SÁch giáo lý CỦa giáo hội công giáo sách giáo lý CỦa giáo hộI

Ngoài ra, vì các bí tích diễn tả và phát huy sự hiệp thông đức tin trong Hội Thánh, nên "luật cầu nguyện" là một trong những tiêu chuẩn cốt yếu của cuộc đối thoại nhằm tái lập sự hiệp nhất các Ki-tô hữu (x.UR 2 và 15).

Khi được cử hành đúng đắn trong đức tin, các bí tích trao ban ân sủng mà chúng biểu hiện (x. CĐ Trentô: DS1605 và 1606). Các bí tích đều hữu hiệu vì chính Chúa Ki-tô hoạt động : chính Người rửa tội, chính Người hành động trong các bí tích để ban ân sủng mà bí tích biểu hiện. Chúa Cha luôn nhận lời khẩn nguyện đầy tin tưởng của Hội Thánh, khi Hội Thánh bày tỏ đức tin vào quyền năng Chúa Thánh Thần trong kinh nguyện Xin Ban Thánh Thần ở mỗi bí tích. Cũng như lửa biến đổi mọi thứ nó chạm tới thành lửa, Chúa Thánh Thần cũngbiến đổi những gì quy phục quyền năng Người thành Sự Sống thần linh.

Vì thế, Hội Thánh khẳng định(x.CĐ Trentô: DS 1608) : các bí tích có hiệu quả "ex opere operato" (dịch từng chữ là: do chính sự việc được thực hiện), nghĩa là có hiệu quả nhờ công trình cứu độ của Chúa Ki-tô đã được hoàn thành một lần dứt khoát."Bí tích không thành sự do sự công chính của người trao ban hay người lãnh nhận, nhưng do quyền năng Thiên Chúa"(x.Thánh Tô-ma A-qui-nô, Tổng Luận Thần Học 3,68,8). Khi bí tích được cử hành theo ý hướng của Hội Thánh, quyền năng của Chúa Ki-tô và Chúa Thánh Thần, hoạt động trong và qua bí tích ấy, không phụ thuộc vào sự thánh thiện của bản thân thừa tác viên . Tuy nhiên, hiệu quả của các bí tích còn tuỳ thuộc vào thái độ nội tâm của người lãnh nhận.

Hội Thánh khẳng định : để được cứu rỗi, người tín hữu cần đến các bí tích của Giao Ước Mới (x.CĐ Trentô: DS 1604) . Ân sủng bí tích là ơn Thánh Thần được Chúa Ki-tô ban cho riêng từng bí tích. Chúa Thánh Thần chữa lành và biến đổi những ai đón nhận Người,bằng cách làm cho họ nên đồng hình đồng dạng với Con Thiên Chúa. Chính Thánh Thần tạo nên hiệu quả của đời sống bí tích khi cho người tín hữu thông phần vào bản tính Thiên Chúa (x. 2 Pr 1,4), bằng cách liên kết đời sống của họ với đời sống Đức Ki-tô, Đấng Cứu Thế.

Hội Thánh họp mừng mầu nhiệm Chúa Ki-tô "cho tới khi Người lại đến" và khi "Thiên Chúa có toàn quyền trên mọi loài"(x. 1Cr 11, 26;15, 28). Ngay từ thời các tông đồ, Phụng Vụ được Thánh Thần thôi thúc hướng đến cùng đích của mình bằng lời tha thiết khẩn nguyện trong Hội Thánh : "Xin Chúa ngự đến" ( 1Cr 16,22). Như thế, Phụng Vụ chia sẻ ước muốn của Chúa Ki-tô : "Thầy khao khát mong mỏi ăn lễ Vượt Qua này với anh em...cho đến khi lễ này được nên trọn vẹn trong Nước Thiên Chúa" (Lc 22,16). Trong các bí tích của Chúa Ki-tô, Hội Thánh nhận được bảo chứng gia nghiệp của Người, đã dự phần vào đời sống vĩnh cửu, đang khi "chờ đợi ngày hồng phúc, ngày Đức Giê-su là Thiên Chúa vĩ đại và là Đấng cứu độ chúng ta, xuất hiện vinh quang" (Tt 2, 13). "Thần Khí và Tân Nương cùng nói : xin Ngài ngự đến... xin Ngài ngự đến, lạy Chúa Giê-su" (Kh 22, 17. 20).

