TCVN - tiªu chuÈn viÖt nam
TCVN ISO 9000:2000
HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
C¬ së vµ tõ vùng
Quality Management Systems
Fundamentals and Vocabulary
Môc lôc -
Ph¹m vi ¸p dông
-
C¬ së cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
-
Môc ®Ých cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
-
C¸c yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ c¸c yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm
-
C¸ch tiÕp cËn theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
-
C¸ch tiÕp cËn theo qu¸ tr×nh
-
ChÝnh s¸ch chÊt lîng vµ môc tiªu chÊt lîng
-
Vai trß cña l·nh ®¹o cao nhÊt trong hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
-
HÖ thèng tµi liÖu
-
Xem xÐt ®¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
-
C¶i tiÕn liªn tôc
-
Vai trß cña kü thuËt thèng kª
-
Träng t©m cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ c¸c hÖ thèng qu¶n lý kh¸c
-
Mèi quan hÖ gi÷a hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ c¸c m« h×nh tuyÖt h¶o
3. ThuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa
3.1 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn chÊt lîng
3.2 C¸c thuËt ng÷ liªn quan ®Õn qu¶n lý
3.3 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn tæ chøc
3.4 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh vµ s¶n phÈm
3.5 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn c¸c ®Æc tÝnh
3.6 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn sù phï hîp
3.7 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn hÖ thèng tµi liÖu
3.8 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn xem xÐt
3.9 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn ®¸nh gi¸
3.10 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn ®¶m b¶o chÊt lîng vµ c¸c qu¸ tr×nh ®o lêng
Phô lôc -
Ph¬ng ph¸p luËn sö dông khi x©y dùng tõ vùng
Lêi nãi ®Çu
TCVN ISO 9000 : 2000 thay thÕ cho TCVN 8402 : 1999 (ISO 8402 : 1994)
TCVN ISO 9000 : 2000 hoµn toµn t¬ng ®¬ng víi ISO 9000 : 2000
TCVN ISO 9000 : 2000 do Ban kü thuËt Tiªu chuÈn TCVN/ TC 176 Qu¶n lý chÊt lîng vµ ®¶m b¶o chÊt lîng biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn §o lêng ChÊt lîng ®Ò nghÞ, Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i trêng ban hµnh.
Lêi giíi thiÖu
Ên b¶n lÇn thø hai nµy huû bá vµ thay thÕ TCVN/ISO 8402 : 1999 (ISO 8402 : 1994).
Phô lôc A cña tiªu chuÈn nµy chØ nh»m cung cÊp th«ng tin. Phô lôc bao gåm c¸c s¬ ®å kh¸i niÖm nh»m cung cÊp c¸ch thÓ hiÖn b»ng ®å thÞ mèi quan hÖ gi÷a c¸c thuËt ng÷ trong c¸c lÜnh vùc kh¸i niÖm cô thÓ cã liªn quan ®Õn c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng.
-
Kh¸i qu¸t
Bé tiªu chuÈn ISO 9000 liÖt kª díi ®©y ®îc x©y dùng nh»m trî gióp c¸c tæ chøc, thuéc mäi lo¹i h×nh vµ qui m«, ¸p dông vµ vËn hµnh c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng cã hiÖu lùc.
-
ISO 9000 m« t¶ c¬ së cña c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ qui ®Þnh c¸c thuËt ng÷ cho hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng.
-
ISO 9001 qui ®Þnh c¸c yªu cÇu ®èi víi mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng khi mét tæ chøc cÇn chøng tá n¨ng lùc cña m×nh trong viÖc cung cÊp s¶n phÈm ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ c¸c yªu cÇu chÕ ®Þnh t¬ng øng vµ nh»m n©ng cao sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng.
-
ISO 9004 cung cÊp c¸c híng dÉn xem xÐt c¶ tÝnh hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng. Môc ®Ých cña tiªu chuÈn nµy lµ c¶i tiÕn kÕt qu¶ thùc hiÖn cña mét tæ chøc vµ tho¶ m·n kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m.
-
ISO 19001 cung cÊp híng dÉn vÒ ®¸nh gi¸ c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ m«i trêng.
TÊt c¶ c¸c tiªu chuÈn nµy t¹o thµnh mét bé tiªu chuÈn vÒ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc th«ng hiÓu lÉn nhau trong th¬ng m¹i quèc gia vµ quèc tÕ.
02. C¸c nguyªn t¾c cña qu¶n lý chÊt lîng
§Ó l·nh ®¹o vµ ®iÒu hµnh thµnh c«ng mét tæ chøc, cÇn ®Þnh híng vµ kiÓm so¸t tæ chøc mét c¸ch hÖ thèng vµ râ rµng. Cã thÓ ®¹t ®îc thµnh c«ng nhê ¸p dông vµ duy tr× mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ®îc thiÕt kÕ ®Ó c¶i tiÕn liªn tôc kÕt qu¶ thùc hiÖn trong khi vÉn lu ý ®Õn c¸c nhu cÇu cña c¸c bªn quan t©m. ViÖc qu¶n lý mét tæ chøc bao gåm c¸c qui t¾c cña qu¶n lý chÊt lîng, trong sè c¸c lÜnh vùc qu¶n lý kh¸c.
T¸m nguyªn t¾c cña qu¶n lý chÊt lîng ®îc nhËn biÕt ®Ó l·nh ®¹o cao nhÊt cã thÓ sö dông nh»m dÉn d¾t tæ chøc ®¹t ®îc kÕt qu¶ ho¹t ®éng cao h¬n.
-
Híng vµo kh¸ch hµng
Mäi tæ chøc ®Òu phô thuéc vµo kh¸ch hµng cña m×nh vµ v× thÕ cÇn hiÒu c¸c nhu cÇu hiÖn t¹i vµ t¬ng lai cña kh¸ch hµng, cÇn ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ cè g¾ng vît cao h¬n sù mong ®îi cña hä.
-
Sù l·nh ®¹o
L·nh ®¹o thiÕt lËp sù thèng nhÊt gi÷a môc ®Ých vµ ph¬ng híng cña tæ chøc. L·nh ®¹o cÇn t¹o ra vµ duy tr× m«i trêng néi bé ®Ó cã thÓ hoµn toµn l«i cuèn mäi ngêi tham gia ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu cña tæ chøc.
-
Sù tham gia cña mäi ngêi
Mäi ngêi ë tÊt c¶ c¸c cÊp lµ yÕu tè cña mét tæ chøc vµ viÖc huy ®éng hä tham gia ®Çy ®ñ sÏ gióp cho viÖc sö dông ®îc n¨ng lùc cña hä v× lîi Ých cña tæ chøc.
-
C¸ch tiÕp cËn theo qu¸ tr×nh
KÕt qu¶ mong muèn sÏ ®¹t ®îc mét c¸ch hiÖu qu¶ khi c¸c nguån lùc vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®îc qu¶n lý nh mét qu¸ tr×nh.
