 – 30cm phÝa ®Çu h­íng giã, hµng bÉy cuèi cïng ®Æt c¸ch bê ruéng 10 – 15m.

- BÉy b¸t: ®Ó treo måi Pheromone phßng trõ s©u t¬ cã ®­êng kÝnh 18 – 20 cm, bÉy ®­îc treo kiÓu quang treo, måi bÉy c¸ch miÖng b¸t 5cm. Trong b¸t ®ùng n­íc xµ phßng 0,1%.

- Thu bá s©u tr­ëng thµnh 3 – 5 ngµy /lÇn, khi mËt ®é cao 1 ngµy/lÇn. Th­êng xuyªn bæ sung n­íc xµ phßng vµo bÉy, tr¸nh ®Ó bÉy kh« n­íc.

Thùc nghiÖm vµ lùa chän ®­îc gièng cµ chua ghÐp trªn gèc cµ tÝm cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh hÐo xanh vi khuÈn, sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn tèt, cho n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao phï hîp víi ®iÒu kiÖn H¶i Phßng.

- Thu thËp th«ng tin t­ liÖu.

- TiÕp thu quy tr×nh ghÐp cµ chua trªn gèc cµ tÝm cña ViÖn Nghiªn cøu Rau qu¶ trung ­¬ng.

- Thùc nghiÖm ghÐp 3 gièng cµ chua (VL2910, VD2962, BM199) trªn gèc cµ tÝm (EG203) vµ trång thö nghiÖm c¸c gièng cµ chua ghÐp trªn 02 ch©n ®Êt thÞt (nÆng vµ nhÑ) trong vô hÌ thu 2007 t¹i x· T©n TiÕn – An D­¬ng – H¶i Phßng.

- Lùa chän gièng cµ chua ghÐp cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh hÐo xanh vi khuÈn.

KÕt qu¶ nghiªn cøu:

Qua thu thËp th«ng tõ c¸c t­ liÖu trong n­íc, ban chñ nhiÖm chuyªn ®Ò ®· thu thËp ®­îc nhiÒu quy tr×nh ghÐp sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p vµ gièng ghÐp kh¸c nhau. Tõ ®ã quyÕt ®Þnh chän ViÖn Nghiªn cøu rau qu¶ lµ ®¬n vÞ chuyÓn giao kü thuËt, quy tr×nh ghÐp, h­íng dÉn trùc tiÕp thùc hµnh ghÐp cµ chua trªn cµ tÝm cho 20 c¸n bé kü thuËt. Sau 15 ngµy tiÕp thu quy tr×nh kü thuËt, c¸c häc viªn ®· thµnh thôc kü thuËt ghÐp vµ kü thuËt ch¨m sãc c©y gièng sau ghÐp, tû lÖ c©y sèng sau ghÐp lÇn cuèi ®¹t 85%.

§Ó x¸c ®Þnh tæ hîp cµ chua ghÐp trªn gèc cµ tÝm thÝch hîp trång trong ®iÒu kiÖn H¶i Phßng, Ban chñ nhiÖm chuyªn ®Ò tiÕn hµnh trång c¸c tæ hîp ghÐp kh¸c nhau trªn hai ch©n ®Êt thÞt nÆng vµ thÞt nhÑ.

KÕt qu¶ theo dâi cho thÊy, c©y ghÐp ph¶i tr¶i qua mét giai ®o¹n håi phôc sau ghÐp nªn cµ chua kh«ng ghÐp ra hoa sím h¬n so víi c¸c c©y cµ chua ghÐp (6 – 7 ngµy). Thêi gian cña c¸c giai ®o¹n sinh tr­ëng, ph¸t triÓn ë cïng mét gièng cµ chua trªn hai ch©n ®Êt thÞt nÆng vµ thÞt nhÑ lµ nh­ nhau. Tuy nhiªn, thêi gian sinh tr­ëng ngoµi ruéng s¶n xuÊt cña c¸c gièng ghÐp dµi ngµy h¬n (trªn 150 ngµy), ®Æc biÖt gièng VL2910 lµ 170 ngµy trªn c¶ hai ch©n ®Êt, v× vËy nªn gièng VL2910 cho thêi gian thu ho¹ch qu¶ nhiÒu h¬n, n¨ng suÊt cao h¬n.

MÆc dï cïng mét gièng ghÐp sù chªnh lÖch vÒ n¨ng suÊt lµ kh«ng nhiÒu, nh­ng c¸c gièng kh¸c nhau th× n¨ng suÊt chªnh lÖch nhau râ rÖt. Gièng VL 2910 lµ gièng cho n¨ng suÊt cao nhÊt.

Tãm l¹i, sau khi theo dâi sinh tr­ëng, ph¸t triÓn, n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña 3 gièng cµ chua ghÐp lµ DV2962, BM199 vµ VL 2910 cho thÊy, gièng cµ chua VL2910 cã tû lÖ c©y sèng sau ghÐp cao nhÊt, gi¸ thµnh c©y gièng thÊp, sinh tr­ëng tèt vµ cho n¨ng suÊt cao trªn ®ång ruéng, cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, thÝch hîp trång trong ®iÒu kiÖn H¶i Phßng.

lÜnh vùc thñy s¶n
Nghiªn cøu x©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ

s¶n xuÊt gièng vµ thö nghiÖm nu«i tu hµi

tõ nguån gièng nh©n t¹o

M· Sè: ®t.ts.2003.285

C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: Trung t©m Quèc gia Gièng h¶i s¶n miÒn B¾c.

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TrÇn ThÕ M­u.

Thêi gian thùc hiÖn: Tõ th¸ng 01 n¨m 2003 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2004.

Ngµy ®¸nh gi¸: Ngµy 21 th¸ng 8 n¨m 2008.

Kinh phÝ thùc hiÖn: 997.000.000 ®ång (Ng©n s¸ch khoa häc c«ng nghÖ thµnh phè cÊp: 134.000.000 ®ång).
Môc tiªu nghiªn cøu:

X©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng vµ thö nghiÖm nu«i tu hµi tõ nguån gièng nh©n t¹o.

- Nghiªn cøu x©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt gièng tu hµi nh©n t¹o t¹i H¶i Phßng.

- Thùc nghiÖm nu«i tu hµi tõ nguån gièng nh©n t¹o theo 2 ph­¬ng ph¸p: nu«i trªn ®¸y tù nhiªn vµ nu«i trong lång treo.
KÕt qu¶ nghiªn cøu:

1. Nghiªn cøu c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng vµ nu«i tu hµi

C¨n cø vµo c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu còng nh­ c¸c tµi liÖu trong n­íc, quèc tÕ, Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng tu hµi b¾t ®Çu tõ viÖc lùa chän tu hµi bè mÑ vµ nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm sinh häc sinh s¶n, cho tu hµi ®Î trøng, thô tinh vµ Êp në, ­¬ng nu«i Êu trïng tu hµi, ­¬ng gièng tu hµi ë biÓn, nghiªn cøu l­u gi÷ vµ nu«i sinh khèi vi t¶o;…

Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng tu hµi ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau:



2. Thùc nghiÖm nu«i tu hµi tõ nguån gièng nh©n t¹o theo 2 ph­¬ng ph¸p: nu«i trªn ®¸y tù nhiªn vµ nu«i trong lång treo

2.1. ¶nh h­ëng cña mËt ®é nu«i ®Õn sinh tr­ëng vµ tû lÖ sèng cña tu hµi

§èi víi kiÓu nu«i trªn nÒn ®¸y tù nhiªn sau 15 th¸ng nu«i, c¸c kÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®­îc ghi ë b¶ng 1.

§èi víi kiÓu nu«i lång treo, c¸c kÕt qu¶ sau 15 th¸ng nu«i th­¬ng phÈm ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 2.

§èi víi kiÓu nu«i treo lång kh«ng cã ®¸y c¸t ë tÊt c¶ c¸c mËt ®é vµ ®é s©u th× chØ sau 1 th¸ng cho thÊy tu hµi kh«ng ph¸t triÓn ®­îc, c¸c vßi xi ph«ng bÞ c¸c sinh vËt kh¸c b¸m vµo vµ chÕt nhiÒu. Nh­ vËy, ®èi víi tu hµi ®Ó sinh tr­ëng ®­îc th× cÇn ph¶i cã chÊt ®¸y ®Ó vïi m×nh. V× vËy, kiÓu nu«i kh«ng cã chÊt ®¸y kh«ng phï hîp ®èi víi ®èi t­îng tu hµi.

Thö nghiÖm nu«i lång treo ë c¸c ®é s©u 1, 2 vµ 3m d­íi mÆt n­íc biÓn. C¸c kÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng 3.

KÕt luËn: Hoµn toµn cã thÓ chñ ®éng s¶n xuÊt gièng Tu hµi víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay vµ cho kÕt qu¶: Tû lÖ në ®¹t trªn: 60%; Tû lÖ thµnh con gièng cÊp 1 ®¹t: 3-6,5%; Tû lÖ thµnh con gièng cÊp 2 ®¹t: 2,4 – 5,1% (tû lÖ sèng tõ gièng cÊp 1 lªn cÊp 2 ®¹t 80%).

Thö nghiÖm t¹o ®µn t«m só bè mÑ (®­îc nu«i vç thµnh thôc tõ nguån t«m hËu bÞ lÊy tõ c¸c ®Çm nu«i qu¶ng canh) qua ®«ng cã chÊt l­îng tèt.

- ThiÕt kÕ ao nu«i t«m hËu bÞ.

- TuyÓn chän, thu gom vµ vËn chuyÓn ®µn t«m só hËu bÞ tõ c¸c ®Çm nu«i qu¶ng canh vÒ ao nu«i.

- Nghiªn cøu nu«i t«m hËu bÞ trong ao.

- Nghiªn cøu nu«i vç tÝch cùc trong bÓ xi m¨ng.

- Nghiªn cøu nu«i vç thµnh thôc vµ cho sinh s¶n.

§Ò tµi tiÕn hµnh x©y dùng ao nu«i t«m t¹i Phï long – C¸t Bµ ®¹t c¸c th«ng sè ®Ò ra: ao kh«ng b× rß rØ, trµn n­íc, cã nguån n­íc cÊp vµ n­íc th¶i riªng, diÖn tÝch ao kho¶ng 1 ha, ®é s©u tèi thiÓu lµ 1,5m. §ång thêi tiÕn hµnh tuyÓn chän, thu gom vµ vËn chuyÓn ®­îc 500 cÆp t«m só hËu bÞ. Sau qu¸ tr×nh tuyÓn chän, ®Ò tµi ®· thu ®­îc 150 cÆp t«m só bè mÑ hËu bÞ s½n sµng tham gia sinh s¶n. T«m lùa chän ®Ó nu«i lµm ®µn bè mÑ ®­îc kiÓm tra c¸c bÖnh virus, bÖnh vi khuÈn, bÖnh nÊm vµ bÖnh ký sinh trïng.

C¸c yÕu tè thñy lý gåm nhiÖt ®é, pH, ®é mÆn, Oxygen hßa tan cã nhiÒu biÕn ®éng ®Æc biÖt lµ nhiÖt ®é, tuy nhiªn sù biÕn ®éng cña tõng yÕu tè qua c¸c th¸ng nu«i lµ kh«ng lín vµ vÉn ë ng­ìng thÝch hîp cho t«m sinh tr­ëng trong ao. C¸c yÕu tè thñy hãa trong ao nu«i Ýt cã biÕn ®éng vµ lu«n ë ng­ìng thÝch hợp cho t«m sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn.

Trong qu¸ tr×nh nu«i t«m hËu bÞ trong ao, ®Þnh kú 15 ngµy/1lÇn kiÓm tra träng l­îng ngÉu nhiªn 15 c¸ thÓ ®ùc vµ 15 c¸ thÓ c¸i. KÕt qu¶, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ®µn t«m nu«i nãi chung trong ao nu«i ®¹t møc tõ 9,6 - 12 gam/th¸ng ®èi víi con ®ùc vµ ®¹t møc 11,6 – 15,2 gam/th¸ng ®èi víi con c¸i. C¸c yÕu tè m«i tr­êng kh«ng ¶nh h­ëng xÊu ®Õn sù sinh tr­ëng cña t«m nu«i trong ao. Tû lÖ sèng cña ®µn t«m hËu bÞ sau 3 th¸ng nu«i ®¹t 82%.

Trong qu¸ tr×nh nu«i thö nghiÖm trong ao, th­êng xuyªn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa bÖnh tr­íc: tõ kh©u tÈy dän, chuÈn bÞ ao nu«i, ®Õn viÖc ch¨m sãc, qu¶n lý m«i tr­êng. Do ®ã ®µn t«m nu«i kh«ng bÞ nhiÔm c¸c bÖnh nguy hiÓm, kh«ng bÞ thiÖt h¹i do bÖnh g©y ra.

HÖ thèng läc ngËp n­íc ®­îc thiÕt kÕ tæng quan nh×n tõ bÒ mÆt ngÇm cã h×nh d¹ng kÐo dµi 4.4m, réng 1.0m, trong ®ã cã 4.0m chøa vËt liÖu läc. HÖ thèng ®­îc chia thµnh 3 ng¨n kh¸c nhau t¹o cho ®­êng ®i cña n­íc qua vËt liÖu läc th¼ng ®øng. Ngăn số 1, 2 cã diện tÝch nhỏ nhất (0.8m² + 1.0m và 0.5m²+ 1.0m) cã chức năng chÝnh là loại trừ c¸c chất lơ lửng bằng lọc cơ học và hấp thụ, đồng thời thực hiện qu¸ tr×nh v« cơ hãa loại trừ BOD, NH₄⁺ và NO₂^-. Ng¨n sè 3 réng nhÊt 2.7m + 1.0m ®­îc xÕp c¸c vËt liÖu läc ®Ó tiÕp tôc lo¹i trõ BOD, NH₄⁺ vµ NO₂^-, ®Æc biÖt lo¹i trõ NO₃^- vµ PO₄^-3.

T«m bè mÑ khi ®­îc chuyÓn tõ ao nu«i vµo hÖ thèng läc sinh häc hoµn l­u: T«m ®ùc cã träng l­îng 70±5gram, t«m c¸i 100±5gram. MËt ®é t«m ®­îc nu«i vç lµ 2 c¸ thÓ/m² .

Trong thêi gian 4 th¸ng nghiªn cøu tõ th¸ng 12 n¨m 2004 ®Õn th¸ng 3 n¨m 2005 nhËn thÊy t«m só bè mÑ ®­îc nu«i vç trong hÖ thèng läc sinh häc hoµn l­u cã 2 biÓu hiÖn bÖnh ®á th©n vµ nÊm, tuy nhiªn tû lÖ nhiÔm bÖnh rÊt thÊp.

3. Nuôi vỗ thành thục và cho sinh sản nhân tạo

3.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¬ quan sinh dôc vµ ho¹t ®éng giao vü

Cïng víi sù lín lªn vÒ c¬ thÓ, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn buång trøng, c¬ quan sinh dôc ngoµi cña con c¸i (Thelycum) còng thay ®æi nhiÒu vÒ h×nh th¸i ngoµi. T¸c gi¶ chia sù ph¸t triÓn cña buång trøng t«m só thµnh 5 giai ®o¹n: Giai ®o¹n I - h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng nguyªn bµo mÇm; Giai ®o¹n II - h×nh thµnh nh©n nhiÔm s¾c ®· quan s¸t râ Thelycum. ë 2 giai ®o¹n nµy, Thelycum cã 2 l¸ bªn t¸ch ra d¹ng h×nh nÕp c¾t ch÷ V ë gi÷a. Giai ®o¹n III - h×nh thµnh bao vá nh©n; Giai ®o¹n IV: buång trøng ph¸t triÓn cùc ®¹i tõ gi¸p vá ®Çu ®Õn chãt ®u«i. Giai ®o¹n V: (giai ®o¹n ®Î hoÆc tho¸i hãa) buång trøng cã mµu vµng nh¹t, diÖn tÝch c¸c phÇn thu nhá l¹i, buång trøng mÒm nh·o, nh¨n nheo.

KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ tuæi thµnh thôc sinh dôc lÇn ®Çu ë c¸c ®ît triÓn khai cña ®Ò tµi. §ît 1, t«m 5 th¸ng tuæi chuyÓn ra lång hoÆc ao nu«i thªm 2 th¸ng (7 th¸ng tuæi) cã khèi l­îng trung b×nh 114,6g víi t«m nu«i ë ao vµ 80,7g t«m nu«i ë lång ®· b¾t ®Çu thµnh thôc sinh dôc: con ®ùc vµ con c¸i ®· ho¹t ®éng giao vü. Tû lÖ con c¸i mang tói tinh ë t«m nu«i trong lång cao h¬n t«m nu«i trong ao (71,3% vµ 15,7%). Quan s¸t mét sè con c¸i nu«i trong lång ®· nh×n thÊy buång trøng mê (®Çu giai ®o¹n III) nh­ng t«m nu«i ë ao th× ch­a ph¸t hiÖn thÊy. §ît 2 quan s¸t thÊy cã ho¹t ®éng giao vü lÇn ®Çu tõ th¸ng thø 10. Sau khi chuyÓn tõ ao nu«i hËu bÞ vÒ nu«i ë bÓ ph¸t dôc t«m ®­îc kiÓm tra lÇn ®Çu (sau 10 ngµy nu«i t¹i bÓ) ®· cã 50% con ®ùc cã tinh ®Çy ë gèc ch©n bß 5 nh­ng ®Õn ngµy thø 20 míi ph¸t hiÖn ®­îc 2/17 con c¸i ®· cã tinh ë Thelycum.

3.2. Sù ph¸t triÓn cña buång trøng vµ tû lÖ c¸ thÓ thµnh thôc sinh dôc cña t«m só

BiÖn ph¸p chuyÓn t«m vµo nu«i ë bÓ nu«i vç tÝch cùc vµ c¾t m¾t lµ h÷u hiÖu nhÊt ®Ó buång trøng t«m só ph¸t triÓn (nu«i vç thµnh thôc). Thùc tÕ cho thÊy r»ng chÊt l­îng trøng vµ Êu trïng t«m c¸i (b¾t tõ biÓn) thµnh thôc tù nhiªn vµ thµnh thôc sau khi c¾t m¾t t­¬ng ®èi gièng nhau. Sau khi c¾t m¾t, t«m só cã thÓ lét x¸c trong qu¸ tr×nh buång trøng ®ang ph¸t triÓn vµ tói tinh sÏ kh«ng cßn trong Thelycum. Trong bÓ nu«i vç thµnh thôc, diÖn tÝch nhá t«m th­êng Ýt tù giao vü nªn biÖn ph¸p cÊy tinh ®· ®­îc sö dông.

Trong tæng sè 151 con c¸i nu«i ®­îc kiÓm tra chØ cã 2 con cã buång trøng b¾t ®Çu ph¸t triÓn. B»ng m¾t th­êng vµ d­íi ¸nh s¸ng ®Ìn pin cã thÓ thÊy buång trøng mµu tèi mê n»m däc phÇn l­ng c¬ thÓ t«m. ChØ sau khi c¾t m¾t cã 82 con cã buång trøng ph¸t triÓn ®¹t tû lÖ thµnh thôc 61,2%. Sè l­îng con chÕt sau c¾t m¾t còng kh«ng Ýt (21 con) chiÕm gÇn 14%.

C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng giao vü vµ sù ph¸t triÓn cña buång trøng t«m só nu«i nh©n t¹o cho thÊy: t«m só hËu bÞ nu«i trong lång vµ bÓ xi m¨ng ho¹t ®éng giao vü vµ thµnh thôc tù nhiªn tèt h¬n nu«i trong ao. Ngay c¶ nh÷ng c¸ thÓ ®· ®­îc chuyÓn vÒ bÓ xi m¨ng c¾t m¾t ®Ó nu«i tÝch cùc tû lÖ tö vong sau c¾t m¾t vÉn tiÕp tôc cao. Nh÷ng c¸ thÓ cßn sèng sãt sau khi c¾t m¾t cÊy tinh ®Òu cã tû lÖ thµnh thôc rÊt cao, kÝch th­íc buång trøng lín kh«ng kh¸c víi t«m tù nhiªn. C¾t m¾t, cÊy tinh vÉn lµ biÖn ph¸p tÝch cùc nhÊt ®Ó nu«i vç t«m só thµnh thôc hiÖn nay.

Thö nghiÖm cho sinh s¶n t«m nu«i vç thµnh thôc, kÕt qu¶ cho thÊy, t«m só bè mÑ nu«i vç nh©n t¹o hoµn toµn cã thÓ cho sinh s¶n ®­îc t¹i H¶i Phßng, chóng cã thÓ ®Î trøng ®­îc nhiÒu lÇn/vô, lÇn ®Î sau cã l­îng trøng th­êng thÊp h¬n lÇn ®ẻ tr­íc vµ tû lÖ thô tinh vµ tû lÖ në còng thÊp h¬n. Søc sinh s¶n tuyÖt ®èi, tû lÖ thô tinh (68-90%), tû lÖ në (67-90%) cña t«m bè mÑ nu«i vç nh©n t¹o còng cho kÕt qu¶ t­¬ng tù nh­ t«m tù nhiªn cïng träng l­îng vµ kÝch th­íc.

Nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh xö lý n­íc b»ng hÖ thèng läc sinh häc hoµn l­u

phôc vô s¶n xuÊt gièng t«m biÓn trªn vïng cöa s«ng n­íc lî thµnh phè h¶i phßng

M· Sè: ®t.ts.2005.395
C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng biÓn.

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. NguyÔn §øc Cù.

Thêi gian thùc hiÖn: Tõ th¸ng 10 n¨m 2005 ®Õn th¸ng 3 n¨m 2007.

Ngµy ®¸nh gi¸: Ngµy 13 th¸ng 8 n¨m 2008.

Kinh phÝ thùc hiÖn: 1.082.860.000 ®ång (Ng©n s¸ch khoa häc c«ng nghÖ thµnh phè cÊp: 137.660.000 ®ång).
Môc tiªu nghiªn cøu:

X©y dùng m« h×nh xö lý n­íc b»ng hÖ thèng läc sinh häc hoµn l­u khÐp kÝn ®¹t ®é mÆn tõ 28 - 32‰ cã c«ng suÊt 20 - 30 m³/ngµy phôc vô s¶n xuÊt gièng t«m só, t«m he ë vïng cöa s«ng n­íc lî H¶i Phßng.

- Thu thËp xö lý, hÖ thèng ho¸ c¸c th«ng tin, t­ liÖu cã liªn quan.

- X©y dùng m« h×nh xö lý n­íc b»ng hÖ thèng läc sinh häc hoµn l­u phôc vô s¶n xuÊt gièng t«m biÓn trªn vïng cöa s«ng n­íc lî thµnh phè H¶i Phßng.

- Tæ chøc thùc nghiÖm m« h×nh s¶n xuÊt gièng t«m só vµ t«m he ë tr¹i gièng Ngäc H¶i, §å S¬n.

- Hoµn thiÖn vµ kÕt luËn m« h×nh xö lý n­íc b»ng hÖ thèng läc sinh häc hoµn l­u phôc vô s¶n xuÊt gièng t«m biÓn trªn vïng cöa s«ng n­íc lî thµnh phè H¶i Phßng.
KÕt qu¶ nghiªn cøu:

§Ò tµi tiÕn hµnh kh¶o s¸t, thu thËp bæ sung mÉu n­íc biÓn ven bê H¶i Phßng t¹i khu vùc phÝa b¾c vµ nam §å S¬n ®Ó ph©n tÝch. N­íc biÓn ven bê cã hµm l­îng c¸c dinh d­ìng kho¸ng cao vµ bÞ « nhiÔm dÇu - mì, vµ c¸c hîp chÊt thuèc trõ s©u clo h÷u c¬. N­íc biÓn trªn c¸c vïng cöa s«ng n­íc lî ven bê cã hµm l­îng trÇm tÝch l¬ löng rÊt cao, kho¶ng 100 - 250g/l, c¸c chÊt « nhiÔm ®éc h¹i nguy hiÓm bÞ hÊp phô ®Õn 90% trong trÇm tÝch l¬ löng. V× vËy, n­íc biÓn ven bê tr­íc khi cÊp cho s¶n xuÊt gièng t«m biÓn nªn ®­îc ®­a vµo c¸c ao hoÆc bÓ l¾ng, chØ sau 5 - 7 ngµy n­íc ®­îc l¾ng ®äng, c¸c vi t¶o biÓn ph¸t triÓn sinh khèi lín th× n­íc sÏ ®­îc lµm s¹ch c¸c chÊt « nhiÔm kho¶ng 50 - 95%.

Dùa trªn kÕt qu¶ nghiªn cøu míi nhÊt cña thÕ giíi, ®Ò tµi ®· lùa chän ®­îc m« h×nh thiÕt kÕ vµ thö nghiÖm thµnh c«ng hÖ thèng hoµn l­u sinh häc h¹n chÕ thay n­íc b»ng 2 lo¹i vËt liÖu läc lµ ®¸ san h« chÕt vµ ®¸ sÐt Zeolite cã diÖn tÝch riªng bÒ mÆt lµ 270m², ®é rçng tho¸t n­íc 50%. HÖ thèng sinh häc ®¹t hiÖu suÊt läc s¹ch c¸c chÊt « nhiÔm h÷u c¬ vµ dinh d­ìng kho¸ng 50% khi n­íc th¶i ®i qua hÖ thèng, t¶i l­îng thuû lùc ®¹t 50m³/ m³ vËt liÖu läc/ngµy.


N­íc th¶i sau nu«i ®­îc xö lý b»ng hai loµi vi t¶o vµ hai loµi rong biÓn ®¹t hiÖu qu¶ cao. HiÖu suÊt läc s¹ch c¸c dinh d­ìng kho¸ng vµ c¸c nguyªn tè vi l­îng ®¹t 50 - 90% trong 5 ngµy, ®ång thêi lËp l¹i c©n b»ng c¸c ion cña Ca²⁺ vµ Mg²⁺ vµ kh«ng lµm thay ®æi c©n b»ng ion nhãm nguyªn tè halogen, lµm t¨ng cao chÊt l­îng n­íc. Qu¸ tr×nh nµy ®· lo¹i trõ hÇu hÕt c¸c chÊt « nhiÔm trong n­íc th¶i sau nu«i vµ lµ c¬ së quan träng cho t¸i sö dông l¹i c¸c nguån n­íc mÆn cao cho c¸c tr¹i gièng trªn c¸c vïng n­íc lî.

N­íc th¶i ®­îc lµm s¹ch b»ng qu¸ tr×nh quang hîp cña c¸c loµi vi t¶o lµ thøc ¨n t­¬i sèng rÊt tèt cho hai loµi th©n mÒm lµ HÇu s«ng, VÑm xanh vµ lu©n trïng ¨n läc. C¸c loµi th©n mÒm vµ th©n trïng ¨n läc t¶o ®· tiÕp tôc xö lý n­íc th¶i cã chÊt l­îng tèt h¬n. Qu¸ tr×nh ®ã ®· tiªu thô, gi¶m bít hµm l­îng ion Ca²⁺, gi¶i phãng c¸c ion halogen Br^-, F^-, I^-, n­íc th¶i sau nu«i ®­îc xö lý cã chÊt l­îng nh­ n­íc biÓn tù nhiªn.

§Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng n­íc cho s¶n suÊt gièng t«m biÓn, ®Ò tµi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm cho sinh s¶n hai loµi t«m biÓn (t«m r¶o vµ t«m he NhËt B¶n) b»ng chÝnh n­íc th¶i sau khi xö lý qua c¸c m« h×nh thÝ nghiÖm ®¸nh gi¸ chÊt l­îng n­íc vµ ®¸nh gi¸ tiªu chÝ chÊt l­îng n­íc cho thÊy: c¶ hai loµi t«m thÝ nghiÖm ®Òu ®Î rãc, tû lÖ trøng thô tinh vµ tû lÖ në rÊt cao. So s¸nh víi kÕt qu¶ thö nghiÖm sinh s¶n víi n­íc biÓn tù nhiªn ven bê H¶i Phßng kh«ng cã sù sai kh¸c. KÕt qu¶ thö nghiÖm vÒ ­¬ng nu«i Êu trïng trong giai ®o¹n Nauplius cho tû lÖ sèng cao vµ thêi gian chuyÓn biÕn th¸i nhanh t­¬ng tù nh­ n­íc biÓn tù nhiªn.

Trªn c¬ së thÝ nghiÖm Êp në trøng cña hai loµi t«m biÓn trong m«i tr­êng n­íc lî pha muèi ¨n cã ®é muèi ban ®Çu kh¸c nhau ®· t×m ra tiªu chÝ giíi h¹n vÒ hµm l­îng c¸c ion nhãm nguyªn tè halogen, tû sè c©n b»ng ion c¸c nguyªn tè kiÒm thæ vµ halogen. N­íc lî cã ®é muèi ban ®Çu 15‰ - 25‰ ®­îc pha muèi ¨n NaCl sÏ cã sù chªnh lÖch hµm l­îng c¸c ion nguyªn tè kiÒm thæ vµ halogen kh¸c nhau. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh ®­îc giíi h¹n n­íc biÓn 25‰ pha muèi ¨n ®¹t ®é muèi 32‰ lµ giíi h¹n mÊt c©n b»ng ion lín nhÊt ®Ó ®¶m b¶o cho sinh s¶n vµ s¶n xuÊt gièng t«m biÓn.

Tõ qu¶ nghiªn cøu, ®Ò tµi ®· x©y dùng ®­îc m« h×nh xö lý n­íc b»ng hÖ thèng hoµn l­u sinh häc khÐp kÝn phôc vô s¶n xuÊt gièng t«m biÓn trªn vïng cöa s«ng n­íc lî ven biÓn H¶i Phßng. M« h×nh c«ng nghÖ kh«ng thay n­íc trong c¶ mét n¨m s¶n xuÊt gièng t«m biÓn cho mét tr¹i s¶n xuÊt víi c«ng suÊt xö lý ®¹t trªn 50m³/ngµy ®¸p øng ®ñ cho mét tr¹i s¶n suÊt gièng t«m biÓn cã thÓ tÝch ­¬ng nu«i 300m³. M« h×nh nµy còng cã thÓ ¸p dông vµo s¶n xuÊt gièng t«m, cua, c¸ biÓn vµ nu«i sinh vËt c¶nh biÓn t¹i H¶i Phßng.



Nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh nu«i lu©n canh c¸ r« phi trong ao, ®Çm n­íc lî t¹i h¶i phßng

M· Sè: ®t.ts.2005.406

C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: Trung t©m d¹y nghÒ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ thuû s¶n phÝa B¾c.

Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS. Vò V¨n Dòng.

Thêi gian thùc hiÖn: Tõ th¸ng 4 n¨m 2006 ®Õn th¸ng 12 n¨m 2006.

Ngµy ®¸nh gi¸: Ngµy 15 th¸ng 9 n¨m 2008.

Kinh phÝ thùc hiÖn: 725.550.000 ®ång (Ng©n s¸ch khoa häc c«ng nghÖ thµnh phè cÊp: 113.450.000 ®ång).
Môc tiªu nghiªn cøu:

- Môc tiªu chung: gãp phÇn sö dông hîp lý tiÒm n¨ng diÖn tÝch mÆt n­­íc lî ®Ó ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n theo h­­íng bÒn v÷ng, ®­a nghÒ nu«i t«m só vµ c¸ r« phi thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt hµng hãa phôc vô tiªu dïng trong n­­íc, xuÊt khÈu, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho ng­­êi d©n ven biÓn.

- Môc tiªu cô thÓ: x©y dùng m« h×nh nu«i lu©n canh c¸ r« phi trong ao ®Çm n­íc lî t¹i H¶i Phßng.
Néi dung nghiªn cøu:

- ¦¬ng nu«i c¸ r« phi tõ c¸ h­¬ng lªn c¸ gièng trong ao ®Çm n­íc lî.

- Nghiªn cøu bÖnh c¸ r« phi trong ao ®Çm n­íc lî vµ biÖn ph¸p phßng trÞ.

- Nghiªn cøu thøc ¨n cho c¸ r« phi trong ao ®Çm n­íc lî.

- X©y dùng m« h×nh nu«i lu©n canh c¸ r« phi trong ao ®Çm n­íc lî.
KÕt qu¶ nghiªn cøu:

§Ó ­¬ng nu«i thµnh c«ng c¸ r« phi tõ c¸ h­¬ng lªn c¸ gièng trong ao ®Çm n­íc lî, Ban chñ nhiÖm tiÕn hµnh lùa chän nguån c¸ gièng th¶ trong c¸c ao ­¬ng lµ c¸ r« phi ®¬n tÝnh cã kÝch cì 800 - 1.000 con/kg, mËt ®é ­¬ng trong c¸c ao tõ 40-50 con/m². TiÕn hµnh ­¬ng c¸ trong 3 ao ®Êt, cã diÖn tÝch tõ 500-1.000m²/ao. M«i tr­êng n­íc lu«n ®¶m b¶o n­íc s¹ch, æn ®Þnh. §é s©u n­íc trong ao ­¬ng lu«n ®­îc duy tr× ë møc dao ®éng tõ 0,8 -1 m.

Trong qu¸ tr×nh ­¬ng nu«i ghi chÐp l­îng thøc ¨n cho ¨n hµng ngµy, träng l­îng cña c¸ khi th¶ vµ khi thu ho¹ch.

Thøc ¨n ®­îc sö dông cho c¸ r« phi tõ c¸ h­¬ng lªn c¸ gièng lµ thøc ¨n do ®Ò tµi s¶n xuÊt cã chÊt l­îng tèt, hµm l­îng ®¹m 35 - 40%. L­îng thøc ¨n hµng ngµy ®­îc tÝnh theo % träng l­îng cña c¸ trong ao (kho¶ng 5%). D­íi ®©y lµ mét sè c«ng thøc mµ ®Ò tµi x©y dùng ®Ó ¸p dông cho m« h×nh ­¬ng vµ nu«i th­¬ng phÈm c¸ r« phi.