V- Giáo hội và nhân quyền ngày nay

V- Giáo hội và nhân quyền ngày nay

Đối kháng tạo xung đột giữa hai trào lưu tư tưởng Tây phương về các quyền của con người trước hết có tính cách học thuyết vì vấn đề đặt ra là: việc qui chiếu vào Thiên Chúa có thể bảo toàn được phẩm giá con người hay không? Nhưng các ý kiến mới lại luôn kéo theo những cuộc cách mạng xã hội thường phải trả giá bằng một cuộc xung đột dữ dội. Khung cảnh mà cuộc xung đột đó xảy ra là cuộc cách mạng Pháp. Đã hẳn Hiệp chủng quốc , vào thế kỷ XVIII là xứ đầu tiên cống hiến gương mẫu về một phong trào bênh vực các quyền con người về mặt lý thuyết cũng như chính trị, và cũng là xứ đầu tiên công bố những Bản Tuyên ngôn; đó là Bản Tuyên ngôn về các quyền của xứ Virginia năm 1776, và Bản Tuyên ngôn độc lập mấy tháng sau đó. Những bản văn đó chắc chắn đã gây ảnh hưởng ở Pháp, nhưng người ta có thể xem ảnh hưởng nầy tương đối có tính cách phụ thuộc, dù Benjamin Franklin có mặt tại Paris vào năm 1789, do bởi sự kiện là trào lưu tư tưởng làm khởi sinh phong trào nầy tại Hiệp chủng quốc từng chịu ảnh hưởng nặng nề của Thanh giáo chủ nghĩa.

Cuộc cách mạng Pháp lôi kéo các lực xã hội vào cuộc xung đột, chứ thực ra trước đó chỉ là một cuộc đối kháng lý thuyết kéo dài giữa các nhóm lãnh đạo. Diễn tiến của sự kiện sẽ làm cho các khát vọng về tự do thấm nhập vào các tầng lớp quần chúng. Ở đây ta không nhằm xác định ý hướng thật sự của nhóm nầy hay nhóm khác để viết lại lịch sử cho ăn khớp với ý của bất cứ ai; hai thế kỷ qua đã từng chứng kiến những hiểu lầm và xung đột do những lối giải thích của mỗi phía về ý hướng của phía khác mình; ta chỉ biết chính những ý hướng đó đòi buộc phải có những câu trả lời thích đáng "cho những câu hỏi trường cửu của con người về ý nghĩa của cuộc sống hiện tại và tương lai cũng như tương quan của chúng với nhau" (Hiến chế GS, 4, 1); vấn đề cần nêu lên ở đây là Học thuyết Công giáo đã từng đóng góp một phần rất quan trọng trong việc chuẩn bị phong trào các quyền con người, thì nay còn đóng được vai trò gì trong đó nữa không khi phát triển một cách độc lập.