-
C¸ch tiÕp cËn theo hÖ thèng ®èi víi qu¶n lý
ViÖc x¸c ®Þnh, hiÓu vµ qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh cã liªn quan lÉn nhau nh mét hÖ thèng sÏ ®em l¹i hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña tæ chøc nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®Ò ra.
-
C¶i tiÕn liªn tôc
C¶i tiÕn liªn tôc c¸c kÕt qu¶ thùc hiÖn ph¶i lµ môc tiªu thêng trùc cña tæ chøc
-
QuyÕt ®Þnh dùa trªn sù kiÖn
Mäi quyÕt ®Þnh cã hiÖu lùc ®îc dùa trªn viÖc ph©n tÝch d÷ liÖu vµ th«ng tin.
-
Quan hÖ hîp t¸c cïng cã lîi víi ngêi cung øng
Tæ chøc vµ ngêi cung øng phô thuéc lÉn nhau vµ mèi quan hÖ cïng cã lîi sÏ n©ng cao n¨ng lùc cña c¶ hai bªn ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ.
T¸m nguyªn t¾c qu¶n lý chÊt lîng nµy t¹o thµnh c¬ së cho c¸c tiªu chuÈn vÒ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng trong bé ISO 9000.
HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng - C¬ së vµ tõ vùng
-
Ph¹m vi ¸p dông
Tiªu chuÈn nµy m« t¶ c¬ së cña c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng, mét ®èi tîng cña bé tiªu chuÈn.
TCVN ISO 9000, vµ x¸c ®Þnh c¸c thuËt ng÷ cã liªn quan.
Tiªu chuÈn nµy ®îc ¸p dông cho nh÷ng ®èi tîng sau:
-
c¸c tæ chøc muèn cã nh÷ng Ých lîi th«ng qua viÖc ¸p dông mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng;
-
c¸c tæ chøc muèn cã sù tin tëng ®èi víi ngêi cung øng r»ng c¸c yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm cña hä sÏ ®îc ®¸p øng;
-
ngêi sö dông s¶n phÈm;
-
nh÷ng ngêi quan t©m ®Õn sù th«ng hiÓu lÉn nhau, c¸c thuËt ng÷ dïng trong viÖc qu¶n lý chÊt lîng (vÝ dô nh ngêi cung øng, kh¸ch hµng, c¬ quan ®Þnh chÕ);
-
nh÷ng ngêi thuéc néi bé hay bªn ngoµi tæ chøc cã nhiÖm vô ®¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hay ®¸nh gi¸ sù phï hîp cña hÖ thèng ®ã theo c¸c yªu cÇu cña TCVN ISO 9001 (vÝ dô nh chuyªn gia ®¸nh gi¸, c¬ quan ®Þnh chÕ, c¸c tæ chøc chøng nhËn/ ®¨ng ký);
-
nh÷ng ngêi thuéc néi bé hay bªn ngoµi tæ chøc cã nhiÖm vô t vÊn hoÆc ®µo t¹o vÒ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng cho thÝch hîp víi tæ chøc ®ã;
-
tæ chøc x©y dùng c¸c tiªu chuÈn liªn quan.
2.C¬ së cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
2.1 Môc ®Ých cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng cã thÓ gióp c¸c tæ chøc n©ng cao sù tho¶ m·n kh¸ch hµng.
Kh¸ch hµng ®ßi hái s¶n phÈm cã nh÷ng ®Æc tÝnh tho¶ m·n nhu cÇu vµ mong ®îi cña hä. Nhu cÇu vµ mong ®îi nµy ®îc thÓ hiÖn ë c¸c qui ®Þnh cho s¶n phÈm vµ ®îc gäi chung lµ c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Yªu cÇu cña kh¸ch hµng cã thÓ ®îc qui ®Þnh díi d¹ng hîp ®ång hoÆc do chÝnh tæ chøc x¸c ®Þnh. Trong mäi trêng hîp, kh¸ch hµng ®Òu lµ ngêi quyÕt ®Þnh cuèi cïng vÒ viÖc chÊp nhËn s¶n phÈm. Do nhu cÇu vµ mong ®îi cña kh¸ch hµng thay ®æi nªn c¸c tæ chøc còng ph¶i liªn tôc c¶i tiÕn s¶n phÈm vµ c¸c qu¸ tr×nh cña hä.
Ph¬ng ph¸p hÖ thèng trong qu¶n lý chÊt lîng khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc ph©n tÝch c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng, x¸c ®Þnh ®îc c¸c qu¸ tr×nh gióp cho s¶n phÈm ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ gi÷ c¸c qu¸ tr×nh nµy trong tÇm kiÓm so¸t. Mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng cã thÓ cung cÊp c¬ së cho viÖc c¶i tiÕn kh«ng ngõng nh»m t¨ng kh¶ n¨ng tho¶ m·n kh¸ch hµng vµ c¸c bªn cã liªn quan kh¸c. Nã t¹o ra sù tin tëng cho tæ chøc vµ kh¸ch hµng vÒ kh¶ n¨ng cung cÊp s¶n phÈm lu«n ®¸p øng c¸c yªu cÇu.
2.2 C¸c yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ c¸c yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm
Bé tiªu chuÈn TCVN ISO 9000 ph©n biÖt c¸c yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng víi c¸c yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm
Yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ®îc qui ®Þnh trong TCVN ISO 9001. C¸c yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng mang tÝnh tæng qu¸t vµ cã thÓ ¸p dông cho c¸c tæ chøc trong mäi ngµnh c«ng nghiÖp hay c¸c khu vùc kinh tÕ bÊt kÓ lo¹i h×nh s¶n phÈm ®îc cung cÊp. TCVN ISO 9001 kh«ng qui ®Þnh c¸c yªu cÇu cho s¶n phÈm.
C¸c yªu cÇu cho s¶n phÈm cã thÓ do kh¸ch hµng hay tæ chøc qui ®Þnh cã tÝnh ®Õn c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng hay c¸c chÕ ®Þnh. C¸c yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm vµ, trong mét sè trêng hîp, c¸c qu¸ tr×nh kÌm theo cã thÓ n»m trong c¸c tµi liÖu nh qui ®Þnh kü thuËt, tiªu chuÈn cho s¶n phÈm, c¸c tiªu chuÈn cho qu¸ tr×nh, c¸c tho¶ thuËn trong hîp ®ång vµ c¸c yªu cÇu chÕ ®Þnh.
2.3 C¸ch tiÕp cËn theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
Ph¬ng ph¸p x©y dùng vµ ¸p dông mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng gåm mét sè bíc, trong ®ã cã c¸c bíc sau ®©y:
-
x¸c ®Þnh nhu cÇu vµ mong ®îi cña kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m kh¸c;
-
thiÕt lËp chÝnh s¸ch chÊt lîng vµ môc tiªu chÊt lîng cña tæ chøc;
-
x¸c ®Þnh c¸c qu¸ tr×nh vµ tr¸ch nhiÖm cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu chÊt lîng;
-
x¸c ®Þnh vµ cung cÊp nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu chÊt lîng;
-
thiÕt lËp c¸c ph¬ng ph¸p ®o hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña mçi qu¸ tr×nh
-
¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p ®o nµy ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña mçi qu¸ tr×nh;
-
x¸c ®Þnh biÖn ph¸p ng¨n ngõa sù kh«ng phï hîp vµ lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n g©y ra chóng
-
thiÕt lËp vµ ¸p dông mét qu¸ tr×nh ®Ó c¶i tiÕn liªn tôc hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng;
Cã thÓ ¸p dông ph¬ng ph¸p nh vËy ®Ó duy tr× vµ c¶i tiÕn hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hiÖn ®¹i.
B»ng c¸ch ¸p dông c¸ch tiÕp cËn nh vËy, tæ chøc t¹o ra sù tin tëng vµo kh¶ n¨ng cña c¸c qu¸ tr×nh vµ chÊt lîng cña s¶n phÈm, vµ cung cÊp c¬ së cho c¶i tiÕn liªn tôc. §iÒu nµy cã thÓ dÉn ®Õn t¨ng sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m kh¸c vµ thµnh c«ng cña c¶ tæ chøc.
2.4 C¸ch tiÕp cËn theo qu¸ tr×nh
Mäi ho¹t ®éng, hay tËp hîp c¸c ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc ®Ó biÕn ®Çu vµo thµnh ®Çu ra cã thÓ xem nh mét qu¸ tr×nh.
§Ó c¸c tæ chøc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, hä ph¶i x¸c ®Þnh vµ qu¶n lý nhiÒu qu¸ tr×nh cã liªn quan vµ t¬ng t¸c lÉn nhau. Th«ng thêng, ®Çu ra cña mét qu¸ tr×nh sÏ trùc tiÕp t¹o thµnh ®Çu vµo qu¸ tr×nh tiÕp theo. ViÖc x¸c ®Þnh mét c¸ch hÖ thèng vµ qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh ®îc triÓn khai trong tæ chøc vµ ®Æc biÖt qu¶n lý sù t¬ng t¸c gi÷a c¸c qu¸ tr×nh ®ã ®îc gäi lµ “c¸ch tiÕp cËn theo qu¸ tr×nh”.
Tiªu chuÈn nµy khuyÕn khÝch ¸p dông c¸ch tiÕp cËn theo qu¸ tr×nh ®Ó qu¶n lý mét tæ chøc.
H×nh 1 minh ho¹ hÖ thèng chÊt lîng dùa trªn qu¸ tr×nh ®îc m« t¶ trong bé tiªu chuÈn TCVN ISO 9000. Minh ho¹ nµy chØ râ c¸c bªn quan t©m ®ãng mét vai trß cã ý nghÜa trong viÖc cung cÊp ®Çu vµo cho tæ chøc. ViÖc theo dâi sù tho¶ m·n cña c¸c bªn quan t©m ®ßi hái viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ th«ng tin cã liªn quan ®Õn sù c¶m nhËn cña c¸c bªn cã quan t©m vÒ møc ®é ®¸p øng nhu cÇu vµ mong ®îi cña hä. M« h×nh biÓu thÞ trong h×nh 1 kh«ng chØ râ c¸c qu¸ tr×nh ë møc ®é chi tiÕt.
2.5 ChÝnh s¸ch chÊt lîng vµ môc tiªu chÊt lîng.
ChÝnh s¸ch chÊt lîng vµ môc tiªu chÊt lîng ®îc thiÕt lËp nh»m ®a ra träng t©m ®Ó ®Þnh híng cho tæ chøc. C¶ hai ®Òu cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng kÕt qu¶ cÇn ®¹t vµ gióp ®ì tæ chøc sö dông nguån lùc nh»m ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nµy. ChÝnh s¸ch chÊt lîng cung cÊp c¬ së ®Ó lËp vµ xem xÐt c¸c môc tiªu chÊt lîng. Môc tiªu chÊt lîng cÇn ph¶i nhÊt qu¸n víi chÝnh s¸ch chÊt lîng vµ cam kÕt c¶i tiÕn liªn tôc, vµ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®îc cÇn ph¶i ®o ®îc. ViÖc ®¹t ®îc môc tiªu chÊt lîng cã thÓ cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi chÊt lîng s¶n phÈm, hiÖu lùc t¸c nghiÖp vµ c¸c kÕt qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ nh vËy t¸c ®éng ®Õn sù tho¶ m·n vµ tin tëng cña c¸c bªn quan t©m.
2.6 Vai trß cña l·nh ®¹o cao nhÊt trong hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
Th«ng qua sù l·nh ®¹o vµ c¸c hµnh ®éng, l·nh ®¹o cao nhÊt t¹o ra m«i trêng ®Ó huy ®éng mäi ngêi tham gia vµ ®Ó hÖ thèng chÊt lîng ho¹t ®éng cã hiÖu lùc. L·nh ®¹o cÊp cao nhÊt cã thÓ sö dông c¸c nguyªn t¾c cña qu¶n lý chÊt lîng (xem 02) lµm c¬ së cho vai trß cña hä, ®ã lµ:
-
thiÕt lËp vµ duy tr× chÝnh s¸ch vµ môc tiªu chÊt lîng cña tæ chøc;
-
phæ biÕn chÝnh s¸ch chÊt lîng vµ môc tiªu chÊt lîng trong toµn bé tæ chøc ®Ó n©ng cao nhËn thøc, ®éng viªn vµ huy ®éng tham gia
-
®¶m b¶o toµn bé tæ chøc híng vµo c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng
-
®¶m b¶o c¸c qu¸ tr×nh thÝch hîp ®îc thùc hiÖn ®Ó t¹o kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m vµ ®¹t ®îc môc tiªu chÊt lîng.
-
®¶m b¶o thiÕt lËp, thùc thi vµ duy tr× mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng cã hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu chÊt lîng ®ã;
-
®¶m b¶o cã s½n c¸c nguån lùc cÇn thiÕt;
-
xem xÐt ®Þnh kú hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng;
-
quyÕt ®Þnh c¸c hµnh ®éng ®èi víi chÝnh s¸ch chÊt lîng vµ môc tiªu chÊt lîng.
k) quyÕt ®Þnh c¸c hµnh ®éng c¶i tiÕn hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng.
2.7 HÖ thèng tµi liÖu
2.7.1 Gi¸ trÞ cña hÖ thèng tµi liÖu
HÖ thèng tµi liÖu t¹o kh¶ n¨ng th«ng b¸o c¸c ý ®Þnh vµ sù nhÊt qu¸n c¸c hµnh ®éng. ViÖc sö dông hÖ thèng tµi liÖu gióp:
-
®¹t ®îc sù phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ c¶i tiÕn chÊt lîng;
-
cung cÊp viÖc ®µo t¹o thÝch hîp;
-
lÆp l¹i vµ x¸c ®Þnh nguån gèc;
-
cung cÊp b»ng chøng kh¸ch quan; vµ
-
®¸nh gi¸ tÝnh hiÖu lùc vµ sù lu«n thÝch hîp cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
B¶n th©n viÖc t¹o thµnh hÖ thèng tµi liÖu kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých mµ cÇn ph¶i lµ mét ho¹t ®éng gia t¨ng gi¸ trÞ.
2.7.2 C¸c lo¹i tµi liÖu ®îc sö dông trong hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
C¸c tµi liÖu sau ®îc sö dông trong hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng:
-
tµi liÖu cung cÊp nh÷ng th«ng tin nhÊt qu¸n, c¶ cho néi bé vµ bªn ngoµi, vÒ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng cña tæ chøc; nh÷ng tµi liÖu nµy ®îc gäi lµ sæ tay chÊt lîng;
-
tµi liÖu miªu t¶ c¸ch thøc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ®èi víi mét s¶n phÈm, dù ¸n, hîp ®ång cô thÓ; nh÷ng tµi liÖu nµy ®îc gäi lµ kÕ ho¹ch chÊt lîng
-
tµi liÖu c«ng bè c¸c yªu cÇu, nh÷ng tµi liÖu nµy ®îc gäi lµ c¸c qui ®Þnh;
-
tµi liÖu cung cÊp c¸c khuyÕn nghÞ hay gîi ý; nh÷ng tµi liÖu nµy gäi lµ híng dÉn;
-
tµi liÖu cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ c¸ch thøc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng vµ qu¸ tr×nh mét c¸ch nhÊt qu¸n; nh÷ng tµi liÖu nµy cã thÓ bao gåm c¸c thñ tôc, híng dÉn c«ng viÖc vµ b¶n vÏ;
-
tµi liÖu cung cÊp nh÷ng b»ng chøng kh¸ch quan vÒ c¸c ho¹t ®éng ®· ®îc thùc hiÖn hay kÕt qu¶ ®¹t ®îc; nh÷ng tµi liÖu nµy ®îc gäi lµ hå s¬.
Mét tæ chøc x¸c ®Þnh møc ®é cña hÖ thèng tµi liÖu cÇn thiÕt vµ ph¬ng tiÖn th«ng tin ®îc sö dông. §iÒu nµy phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nh qui m« vµ lo¹i h×nh tæ chøc, sù phøc t¹p cña s¶n phÈm, yªu cÇu cña kh¸ch hµng, c¸c yªu cÇu chÕ ®Þnh t¬ng øng, n¨ng lùc cña nh©n viªn ®· ®îc chøng minh, vµ møc ®é cÇn thiÕt ®Ó chøng tá viÖc thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng.
2.8 Xem xÐt ®¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
2.8.1 Xem xÐt ®¸nh gi¸ c¸c qu¸ tr×nh trong hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
Khi xem xÐt ®¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng, cã 4 c©u hái c¬ b¶n cÇn ®Æt ra liªn quan ®Õn mäi qu¸ tr×nh ®îc ®¸nh gi¸:
-
c¸c qu¸ tr×nh cã ®îc nhËn biÕt vµ x¸c ®Þnh tho¶ ®¸ng?
-
cã ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm?
-
c¸c thñ tôc cã ®îc ¸p dông vµ duy tr×?
-
qu¸ tr×nh nµy cã hiÖu lùc ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®Æt ra?
TËp hîp c¸c c©u tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái trªn ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ cña viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸. Xem xÐt ®¸nh gi¸ mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng cã thÓ thay ®æi tuú thuéc vµo ph¹m vi vµ bao gåm nhiÒu d¹ng ho¹t ®éng, nh ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ tù xem xÐt ®¸nh gi¸.
2.8.2 §¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
§¸nh gi¸ ®îc sö dông ®Ó xem møc ®é thùc hiÖn c¸c yªu cÇu cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng. C¸c kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ c¸c c¬ héi c¶i tiÕn.
§¸nh gi¸ cña bªn thø nhÊt ®îc chÝnh tæ chøc, hay ngêi ®¹i diÖn cña tæ chøc ®ã tiÕn hµnh, v× môc ®Ých néi bé vµ cã thÓ dïng lµm c¬ së cho viÖc tù c«ng bè cña tæ chøc vÒ sù phï hîp.
§¸nh gi¸ cña bªn thø hai ®îc thùc hiÖn bëi kh¸ch hµng cña tæ chøc hay ®¹i diÖn cña kh¸ch hµng.
§¸nh gi¸ cña bªn thø ba ®îc thùc hiÖn bëi c¸c tæ chøc dÞch vô ®¸nh gi¸ ®éc lËp bªn ngoµi. Nh÷ng tæ chøc nh vËy, thêng ®îc c«ng nhËn, sÏ chøng nhËn sù phï hîp víi c¸c yªu cÇu, vÝ dô nh yªu cÇu cña TCVN ISO 9001
ISO 19011 cung cÊp híng dÉn cho viÖc ®¸nh gi¸.
2.8.3 Xem xÐt hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
Mét vai trß cña l·nh ®¹o cÊp cao nhÊt lµ xem xÐt ®¸nh gi¸ ®Þnh kú hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vÒ sù thÝch hîp, phï hîp, hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo chÝnh s¸ch chÊt lîng vµ môc tiªu chÊt lîng. ViÖc xem xÐt nµy cã thÓ bao gåm nghiªn cøu nhu cÇu thay ®æi chÝnh s¸ch vµ môc tiªu chÊt lîng cho phï hîp víi c¸c nhu cÇu vµ sù mong ®îi lu«n thay ®æi cña c¸c bªn quan t©m. ViÖc xem xÐt bao gåm c¶ x¸c ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c hµnh ®éng.
Trong sè c¸c nguån th«ng tin kh¸c, c¸c b¸o c¸o ®¸nh gi¸ ®îc sö dông ®Ó xem xÐt hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng.
2.8.4 Tù xem xÐt ®¸nh gi¸
ViÖc tù xem xÐt ®¸nh gi¸ cña mét tæ chøc lµ sù xem xÐt mét c¸ch toµn diÖn vµ hÖ thèng c¸c ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ cña mét tæ chøc so víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hay m« h×nh tuyÖt h¶o.
ViÖc tù xem xÐt ®¸nh gi¸ cã thÓ cung cÊp mét c¸ch nh×n tæng qu¸t vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn cña tæ chøc vµ møc ®é hoµn thiÖn cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng. Nã còng gióp ®Ó x¸c ®Þnh lÜnh vùc cÇn c¶i tiÕn trong tæ chøc vµ x¸c ®Þnh sù u tiªn.
2.9 C¶i tiÕn liªn tôc
Môc ®Ých cña c¶i tiÕn liªn tôc mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng lµ ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng n©ng cao sù tho¶ m·n kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m kh¸c. C¸c hµnh ®éng c¶i tiÕn bao gåm c¶ nh÷ng ho¹t ®éng sau:
-
ph©n tÝch vµ xem xÐt ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng hiÖn t¹i ®Ó x¸c ®Þnh lÜnh vùc c¶i tiÕn;
-
thiÕt lËp môc tiªu c¶i tiÕn;
-
t×m kiÕm gi¶i ph¸p cã thÓ ®Ó ®¹t c¸c môc tiªu nµy;
-
xem xÐt ®¸nh gi¸ c¸c gi¶i ph¸p nµy vµ lùa chän;
-
thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ®îc lùa chän;
-
®o lêng, kiÓm tra x¸c nhËn, ph©n tÝch vµ xem xÐt ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ó x¸c ®Þnh viÖc ®¹t c¸c môc tiªu;
-
chÝnh thøc ho¸ nh÷ng thay ®æi.
Khi cÇn thiÕt, c¸c kÕt qu¶ ®îc xem xÐt ®Ó x¸c ®Þnh c¬ héi c¶i tiÕn tiÕp theo. Theo c¸ch thøc nµy, c¶i tiÕn lµ mét ho¹t ®éng kh«ng ngõng. C¸c ph¶n håi cña kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m kh¸c, c¸c cuéc ®¸nh gi¸, xem xÐt hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng còng cã thÓ ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh c¬ héi c¶i tiÕn.
2.10 Vai trß cña kü thuËt thèng kª
ViÖc sö dông kü thuËt thèng kª gióp cho hiÓu biÕt ®îc sù biÕn ®éng, bëi vËy sÏ gióp tæ chøc gi¶i quyÕt ®îc c¸c vÊn ®Ò x¶y ra vµ n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶. Kü thuËt nµy còng cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn sö dông tèt h¬n c¸c d÷ liÖu s½n cã ®Ó trî gióp viÖc ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh.
Sù biÕn ®éng cã thÓ ®îc quan s¸t dùa trªn c¸ch thøc vµ kÕt qu¶ cña nhiÒu ho¹t ®éng, thËm chÝ díi ®iÒu kiÖn æn ®Þnh râ rµng. Sù biÕn ®éng ®ã cã thÓ ®îc quan s¸t dùa trªn c¸c ®Æc tÝnh ®o ®îc cña c¸c s¶n phÈm vµ qu¸ tr×nh, vµ cã thÓ tån t¹i ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau xuyªn suèt chu kú sèng cña s¶n phÈm tõ nghiªn cøu thÞ trêng ®Õn dÞch vô kh¸ch hµng vµ viÖc xö lý cuèi cïng.
Kü thuËt thèng kª gióp cho viÖc ®o lêng, m« t¶, ph©n tÝch, gi¶i thÝch vµ lËp m« h×nh nh÷ng biÕn ®éng nh vËy, thËm chÝ víi mét khèi lîng d÷ liÖu kh¸ h¹n chÕ. Ph©n tÝch thèng kª ®èi víi nh÷ng d÷ liÖu nh vËy cã thÓ gióp hiÓu tèt h¬n b¶n chÊt, møc ®é vµ nguyªn nh©n cña sù biÕn ®éng. §iÒu nµy gióp cho viÖc gi¶i quyÕt, thËm chÝ ng¨n ngõa nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ x¶y ra tõ sù biÕn ®éng ®ã, vµ thóc ®Èy c¶i tiÕn liªn tôc.
Híng dÉn vÒ c¸c kü thuËt thèng kª trong hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ®îc tr×nh bµy trong b¸o c¸o kü thuËt ISO/TR 10017
-
Träng t©m cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ c¸c hÖ thèng qu¶n lý kh¸c
HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng lµ mét phÇn cña hÖ thèng qu¶n lý cña tæ chøc tËp trung vµo viÖc ®¹t ®îc ®Çu ra (kÕt qu¶), cã liªn quan ®Õn môc tiªu chÊt lîng, nh»m tho¶ m·n nhu cÇu, mong ®îi vµ yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m mét c¸ch thÝch hîp. C¸c môc tiªu chÊt lîng bæ sung cho c¸c môc tiªu kh¸c cña tæ chøc nh nh÷ng môc tiªu liªn quan ®Õn sù t¨ng trëng, ng©n quü, lîi nhuËn, m«i trêng, søc khoÎ vµ an toµn nghÒ nghiÖp. C¸c phÇn kh¸c nhau cña hÖ thèng qu¶n lý cña tæ chøc cã thÓ ®îc hîp nhÊt ho¸ víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng thµnh mét hÖ thèng qu¶n lý duy nhÊt sö dông c¸c yÕu tè chung. §iÒu nµy t¹o thuËn lîi cho viÖc ho¹ch ®Þnh, ph©n bæ nguån lùc, x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu bæ sung vµ xem xÐt ®¸nh gi¸ hiÖu lùc chung cña tæ chøc. HÖ thèng qu¶n lý cña tæ chøc cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ theo nh÷ng yªu cÇu vÒ hÖ thèng qu¶n lý cña tæ chøc ®ã. HÖ thèng qu¶n lý nµy còng cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ theo nh÷ng yªu cÇu cña c¸c tiªu chuÈn nh TCVN ISO 9001 vµ TCVN ISO 14001. ViÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý nµy cã thÓ ®îc thùc hiÖn mét c¸ch riªng rÏ hoÆc kÕt hîp.
-
Mèi quan hÖ gi÷a hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ c¸c m« h×nh tuyÖt h¶o
C¸c c¸ch tiÕp cËn cña hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng trong bé tiªu chuÈn TCVN ISO 9000 vµ trong c¸c m« h×nh tuyÖt h¶o vÒ tæ chøc dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c chung. C¶ hai ®Òu:
-
t¹o ®iÒu kiÖn cho tæ chøc x¸c ®Þnh c¸c ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu;
-
cã c¸c ®iÒu kho¶n ®Ó xem xÐt ®¸nh gi¸ theo c¸c m« h×nh tæng qu¸t;
-
cung cÊp c¬ së ®Ó c¶i tiÕn liªn tôc, vµ
-
cã c¸c ®iÒu kho¶n ®Ó ®îc sù thõa nhËn tõ bªn ngoµi.
Sù kh¸c nhau gi÷a bé tiªu chuÈn TCVN ISO 9000 vµ c¸c m« h×nh tuyÖt h¶o lµ ë ph¹m vi ¸p dông. Bé TCVN ISO 9000 cung cÊp c¸c yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng vµ híng dÉn ®Ó c¶i tiÕn kÕt qu¶ thùc hiÖn; viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng x¸c ®Þnh møc ®é thùc hiÖn c¸c yªu cÇu ®ã. C¸c m« h×nh tuyÖt h¶o cã c¸c chuÈn mùc gióp cho viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ mang tÝnh so s¸nh kÕt qu¶ thùc hiÖn cña tæ chøc vµ cã thÓ ¸p dông cho mäi ho¹t ®éng vµ c¸c bªn cã quan t©m cña tæ chøc. C¸c chuÈn mùc ®¸nh gi¸ trong c¸c m« h×nh tuyÖt h¶o cung cÊp c¬ së ®Ó mét tæ chøc so s¸nh kÕt qu¶ thùc hiÖn cña tæ chøc víi ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc kh¸c.
