Họ và tên sinh viên: Trần Thị Mỹ Hằng Mã sinh viên: 0851015561

• 
  Kênh phân phối
  

• 
  Thương hiệu
  

• 
  Nhu cầu cà phê tại thị trường EU
  

Đơn vị: kg/người

Giai đoạn 2005-2009, sản lượng cà phê sản xuất của EU giữ mức ổn định trên 2,3 triệu tấn mỗi năm, bao gồm cả cà phê nhân, cà phê rang xay và cà phê hoà tan, trong đó cà phê rang xay chiếm tỉ lệ lớn nhất khoảng 76,5% tổng sản lượng sản xuất năm 2009, nguồn nguyên liệu cho cà phê rang xay và hoà tan chủ yếu lấy từ nhập khẩu. Cà phê sản xuất ra phục vụ cho cả nhu cầu tiêu thụ trong nước lẫn xuất khẩu, nước có sản lượng sản xuất nhiều nhất là Đức với 862.707 tấn năm 2009, chiếm gần 37%.

Đơn vị: Tấn

Để phục vụ cho nhu cầu tiêu thụ nội địa, sản xuất và chế biến lớn như vậy, hàng năm thị trường này nhập khẩu một lượng lớn cà phê từ các nước trên thế giới.

• 
  Nguồn cung cà phê tại thị trường EU
  

• 
  Cơ cấu chủng loại nhập khẩu
  

Đơn vị: tấn

Lưu ý: Mã số HS sử dụng trong bảng trên được phân theo ICO (ICO, 2008).

Thị trường EU là một thị trường có sự đòi hỏi cao về chất lượng , ngoài các mặt hàng cà phê truyền thống thì EU còn có nhu cầu đối với các sản phẩm cà phê đặc biệt như cà phê sạch, cà phê hảo hạn, cà phê đạt chứng nhận và tiêu chuẩn quốc tế. CBI (2009) ước tính rằng cà phê sạch chiếm khoảng 2% lượng cà phê được tiêu thụ tại EU. Cũng theo tổ chức này, cà phê sạch và đạt chứng nhận Fair-trade chiếm khoảng 2,6% thị trường cà phê của EU. Mặt hàng cà phê đạt chứng nhận Fair-trade tại EU có doanh số tăng lên đáng kể trong các năm qua, 80% các sản phẩm cà phê này của thế giới được bán ở EU. Cà phê đạt chứng nhận Fair-trade là phân khúc thị trường phát triển nhanh nhất tại thị trường này. Tuy nhiên, mặc dù tăng trưởng nhanh chóng trong các năm gần đây, cà phê đạt chứng nhận Fair-trade vẫn chiếm ít hơn 1% tổng sản lượng cà phê tại thị trường EU (FAO, 2009).

• 
  Sản lượng và kim ngạch nhập khẩu
  

Năm	Khối lượng (tấn)	% tăng giảm so với năm trước đó
2005	2.574.371	_
2006	2.729.962	6,04
2007	2.804.174	2,72
2008	2.814.743	0,38
2009	2.762.257	-1,86
2010	2.833.379	2,57
2011	2.811.121	-0,79

Hàng năm, EU nhập khẩu một lượng lớn cà phê và là thị trường nhập khẩu cà phê lớn nhất thế giới. Nhìn chung, trong giai đoạn 2005-2011, khối lượng cà phê nhập khẩu của EU có tăng giảm nhưng tương đối ổn định. Năm 2005 sản lượng nhập khẩu là khoảng 2,57 triệu tấn, năm 2011 con số nhập khẩu đạt trên 2,81 triệu tấn, tăng khoảng 240.000 tấn so với năm 2005. Giai đoạn 2008-2009, sản lượng nhập khẩu có giảm đi 1,86%, nguyên nhân là do sự giảm sút trong sản lượng cà phê của Colombia, nước này lúc đó đang bị ảnh hưởng bởi thời tiết xấu và chương trình trẻ hoá quốc gia. Năm 2011 khối lượng cũng giảm so với 2010 nhưng không nhiều.

Đơn vị: 1000 EUR

Kim ngạch nhập khẩu cà phê của EU nhìn chung tăng qua các năm, đặc biệt là cà phê nhân và cà phê rang xay. Kim ngạch nhập khẩu năm 2005 ở mức trên 3,9 tỉ EUR, đến năm 2011, con số này đã đạt trên 9,7 tỉ EUR, gấp 2,5 lần so với năm 2005, mức tăng này là do giá cà phê tăng cao những năm gần đây. Riêng giai đoạn 2008-2009 có sự giảm sút 5,68% do sự sụt giảm trong sản lượng cà phê nhập khẩu.

• 
  Cơ cấu thị trường nhập khẩu
  

Trong những năm trước, Braxin, Việt Nam và Colombia là 3 nhà cung ứng cà phê nhân hàng đầu cho EU, nhưng đến năm 2009, Indonesia đã thế Colombia trở thành nước xuất khẩu lớn thứ 3, Combia bị đẩy xuống vị trí thứ 6 và đến năm 2011, vị trí của Colombia là thứ 8. Nguyên nhân là do sản lượng cà phê của nước này bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết bất lợi và tác động tạm thời của chương trình trẻ hóa tại quốc gia này. Những cây trồng cũ được thay thế bởi những cây mới để đảm bảo cải thiện năng suất trong dài hạn, nhưng sẽ phải mất một khoảng thời gian trước khi các cây cà phê này có thể thu hoạch lại. Năm 2011, Indonesia lại phải nhường vị trí thứ 3 cho Ấn Độ, như vậy chỉ có Braxin và Việt Nam là duy trì ổn định ở 2 vị trí đầu, Braxin là nước có sản lượng xuất khẩu cà phê nhân lớn nhất vào EU.

Bên cạnh cà phê nhân thì mặt hàng cà phê rang xay và hòa tan cũng được xuất khẩu vào thị trường EU từ các nước như Thuỵ Sĩ, Braxin, Ecuador, Colombia... Năm 2011, 3 quốc gia xuất khẩu đứng đầu là Thuỵ Sĩ, Ecuador, Braxin đã chiếm trên ¾ tổng lượng cà phê rang xay và hoà tan nhập khẩu của EU, trong đó có Thuỵ Sĩ thuộc hàng các nước phát triển với nhiều kĩ thuật và công nghệ chế biến tiên tiến đã chiếm đến gần 50% tổng lượng nhập khẩu.

Biểu đồ 1.1: Thị phần các quốc gia xuất khẩu cà phê rang xay và hoà tan vào thị trường EU năm 2011

Nguồn: tính toán của tác giả từ nguồn Europa

Tóm lại, EU là thị trường hấp dẫn mà các nước xuất khẩu cà phê hướng đến. Vì vậy, Việt Nam cần nâng cao NLCT hơn nữa để nắm được vị thế dẫn đầu và vững chắc so với các đối thủ cạnh tranh khác như Braxin, Ấn Độ, Colombia...

EU là một thị trường đầy hứa hẹn nhưng nổi tiếng với những qui định khắt khe nhằm kiểm soát nhập khẩu. Các qui định được áp dụng phổ biến là thuế quan, hạn chế về số lượng, hàng rào kĩ thuật...

EU áp dụng biểu thuế quan chung CCT (Common Custom Tariff), được xây dựng dựa trên cơ sở hệ thống hài hòa HS (Harmonized System). Biểu thuế quan của EU có các mức thuế khác nhau:

• 
  Nhóm thứ nhất áp dụng đối với nhập khẩu từ các nước có thực hiện quy chế tối huệ quốc MFN.
  
• 
  Nhóm thứ hai là thuế quan ưu đãi, áp dụng đối với hàng nhập khẩu từ các nước đang phát triển, được hưởng đơn thuần ưu đãi GSP của EU.
  
• 
  Nhóm thứ ba, được gọi là thuế quan đặc biệt, thực hiện đối với hàng nhập khẩu từ các nước đang phát triển được hưởng ưu đãi GSP kèm với những ưu đãi theo các hiệp định song phương.
  

EU sử dụng biện pháp phi thuế quan làm biện pháp chủ yếu để bảo hộ sản xuất và tiêu dùng nội địa hiện nay. Sản phẩm cà phê nhập khẩu vào EU phải thỏa mãn điều kiện của hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật gồm 5 tiêu chuẩn:

- Tiêu chuẩn chất lượng: Hiện nay, EU áp dụng tiêu chuẩn quốc tế ISO 10470:2004 cho cà phê xuất khẩu. Theo tiêu chuẩn này, hạt cà phê được lựa chọn bằng cách cân các hạt lỗi (hạt đen, hạt nâu và hạt vỡ) và chất lượng cà phê được quyết định bởi số lượng những hạt lỗi có trong cà phê.

- Tiêu chuẩn vệ sinh thực phẩm: Theo Luật thực phẩm Châu Âu, một mặt hàng thực phẩm được nhập khẩu vào EU được coi là vệ sinh nếu tuân thủ các quy định sau:

• 
  Các quy định có liên quan đến Luật thực phẩm của EU;
  
• 
  Các điều kiện tương đương do EU đặt ra; hoặc
  
• 
  Nếu tồn tại một thỏa thuận riêng giữa EU và nước xuất khẩu, phải tuân theo các quy định trong thỏa thuận đó (Cục Xúc tiến thương mại, 2010).
  

- Tiêu chuẩn an toàn cho người sử dụng: Năm 2002, EU đã có quy định tại Văn bản PSCB No.36/02 về ngưỡng Ochratoxin A (OTA), trong cà phê nhân rang và cà phê bột là 5 phần tỷ, trong cà phê hòa tan là 10 phần tỷ và chưa có quy định về OTA trong cà phê nhân sống. Năm 2005, nhiều nước EU đã có tiêu chuẩn quốc gia riêng về giới hạn OTA trên cả cà phê nhân sống, cà phê nhân rang và cà phê hòa tan. Khi các tiêu chuẩn trên có hiệu lực thi hành vào năm 2006, những lô hàng cà phê có hàm lượng OTA vượt ngưỡng quy định sẽ bị từ chối nhập vào EU [Công ty Cổ phần phân bón Bình Điền, n.d.). Đối với cà phê đã chế biến phải đóng gói, ghi rõ tên sản phẩm, nhãn mác, thời gian sử dụng, xuất xứ, điều kiện bảo quản...

- Tiêu chuẩn bảo vệ môi trường: Yêu cầu hàng hóa có liên quan đến môi trường phải dán nhãn sinh thái hoặc nhãn tái sinh theo quy định và có chứng chỉ được quốc tế công nhận. Ngoài ra, các nhà sản xuất còn phải đảm bảo tuân thủ theo hệ thống quản lý ISO 14000.

- Tiêu chuẩn về lao động: EU cấm nhập khẩu những hàng hóa mà quá trình sản xuất, doanh nghiệp có sử dụng bất kỳ một hình thức lao động cưỡng bức nào như được xác định trong Hiệp ước Geneva 25/9/1926 và 7/9/1956, và các Hiệp ước Lao động quốc tế số 29 và 105 (Vũ Chí Lộc, 2004, tr.112).

Bên cạnh đó, cà phê nhập khẩu vào EU còn phải tuân theo các công cụ hành chính khác nhằm kiểm soát nhập khẩu như chính sách chống bán phá giá, chống trợ cấp xuất khẩu và áp dụng thuế “chống xuất khẩu bán phá giá”…