Trong chương một, chúng ta đã tìm hiểu nhiệm cục bí tích; nhờ đó, chúng ta thấy được tính cách mới mẻ của cử hành phụng vụ. Trong chương này, chúng ta sẽ bàn đến việc cử hành các bí tích, những đặc tính chung của việc cử hành bảy bí tích theo truyền thống Phụng Vụ; còn những điểm đặc thù của từng bí tích sẽ được trình bày sau. Giáo lý căn bản về việc cử hành bí tích sẽ trả lời các vấn nạn đầu tiên về đề tài này :

- Cử hành như thế nào?

- Cử hành khi nào?

- Cử hành ở đâu?

Phụng Vụ là "hoạt động" của "Đức Giê-su toàn diện". Những ai hôm nay đang cử hành phụng vụ qua các dấu chỉ hữu hình, đã tham dự vào mầu nhiệm thiên quốc , nơi cử hành hoàn toàn là hiệp thông và Đại Lễ.

Sách Khải Huyền của Thánh Gio-an đọc trong phụng vụ của Hội Thánh, cho chúng ta thấy : trước hết, có "một cái ngai ở trên trời và có một Đấng ngự trên ngai "(Kh 4,2) là "Đức Chúa" (Is 6,1); rồi đến, "Con Chiên đã bị giết"(Kh 5,6) là Đức Ki-tô chịu đóng đinh và sống lại, vị Thượng Tế duy nhất của cung thánh đích thực (x. Dt 4,14-15; 10,19-21), "vừa là chủ tế vừa là lễ vật, vừa dâng vừa được dâng lên"(Phụng vụ theo thánh Gio-an Kim Khẩu, Kinh nguyện Thánh Thể); cuối cùng là "con sông có nước trường sinh, từ ngai của Thiên Chúa và của Con Chiên chảy ra" (Kh 22,1), một trong những biểu tượng đẹp nhất về Chúa Thánh Thần.

Muôn loài đã "được qui tụ" trong Đức Ki-tô, đều tham dự vào việc ca tụng Thiên Chúa và chu toàn Thánh Ý Người :các thiên thần(x. Kh 4-5; Is 6, 2-3), toàn thể thụ tạo (tượng trưng bằng bốn sinh vật), các tôi tớ Thiên Chúa thời Cựu Ước và Tân Ước (24 kỳ mục) Dân Mới củaThiên Chúa (144 ngàn), đặc biệt là các vị tử đạo "những người đã bị giết vì đã rao giảng Lời Chúa" (Kh 6,9-11), Đức Ma-ri-a Thánh Mẫu của Thiên Chúa, Người Phụ Nữ ( Kh 12), Hiền Thê của Con Chiên (Kh 21,9), và cuối cùng là "một đoàn người thật đông không tài nào đếm nổi, thuộc mọi dân, mọi chi tộc, mọi nước, và mọi ngôn ngữ "(Kh 7,9).

Chúa Thánh Thần và Hội Thánh cho chúng ta được tham dự vào Phụng Vụ vĩnh cửu này, khi chúng ta cử hành mầu nhiệm cứu độ trong các bí tích.

Toàn thể cộng đoàn, nghĩa là Thân Thể Chúa Ki-tô kết hợp với thủ lãnh của mình, cùng cử hành Phụng Vụ. "Các hoạt động phụng vụ không phải là những hoạt động riêng tư nhưng là những cử hành của Hội Thánh là "bí tích hiệp nhất", là Dân Thánh được qui tụ và tổ chức dưới quyền các giám mục. Vì vậy, các hoạt động đó thuộc về toàn Thân Thể Hội Thánh, diễn tả và ảnh hưởng trên Hội Thánh. Tuy nhiên, có liên quan khác nhau với từng chi thể, tùy theo khác biệt về phẩm trật, phận vụ và sự tham dự sống động"(x. SC 26). Vì vậy, "khi các nghi lễ, theo bản chất đặc biệt của chúng, được cử hành cộng đồng với sự tham dự đông đảo và linh hoạt của giáo dân thì nên nhớ rằng phải quý chuộng việc cử hành cộng đồng hơn là cử hành đơn độc và riêng rẽ"(SC 27).

Cộng đoàn phụng vụ là cộng đoàn của "những người đã lãnh nhận bí tích Thánh Tẩy, nhờ sự tái sinh và xức dầu của Thánh Thần, họ được thánh hiến để trở thành một ngôi nhà thiêng liêng và một hàng tư tế thánh; hầu lấy việc làm của người tín hữu mà dâng lên Thiên Chúa những hy tế thiêng liêng"(x. LG 10). Mọi chi thể đều được tham dự vào "chức tư tế cộng đồng" này là chức tư tế của Đức Ki-tô, vị Tư Tế duy nhất (x.LG 10, 34; PO 2):

"Mẹ Hội Thánh tha thiết ước mong toàn thể tín hữu được hướng dẫn tham dự các việc cử hành phụng vu cách trọn vẹn, ý thức và linh động. Chính bản tính Phụng Vụ đòi hỏi phải tham dự như thế. Lại nữa, nhờ phép Thánh Tẩy, việc tham dự Phụng Vụ trở thành quyền lợi và bổn phận của dân Ki-tô giáo "là giống nòi được tuyển chọn, là hàng tư tế vương giả, là dân thánh, dân riêng của Thiên Chúa (1Pr 2,9)" (SC 14).
1142 1549 1561.

"Các chi thể không cùng một chức năng" ( Rm 12,4). Một số người đã được Thiên Chúa mời gọi, trong và qua Hội Thánh, để đảm nhận phận vụ đặc biệt trong cộng đoàn. Những người này được tuyển chọn và thánh hiến nhờ bí tích Truyền Chức. Qua đó, Chúa Thánh Thần cho họ khả năng hành động thay Đức Ki-tô là Đầu để phục vụ mọi chi thể của Hội Thánh (x.PO 2 và 15). Các thừa tác viên có chức thánh là "họa ảnh" của Đức Ki-tô Tư Tế. Trong thánh lễ, bí tích Hội Thánh được biểu lộ cách đầy đủ; vì thế, thừa tác vụ giám mục nổi bật với vai trò chủ sự nghi lễ Thánh Thể, cùng hiệp thông với ngài là thừa tác vụ linh mục và phó tế.

Để giúp các tín hữu thực thi chức tư tế cộng đồng của mình, còn có những tác vụ đặc biệt khác. Những người đảm nhận các tác vụ này không có chức thánh. Phận vụ của họ được các giám mục xác định tùy theo truyền thống phụng vụ và nhu cầu mục vụ. "Ngay cả những người giúp lễ, đọc sách, dẫn giải và những người thuộc ca đoàn cũng chu toàn tác vụ phụng vụ đích thực" (SC29).

Vì vậy, trong cử hành các bí tích, toàn thể cộng đoàn đều tế tự, mỗi người tuỳ theo phận vụ của mình, nhưng trong "sự hiệp nhất của Chúa Thánh Thần", Đấng hoạt động trong mọi người. "Trong các cử hành phụng vụ, thừa tác viên hay tín hữu mỗi người chu toàn phận vụ của mình, chỉ làm và làm trọn vẹn những gì bản chất sự việc và những qui tắc phụng vụ qui định cho mình" (SC 28)

Cuộc cử hành bí tích được cấu thành bằng những dấu chỉ và biểu tượng. Theo đường lối sư phạm của Thiên Chúa, ý nghĩa của dấu chỉ và biểu tượng bắt nguồn từ trong công trình sáng tạo và trong nền văn hoá nhân loại, được xác định trong các biến cố của Cựu Ước và được mặc khải trọn vẹn trong con người và hoạt động của Đức Ki-tô.

Thiên Chúa nói với loài người qua các thụ tạo hữu hình. Vũ trụ vật chất hiển hiện trước trí khôn của con người, để họ nhậnra những dấu vết của Đấng Sáng Tạo (x. Kn 13,1; Rm 1, 19-20; Cv 14,17). Ánh sáng và đêm tối, gió và lửa, nước và đất, cây và trái đều nói về Thiên Chúa,là biểu tượng cho sự cao cả và gần gũi của Người.

Vì được Thiên Chúa tạo dựng, những thực tại hữu hình này có thể diễn tả hoạt động của Thiên Chúa thánh hóa con người, và hoạt động của con người bày tỏ lòng tôn kính Thiên Chúa. Những dấu chỉ, những biểu tượng trong đời sống xã hội, như việc thanh tẩy và xức dầu, bẻ bánh và chia sẻ chén rượu, có thể diễn tả việc Thiên Chúa hiện diện và thánh hoá cũng như việc con người bày tỏ lòng tri ân Đấng Sáng Tạo.

Các tôn giáo lớn đều cho thấy rõ các nghi lễ tôn giáo có một ý nghĩa vũ hoàn và biểu tượng. Phụng vụ của Hội Thánh thừa nhận, tiếp thu và thánh hoá các yếu tố trong thiên nhiên và trong nền văn hóa nhân loại, đồng thời làm cho chúng trở nên những dấu chỉ của ân sủng, của thụ tạo mới trong Đức Ki-tô.

Mỗi cử hành bí tích là một cuộc gặp gỡ giữa con cái Thiên Chúa với Cha mình, trong Đức Ki-tô và Thánh Thần. Cuộc gặp gỡ này là cuộc đối thoại qua hành động và lời nói. Các hành động biểu trưng tự nó đã là một ngôn ngữ, nhưng cần có Lời Chúa và việc đáp trả trong đức tin đi kèm và làm cho những hành vi này nên sống động, để hạt giống Nước Trời sinh hoa kết trái trong thửa đất tốt. Những hoạt động phụng vụ biểu thị những gì Lời Chúa muốn diễn đạt: vừa là sáng kiến ân sủng của Thiên Chúa, vừa là lời đáp trả trong đức tin của Dân Chúa.

Lời nói và hành động trong Phụng Vụ vừa là dấu chỉ gắn liền với giáo huấn, vừa liên kết vớùi nhau để thực hiện điều chúng biểu thị. Chúa Thánh Thần không chỉ khơi dậy đức tin để các tín hữu hiểu được Lời Chúa; nhưng qua các bí tích, Người còn thực hiện "những kỳ công" của Thiên Chúa được Lời Chúa loan báo. Công trình của Chúa Cha được Chúa Con yêu dấu hoàn tất, nay Chúa Thánh Thần làm cho hiện diện và thông ban cho các tín hữu.

"Truyền thống âm nhạc của toàn Hội Thánh đã kiến tạo nên một kho tàng vô giá vượt hẳn mọi diễn tả nghệ thuật khác, nhất là điệu nhạc thánh đi liền với lời ca, góp phần cần thiết hoặc trọn vẹn trong phụng vụ trọng thể" (x. SC 112). Từ thời Cựu Ước, khi cử hành phụng vụ, người ta đã ngâm và hát các Thánh Vịnh được linh hứng, thường có nhạc phụ họa. Hội Thánh tiếp tục và phát huy truyền thống này. "Hãy cùng nhau xướng đáp những bài thánh vịnh, thánh thi và những bài ca (x. Cl 3,16-117) do Thần Khí linh hứng; hãy đem cả tâm hồn mà ca hát chúc tụng Chúa" (Ep 5,19). "Hát là cầu nguyện hai lần" (x. T. Augustinô, Tv 72,1).

Thánh ca và thánh nhạc "càng liên kết chặt với hoạt động phụng vụ" (SC 112), càng thể hiện chức năng làm dấu chỉ của mình, theo ba tiêu chuẩn chính : "Diễn tả lời cầu nguyện cách dịu dàng hơn, cổ võ sự đồng thanh nhất trí và làm các nghi lễ thêm phần long trọng" (x. SC 112). Như thế, thánh ca và thánh nhạc góp phần với lời nói và hành động của phụng vụ để tôn vinh Thiên Chúa và thánh hóa các tín hữu (x. SC 112) :

Sự hòa hợp của các dấu chỉ (thánh ca, thánh nhạc, lời nói và hành động) càng diễn cảm và phong phú hơn nếu được diễn tả bằng nét đẹp văn hóa riêng của cộng đoàn Dân Chúa đang cử hành Phụng Vụ (x. SC 119). Vì thế, "thánh ca bình dân phải được khéo léo cổ võ để tín hữu có thể ca hát trong những việc đạo đức thánh thiện cũng như trong chính hoạt động phụng vụ" theo những quy tắc của Hội Thánh (x. SC 118). "Lời thánh ca phải thích hợp với đạo lý Công giáo và tốt hơn cả là rút ra từ Thánh Kinh và các nguồn mạch phụng vụ (SC 121).

Ảnh tượng thánh, đặc biệt các ảnh tượng dùng trong Phụng Vụ, chủ yếu trình bày Chúa Ki-tô. Ảnh tượng không thể minh họa Thiên Chúa vô hình và khôn tả; nhưng việc Con Thiên Chúa nhập thể đem lại cho ảnh tượng một vai trò tôn giáo mới :

Kinh Thánh dùng lời nói để truyền đạt sứ điệp Tin Mừng, còn ảnh tượng thánh dùng hình ảnh. Lời nói và hình ảnh bổ sung cho nhau :

Tất cả các dấu chỉ dùng trong Phụng Vụ đều quy về Đức Ki-tô. Các ảnh tượng về Đức Mẹ và các thánh cũng vậy, vì biểu thị Đức Ki-tô vinh hiển nơi các ngài. Các ảnh tượng cho thấy "đám mây các nhân chứng" (Dt 12,1) đang tham dự vào công trình cứu độ thế gian và hiệp nhất với chúng ta, đặc biệt khi chúng ta cử hành các bí tích. Qua các ảnh tượng, chúng ta thấy con người"được tạo thành theo hình ảnhThiên Chúa", đã được biến đổi "nên giống Thiên Chúa" (x. Rm 8,29; 1Ga 3,2) và cùng với các thiên thần được qui tụ trong Đức Ki-tô :

"Vẻ đẹp và màu sắc của ảnh tượng thúc đẩy tôi cầu nguyện. Như cảnh đẹp thiên nhiên làm rạo rực hồn tôi, các ảnh tượng làm cho tôi vui sướng ca ngợi Chúa" (x. Thánh Gio-an Đa-mát, " Về ảnh tượng thánh" 1,27). Chiêm ngắm ảnh tượng thánh, cùng với suy niệm Lời Chúa vàhát thánh thi phụng vụ, sẽ hòa hợp với các dấu chỉ dùng trong cử hành Phụng Vụ, để mầu nhiệm được cử hành khắc sâu hơn trong tâm khảm, sau đó bôềc lộ ra trong đời sống mới của các tín hữu.

"Hội Thánh là Mẹ hiền, ý thứcmình có bổn phận ca tụng công trình cứu chuộc của Phu Quân chí thánh, bằng việc tưởng niệm vào những ngày ấn định trong năm. Mỗi tuần, vào ngày Chúa Nhật, Hội Thánh tưởng nhớ việc Chúa Phục Sinh. Mỗi năm một lần, vào dịp lễ Phục Sinh, Hội Thánh còn cử hành hết sức trọng thể, cuộc Thương Khó và Phục Sinh hồng phúc của Người. Hội Thánh quảng diễn mầu nhiệm Chúa Ki-tô qua chu kỳ một năm... Trong khi tưởng niệm những mầu nhiệm cứu chuộc, Hội Thánh rộng mở cho các tín hữu kho tàng quyền năng cứu độ và công nghiệp của Chúa, làm cho những mầu nhiệm này hiện diện qua các thời đại, để khi tiếp xúc với các mầu nhiệm đó, các tín hữu sẽ được đầy tràn ơn cứu chuộc" (SC 102).

Từ khi có luật Mô-sê, Dân Chúa căn cứ vào lễ Vượt Qua để ấn định các đại lễ nhằm tưởng niệm những kỳ công của Thiên Chúa cứu độ, tạ ơn Người, giữ mãi kỷ niệm và truyền lại cho các thế hệ sau. Trong thời đại của Hội Thánh, từ khi Đức Ki-tô phục sinh đến ngày Người quang lâm, Phụng Vụ do Hội Thánh cử hành vào những ngày ấn định mang dấu ấn mới mẻ của mầu nhiệm Đức Ki-tô.

Khi Hội Thánh cử hành mầu nhiệm Chúa Ki-tô, hai tiếng "Hôm nay" được lặp đi lặp lại trong kinh nguyện, như âm vang lời kinh Chúa dạy (x. Mt 6,11) và lời mời gọi của Thánh Thần (x.Dt 3,7-4,11;Tv 95,7). "Ngày hôm nay" của Thiên Chúa hằng sống mà con người được mời gọi bước vào, chính là "Giờ" Vượt Qua của Đức Giê-su. Cuộc Vượt Qua của Người cuốn hút và bao trùm toàn bộ lịch sư ố:

"Theo truyền thống tông đồ bắt nguồn từ chính ngày Chúa Ki-tô sống lại, Hội Thánh cử hành mầu nhiệm Phục Sinh vào mỗi ngày thứ tám, ngày thật đáng gọi là ngày củaChúa hay ngày Chúa Nhật" (x. SC 106). Ngày Chúa Ki-tô Phục Sinh vừa là "Ngày thứ nhất trong tuần" gợi lại ngày đầu của công trình sáng tạo, vừa là "Ngày thứ tám", sau khi "an nghỉ" trong "ngàySa-bát vĩ đại", Chúa Ki-tô khai mạc"ngày Chúa đã làm nên", "ngày không còn đêm tối" (Phụng Vụ Byzantin). "Bữa tiệc của Chúa" là trọng tâm của ngày này, ở đó tất cả cộng đoàn tín hữu được gặp Chúa Ki-tô Phục Sinh, Đấng mời gọi họ vào dự tiệc (x. Ga 21,12; Lc 24,30) :

Ngày Chúa Nhật là ngày tuyệt hảo để cộng đoàn tín hữu tập họp cử hành Phụng Vụ, "để ngheLời Chúa và tham dự vào bí tích Thánh Thể, để kính nhớ sự Thương Khó, Phục Sinh và Vinh Quang của Chúa Giê-su, đồng thời cảm tạ Thiên Chúa, vì Người đã dùng sự Phục Sinh của Chúa Giê-su Ki-tô từ trong kẻ chết mà tái sinh họ trong niềm hy vọng sống động" (SC 106) :