3. ThuËt ng÷ vµ ®Þnh nghÜa
Mét thuËt ng÷ trong mét ®Þnh nghÜa hay trong chó thÝch, ®îc ®Þnh nghÜa ë mét môc nµo ®ã trong ®iÒu nµy sÏ ®îc biÓu thÞ b»ng ch÷ ®Ëm kÌm theo lµ sè môc trong dÊu ngoÆc. Mét thuËt ng÷ díi d¹ng ch÷ ®Ëm nh vËy cã thÓ ®îc thay thÕ trong ®Þnh nghÜa b»ng ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ cña nã. VÝ dô:
s¶n phÈm (3.4.2) ®îc ®Þnh nghÜa lµ “kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh (3.4.1)”.
qu¸ tr×nh (3.4.1) ®îc ®Þnh nghÜa lµ “tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã quan hÖ lÉn nhau vµ t¬ng t¸c ®Ó biÕn ®Çu vµo thµnh ®Çu ra”
NÕu thuËt ng÷ “qu¸ tr×nh” ®îc thay thÕ bëi ®Þnh nghÜa nµy th×:
s¶n phÈm trë thµnh “kÕt qu¶ cña mét tËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã quan hÖ lÉn nhau vµ t¬ng t¸c ®Ó biÕn ®Çu vµo thµnh ®Çu ra”
Mét kh¸i niÖm ®îc giíi h¹n ë mét ®Þnh nghÜa cô thÓ trong mét t×nh huèng nhÊt ®Þnh sÏ ®îc chØ ra b»ng c¸ch nªu lÜnh vùc cña ®èi tîng ®ã trong dÊu < > tríc ®Þnh nghÜa nµy, vÝ dô, chuyªn gia kü thuËt <®¸nh gi¸>(3.9.11)
3.1 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn chÊt lîng
3.1.1 ChÊt lîng
Møc ®é cña mét tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh (3.5.1) vèn cã ®¸p øng c¸c yªu cÇu (3.1.2).
Chó thÝch 1 - ThuËt ng÷ “chÊt lîng” cã thÓ sö dông víi c¸c tÝnh tõ nh kÐm, tèt, tuyÖt h¶o.
Chó thÝch 2 - “vèn cã” nghÜa lµ tån t¹i trong c¸i g× ®ã, ®Æc biÖt nh mét ®Æc tÝnh l©u bÒn hay vÜnh viÔn.
3.1.2 Yªu cÇu
Nhu cÇu hay mong ®îi ®· ®îc c«ng bè, ngÇm hiÓu chung hay b¾t buéc
Chó thÝch 1- “ ngÇm hiÓu chung” nghÜa lµ nh÷ng g× lµ thùc hµnh mang tÝnh th«ng lÖ hay phæ biÕn ®èi víi mét tæ chøc (3.3.1), kh¸ch hµng (3.3.5) cña tæ chøc vµ c¸c bªn quan t©m (3.3.7) kh¸c, nghÜa lµ nhu cÇu hay mong ®îi ®îc xem lµ ngÇm hiÓu.
Chó thÝch 2 - Cã thÓ sö dông mét ®Þnh nghÜa ®Ó chØ râ lo¹i yªu cÇu cô thÓ, vÝ dô: yªu cÇu ®èi víi s¶n phÈm, yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng chÊt lîng, yªu cÇu cña kh¸ch hµng.
Chó thÝch 3 - Yªu cÇu ®îc qui ®Þnh lµ yªu cÇu ®· ®îc c«ng bè, vÝ dô, trong mét tµi liÖu (3.7.2)
Chó thÝch 4 - Yªu cÇu cã thÓ ®îc n¶y sinh tõ c¸c bªn quan t©m kh¸c nhau
3.1.3 CÊp
Chñng lo¹i hay thø h¹ng cña c¸c yªu cÇu (3.1.2) chÊt lîng kh¸c nhau ®èi víi s¶n phÈm (3.4.2), qu¸ tr×nh (3.4.1) hay hÖ thèng (3.2.1) cã cïng chøc n¨ng sö dông
VÝ dô: C¸c h¹ng vÐ m¸y bay vµ h¹ng kh¸ch s¹n trong b¶ng híng dÉn kh¸ch s¹n
Chó thÝch - Khi lËp mét yªu cÇu chÊt lîng, nãi chung cÇn qui ®Þnh cÊp
3.1.4 Sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng
Sù c¶m nhËn cña kh¸ch hµng vÒ møc ®é ®¸p øng yªu cÇu (3.1.2) cña kh¸ch hµng.
Chó thÝch 1 - C¸c khiÕu n¹i cña kh¸ch hµng lµ mét chØ sè chung vÒ sù tho¶ m·n thÊp cña kh¸ch hµng, nhng viÖc kh«ng cã khiÕu n¹i kh«ng cã nghÜa cã sù tho¶ m·n cao cña kh¸ch hµng.
Chó thÝch 2 - ThËm chÝ khi c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng ®· ®îc tho¶ thuËn vµ ®îc thùc hiÖn, ®iÒu nµy kh«ng ®¶m b¶o cã sù tho¶ m·n cao cña kh¸ch hµng.
3.1.5 N¨ng lùc
Kh¶ n¨ng cña mét tæ chøc (3.3.1), hÖ thèng (3.2.1) hay qu¸ tr×nh (3.4.1) ®Ó t¹o ra mét s¶n phÈm (3.4.2) ®¸p øng c¸c yªu cÇu (3.1.2) ®èi víi s¶n phÈm ®ã.
Chó thÝch - ThuËt ng÷ n¨ng lùc cña qu¸ tr×nh trong lÜnh vùc thèng kª ®îc ®Þnh nghÜa trong ISO 3534 - 2
3.2 C¸c thuËt ng÷ liªn quan ®Õn qu¶n lý
3.2.1 HÖ thèng
TËp hîp c¸c yÕu tè cã liªn quan lÉn nhau hay t¬ng t¸c.
3.2.2 HÖ thèng qu¶n lý
HÖ thèng (3.2.1) ®Ó thiÕt lËp chÝnh s¸ch vµ môc tiªu vµ ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®ã.
Chó thÝch - Mét hÖ thèng qu¶n lý cña mét tæ chøc (3.3.1) cã thÓ bao gåm c¸c hÖ thèng qu¶n lý kh¸c nhau, vÝ dô nh hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng (3.2.3), hÖ thèng qu¶n lý tµi chÝnh, hay hÖ thèng qu¶n lý m«i trêng.
3.2.3 HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng
HÖ thèng qu¶n lý (3.2.2) ®Ó ®Þnh híng vµ kiÓm so¸t mét tæ chøc ( 3.3.1) vÒ chÊt lîng ( 3.1.1)
3.2.4 ChÝnh s¸ch chÊt lîng
ý ®å vµ ®Þnh híng chung cña mét tæ chøc (3.3.1) cã liªn quan ®Õn chÊt lîng (3.1.1) ®îc l·nh ®¹o cao nhÊt (3.2.7) c«ng bè chÝnh thøc.
Chó thÝch 1 - Nãi chung chÝnh s¸ch chÊt lîng cÇn ph¶i nhÊt qu¸n víi chÝnh s¸ch chung cña tæ chøc vµ cung cÊp c¬ së ®Ó lËp c¸c môc tiªu chÊt lîng (3.2.5)
Chó thÝch 2 - C¸c nguyªn t¾c cña qu¶n lý chÊt lîng cña tiªu chuÈn nµy cã thÓ t¹o thµnh c¬ së ®Ó lËp chÝnh s¸ch chÊt lîng (xem 0.2.).
3.2.5 Môc tiªu chÊt lîng
§iÒu ®Þnh t×m kiÕm hay nh»m tíi cã liªn quan ®Õn chÊt lîng (3.1.1)
Chó thÝch 1 - C¸c môc tiªu chÊt lîng nãi chung cÇn dùa trªn chÝnh s¸ch chÊt lîng (3.2.4) cña tæ chøc.
Chó thÝch 2 - C¸c môc tiªu chÊt lîng nãi chung ®îc qui ®Þnh cho c¸c bé phËn vµ c¸c cÊp t¬ng øng trong tæ chøc (3.3.1)
3.2.6 Qu¶n lý
C¸c ho¹t ®éng cã phèi hîp ®Ó ®Þnh híng vµ kiÓm so¸t mét tæ chøc (3.3.1)
Chó thÝch - Trong tiÕng Anh, thuËt ng÷ management ®«i khi dïng ®Ó chØ “ban l·nh ®¹o”, ®ã lµ mét c¸ nh©n hay mét nhãm ngêi cã quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm ®Ó ®iÒu hµnh vµ kiÓm so¸t mét tæ chøc. Khi tõ management ®îc sö dông theo nghÜa nµy thêng cÇn ph¶i kÌm theo mét tÝnh ng÷ ®Ó tr¸nh nhÇm lÉn víi nghÜa “qu¶n lý” ®· nªu ë trªn. VÝ dô nh “management shall” lµ kh«ng ®îc trong khi “top management (3.2.7) shall...” lµ chÊp nhËn.
3.2.7 L·nh ®¹o cao nhÊt
C¸ nh©n hay nhãm ngêi ®Þnh híng vµ kiÓm so¸t mét tæ chøc (3.3.1) ë cÊp cao nhÊt
3.2.8 Qu¶n lý chÊt lîng
C¸c ho¹t ®éng cã phèi hîp ®Ó ®Þnh híng vµ kiÓm so¸t mét tæ chøc (3.3.1) vÒ chÊt lîng
(3.1.1)
Chó thÝch - ViÖc ®Þnh híng vµ kiÓm so¸t vÒ chÊt lîng nãi chung bao gåm lËp chÝnh s¸ch chÊt lîng
(3.2.4) vµ môc tiªu chÊt lîng (3.2.5), ho¹ch ®Þnh chÊt lîng (3.2.9), kiÓm so¸t chÊt lîng (3.2.10 ), ®¶m b¶o chÊt lîng (3.2.11) vµ c¶i tiÕn chÊt lîng (3.2.12 ).
3.2.9 Ho¹ch ®Þnh chÊt lîng
Mét phÇn cña qu¶n lý chÊt lîng (3.2.8) tËp trung vµo viÖc lËp môc tiªu chÊt lîng (3.2.5) vµ qui ®Þnh c¸c qu¸ tr×nh ( 3.4.1) t¸c nghiÖp cÇn thiÕt vµ c¸c nguån lùc cã liªn quan ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu chÊt lîng
Chó thÝch - LËp c¸c kÕ ho¹ch chÊt lîng (3.7.5) cã thÓ lµ mét phÇn cña ho¹ch ®Þnh chÊt lîng.
3.2.10 KiÓm so¸t chÊt lîng
Mét phÇn cña qu¶n lý chÊt lîng (3.2.8) tËp trung vµo viÖc thùc hiÖn c¸c yªu cÇu chÊt lîng
(3.1.2)
3.2.11 §¶m b¶o chÊt lîng
Mét phÇn cña qu¶n lý chÊt lîng (3.2.8) tËp trung vµo cung cÊp lßng tin r»ng c¸c yªu cÇu (3.1.2) chÊt lîng sÏ ®îc thùc hiÖn.
3.2.12 C¶i tiÕn chÊt lîng
Mét phÇn cña qu¶n lý chÊt lîng (3.2.8) tËp trung vµo n©ng cao kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c yªu cÇu (3.1.2) chÊt lîng.
Chó thÝch - C¸c yªu cÇu liªn quan ®Õn mäi khÝa c¹nh nh hiÖu lùc (3.2.14), hiÖu qu¶ (3.2.15) hay x¸c ®Þnh nguån gèc ( 3.5.4)
3.2.13 C¶i tiÕn liªn tôc
Ho¹t ®éng lÆp l¹i ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c yªu cÇu (3.1.2)
Chó thÝch - Qu¸ tr×nh (3.4.1) lËp môc tiªu vµ t×m c¬ héi ®Ó c¶i tiÕn lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng ngõng th«ng qua viÖc sö dông c¸c ph¸t hiÖn khi ®¸nh gi¸ (3.9.5) vµ kÕt luËn ®¸nh gi¸ (3.9.6), ph©n tÝch d÷ liÖu, xem xÐt (3.8.7) cña l·nh ®¹o hay c¸c biÖn ph¸p kh¸c vµ nãi chung dÉn tíi c¸c hµnh ®éng kh¾c phôc (3.6.5) hay hµnh ®éng phßng ngõa ( 3.6.4)
3.2.14 HiÖu lùc
Møc ®é thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®· ho¹ch ®Þnh vµ ®¹t ®îc c¸c kÕt qu¶ ®· ho¹ch ®Þnh
3.2.15 HiÖu qu¶
Quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ nguån lùc ®îc sö dông
3.3 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn tæ chøc
3.3.1 Tæ chøc
Nhãm ngêi vµ ph¬ng tiÖn cã sù s¾p xÕp bè trÝ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ mèi quan hÖ
VÝ dô: C«ng ty, tæng c«ng ty, h·ng, xÝ nghiÖp, viÖn, ngêi b¸n bu«n riªng lÎ, héi hay c¸c bé phËn hoÆc c¸c tæ hîp c¸c tæ chøc trªn.
Chó thÝch 1 - ViÖc bè trÝ s¾p xÕp nãi chung lµ cã thø bËc
Chó thÝch 2 - Mét tæ chøc cã thÓ lµ c«ng céng hay t nh©n.
Chó thÝch 3 - §Þnh nghÜa nµy cã hiÖu lùc ®èi víi c¸c môc ®Ých cña c¸c tiªu chuÈn hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ( 3.2.3 ). ThuËt ng÷ “tæ chøc” trong ISO/IEC Guide 2 ®îc ®Þnh nghÜa kh¸c.
3.3.2 C¬ cÊu tæ chøc
C¸ch bè trÝ, s¾p xÕp tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi
Chó thÝch 1 - ViÖc bè trÝ s¾p xÕp nãi chung lµ cã thø bËc.
Chó thÝch 2 - C¬ cÊu tæ chøc thêng ®îc thÓ hiÖn chÝnh thøc trong sæ tay chÊt lîng (3.7.4) hay kÕ ho¹ch chÊt lîng (3.7.5) cho mét dù ¸n ( 3.4.3).
Chó thÝch 3 - Ph¹m vi c¬ cÊu tæ chøc cã thÓ bao gåm c¸c mèi t¬ng giao thÝch hîp víi c¸c tæ chøc (3.3.1) bªn ngoµi.
3.3.3 C¬ së h¹ tÇng
HÖ thèng cña (mét tæ chøc) c¸c ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vµ dÞch vô cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cña mét tæ chøc (3.3.1)
3.3.4 M«i trêng lµm viÖc
TËp hîp c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn mét c«ng viÖc
Chó thÝch - §iÒu kiÖn bao gåm c¶ c¸c yÕu tè vËt chÊt, x· héi, t©m lý vµ m«i trêng (vÝ dô nh nhiÖt ®é, hÖ thèng thõa nhËn, ergonomic vµ thµnh phÇn kh«ng khÝ ).
3.3.5 Kh¸ch hµng
Tæ chøc (3.3.1) hay c¸ nh©n nhËn mét s¶n phÈm (3.4.2)
VÝ dô: Ngêi tiªu dïng, ngêi hëng dÞch vô, ngêi sö dông cuèi cïng, ngêi b¸n lÎ, ngêi ®îc hëng lîi vµ ngêi mua.
Chó thÝch - Kh¸ch hµng cã thÓ lµ néi bé hay bªn ngoµi tæ chøc
3.3.6 Ngêi cung øng
Tæ chøc (3.3.1) hay c¸ nh©n cung cÊp s¶n phÈm (3.4.2)
VÝ dô: Ngêi s¶n xuÊt, ph©n phèi, b¸n lÎ hay b¸n bu«n s¶n phÈm, hay ngêi cung cÊp dÞch vô hay th«ng tin.
Chó thÝch 1 - Ngêi cung øng cã thÓ lµ néi bé hay bªn ngoµi tæ chøc.
Chó thÝch 2 - Trong t×nh huèng hîp ®ång ngêi cung øng ®«i khi lµ “ngêi thÇu”
3.3.7 Bªn quan t©m
C¸ nh©n hay nhãm cã quan t©m ®Õn sù thùc hiÖn hay thµnh c«ng cña mét tæ chøc (3.3.1)
VÝ dô: c¸c kh¸ch hµng (3.3.5), chñ së h÷u, nh©n viªn trong tæ chøc, ngêi cung øng (3.3.6), ng©n hµng, c¸c hiÖp héi, ®èi t¸c hay x· héi
Chó thÝch - Mét nhãm cã thÓ lµ mét tæ chøc, mét bé phËn hay lín h¬n mét tæ chøc.
3.4 ThuËt ng÷ liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh vµ s¶n phÈm
3.4.1 Qu¸ tr×nh
TËp hîp c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan lÉn nhau hoÆc t¬ng t¸c ®Ó biÕn ®æi ®Çu vµo thµnh ®Çu ra.
Chó thÝch 1 - §Çu vµo cña mét qu¸ tr×nh thêng lµ ®Çu ra cña qu¸ tr×nh kh¸c.
Chó thÝch 2 - C¸c qu¸ tr×nh trong mét tæ chøc (3.3.1) thêng ®îc lËp kÕ ho¹ch vµ ®îc tiÕn hµnh trong ®iÒu kiÖn ®îc kiÓm so¸t ®Ó gia t¨ng gi¸ trÞ.
Chó thÝch 3 - Mét qu¸ tr×nh trong ®ã sù phï hîp (3.6.1) cña s¶n phÈm (3.4.2) lµm ra kh«ng thÓ hay kh«ng kiÓm tra x¸c nhËn ®îc v× lý do kinh tÕ thêng ®îc gäi lµ “qu¸ tr×nh ®Æc biÖt”.
3.4.2 S¶n phÈm
KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh (3.4.1)
Chó thÝch 1 - Cã bèn chñng lo¹i s¶n phÈm chung nhÊt:
-
dÞch vô (vÝ dô: vËn chuyÓn);
-
mÒm (vÝ dô: ch¬ng tr×nh m¸y tÝnh, tõ ®iÓn);
-
cøng (vÝ dô: c¸c chi tiÕt c¬ khÝ);
-
vËt liÖu ®îc chÕ biÕn (vÝ dô: dÇu b«i tr¬n)
NhiÒu s¶n phÈm bao gåm c¸c thµnh phÇn thuéc c¸c chñng lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau. KhÝ ®ã mét s¶n phÈm ®îc gäi lµ dÞch vô, cøng, mÒm hay vËt liÖu chÕ biÕn sÏ tuú thuéc vµo thµnh phÇn næi tréi. VÝ dô: s¶n phÈm chµo hµng “xe h¬i” gåm s¶n phÈm cøng (vÝ dô s¨m lèp), vËt liÖu (vÝ dô nhiªn liÖu), dung dÞch lµm m¸t, s¶n phÈm mÒm (vÝ dô nh phÇn mÒm kiÓm so¸t ®éng c¬, sæ tay l¸i xe), vµ dÞch vô (vÝ dô gi¶i thÝch vËn hµnh do ngêi b¸n hµng thùc hiÖn).
Chó thÝch 2 - DÞch vô lµ kÕt qu¶ cña Ýt nhÊt mét ho¹t ®éng cÇn ®îc tiÕn hµnh t¹i n¬i t¬ng giao gi÷a ngêi cung cÊp (3.3.6) vµ kh¸ch hµng (3.3.5) vµ thêng kh«ng h÷u h×nh. ViÖc cung cÊp mét dÞch vô cã thÓ liªn quan vÝ dô ®Õn nh÷ng ®iÒu sau:
-
mét ho¹t ®éng thùc hiÖn trªn mét s¶n phÈm h÷u h×nh do kh¸ch hµng cung cÊp (vÝ dô söa xe h¬i);
-
mét ho¹t ®éng thùc hiÖn trªn mét s¶n phÈm kh«ng c¶m nhËn b»ng xóc gi¸c do kh¸ch hµng cung cÊp (vÝ dô khai thu nhËp ®Ó hoµn thuÕ);
-
giao mét s¶n phÈm kh«ng h÷u h×nh (vÝ dô cung cÊp kiÕn thøc);
-
t¹o ra mét bÇu kh«ng khÝ cho kh¸ch hµng (vÝ dô trong kh¸ch s¹n hay trong nhµ hµng);
S¶n phÈm mÒm bao gåm th«ng tin vµ thêng kh«ng h÷u h×nh, vµ cã thÓ díi d¹ng ph¬ng ph¸p, c¸ch chuyÓn giao hay thñ tôc (3.4.5)
Nãi chung, s¶n phÈm cøng thêng h÷u h×nh vµ lîng cña chóng lµ mét ®Æc tÝnh (3.5.1) ®Õm ®îc. VËt liÖu qua chÕ biÕn thêng h÷u h×nh vµ lîng cña chóng lµ ®Æc tÝnh liªn tôc. S¶n phÈm cøng vµ vËt liÖu qua chÕ biÕn thêng ®îc gäi lµ hµng ho¸.
Chó thÝch 3 -
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |