Bài 27: Mô hình phòng chống HIV/AIDS hiệu quả

Trong hoạt động phòng, chống HIV/AIDS ở Việt nam, đội ngũ tuyên truyền viên đồng đẳng góp phần quan trọng vào việc kiểm soát, ngăn chặn không có thêm người nhiễm HIV. Ở Hà Nội, những năm gần đây đã xuất hiện nhiều nhóm, mô hình tuyên truyền viên đồng đẳng hoạt động rất hiệu quả. Liên minh câu lạc bộ “Về nhà” ở quận Hai Bà Trưng là một mô hình nổi bật về vấn đề này.

Trở về từ Trung tâm cai nghiện, chị Phạm Thị Minh được mời tham gia công việc giáo dục viên sức khỏe. Với quá trình hoạt động tích cực, chị được các đồng đẳng viên đề cử làm trưởng nhóm. Năm 2008 chị đã xây dựng được một mạng lưới có tên gọi: Liên minh câu lạc bộ “Về nhà”. Sau 5 năm hoạt động, Liên minh câu lạc bộ “Về nhà” là một trong những nhóm tự lực hoạt động rất hiệu quả, thu hút hơn 1000 thành viên. Thành viên của Liên minh câu lạc bộ “Về nhà” gồm 3 nhóm chính: Nhóm “Bạn tình” ( nhóm của những người là vợ, bạn tình của những người  sử dụng ma tuý). Nhóm “Gạch đầu dòng” là nhóm của những người sử dụng ma tuý và Nhóm “Bình yên” là nhóm dành cho chị em hành nghề mại dâm.Tại đây, những người nhiễm HIV, những người sử dụng ma tuý và những người hành nghề mại dâm được hướng dẫn tiếp cận với các dịch vụ tư vấn, xét nghiệm tự nguyện và khám chữa các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Tại đây cũng diễn ra các hoạt động tư vấn, tập huấn về các biện pháp giảm tác hại, dự phòng, cấp cứu sốc thuốc và cho chị em vay vốn ban đầu để tạo thu nhập. Không lấy kiến thức từ sách vở thông thường mà bằng những gì đã trải nghiệm, các thành viên câu lạc bộ hàng ngày đến gặp gỡ từng người có chồng hoặc bạn tình sử dụng ma tuý, những người sử dụng ma tuý hay gặp những chị em làm nghề mại dâm để tư vấn, chia sẻ những khó khăn, giúp họ có được kiến thức để  tự bảo vệ mình trong phòng chống HIV/AIDS và những bệnh xã hội khác.

Qua các hoạt động thực tế cho thấy, những nhóm người có chồng hay bạn tình sử dụng ma tuý thường có nguy cơ lây nhiễm HIV rất cao, từ việc lây nhiễm cho vợ, con và lan ra cộng đồng. Với nhận thức đó, năm 2009, một số thành viên từ nhóm “Bạn tình” đã tách ra  thành lập thêm nhóm mới  gọi là nhóm “ Gạch đầu dòng”. Đây là nhóm của những  người sử dụng ma tuý. Chị Phạm Thị Quý, thành viên của nhóm, chia sẻ: “ Trước đây tôi có chồng là người nghiện ma tuý, rồi bị nhiễm HIV. Khi đó người ta nghĩ chồng tôi sử dụng ma tuý thì mẹ con tôi cũng bị nhiễm HIV. Tôi không biết chia sẻ cùng ai, thì đúng thời điểm đó tôi được Liên minh câu lạc bộ “Về nhà” tiếp cận, tư vấn cho tôi hiểu về kiến thức cũng như động viên tôi trong cuộc sống, chia sẻ những khó khăn của tôi. Tôi cũng mong muốn làm sao những người có hoàn cảnh như tôi họ phải sống tích cực lên và hãy tự tin với chính mình”.

Cùng với nỗ lực chung của toàn xã hội trong phòng chống HIV/AIDS, việc hỗ trợ, động viên, khuyến khích những nhóm người có nguy cơ cao chủ động phòng chống HIV/AIDS, kiểm soát, ngăn ngừa nguy cơ lây lan HIV ra cộng đồng là hướng đi tích cực và sát với thực tế. Bởi vậy, hoạt động của Liên minh câu lạc bộ “Về nhà” ở Quận Hai Bà Trưng là mô hình đang được khuyến khích, nhân rộng, là điểm tựa để công cuộc phòng chống HIV/AIDS đạt nhiều tiến bộ hơn nữa.

Hiện nay, tại các tỉnh thành trên khắp cả nước đều có các mô hình phòng chống HIV.Tuỳ theo cụ thể từng địa phương mà chúng ta xây dựng các mô hình hoạt động phù hợp.

Quý vị và các bạn thân mến! Hãy tìm đến các câu lạc bộ phòng chống HIV/AIDS để nhận được sự đồng cảm và chia sẻ.

Cảm ơn sự chú ý lắng nghe của quý vị và các bạn!

