Các nhà kinh t ế ĐÃ sai lầm như thế NÀO?

CÁC NHÀ KINH TẾ ĐàSAI LẦM NHƯ THẾ NÀO? 
4
I. 
Lầm tưởng cái đẹp là sự thật 
Giờ đây chúng ta khó thể tin điều này, nhưng cách đây không lâu các nhà kinh tế đã rất 
vui mừng vì thành công trong lĩnh vực của họ. Những thành công này – hoặc giả họ tin 
là thế - cả về mặt lý thuyết và thực tiễn, sẽ đưa đến một kỷ nguyên vàng cho giới kinh 
tế. Về mặt lý thuyết, họ cho rằng họ đã giải quyết được những lỗ hổng nội tại. Do đó, 
trong một bài báo năm 2008 với tiêu đề “Tình trạng của Vĩ mô” (đó là kinh tế học vĩ 
mô, nghiên cứu về những vấn đề của bức tranh lớn như những cuộc suy thoái), Olivier 
Blanchard của MIT, hiện là kinh tế trưởng của Quỹ tiền tệ quốc tế
4
, đã tuyên bố rằng 
“tình trạng của vĩ mô hiện đang tốt”. Ông nói, những cuộc chiến từ năm ngoái đã qua, 
và một “tầm nhìn hội tụ rộng lớn” đã và đang xuất hiện. Và ở thế giới thực, các nhà 
kinh tế tin rằng họ đã nắm trong tay quyền kiểm soát: “vấn đề trung tâm để ngăn chặn 
khủng hoảng đã được giải quyết,” đó là tuyên bố của Robert Lucas thuộc Đại học 
Chicago trong diễn văn nhậm chức chủ tịch Hội Kinh tế Mỹ năm 2003 của ông. Năm 
2004, Ben Bernanke, nguyên là giáo sư của Đại học Princeton, hiện là chủ tịch của Cục 
Dự trữ Liên bang, đã kỷ niệm Thời kỳ ổn định (Great Moderation) về hiệu suất kinh tế 
trong hai thập kỷ qua, điều mà ông cho là phần nào đã cải thiện hoạt động hoạch định 
chính sách kinh tế. 
Năm vừa qua, mọi thứ đã tan vỡ. 
Một vài nhà kinh tế đã nhìn ra cuộc khủng hoảng hiện tại của chúng ta đang đến, 
nhưng thất bại được dự báo này lại chỉ là thiểu số trong những vấn đề được quan tâm. 
Vấn đề được quan tâm hơn là sự bất lực của giới kinh tế với khả năng thất bại thảm hại 
trong nền kinh tế thị trường. Trong suốt thời kỳ hoàng kim, các nhà kinh tế tài chính đã 
tin rằng các thị trường vốn ổn định – quả thực, vì thế mà cổ phiếu và những tài sản khác 
luôn được định giá đúng. Những mô hình thịnh hành không hề cho thấy khả năng về 
một cuộc khủng hoảng như đã xảy ra trong năm qua. Trong khi đó, các nhà kinh tế vĩ 
mô bị chia rẽ bởi những quan điểm của họ. Nhưng sự chia rẽ chủ yếu giữa những người 
tin rằng nền kinh tế thị trường tự do không bao giờ đi chệch hướng và những người tin 
rằng nền kinh tế thi thoảng cũng có thể đi chệch hướng nhưng bất kể độ chệch khỏi con 
đường lớn như thế nào thì cũng có thể và sẽ được nắn lại bởi Cục Dự trữ Liên bang toàn 
năng. Cả hai bên đều không được chuẩn bị để làm quen với một nền kinh tế đi chệch 
đường ray mà ngay cả khi Cục Dự trữ Liên bang có cố gắng bao nhiêu cũng không thể 
làm gì được.
Và trong diễn biến của cuộc khủng hoảng, những lỗ hổng trong giới kinh tế học 
đã bị phơi bày rõ ràng hơn bao giờ hết. Lucas nói rằng những kế hoạch kích thích của 
chính quyền Obama là “kinh tế học rẻ tiền,” và đồng nghiệp của ông tại Chicago John 
Cochrane cho rằng họ đã dựa vào “những câu chuyện cổ tích” không đáng tin cậy.” Đáp 
lại những luận điệu này, Brad DeLong của Đại học Califonia, Berkeley, đã viết về “sự 
sụp đổ trí tuệ” của trường phái Chicago, và bản thân tôi đã viết rằng những bình luận từ 
4
Bài này được viết vào năm 2009 trong giai đoạn Olivier Blanchard đang đảm nhiệm vai trò kinh tế trưởng của 
Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) từ 2008 đến 2015. (Chú thích của người dịch) 

BET-11 
5
những nhà kinh tế Chicago là sản phẩm của một thời kỳ đen tối của kinh tế học vĩ mô 
mà ở đó thứ trí tuệ đã từng chiến thắng một cách nhọc nhằn đã bị lãng quên. 
Điều gì đã xảy ra với giới kinh tế học? Và điều này sẽ dẫn tới đâu? 
Theo quan sát của tôi, giới kinh tế học đã đi chệch hướng bởi vì các nhà kinh tế, 
dưới tư cách một tập thể, đã đánh mất vẻ đẹp của sự thật, phủ lên đó một thứ toán học 
có vẻ hấp dẫn. Cho đến khi xảy ra cuộc đại khủng hoảng, hầu hết các nhà kinh tế đã 
bám vào quan điểm về chủ nghĩa tư bản như một hệ thống hoàn hảo hay gần như hoàn 
hảo. Quan điểm này đã không thể trụ vững khi xuất hiện thất nghiệp hàng loạt, nhưng 
với kinh nghiệm về cuộc suy thoái đã trải qua, các nhà kinh tế lại trở lại tìm kiếm vẻ 
đẹp với quan điểm cũ, được lý tưởng hóa về một nền kinh tế trong đó các cá nhân duy 
lý tương tác trong những thị trường hoàn hảo, thời gian được khoác lên mình những 
phương trình hấp dẫn. Sự lãng mạn được trở lại cùng một thị trường được lý tưởng hóa 
phần nào, chắc chắn, là một câu trả lời cho những luồng gió chính trị đang thay đổi, 
phần nào là một câu trả lời cho những kích thích tài chính. Nhưng trong khi những kỳ 
nghỉ tại Viện Hoover và những cơ hội nghề nghiệp ở Phố Wall không được quan tâm, 
vấn đề trọng tâm trong thất bại của kinh tế học là sự khao khát một cách tiếp cận trí tuệ 
phù hợp, bao gồm tất cả mọi thứ, trao cho các nhà kinh tế một cơ hội để thể hiện sức 
mạnh toán học của họ. 
Không may là, quan điểm lãng mạn và hoản hảo này về nền kinh tế đã khiến hầu 
hết các nhà kinh tế từ bỏ tất cả những điều có thể gây ra sai lầm. Họ đánh giá sai những 
giới hạn về tính duy lý của con người, thường dẫn đến những ảo tưởng và sụp đổ; đến 
những vấn đề về thể chế đang sục sôi; đến sự không hoàn hảo của thị trường – đặc biệt 
là thị trường tài chính – có thể khiến hệ thống điều hành nền kinh tế suy thoái một cách 
bất chợt, những cuộc khủng hoảng không thể dự báo; và xuất hiện những hiểm nguy 
khi các nhà điều tiết không tin vào khung khổ hiện có. 
Rất khó để nói rằng giới kinh tế học sẽ đi tới đâu. Nhưng điều mà gần như chắc 
chắn đó là các nhà kinh tế sẽ phải học cách sống chung với sự hỗn loạn. Nghĩa là, họ sẽ 
phải nhận thức được tầm quan trọng của tính phi lý trí, hành vi không thể dự đoán 
thường xuyên, đối mặt với sự không hoàn hảo đặc trưng của thị trường và chấp nhận 
rằng một lý thuyết kinh tế phù hợp cho mọi thứ còn lâu mới xuất hiện. Về mặt thực tiễn, 
điều này sẽ chuyển hóa sang hoạt động tư vấn chính sách thận trọng hơn – và giảm sự 
sẵn sàng tháo gỡ những yếu tố bảo vệ kinh tế với niềm tin rằng các thị trường sẽ giải 
quyết tất cả mọi vấn đề. 

tải về 1.36 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: