Microsoft Word làm l?i 19x27
tải về 1.9 Mb. Chế độ xem pdf
|
3
- Điều hướng trang này:
- Error! Bookmark not defined.
| 1 Giáo trình HỆ THỐNG VÀ QUẢN LÝ NUÔI TRỒNG THỦY SẢN 2 3 ĐẠI HỌC HUẾ ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN QUANG LINH Giáo trình HỆ THỐNG VÀ QUẢN LÝ NUÔI TRỒNG THỦY SẢN NHÀ XUẤT BẢN NÔNG NGHIỆP TP. Hồ Chí Minh - 2011 4 Người phản biện: TS. Nguyễn Phú Hòa (ĐH Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh) 5 MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................ 11 BÀI MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 13 1. VỊ TRÍ VÀ CHỨC NĂNG ......................................................................................... 13 1.1. Vị trí .................................................................................................................. 13 1.2. Vai trò ............................................................................................................... 13 1.3. Chức năng và nhiệm vụ .................................................................................... 13 2. NGUỒN GỐC VÀ LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ................................................................................................................................. 14 2.1. Nguồn gốc và lịch sử của nghề nuôi trồng thủy sản ......................................... 14 2.2. Hoạt động nuôi trồng thủy sản gắn liền với tự nhiên ........................................ 15 Chương 1. HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ................................................... 17 1. HỆ THỐNG ................................................................................................................ 17 1.1. Khái niệm hệ thống ........................................................................................... 17 1.2. Cấu trúc và các thành phần của hệ thống nuôi trồng thủy sản .......................... 17 1.3. Cơ chế hoạt động của ........................................................................................ 17 2. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ................... 17 2.1. Tính động và mở của hệ thống nuôi trồng thủy sản.......................................... 17 2.2. Khả năng trao đổi chất đặc biệt của các đối tượng nuôi trong hệ thống ........... 18 2.3. Mối quan hệ của các yếu tố trong hệ thống với các yếu tố trầm tích đáy ......... 18 2.4. Sự khác biệt giữa các cộng đồng ngư dân ven biển, đầm phá và nông dân ở vùng nội đồng ................................................................................................................. 18 3. LĨNH VỰC, THỦY VỰC VÀ CÁC HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ...... 18 3.1. Nuôi thủy sản nước ngọt ................................................................................... 18 3.2. Nuôi trồng thủy sản nước lợ ............................................................................. 21 3.3. Nuôi, trồng động, thực vật nước mặn ............................................................... 21 3.4. Các hình thức và phương thức nuôi trồng thủy sản .......................................... 22 4. NHỮNG THÀNH TỰU TRONG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN Ở VIỆT NAM ........ 22 4.1. Thành công về công nghệ sản xuất giống thủy sản .......................................... 22 4.2. Công nghệ sản xuất thức ăn thủy sản ................................................................ 23 4.3. Ứng dụng các công nghệ nuôi thâm canh cao .................................................. 23 4.4. Ứng dụng công nghệ gien và công nghệ vi sinh để phòng trừ dịch bệnh và quản lý môi trường nước ......................................................................................................... 23 4.5. Ứng dụng công nghệ nuôi thành công .............................................................. 23 6 5. MỘT SỐ KHÓ KHĂN VÀ THÁCH THỨC TRONG PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN HIỆN NAY ................................................................................................ 23 5.1. Giá thức ăn cao, chất lượng thức ăn chưa được kiểm soát ............................... 24 5.2. Năng suất nuôi trồng vẫn còn thấp .................................................................. 24 5.3. Thiếu con giống tầm trọng và chất lượng giống không được quản lý .............. 24 5.4. Tình trạng thiếu nghiêm trọng các nguyên liệu dùng làm thức ăn cho nuôi trồng thủy sản ........................................................................................................................... 25 5.5. Thị trường tiêu thụ sản phẩm vẫn còn gặp nhiều khó khăn .............................. 25 5.6. Dịch bệnh vẫn là mối đe dọa nghiêm trọng đến các loài và đối tượng nuôi ..... 25 5.7. Hội nhập kinh tế khu vực AFTA và kinh tế thế giới (WTO) vừa là thuận lợi vừa là thách thức ............................................................................................................. 25 6. MỘT SỐ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC VÀ PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN26 6.1. Các giải pháp chính sách ................................................................................... 26 6.2. Các giải pháp kỹ thuật nuôi trồng thủy sản................................................31 Chương 2. NUÔI TRỒNG THỦY SẢN BỀN VỮNG .................................................. 27 1. HỆ THỐNG SẢN XUẤT BỀN VỮNG ..................................................................... 29 1.1. Khái niệm .......................................................................................................... 29 1.2. Hệ thống nuôi trồng thủy sản bền vững ............................................................ 29 1.3. Nguyên lý bền vững .......................................................................................... 29 1.4. Các tiêu chí bền vững ....................................................................................... 29 1.5. Đặc trưng của một mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững............................... 30 1.6. Tiêu chuẩn của nuôi trồng thủy sản bền vững .................................................. 30 2. PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ................ 31 2.1. Đánh giá về hoạt động kinh tế của hệ thống nuôi trồng ................................... 31 2.2. Đánh giá về chức năng sinh thái của hệ thống nuôi trồng thủy sản .................. 33 3. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ VÀ PHÂN TÍCH ....................................................... 35 3.1. Ghi chép số liệu và hoạt động trong một hệ thống nuôi trồng thủy sản ........... 35 3.2. Kiểm tra các số liệu theo phương pháp chất lượng hóa số liệu ........................ 35 3.3. Xác định các thông tin từ các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật đã thu thập .................. 36 3.4. Thông báo số liệu .............................................................................................. 36 3.5. Chọn phương pháp xử lý số liệu để tính các thông số cần thiết ....................... 36 3.6. Mô hình hóa số liệu thông qua các hàm số toán học ........................................ 36 3.7. Mô phỏng mô hình ............................................................................................ 37 3.8. Trình diễn mô hình và áp dụng vào thực tiễn ................................................... 38 Chương 3. Nghiên cứu hệ thống và các đặc điểm xác định hệ thống ............................. 39 1. NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ...................................... 39 1.1. Khái niệm .......................................................................................................... 39 7 1.2. Mục tiêu nghiên cứu hệ thống nuôi trồng thủy sản .......................................... 39 2. ĐẶC ĐIỂM CỦA HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ................................... 40 2.1. Có mục tiêu chung ............................................................................................ 40 2.2. Có ranh giới rõ rệt ............................................................................................. 40 2.3. Có đầu vào - đầu ra và các mối quan hệ ........................................................... 40 2.4. Có thuộc tính ..................................................................................................... 40 2.5. Có thứ bậc ......................................................................................................... 40 2.6. Có thay đổi ........................................................................................................ 41 3. PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG ............................................. 41 4. NHỮNG CÔNG CỤ DÙNG ĐỂ MÔ TẢ HỆ THỐNG ............................................. 42 4.1. Mô tả bằng hình ảnh thông thường ................................................................... 42 4.2. Bản đồ, biểu đồ, ... ............................................................................................ 42 4.3. Mô tả trên máy vi tính ....................................................................................... 42 5. CÁC THỂ LOẠI NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ........... 43 5.1. Nghiên cứu hiện trạng hệ thống nuôi trồng thủy sản ........................................ 43 5.2.Nghiên cứu trên chuồng trại với quan điểm HTNTTS ...................................... 43 5.3.Phát triển HTNTTS mới .................................................................................... 43 6. MỘT SỐ CÁCH THỨC NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN 43 6.1. NCHTNTTS định hướng theo nông dân ........................................................... 43 6.2. NCHTNTTS định hướng theo hệ thống ........................................................... 43 6.3. Giải quyết các khó khăn và thách thức ............................................................. 44 6.4. Nghiên cứu liên ngành ...................................................................................... 44 6.5. Nghiên cứu bổ sung .......................................................................................... 44 6.6. Nghiên cứu trên ao hồ ....................................................................................... 44 6.7. Cung cấp phản hồi từ nông dân ....................................................................... 44 7. MỘT SỐ THUẬT NGỮ TRONG NGHIÊN CỨU HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN .................................................................................................................... 44 7.1.Yếu tố sinh học .................................................................................................. 44 7.2. Yếu tố vật lý ...................................................................................................... 45 7.3. Yếu tố kinh tế - xã hội....................................................................................... 45 7.4. Mô hình các đối tượng nuôi .............................................................................. 