NHO GIÁO VÀ VĂN HỌC DÂN TỘC Confucianism and National Literature

NHO GIÁO VÀ VĂN HỌC DÂN TỘC

Confucianism and National Literature

1. 
   Mã học phần: LIT3021
   
2. 
   Số tín chỉ: 2
   
3. 
   Học phần tiên quyết: LIT3050 Văn học Việt Nam từ cuối thế kỉ 18 – thế kỉ 19
   
4. 
   Ngôn ngữ giảng dạy: Tiếng Việt
   
5. 
   Giảng viên
   

• 
  Họ và tên: Trần Ngọc Vương
  
• 
  Chức danh: Giáo sư, Giảng viên chính
  
• 
  Học vị: Tiến sĩ
  
• 
  Nơi công tác: Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội
  

6. 
   Mục tiêu của học phần
   
   1. 
      Kiến thức:
      

- Nắm được trên những nét chủ yếu nhất nội dung của học thuyết Nho giáo, một trong ba học thuyết quan trọng (tam giáo) từng chi phối lịch sử phương Đông hàng nghìn năm; hình dung được sơ bộ lịch sử phát triển của học thuyết; tác động qua lại giữa Nho giáo và các học thuyết triết học – chính trị xã hội- tôn giáo khác từng tồn tại trong lịch sử khu vực Đông Á, trong đó có Việt Nam.

- Có được những kiến thức cơ bản về lịch sử Nho giáo ở Việt Nam

- Có được sự hình dung cơ bản về lịch sử văn chương Nho giáo ở Việt Nam

- Bước đầu hình dung về sự vận động nội tại của đội ngũ tác giả nhà Nho, trên cơ sở đó mà định tính văn chương Nho giáo theo chừng chặng phát triển, vận động của lịch sử văn học. Có kiến thức cơ bản về ba loại hình tác giả nhà Nho và đóng góp của mỗi loại hình tác giả đó vào lịch sử văn học dân tộc.

6.2. Kĩ năng:

Cảm nhận và phân tích được tác phẩm của từng tác giả cụ thể, sắp xếp họ vào trật tự của sự phân loại.

Có thái độ khách quan, khoa học đối với việc tiếp thu và đánh giá Nho giáo, một học thuyết có vị trí trường tồn trong lịch sử khu vực, từng đóng vai trò ý thức hệ chính trị - xã hội lâu dài và còn có nhiều khá năng tái sinh dưới những hình thức đặc thù trong xã hội hiện đại ở các nước trong khu vực “đồng văn” truyền thống (Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Bán đảo Triều Tiên).

Nhìn nhận đúng đắn về lịch sử văn học dân tộc, tiếp thu và kế thừa có phê phán đối với di sản văn học quá khứ.

7. 
   Chuẩn đầu ra của học phần
   
   1. 
      Kiến thức:
      

- Có được những kiến thức cơ bản về lịch sử Nho giáo ở Việt Nam

- Có được sự hình dung cơ bản về lịch sử văn chương Nho giáo ở Việt Nam

- Bước đầu hình dung về sự vận động nội tại của đội ngũ tác giả nhà Nho, trên cơ sở đó mà định tính văn chương Nho giáo theo chừng chặng phát triển, vận động của lịch sử văn học. Có kiến thức cơ bản về ba loại hình tác giả nhà Nho và đóng góp của mỗi loại hình tác giả đó vào lịch sử văn học dân tộc.

Cảm nhận và phân tích được tác phẩm của từng tác giả cụ thể, sắp xếp họ vào trật tự của sự phân loại.

Có thái độ khách quan, khoa học đối với việc tiếp thu và đánh giá Nho giáo, một học thuyết có vị trí trường tồn trong lịch sử khu vực, từng đóng vai trò ý thức hệ chính trị - xã hội lâu dài và còn có nhiều khá năng tái sinh dưới những hình thức đặc thù trong xã hội hiện đại ở các nước trong khu vực “đồng văn” truyền thống (Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam, Bán đảo Triều Tiên).

Nhìn nhận đúng đắn về lịch sử văn học dân tộc, tiếp thu và kế thừa có phê phán đối với di sản văn học quá khứ.

8. 
   Phương pháp kiểm tra, đánh giá:
   

9. 
   Giáo trình bắt buộc:
   

- Trần Đình Hượu (2001, 2002) Các bài giảng về tư tưởng phương Đông. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

- Trần Ngọc Vương (1995, 1999) Loại hình học tác giả văn học – Nhà Nho tài tử và văn học Việt Nam. Nxb Giáo dục, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

- Trần Ngọc Vương (1997, 1998, 1999) Văn học Việt Nam dòng riêng giữa nguồn chung. Nxb Giáo dục, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

- Trần Trọng Kim (1992) Nho giáo . Nxb Thành phố Hồ Chí Minh.

- Quang Đạm (1996) Nho giáo xưa và nay. Nxb Văn hoá thông tin.

10. 
    Tóm tắt nội dung học phần:
    

11.1.1 Phần dẫn luận: Những hiểu biết chung về Nho giáo. Nho giáo là gì? Quá trình xuất hiện và phát triển của học thuyết này ở Trung Quốc; Các bậc thầy sáng lập Nho giáo và những bậc đại nho hàng đầu trong lịch sử học thuyết; Kinh điển Nho giáo; Những chặng đường phát triển chủ yếu trong lịch sử Nho giáo ở Trung Quốc; Mối quan hệ giữa Nho giáo với các học thuyết chính từng có vai trò quan trọng trong lịch sử Trung Quốc ( Bách gia, Pháp gia, Đạo giáo và tư tưởng Lão Trang, Mặc gia, Phật giáo…).

Tình hình nghiên cứu Nho giáo xưa và nay; tính chất “chưa ngã ngũ” giữa các nhà nghiên cứu ở Trung Quốc và trên thế giới trong việc xác định hạt nhân trung tâm của học thuyết và ảnh hưởng của tình hình đó đối với việc đưa ra những nhận định và đánh giá chung nhất đối với Nho giáo.

Lược sử của Nho giáo ở các quốc gia ngoài Trung Quốc và nội dung chủ yếu của khái niệm “đồng văn”.

Đội ngũ trí thức truyền thống ở khu vực Đông Á và vấn đề tiêu chí để nhận diện nhà Nho trong toàn bộ đội ngũ trí thức đó (phân biệt với các loại trí thức khác như nhà sư, Đạo sĩ, môn đò của các học phái khác).

11.1.2 Lược sử Nho giáo ở Việt Nam: Nho giáo thời Bắc thuộc; Nho giáo ở các kỷ nguyên đầu tiên của thời đại phục hưng quốc gia dân tộc; Nho giáo từ Vãn Trần đến hết thế kỷ XV; Vai trò của Nguyễn Trãi trong lịch sử Nho giáo ở Việt Nam; Nho giáo dưới các triều đại Mạc, Lê Trung hưng, Trịnh Nguyễn phân tranh và vương triều Nguyễn.

11.1.3 Nho giáo với tư cách là một học thuyết đạo đức, một nền giáo dục, một nền học vấn và một học thuyết ý thức hệ : Trình bày những điểm được thừa nhận phổ biến nhất về Nho giáo.

11.1.4 Nho giáo với tư cách một nền văn học: Vị trí của nhà Nho trong lịch sử văn học của các nước trong khu vực, đặc biệt ở Trung Quốc và Việt Nam; Quan niệm của Nho giáo về văn học - nghệ thuật; các trường (champs) nghĩa của khái niệm “văn”; cơ chế khoa cử và tác động của cơ chế đó đối với sự phát triển văn học; “làm văn” và sáng tác; “văn dĩ tải đạo” và “du ư nghệ”.

11.1.5 Các loại hình nhà Nho : người hành đạo, người ẩn dật và người tài tử. Sự quy chiếu lịch sử văn chương Nho giáo ở Việt Nam ( và cả ở Trung Quốc) vào lịch sử hình thành và phát triển của các loại hình nhà Nho; tính chất của loại hình nhà Nho và đặc điểm của các giai đoạn trong lịch sử văn chương Nho giáo (kiểm định trên lịch sử văn học Việt Nam).

11.1.6 Chung cục của văn chương Nho giáo ở Việt Nam. Những nhận định và đánh giá tổng quát về vai trò của Nho giáo đối với lịch sử văn học dân tộc.

-Lịch sử và nội dung các học thuyết có vai trò thực sự quan trọng trong khu vực Đông Á truyền thống.

- Những bộ phận văn học được sáng tác dưới ảnh hưởng của các học thuyết đó.

11.3.Nội dung liên quan xa (có thể biết)

- Các học thuyết và tôn giáo lớn trên thế giới và tác động của chúng tới các tiến trình lịch sử văn học.