Các bạn thân mến, Nghiên cứu trên toàn quốc do Bệnh viện Phụ sản Trung ương và Đại học Y Hà Nội tiến hành trên 14.300 cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ (15-49) ở 8 tỉnh đại diện cho 8 vùng sinh thái ở nước ta cũng xác định tỉ lệ vô sinh của các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ là 7,7%, nghĩa là có từ 700.000 đến 1.000.000 cặp vợ chồng vô sinh, trong đó vô sinh nguyên phát là 3,9% và vô sinh thứ phát là 3,8%. Vấn đề vô sinh đang là một gánh nặng của ngành y tế Việt Nam. Đáng báo động có khoảng 50% cặp vợ chồng vô sinh có độ tuổi dưới 30. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỉ lệ vô sinh trên thế giới trung bình từ 6%-12%.

Hoàng và Minh cưới nhau đã được hơn 1 năm, họ sống chung với nhau rất vui vẻ, hạnh phúc, không sử dụng một biện pháp tránh thai nào, nhưng đến giờ vẫn chưa có tin vui, cả hai bên gia đình đều sốt ruột và giục họ mau sinh con để có cháu cho vui cửa vui nhà. Một hôm xem ti vi thấy nói đến bệnh vô sinh hai bạn trẻ rất lo lắng. Họ đã đưa nhau đến phòng khám để kiểm tra. Tại đây hai bạn được bác sỹ cho biết bình thường sau một năm vợ chồng chung sống, không dùng bất cứ biện pháp tránh thai nào thì có khoảng 80 – 85% các cặp vợ chồng có thể có thai tự nhiên. Những cặp vợ chồng sống cùng nhau trên một năm, không dùng biện pháp tránh thai nào mà vẫn không có con thì gọi là vô sinh, cần đi khám Bác sỹ để xác định nguyên nhân và được tư vấn để điều trị nhằm hỗ trợ sinh sản. Kết quả Minh bị vô sinh do viêm, tắc vòi trứng còn Hoàng tinh trùng yếu. Khao khát có một đứa con, được bố mẹ hai bên hậu thuẫn, hai bạn quyết định thụ tinh trong ống nghiệm. Kiên trì khám chữa bệnh hơn một năm theo chỉ định của bác sỹ, Minh may mắn đậu thai và cả gia đình đang hạnh phúc chuẩn bị chào đón đứa con đầu lòng. Trường hợp của Minh và Hoàng được gọi là vô sinh nguyên phát.

Ngoài trường hợp các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn, hiện nay, tỷ lệ vô sinh thứ phát cũng ngày càng nhiều. Sinh cháu trai đầu lòng được hơn 3 tháng thì chị Vân Anh có thai, chưa đủ điều kiện để sinh thêm con nữa và muốn tập trung chăm sóc con nhỏ nên anh chị quyết định phá thai, sau đó chị tiến hành đặt vòng để tránh thai. Khi cháu bé được 5 tuổi, anh chị muốn sinh thêm con mà gần 2 năm tháo vòng vẫn chưa thấy gì. Lo lắng chị đi khám kiểm tra thì được bác sĩ kết luận là vô sinh thứ phát.  

Có nhiều nguyên nhân gây vô sinh. Trong số các cặp bị vô sinh thì tỷ lệ 40% do vợ, 40% do chồng và 20% chưa rõ nguyên nhân. Nguyên nhân vô sinh thường gặp nhất ở nữ giới là hở eo cổ tử cung, u xơ tử cung, tắc vòi trứng, rối loạn phóng noãn, suy buồng trứng, dị dạng sinh dục... Ở nam giới, nguyên nhân chính là do không có tinh trùng, tinh trùng ít, yếu, rối loạn chức năng sinh lý... và loại vô sinh chưa rõ nguyên nhân. 

Quý vị và các bạn thân mến,

Theo các chuyên gia về sản khoa, ở Việt Nam nguyên nhân vô sinh phần lớn do nạo phá thai không an toàn, tình dục không an toàn gây ra viêm nhiễm đường sinh dục, để lâu không điều trị dẫn đến viêm nhiễm tiểu khung, viêm tắc vòi trứng, ống dẫn trứng. Nạo phá thai ở tuổi vị thành niên ngày càng gia tăng cũng tỷ lệ thuận với tình trạng vô sinh thứ phát. Vô sinh có thể còn do áp lực công việc ở công sở, áp lực công việc ở gia đình...Vô sinh không những gây ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, đến sức khỏe sinh sản của vợ chồng mà còn làm ảnh hưởng đến việc tăng dân số và quy mô dân số. Vì vậy các cặp vợ chồng hãy dành thời gian để chăm sóc nhau, khi nghi ngờ có dấu hiệu vô sinh không nên đổ lỗi cho nhau để tránh tạo cho nhau những áp lực mà hãy bình tĩnh và cùng nhau đi đến các cơ sở y tế chuyên khoa để khám và kiểm tra xác định nguyên nhân một cách chính xác và điều trị kịp thời.

Để hạn chế tình trạng vô sinh ngày càng phổ biến như hiện nay, VTN/TN cần được trang bị kỹ năng sống và cung cấp thông tin về tình yêu, tình dục, kế hoạch hóa gia đình, hôn nhân.... để biết cách phòng tránh. Các bạn trẻ trước khi kết hôn nên đi tư vấn và khám kiểm tra sức khoẻ trước hôn nhân

Quý vị và các bạn thân mến,