PHẦN I ĐÁNH GIÁ CÁC ĐIỀU KIỆN, YẾU TỐ TÁC ĐỘNG

1. Bối cảnh chung trên thế giới, khu vực

Các cơ quan báo in giảm sút số lượng phát hành, một số cơ quan báo có số lượng phát hành hàng đầu thế giới cũng bị ảnh hưởng theo chiều hướng xấu. Trong bối cảnh đó, một số báo nghiên cứu và áp dụng hình thức báo in trên vật liệu điện tử (Epaper), một số khác dừng hẳn việc phát hành ấn phẩm báo in, chuyển sang loại hình thông tin khác.

Phát thanh - Truyền hình phát triển nhanh. Nhiều quốc gia đề xuất và thực hiện lộ trình chuyển đổi từ công nghệ phát sóng tương tự sang công nghệ số, phương thức phát sóng vệ tinh, phát sóng qua mạng viễn thông phát triển mạnh; chất lượng chương trình tăng nhanh, nhiều chương trình phát chuẩn chất lượng cao (HD), một số phát thử nghiệm và có kế hoạch phát thử nghiệm công nghệ 3D.

TTĐT phát triển mạnh theo xu thế hội tụ. Số lượng trang TTĐT phát triển nhanh chóng, thông tin điện tử là một loại hình không thể thiếu của các tập đoàn truyền thông trên thế giới. TTĐT phát triển gắn liền với hình thức báo chí công dân (người dân tham gia viết báo), làm tăng tính đa chiều và tính thời sự của báo chí.

Xuất bản phẩm điện tử xuất hiện và phát triển mạnh, thay thế một phần xuất bản phẩm in. Các công nghệ in ngày càng được hoàn thiện, công nghệ in 3D ngày càng được nhiều đơn vị nghiên cứu quan tâm và triển khai thương mại hóa. Công tác phát hành điện tử phát triển cùng với sự phát triển của thương mại điện tử và hạ tầng thông tin.

2. Bối cảnh trong nước

Cả nước có 67 đài phát thanh, truyền hình Trung ương và địa phương, trong đó có 2 đài quốc gia là Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, 01 Đài của ngành (Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC); 64 đài phát thanh và truyền hình địa phương; có 172 kênh chương trình phát thanh và truyền hình quảng bá (99 kênh truyền hình, 73 kênh phát thanh). Nhiều chương trình phát thanh, truyền hình được truyền tải trên mạng Internet đã phục vụ tốt công tác thông tin đối nội, đối ngoại.

Bên cạnh hệ thống truyền hình quảng bá, hệ thống tiền hình trả tiền ở nước ta tiếp tục phát triển mạnh bằng nhiều loại công nghệ truyền dẫn như cáp, vệ tinh, số mặt đất và đang bước đầu áp dụng công nghệ IPTV. Cả nước có 47 đơn vị được cấp phép hoạt động truyền hình cáp, 09 đơn vị cung cấp dịch vụ truyền hình cáp. Riêng 05 đài truyền hình: Đài truyền hình Việt Nam, Đài truyền hình Kỹ thuật số VTC, Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội, Đài Truyền hình thành phố Hồ Chí Mình, Đài Phát thanh – Truyền hình Bình Dương có 62 kênh truyền hình trả tiền. Cả nước còn có 75 kênh truyền hình nước ngoài phục vụ 4,4 triệu thuê bao trên toàn quốc. Các đài, nhất là đài địa phương, chủ yếu sử dụng công nghệ analog và đang từng bước thử nghiệm công nghệ số truyền dẫn nhiều chương trình với nhiều loại hình dịch vụ, bao gồm cả dịch vụ truyền hình độ phân giải cao (HDTV).

Về đội ngũ cán bộ báo chí, cả nước hiện có gần 17.000 người làm báo chuyên nghiệp được cấp thẻ nhà báo, số sắp được cấp thẻ do hội đủ các điều kiện cần thiết lên tới hàng trăm người; có hơn 19.000 hội viên Hội Nhà báo sinh hoạt trong các hội, liên chi hội và chi hội nhà báo.

Thời gian qua, báo chí cả nước đã thực hiện đúng sự chỉ đạo, định hướng thông tin của Đảng, Nhà nước, thông tin nhanh nhạy, toàn diện mọi diễn biến của đời sống chính trị, kinh tế - xã hội trong nước và quốc tế và là diễn đàn thực sự tin cậy của nhân dân. Đáng chú ý là báo chí đã tuyên truyền sâu rộng về những sự kiện nổi bật, những nhiệm vụ quan trọng, cấp bách của đất nước như Hội nghị lần thứ 4,5,6 của Ban chấp hành Trung ương Đảng; Kỳ họp thứ 3,4 Quốc hội khóa XIII, công tác xây dựng Hiến pháp và pháp luật, nhất là việc lấy ý kiến của các tầng lớp nhân dân xây dựng Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992…

Báo chí cũng phát huy tính chủ động sáng tạo trong việc tuyên truyền các giải pháp điều hành kinh tế - xã hội của Chính phủ, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và sự điều hành của Chính phủ; Tuyên truyền có hiệu quả Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; đẩy mạnh tuyên truyền quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam, thành tựu đổi mới của nước ta với bạn bè quốc tế.

Báo chí cũng góp phần đáng kể trong việc phát hiện, đấu tranh với những hành vi tham nhũng lãng phí, những việc làm tiêu cực của một số cá nhân, tập thể trong quá trình triển khai thực hiện chính sách pháp luật về đất đai, xây dựng…, đấu tranh với những quan điểm, thông tin sai trái của các thế lực thù địch, tuyên truyền nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ…

Tuy nhiên, công tác tuyên truyền, thông tin trên báo chí trong năm qua cũng có những tồn tại cần khắc phục như một số cơ quan báo chí thực hiện không nghiêm túc các quy định về tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ đã được quy định trong giấy phép. Vi phạm này làm cho một số báo, tạp chí có nội dung giống nhau, sao chép, trùng lặp về thông tin, cách thức phản ánh thông tin; khi phản ánh thông tin về mặt trái, mặt yếu kém thường sa đà, giật gân câu khách, tự nhiên chủ nghĩa; Một số chương trình giải trí trên truyền hình, nhất là chương trình liên kết không được kiểm tra thẩm định gây dư luận không tốt cho xã hội. Không ít bài viết trên báo chí chính thống lại khai thác và sử dụng nguồn tin từ truyền thông xã hội nhưng không được kiểm chứng dẫn đến tình trạng thông tin sai sót, lệch lạc.