XÁC ĐỊNH MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ CĂNG THẲNG Ở CÁC BÀ MẸ CÓ CON NHỎ BỊ BỆNH MÃN TÍNH TẠI BVĐKTƯ THÁI NGUYÊN

XÁC ĐỊNH MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ CĂNG THẲNG Ở CÁC BÀ MẸ CÓ CON NHỎ BỊ BỆNH MÃN TÍNH TẠI BVĐKTƯ THÁI NGUYÊN

Hoàng Thị Mai Nga; Lương Thị Hoa; Phạm Thị Oanh

Nghiên cứu này nhằm mục đích mô tả sự căng thẳng của các bà mẹ có con nhỏ bị bệnh mãn tính. Có 112 bà mẹ có con nhỏ bị bệnh mãn tính đã được mời tham gia vào nghiên cứu này tại Bệnh viện Đa khoa Trung Ương Thái Nguyên từ tháng 4 đến tháng 10 năm 2012. Số liệu được thu thập bởi sự sử dụng hai bộ câu hỏi: Thông tin cơ bản và Sự căng thẳng. Kết quả chỉ ra rằng các bà mẹ có sự căng thẳng ở mức độ trung bình. Kết quả này cho thấy có sự khác biệt về mức độ căng thẳng khi các bà mẹ có độ tuổi, thu nhập gia đình hàng tháng, và trình độ học vấn khác nhau. Tuy nhiên, không có sự khác biệt về sự căng thẳng khi các bà mẹ có sự khác nhau về số con trong gia đình và kinh nghiệm chăm sóc trẻ nhỏ. Từ đó cho thấy người điều dưỡng nên cung cấp hoặc hỗ trợ can thiệp điều dưỡng nhằm làm giảm tối đa sự căng thẳng cho các bà mẹ có con bị bệnh mãn tính.

Phương pháp mô tả cắt ngang được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên. Cỡ mẫu trong nghiên cứu này gồm 112 bà mẹ có con nhỏ bị bệnh mãn tính đưa con và khám và điều trị. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên với các tiêu chuẩn chọn lựa: Các bà mẹ tuổi trên 18; Có con bị bệnh mãn tính; Tự nguyện tham gia nghiên cứu. Số liệu được thu thập từ tháng 4 đến tháng 10 năm 2012 bằng phương pháp phỏng vấn.

Nghiên cứu sử dụng hai bộ câu hỏi: Thông tin chung và Sự căng thẳng của bà mẹ (Abidin, 1995) [1]. Bộ câu hỏi sự căng thẳng của bà mẹ gồm 36 câu hỏi được chia làm 3 nhóm nhỏ, mỗi nhóm gồm 12 câu hỏi với 5 mức độ trả lời từ 1: “rất đồng ý” đến 5: “rất không đồng ý”.

III. KẾT QUẢ

3.1. Thông tin chung:

Các bà mẹ có độ tuổi từ 20 đến 42 với độ tuổi trung bình là 32.32. Phần lớn các bà mẹ (60.16%) đã tốt nghiệp phổ thông trung học. Hơn một nửa các bà mẹ trong nghiên cứu này (70%) có thu nhập trung bình ít hơn 3.000.000 đồng/tháng; 58.9% không có kinh nghiệm chăm sóc trẻ nhỏ trước đó và phần lớn các bà mẹ (61.6%) mới chỉ có một con.

Kết quả nghiên cứu này cho thấy có sự khác biệt về mức độ căng thẳng khi các bà mẹ có độ tuổi, thu nhập gia đình hàng tháng, và trình độ học vấn khác nhau. Tuy nhiên, không có sự khác biệt về sự căng thẳng khi các bà mẹ có sự khác nhau về số con trong gia đình và kinh nghiệm chăm sóc trẻ nhỏ.

Kết quả nghiên cứu này không phù hợp với rất nhiều nghiên cứu trước đó khi cho thấy các bà mẹ có con nhỏ bị bệnh mãn tính có mức độ căng thẳng ở mức độ trung bình, trong khi hầu hết các nghiên cứu trước đó đều cho thấy ở mức độ cao ([6], [7], [8]). Sự khác biệt của nghiên cứu này so với nhiều nghiên cứu trước đó là do các bệnh mãn tính của trẻ trong nghiện cứu này không quá nghiêm trọng và các bà mẹ đã dần thích nghi khi chăm sóc con mình. Hơn nữa có lẽ các bà mẹ cho rằng chăm sóc con mình cũng là trách nhiệm và chức năng bình thường của một người làm mẹ. Trong khi các nghiên cứu trước đó hầu hết đều làm trên trẻ có bệnh cảnh đặc biệt hơn như: chậm phát triển thể chất, tim bẩm sinh, ung thư…

Có nhiều nghiên cứu cũng cho kết quả tương tự nghiên cứu này. Gray (1992) [3]; và Bundy (1996) [2] chỉ ra rằng các bà mẹ có nhóm tuổi khác nhau thì có sự khác nhau về mức độ căng thẳng khi có con bị bệnh mãn tính. Hay Yildiz và cộng sự (2009) [9] cho biết các bà mẹ có mức thu nhập khác nhau thì cũng có mức độ căng thẳng khác nhau. Tuy nhiên về trình độ học vấn thì kết quả của nghiên cứu này lại không giống với nhiều nghiên cứu trước đó. Điều này có thể do phần lớn các bà mẹ trong nghiên cứu này đều đã tốt nghiệp phổ thông trung học nên họ dễ thích nghi và có khả năng đáp ứng tốt hơn khi chăm sóc một đứa con bị bệnh mãn tính.

IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Chăm sóc một đứa trẻ bị bệnh mãn tính thường làm cho bà mẹ cảm thấy rất căng thẳng và mệt mỏi. Bởi nó không chi là gánh nặng về vật chất cho gia đình và xã hội mà còn gây ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần của các bà mẹ nói riêng và của các gia đình nói chung. Mặc dù nghiên cứu này cho thấy các bà mẹ có mức độ căng thẳng là trung bình nhưng người điều dưỡng vẫn cần có những can thiệp điều dưỡng để hỗ trợ cho các bà mẹ và gia đình khi có con bị bệnh mãn tinh nhằm làm giảm tối đa sự căng thẳng cho họ cũng như sự tổn hại về tinh thần.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên, toàn thể cán bộ khoa Nhi, cùng toàn thể các bệnh nhân tham gia đã giúp tôi hoàn thành nghiên cứu này.

[1]Abidin, R. R. Parenting Stress Index: Professional manual, 3^rd ed. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, 1995.

[2] Bundy, M. B. “The Interrelation of stress, appraisal, coping, and adjustment in parents of children with autism.” Dissertation Abstracts International. The Humanities and Social Sciences Faculty, Hong Kong University, 1996.

[3] Gray, D. E., and Holden, W. J. “ Psycho- social Well-Being among Parents of Children with Autism”, Australia and New Zealand Journal of Developmental Disabilities. 18 (April 1992): 83-93.

[5] Lawoko, S., and Soares, J. “Distress and hopelessness among parents of children with congenital heart disease, parents of children with other disease, and parents of healthy children.” Journal of Psychosomatic Research. 52 (April 2002) :193‑208.

[6] Lopes, V., Clifford, T., Minnes, P., and Ouellette-Kuntz, H. “Parental stress and coping in families of children with and without developmental delays.” Journal of Developmental Disabilities, 14 (May 2008) : 99-104.

[7] Potterton, J., Sstewart, A. V., and Cooper, P. “Parenting stress of caregivers of young children who are HIV Positive.” African Journal of Psychiatry, 10 (November 2007) : 210-214.

[8] Shin, J and Nhan, N. V. “ Predictors of parenting stress among Vietnamese mothers of young children with and without cognitive delay”. Journal of Intellectual & Developmental Disability. 34 (March 2009) : 17-26.

[9] Yildiz, A., Celebioglu, A., and Olgun, H. “Distress levels in Turkish parents of children with congenital heart disease.” Australian Journal of Advanced Nursing. 26 (March 2009) : 39-46.