45 7.5. Thành phần và hợp phần kỹ thuật ..................................................................... 45 7.6. Tài nguyên ........................................................................................................ 45 7.7. Hoàn cảnh nông dân.......................................................................................... 45 7.8. Nghiên cứu đơn ngành ...................................................................................... 46 7.9. Nghiên cứu đa ngành và liên ngành .................................................................. 46 7.10. Cộng đồng ....................................................................................................... 46 8 7.11. Sự tham gia ..................................................................................................... 46 7.12. Các bên liên quan ............................................................................................ 46 Chương 4. Hệ thống sản xuất tổng hợp – Sinh thái Vườn – Ao – Chuồng (VAC) ........ 47 1. KHÁI NIỆM VÀ THÀNH PHẦN CỦA VAC ........................................................... 47 1.1. Khái niệm .......................................................................................................... 47 1.2. Các thành phần chính ........................................................................................ 47 1.3. Đặc điểm ........................................................................................................... 47 2. VAC VÀ HỆ THỐNG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN BỀN VỮNG ........................... 48 3. TÁC DỤNG CỦA HỆ SINH THÁI VAC .................................................................. 48 4. THIẾT KẾ MÔ HÌNH SẢN XUẤT TỔNG HỢP VAC ............................................. 48 4.1. Yêu cầu ............................................................................................................. 48 4.2. Căn cứ ............................................................................................................... 49 4.3. Phương pháp tiến hành thiết kế VAC ............................................................... 49 4.4. Các mô hình VAC theo các vùng sinh thái nông nghiệp .................................. 50 4.5. Mô hình vườn với cây công nghiệp .................................................................. 51 4.6. Mô hình vừơn cây ăn quả ................................................................................. 51 4.7. Mô hình VAC với nuôi trồng thủy sản là chủ yếu ............................................ 51 Chương 5. Phương pháp đánh giá nhanh có sự tham gia của người dân (PRA) ............ 55 1. BỐI CẢNH VÀ LỊCH SỬ .......................................................................................... 55 2. KHÁI NIỆM ............................................................................................................... 56 3. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CỦA VIỆC ĐÁNH GIÁ NHANH CÓ SỰ THAM GIA CỦA NGƯỜI DÂN .................................................................................................................. 57 3.1. Tam giác............................................................................................................ 57 3.2. Nhóm đa ngành ................................................................................................. 57 3.3. Phối hợp các kỹ thuật ........................................................................................ 58 3.4. Tính linh hoạt và tính không bắt buộc .............................................................. 58 3.5. Trong cộng đồng ............................................................................................... 58 3.6. Thích ứng và phù hợp với điều kiện thực tế .................................................... 58 3.7. Phân tích tại chổ ................................................................................................ 58 3.8. Cân bằng định kiến và tự phê bình nhóm ......................................................... 58 4. CÁC CÔNG CỤ VÀ KỸ THUẬT SỬ DỤNG TRONG PRA ................................... 59 4.1. Các công cụ ....................................................................................................... 60 4.2. Phương pháp quan sát trực tiếp ......................................................................... 60 4.3. Các loại phỏng vấn bán định hướng ................................................................. 61 Chương 6. Quản lý vùng nuôi trồng thủy sản dựa vào cộng đồng ................................ 63 1. KHÁI NIỆM ............................................................................................................... 63 1.1. Lịch sử ra đời của quản lý dựa vào cộng đồng ................................................. 63 9 1.2. Khái niệm quản lý dựa vào cộng đồng ............................................................. 63 1.3. Mục tiêu của quản lý dựa vào cộng đồng ......................................................... 65 Hình 6.1. Tương tác giữa hệ sinh thái và quyền quản lý ......................................... 65 1.4. Tiến trình quản lý dựa vào cộng đồng .............................................................. 66 1.5. Sự giống và khác nhau giữa quản lý dựa vào cộng đồng và đồng quản lý ....... 66 2. PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ......................................... 66 2.1 Khái niệm ........................................................................................................... 66 2.2. Vai trò của những thành phần tham gia ............................................................ 67 2.3. Quy trình đồng quản lý dựa vào cộng đồng ...................................................... 69 2.4. Phát triển quản lý dựa vào cộng đồng ............................................................... 75 3. HỢP TÁC XÃ VÀ HỘI NGHỀ CÁ ........................................................................... 83 3.1. Hợp tác xã ......................................................................................................... 83 3.2. Hội nghề cá ....................................................................................................... 86 4. MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI, KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH .......................................... 87 4.1. Môi trường Kinh tế - Xã hội ............................................................................. 88 4.2. Môi trường về chính sách ................................................................................. 89 5. KINH DOANH ........................................................................................................... 89 5.1. Vai trò của các hoạt động kinh doanh ............................................................... 89 5.2. Vị trí và ý nghĩa của kinh doanh và đầu tư ....................................................... 89 5.3. Yêu cầu ............................................................................................................. 90 5.4. Lịch sử kinh doanh và sản xuất nuôi trồng thủy sản ....................................... 90 5.5. Mô tả các hoạt động kinh doanh sản xuất ......................................................... 90 6. THỊ TRƯỜNG, TIẾP THỊ VÀ CẠNH TRANH ........................................................ 90 6.1. Khái niệm về thị trường .................................................................................... 90 6.2. Nghiên cứu thị trường ....................................................................................... 91 6.3. Tìm hiểu khách hàng và đối thủ cạnh tranh ...................................................... 91 6.4. Chiến lược tiếp thị và cách bán hàng có hiệu quả ........................................... 92 7. QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP VÀ TRANG TRẠI .................................................... 93 7.1. Nguồn nhân lực và tổ chức sản xuất kinh doanh .............................................. 93 7.2. Phân tích tài chính và kinh tế ............................................................................ 94 Chương 7. Quản lý tài chính của nông hộ và tín dụng cho nuôi trồng thủy sản ............. 97 1. KINH TẾ NÔNG HỘ ................................................................................................. 97 1.1. Kinh tế nông hộ ................................................................................................. 97 1.2.Kinh tế trang trại nuôi trồng thủy sản ................................................................ 97 2. QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TRONG NÔNG HỘ NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ............ 97 2.1. Các khoản thu của nông hộ .............................................................................. 97 10 Số tiền thu ................................................................................................................ 97 2.2. Các khoản chi của nông hộ ............................................................................... 98 2.3. Các khoản tiền tiết kiệm của nông hộ ............................................................... 99 Hay .............................................. Tiết kiệm cả năm = Tổng tiền tiết kiệm hàng tháng 99 3. QUY CHẾ HOẠT ĐỘNG TIẾT KIỆM – TÍN DỤNG ............................................ 101 3.1. Vai trò và ý nghĩa của tín dụng cộng đồng ............................................................ 101 Sổ Sách ghi chép .................................................................................................... 103 3.2. Tiết kiệm ......................................................................................................... 103 3.3. Vốn vay ........................................................................................................... 104 Thời hạn tối đa ....................................................................................................... 105 3.4. Quản lý tài chính chương trình ....................................................................... 106 3.5. Tín dụng cộng đồng .......................................... Error! Bookmark not defined. 4. HỆ THỐNG BẢNG BIỂU VÀ SỔ NHẬT KÝ CHO QUẢN LÝ NUÔI TRỒNG THỦY SẢN .................................................................................................................. 108 4.1. Sổ nhật ký nông hộ nuôi cá (logbook) ............................................................ 108 4.2. Các biểu ghi chép trong sổ quản lý ................................................................. 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................. 115 Tài liệu tiếng Việt ......................................................................................................... 115 Tài liệu tiếng Anh ......................................................................................................... 116 tải về 1.9 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|