2.3.4. Chú trọng dạy nghĩa và dạy cách dùng, thống hợp 3 bình diện: kết học, nghĩa
học, dụng học trong dạy học Tiếng Việt
Dạy sử dụng ngôn ngữ phải vượt qua được rào cản “Bạn đang sử dụng đơn vị ngôn
ngữ nào”, điều quan trọng là “Bạn đang sử dụng nghĩa nào”. Vì vậy, việc xác định một tổ
hợp nào đó thuộc đơn vị ngôn ngữ này hay là đơn vị ngôn ngữ khác chỉ có giá trị khi các
kết luận khác nhau sẽ tạo ra những nghĩa khác nhau, chẳng hạn như trên đã nói, việc xác
định một tổ hợp hai tiếng nào đó là một từ hay hai từ, tức là việc phân cắt ranh giới từ chỉ
có giá trị đối với các trường hợp đồng âm cú pháp.
Một ví dụ khác: Cần dạy hiện tượng đồng âm, đồng nghĩa (chứ không phải chỉ dạy
từ đồng âm, đồng nghĩa), tức là phải tính đến cả những trường hợp đồng âm, đồng nghĩa
không cùng cấp bậc - từ đồng âm với tiếng, từ đồng âm với cụm từ thì mới dạy dùng được.
Ví dụ chúng ta chỉ có thể chữa lỗi dùng từ dẫn ra ở trên khi chấp nhận thay từ liếm bằng
cụm từ đầu lưỡi chạm vào khi nói về sầu riêng. Nếu chỉ băn khoăn vào việc định danh
mà không vượt qua được đường ranh giới các đơn vị sẽ không sử dụng được. Vì vậy, quan
trọng không phải là xác định xem các đơn vị đó là từ đồng nghĩa hay không phải từ đồng
nghĩa mà cần mở rộng đồng nghĩa đến cả “câu đồng nghĩa” (là những câu cùng nêu một
ý) thì mới tháo bỏ được dây trói lí thuyết nặng nề để dễ bề sử dụng ngôn ngữ.
2.4. Tổ chức dạy - học tri thức tiếng Việt trong dạy hoạt động GT
Tổ chức dạy - học tri thức tiếng Việt trong dạy hoạt động GT nghĩa là trong quá
trình dạy tiếp nhận ngôn bản (nghe, đọc) và tạo lập ngôn bản (nói, viết). Đã từ rất lâu các
nhà nghiên cứu đã phân biệt dạy tiếng như dạy một kết quả (sản phẩm) GT và như dạy
một quá trình (hoạt động) GT - nghe, nói, đọc, viết. Các đơn vị, kiểu loại ngôn ngữ phải
được dạy trong chính quá trình nghe, nói, đọc, viết. Như thế dạy luyện tập viết chữ cần
tích hợp với dạy Tập đọc và Tập làm văn. Nhưng nội dung này cùng với việc kiểm tra đánh
giá năng lực GT của HS sau khi học các tri thức tiếng Việt sẽ được trình bày trong một
bài báo khác.
3. Kết luận
Mục tiêu của việc dạy các tri thức tiếng Việt cho HS tiểu học là giúp trẻ hình thành
và phát triển năng lực GT bằng tiếng Việt. Để thực hiện được mục tiêu đó cần phải lựa
chọn các tri thức cần dạy theo quan điểm GT, tìm các phương pháp giảng dạy thích hợp,
tổ chức cho HS tham gia các hoạt động GT; giúp HS nhận diện, phân loại, phân tích và sử
dụng các đơn vị ngôn ngữ ở các cấp độ và bình diện khác nhau để có nhiều lợi ích nhất
trong hoạt động GT. Để làm được điều này cần phải quán triệt quan điểm GT cho GV và
bồi dưỡng năng lực GT cho chính họ, làm cho họ có thể tổ chức quá trình dạy học Tiếng
Việt theo quan điểm GT một cách tốt nhất.
11
Lê Phương Nga
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |
