GIÁ Trừ LÙi là GÌ? TẠi sao có?

3. Mức chênh lệch

Nhiều tên gọi quá phải không các bạn? Hơi rắc rối một chút, tuy nhiên, các bạn cứ nhớ rằng tuy khác nhau về tên gọi nhưng tất cả đều cùng hướng về một nội dung – đó là phần chênh lệch giữa giá giao ngay trên thị trường cà phê (thực) và giá kỳ hạn (đóng cửa) của thị trường kỳ hạn.

Thế thì tại sao lại có mức chênh lệch này?

Như đã đề cập ở đầu chương, cà phê không phải là một sản phẩm thuần nhất mà có vô vàn các loại khác nhau. Lúc này, khi so với giá kỳ hạn của cà phê tiêu chuẩn thì sẽ có một khoảng chênh lệch, khoảng này bao gồm: (1) chênh lệch giữa chất lượng của từng loại cà phê riêng biệt và chất lượng chuẩn trên thị trường kỳ hạn; (2) điều kiện cung - cầu; và (3) các điều khoản giao dịch (có thể là chi phí vận chuyển giữa thị trường trong nước và địa điểm giao hàng được quy định trong hợp đồng kỳ hạn, chi phí lưu kho và/hoặc chi phí dỡ hàng khi đến tháng giao hàng của hợp đồng kỳ hạn v.v.)

thì “giá trừ lùi” = mức chênh lệch = differential = basis = 1.787 – 1.876 (giá giao ngay – giá kỳ hạn) = - 89

Do đó, nếu giá kỳ hạn tăng (hoặc giảm) 1 USD thì giá hàng thực trong nước sẽ tăng (hoặc giảm) có thể không bằng chính xác 1 USD, mà có thể tăng (hoặc giảm) nhiều hơn hay ít hơn 1 USD này, chẳng hạn giá hàng thực trong nước chỉ tăng 0,9 USD bởi cước phí vận chuyển đã tăng lên.

4. Chỉ số ICO

Loại giá cuối cùng trong phân chia giá cà phê theo thế giới, đó là Chỉ số ICO (ICO indicator prices). Chỉ số ICO đại diện cho bốn loại cà phê chính³ trên thị trường quốc tế - đó là Arabica Columbia dịu, Arabica dịu khác, Arabica Brazil tự nhiên và những loại Arabica tự nhiên khác, và Robusta. Chỉ số này được công bố hằng ngày bởi Tổ chức Cà phê Quốc tế (International Coffee Organization – ICO)⁴.

Bốn chỉ số ICO kể trên đại diện cho giá giao ngay và giúp ICO có thể tính toán giá thị trường cho 4 nhóm chính, cũng như theo dõi đường di chuyển của mỗi loại cà phê.

Thêm vào đó, sử dụng công thức đã thỏa thuận, ICO công bố Chỉ số tổng hợp hằng ngày (Daily Composite Indicator Price) – đó là sự kết hợp cả 4 loại chỉ số và cho ra 1 mức giá duy nhất làm đại diện cho “tất cả cà phê”.

Các bạn cũng nên lưu ý rằng, chỉ số giá ICO (theo dõi “dấu vết” của giá) và giá kỳ hạn (dự đoán giá) chỉ đối với các chất lượng tiêu chuẩn phổ biến của cà phê mà thôi.

Đến đây các bạn đã cùng tôi điểm qua 4 loại giá được quy ước sử dụng trên thế giới – bao gồm giá cà phê thực (giá giao ngay), giá kỳ hạn, “giá trừ lùi” và chỉ số ICO. Bây giờ mời các bạn tìm hiểu kỹ hơn trường hợp đặc biệt của “giá trừ lùi”, đó là “giá trừ lùi sàn” (hay “giá trừ lùi chuẩn”).

5. “Giá trừ lùi sàn” và “khách hàng đặc biệt” NYSE Liffe

Tại NYSE Liffe⁵, quy định khoảng chênh lệch giá trị của các loại cà phê khác nhau so với chất lượng chuẩn⁶ như sau:

• 
  Loại thượng hạng (Premium Class): cộng 30 USD so với giá hợp đồng kỳ hạn: tối đa 0,5% lỗi, 0,2% tạp chất, tối thiểu 90% kích thước trên sàng 15, tối thiểu 96% kích thước trên sàng 13 mỗi 300g.
  
• 
  Loại 1 (Class 1): bằng mức giá hợp đồng kỳ hạn: tối đa 3% lỗi, 0,5% tạp chất, tối thiểu 90% kích thước trên sàng 14, tối thiểu 96% kích thước trên sàng 12 mỗi 300g.
  
• 
  Loại 2 (Class 2): trừ 30 USD so với giá hợp đồng kỳ hạn: tối đa 5% lỗi, 1,0% tạp chất, tối thiểu 90% kích thước trên sàng 13, tối thiểu 96% kích thước trên sàng 12 mỗi 300g.
  
• 
  Loại 3 (Class 3): trừ 60 USD so với giá hợp đồng kỳ hạn: tối đa 7,5% lỗi, 1,0% tạp chất, tối thiểu 90% kích thước trên sàng 13, tối thiểu 96% kích thước trên sàng 12 mỗi 300g.
  
• 
  Loại 4 (Class 4): trừ 90 USD so với giá hợp đồng kỳ hạn: tối đa 8,0% lỗi, 1,0% tạp chất, tối thiểu 90% kích thước trên sàng 12 mỗi 300g.
  

Giả sử, cà phê loại 2, 5% của Việt Nam có mức chênh lệch chất lượng so với cà phê chuẩn hóa tại NYSE Liffe là - 30 USD (trừ 30 USD) và tốn thêm 120 USD/mt⁷ để mang 1 tấn cà phê từ Việt Nam vào một kho được chứng nhận (certificated warehouse) của NYSE Liffe, chẳng hạn tại Triest (Ý). Khi đó ta nói: Tenderable Parity của cà phê loại 2, 5% của Việt Nam là 150 USD/mt (= 120 + 30).

Thực tế thì giao dịch hàng thực trên thế giới đều diễn ra tại “giá trừ lùi” cao hơn Tenderable Parity này, phần chênh lệch phản ánh (1) lãi của các trung gian (middlemen) như công ty xuất khẩu, hãng kinh doanh cà phê v.v.; và (2) chi phí logistics tiết kiệm được bằng việc giao hàng trực tiếp từ các nước trồng cà phê đến tận nơi người dùng mà không phải chạy vòng qua hệ thống kho hàng của NYSE Liffe như khi thực hiện đấu giá công khai theo quy định của sở giao dịch này.