HocThuyetDoanhNghiep edu vn Thuyết bàn tay vô HÌNH

Học thuyết doanh nghiệp 

 

36 

trúc xã hội, (2) văn hoá và (3) nền văn minh”

7

(Merton, 1936, trang 895). Các hành động được 

phân thành hai loại: “(a) không tổ chức ­ unorganized và (b) có tổ chức chính thức ­ formally 

organized” (Merton, 1936, trang 896). 

Cách phân loại này phân biệt giữa hậu quả không mong đợi do hành động cá nhân và hậu 

quả không mong đợi do hành động xã hội. Trong đó, “Xã hội” ở đây đơn giản có nghĩa là tập 

thể: một hiện tượng được coi là xã hội nếu liên quan đến nhiều tác nhân là con người mà các 

hành động hoặc kế hoạch của họ có liên quan đến nhau”

8

 (Collin, 1997, trang 5) và hành động 

thực hiện có thể có hoặc không tuân theo các quy định của một doanh nghiệp nhất định. 

Như vậy, trên thực tế, có nhiều hành động có thể gây ra hậu quả không mong đợi, bao 

gồm hành động có tổ chức và hành động phi tổ chức, hoặc hành động cá nhân và hành động 

xã hội. 

2.3. Bàn tay vô hình và kết quả không mong đợi 

Hậu quả do bàn tay vô hình gây ra được định nghĩa là tổng thể các kết quả không mong 

muốn  với các đặc trưng  nêu trên. Rothschild (2001)  cho rằng từ  “vô hình (invisible)” trong 

thuyết bàn tay vô hình và kết quả không mong đợi hàm ý “sự  mù quáng” (blindness). Đồng 

thời, tác giả cho rằng Smith “nhìn nhận con người như những thẩm phán giỏi nhất về lợi ích 

của họ nhưng chủ thể của lời giải thích về bàn tay vô hình lại không thể nhìn thấy bàn tay mà 

họ được dẫn dắt”

9

 (Rothschild, 2001, trang 123). 

Rothschild  (2001)  định  nghĩa  khái  niệm  “mù  quáng”  dưới  hai  góc  độ.  Thứ  nhất,  khi 

xem  xét  nội  dung  quy  định  mà  bỏ  qua  lợi  ích  cho  bản  thân  hay  người  khác,  khiến  các  nhà 

quản lý không thể nhìn nhận, đánh giá công sức của cá nhân đó. Smith (1789) giải thích rằng: 

“Trong các loại hình ngành công nghiệp nội địa, khi tư bản vốn có thể sử dụng, và từ đó sản 

xuất  ra  các  giá  trị  lớn  nhất,  thì  mỗi  cá  nhân,  tùy  vào  hoàn  cảnh  của  mình,  rõ  ràng  có  khả 

năng đánh giá  lợi  ích bản thân tốt  hơn  so  với  bất  kỳ chính  khách hay nhà lập  pháp nào”

10

 

(trang IV.2.10). Thứ hai, “sự mù quáng” áp dụng cho những cá nhân không có ý định gây ra 

hậu quả xã hội. Mỗi cá nhân bất kỳ không thể biết trước quyết định của những cá nhân khác, 

cũng  như  một số yếu tố bên  ngoài có thể  làm ảnh  hưởng đến kết quả hành động của  mình. 

Điều này vô tình đã gây ra hậu quả cho xã hội ngoài chủ định của cá nhân. 

                                                

7

 “These sum­total or concrete consequences may be differentiated into (a) consequences to the actor(s), (b) 

consequences to other persons mediated through (1) the social structure, (2) the culture and (3) the civilization”. 

8

 “‘Social’ here simply means collective: a phenomenon counts as social if it involves a plurality of human 

agents whose actions or plans are somehow mutually related”. 

9

 “sees the people as the best judges of their interest [. . .] But the subjects of invisible­hand explanation are 

blind, in that they cannot see the hand by which they are led”. 

10

  “What  is  the  species  of  domestic  industry  which  his  capital  can  employ,  and  of  which  the  produce  is 

likely to be of the greatest value, every individual, it is evident, can, in his local situation, judge much better than 

any statesman or lawgiver can do for him”. 

Chương 1. Thuyết bàn tay vô hình 

 

37

Tất cả các cá nhân trong xã hội; bao gồm các thương gia, các nhà lập pháp, thợ may, thợ 

đóng giày.... đều có thể “mù quáng”. Các cá nhân không nhận thức trước được các hậu quả xã 

hội từ hành động của mình, và sẽ chỉ nhận ra khi  lợi ích bản thân bị xâm hại. Vì vậy, trong 

mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội, “cá nhân là  những thẩm phán giỏi nhất đối với vấn đề 

tải về 406.14 Kb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: