Lectio divina và sự phát triển của đức tin

Trong những điểm tiếp sau đây, ta sẽ thấy rõ hơn sự liên hệ có giữa đức tin và sự hiểu biết; ta chỉ cho thấy một phân biệt rất quan trọng trong con người, một sự phân biệt có trong hai miền: trí khôn và linh hồn. Như vậy ta có sự mặc nhiên của đức tin (sự tham dự thực tế cùa trí khôn với Ngôi Lời vĩnh cửu), và chiều kích hiển nhiên (các ơn sủng được ban cho linh hồn, “sở thích” về đức tin). Ta sẽ hiểu việc thực hiện tối cao của trí hiểu là gì.

Trước hết có những khác biệt cần ghi nhận:

- Khác biệt thứ nhất: hành động tin, và nhân đức tin;

- Khác biệt thứ hai: linh hồn và trí khôn. Hai miền của hữu thể con người ta được sự năng động của tác động đức tin đụng chạm tới: linh hồn và trí khôn. Ta nên nhớ rằng linh hồn là sự hiểu biết chủ động và ý thức, cũng chính là nơi chốn của Lectio divina. Trái lại trí khôn cũng luôn là sự hiểu biết nhưng vì tính cách thụ động và siêu ý thức, nên là điểm nhạy cảm của linh hồn và như vậy gần gũi Thiên Chúa hơn. trí khôn có thể nhận lấy ngay cả dạng thức của Chúa, trực tiếp đi vào tiếp xúc với cái tự hữu. Ngược lại, linh hồn chỉ nhận được ánh sánh được tạo dựng. Cả hai đều cần thiết cho con người. Thực tế tất cả mọi ơn đều được ban trước hết cho trí khôn. Và có thể từ đó có hiệu quả trong linh hồn, theo ý muốn của Chúa. Đó là điều ta nhận được từ cái hiểu được trong Lectio divina. Như thế, cho dù Lectio divina ở trên cấp độ hiểu biết ý thức của linh hồn, ta cũng thấy rằng ơn sủng chính yếu được ban cho trí khôn.

Nhưng trí khôn lại là tâm điểm của cái mà Thiên Chúa làm trong ta, trong bí mật, không có gì được làm nếu không có linh hồn.

Tác động tin là tác động của linh hồn có một khả năng tin, một thói quen. Lặp lại những tác động tin làm cho đức tin phát triển. Những tác động này đem lại một sự dễ dàng, một sự sung túc về phần linh hồn để thực hành chúng. Chúa được ban cho ta nhờ những tác động tin và những tác động tin cũng làm cho trí khôn triển nở.

Thực sự Lectio divina là tâm điểm của tác động đức tin vì nó đòi hỏi trí hiểu của ta, đưa nó tời gần Chúa để lắng nghe Người, và cho phép nó tiếp nhận ánh sáng của Chúa. Điều đó vừa củng cố trí hiểu siêu ý thức (trí khôn) và vừa củng cố trí hiểu ý thức và chủ động (linh hồn). Sự qua lại của tác động đức tin và của kết quả giữa cái mặc nhiên và hiển nhiên, nhất là nhờ sự năng động của Lectio divina làm cho đức tin được vững mạnh. Thực ra, sự hiểu biết về đức tin được nuôi dưỡng, và sự nhạy bén của chính tác động đức tin được tăng triển.

Như ta đoán ra, Lectio divina, như một sinh hoạt thường ngày phục vụ Ánh Sáng chỉ làm tăng triển đức tin của ta, trong hai lãnh vực, lãnh vực tác động (linh hồn) và lãnh vực tăng trưởng của tập quán (habitus, linh hồn, trí khôn gốc rễ của linh hồn trong Thiên Chúa). Sự tăng triển này, như đã bàn đến ở trên, làm ta chìm ngập trong chính Chúa và trong sự lắng nghe trong Kinh Thánh càng ngày càng đơn giản hơn. Nó đưa ta đến điểm cao nhất của Kinh Thánh, đến miền thinh lặng nơi Chúa ngự, sự thinh lặng là chính Chúa, u tối tỏa chiếu ánh sáng, siêu bản thể, như Denys l’Aréophagite đã nói.

Lectio divina làm sống động trí hiểu nhờ ánh sáng của Chúa chiếu soi, nâng nhắc lên, làm cho phong phú, soi sáng từ bên trong. Lectio divina cũng kết hợp trí hiểu với ý muốn. Vực thẳm có giữa trí hiểu (cái tôi biết là tốt) và ý muốn (đem ra thực hành cái tôi biết là tốt) được lấp đầy, từng bước một. Sự tái-kết hiệp này giữa trí hiểu và ý muốn là công việc của Chúa. Cái thất bại, vực thẳm, sự chia rẽ có trong con người thực tế là một trong những thảm cảnh dữ dội nhất.

Đưa ra thực hành điều đã nhận được trong trí hiểu, sự gần gũi được tạo nên giữa trí hiểu và ý muốn cho hữu thể con người như là những khả năng mới. Hữu thể con người thuộc về “cái có thể nhập thể”, thuộc về Ngôi Lời. Nó trở thành cùng một nòi giống, sự hiểu biết của nó từ nay có một sự thông đồng lớn hơn với “cái có thể nhập thể”. Lý thuyết, sự chiêm ngắm không hề bị tách rời hoặc có thể tách rời khỏi thực hành, khỏi sự Nhập Thể. Chiêm ngắm và hành động là một phản ánh, một sự tham dự của hai hoạt động của Ba Ngôi: Sinh ra Ngôi Lời và Thở Hơi của Chúa Thánh Thần. Hai công việc này không thể tách rời nhau. Đó là chỉ một Thiên Chúa. Như vậy sự hiểu biết đắc thủ một khả năng mà nó không có.

Trí hiểu không còn bị đặt trong phạm vi trí tuệ của cái trừu tượng, nó ở trong phạm vi thần-nhân của cái có thể nhập thể. Do đấy hầu như ta có thể nói rằng hữu thể con người từ nay nghĩ bằng tâm lòng của mình (trí hiểu, lòng suy!).

Cần phải lưu ý đến cái khác biệt vĩ đại giữa hiểu biết thuộc trí tuệ, trừu tượng, nằm ngoài môi trường đời sống, và sự hiểu biết trong tình trạng đã được khôi phục, được khôi phục cho chức năng nguyên thủy, cho bản tính nguyên thủy, sự hiểu biết mà dưỡng khí và hơi thở đơn thuần đó là chính ánh sáng của Chúa. Phần nào đó là thảm trạng của Tây Phương đã tin rằng sự hiểu biết thuộc trí tuệ, trừu tượng (nằm ngoài bối cảnh sống) còn là trí hiểu. Mà Lectio divina cho cái may đem sự hiểu biết cho dưỡng khí của nó, làm hồi sức sự hiểu biết, cho nó một linh hồn: ánh sáng của Chúa. Trạng thái trừu tượng của trí hiểu thực tế là một trạng thái dật dờ. Một trạng thái trong đó sự hiểu biết dường như đã chết. Không được Chúa làm cho phong phú, nó không có sức sống, khô khan, trừu tượng, thuần trí, chết cứng. Đó là một sự hiểu biết tha hóa, trật đường, ngoài chức năng bình thường, han rỉ.

Chúa Thánh Thần với các ơn thuộc trí tuệ của Người: ơn Khôn ngoan, Hiểu biết, Minh mẫn, Mưu lược, là sự sống của sự hiểu biết. Nếu không, sự hiểu biết này chỉ như một cây không nước.

Qua Lectio divina, Chúa Thánh Thần là người Bạn của ta, Người luôn có đó trong những sinh hoạt của ta, kể cả những sinh hoạt trí thức: Người giải thích cho ta điều ta đọc, Người nhấn mạnh đến một điều nào đó. Điều đó đòi phải có các ơn huệ, có nghĩa là những khả năng lắng nghe, nhạy cảm trước những linh hứng của Người, những cánh buồm căng ra nhận gió thổi. Người luôn hiện diện. Người là người Bạn của mọi lúc, chỉ cho sự hiểu biết của ta điều nó phải hiểu, phải ghi nhớ.

Ta hiểu được thánh Augustinô đã nói cách rất đơn sơ, không quá phân biệt cầu kỳ: “Chính Chúa Thánh Thần là Đấng cho ta sự hiểu biết”. Trước khi có sự hiện diện của Người, sự hiểu biết như là khô khan, hầu như không hoạt động được. Sự hiện hiện mới đầy phong phú của Thần Khí đem lại cho ta một hiệu quả đến nỗi như cho ta ấn tượng là Người ban cho ta sự hiểu biết! Đó là một sự giản lược gây xúc động.

Thế giới của trí tuệ, của cái biết là một chuyện. Và thế giới của sự hiểu biết là một chuyện khác.

Bây giờ ta hãy xét đến sự liên hệ giữa Lectio divina và những yếu tố của đời sống thiêng liêng.

Từ nhiều thế kỷ qua ta đã quen với việc suy gẫm Lời. Chắc hẳn đó thật là một cố gắng đáng ca ngợi và cần thiết về phương diện hiểu biết tích cực để có thể hiểu lời của Thiên Chúa hơn.

Nhưng Lectio divina không là việc suy gẫm – và chúng tôi vẫn chưa nhấn mạnh đủ về điểm này. Theo Truyền Thống ta đặt ra những giai đoạn cho Lectio divina như một chiếc thang khởi đi từ Chuẩn Bị hoặc Đọc bản văn và Kết Thúc với việc cảm tạ về ơn đã nhận được. Nhưng Lectio divina tự nó, chính là Chúa nói với tôi, Người ban cho tôi ánh sáng của Người. Đó là một cố gắng lắng nghe, tiếp thu, khao khát. Thật quá dễ dàng tự an ủi về vài ánh sáng nhận được khi suy gẫm những bản văn, hoặc đôi khi về những ý tưởng có thể dùng cho một bài giảng hoặc một bài diễn thuyết. Nhưng Lectio divina còn là cái gì khác nữa. Suy gẫm thật là dễ dàng, nhất là đối với những ai đã quen với suy tư. Nhưng đó thật là cái bẫy có tầm cỡ.

Lectio divina đòi hỏi sự khiêm tốn của thinh lặng để cho Chúa nói, để cho Chúa đổi hướng, ngăn cản và trong mọi trường hợp để cho Chúa biến đổi, có nghĩa là làm cho ta quay trở về với Chúa. Lectio divina là một việc siêu nhiên, hãy nói rõ một lần như thế. Do đấy đó là một ơn ban cần tiếp nhận. Chỉ có khiêm tốn và lắng nghe mới làm cho ta xứng đáng tiếp nhận.

Ai hạ mình xuống như thế qua thinh lặng và lắng nghe, sẽ được Chúa Thánh Thần nâng nhắc lên để hiểu được thánh ý của Chúa đối với mình, hôm nay. “Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi khen Cha, vì Cha đã giấu không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng lại mặc khải cho những người bé mọn” (Mt 11, 25).

Lectio divina và Thánh Lễ

Hai phần của Thánh Lễ

Như chúng tôi đã nói ở trên, Thánh Lễ gồm hai phần chính: bàn tiệc Lời Chúa và bàn tiệc Mình và Máu của Người. Vấn đề giá trị ngang bằng nhau giữa hai bàn tiệc, bàn tiệc Lời và bàn tiệc Thánh Thể, đã không ngừng được các Giáo Phụ nhấn mạnh và được Công Đồng Vaticanô II cũng như Sách Giáo Lý của Giáo Hội Công giáo nhắc lại. Đấng mà ta đón nhận trong Thánh Thể, chính là Đấng trước đó đã nói với ta trong Lời của Người. Và tôn kính Người khi tiếp rước Mình Thánh Người với kết quả đòi hỏi ta chăm chú lắng nghe Người nói trong Thần Khí. Đó là hai bàn tiệc của chỉ một Người, tự ban mình cho ta dưới hai hình thức. Lời cũng là một thứ bánh chủ yếu để ăn.

“Anh em là những người quen tham dự vào những mầu nhiệm thuộc Thiên Chúa, đã hết sức đạo đức kín hcẩn khi rước Mình Thánh Chúa, để không làm rơi một miếng vụn nhỏ nào [...] Anh em cảm thấy mình có tội nếu đều đó xảy đến do mình bất cẩn, quả thật như thế. Vậy [...] tại sao lơ là với Lời của Thiên Chúa lại không trầm trọng bằng lơ là với Thánh Thể”? (Origène)¹⁷².

Như ta đã thấy, hai bàn tiệc liên kết với nhau bởi vì cùng một Logos (Lời) chủ yếu được ban cho ở mỗi bàn tiệc. Không những ta không được lơ là với bàn tiệc Lời Chúa nhưng hơn nữa còn phải nhận rõ sự liên kết giữa hai phần của Thánh Lễ. Đấng tôi tiếp nhận trong Thánh Thể ban cho tôi thân xác, linh hồn tâm trí và thiên tính của Người. Có thể nói rằng ta tiếp nhận: vỏ bọc của các lời của Người (da thịt), những lời (tâm hồn của Người), tinh thần của Người và chính Lời. Đó chính là Thân Thể của Logos mà ta lãnh nhận! Hai phần của Thánh Lễ chỉ là một, đó chỉ là một Logos nối kết hai phần. Vì Logos nhập thể và ban cho ta thân xác của Người, Người cũng nhập thể và trở thành những ngôn từ¹⁷³, và Người ban những ngôn từ đó cho ta.

Lectio divina mà chúng tôi bàn đến trong tập sách này được viết từ những bài đọc của Thánh Lễ. Thực ra Lectio divina có thể được thực hành theo nhiều cách khác nhau; tuy nhiên luôn dựa trên Thánh Kinh. Không hề khinh chê những chọn lựa khác, chúng tôi nhận thấy rằng chọn lựa này là thực tế và gắn kết hợp lý với Nhập Thể. Có gì có thể nhập thể hơn nhịp độ phụng vụ trong đó Chúa khiêm hạ ban mình cho ta từng ngày hoặc trong ngày các lễ, của cuộc sống nhân loại? Chúa hành động và nhập thể như thế trong cuộc đời ta.

Ngay dù ta không thể tham dự Thánh Lễ mỗi ngày, hoặc ta tham dự, Lectio divina được thực hành như thế từ những bài đọc trong ngày (hay các Lễ) giúp ta nhận lãnh ơn tương ứng ở phần thứ nhất của Thánh Lễ, phụng vụ Lời Chúa. Như chúng tôi đã bàn đến ở phần đầu của tập sách này, ta quá thường không chăm chú đủ đến các bài đọc của Thánh Lễ. Ta không dành giờ để lắng nghe các bài đọc, để nếm hưởng, dành giờ cho Chúa nói với ta qua các bài đọc đó.

Cầm lòng cầm trí trong phòng riêng của mình, ta có thể dễ dàng lắng nghe Chúa hơn và lợi dụng được sự hiệu quả đầy đủ của phần thứ nhất của Thánh Lễ. Điều này có thể thực hiện trước hoặc sau Thánh Lễ ngay cả khi không có Thánh Lễ trong trường hợp ta không thể tham dự được.

Sự phong phú của Lời Chúa, đó là cột trụ thứ nhất của Thánh Lễ, đến với ta như thế cách dồi dào. Và ta thấy Thánh Lễ có thể tổ chức ngày sống của ta như thế nào nhờ ánh sáng chính Thánh Lễ đem lại cho ta. Lectio divina như là một sự kéo dài trong thời gian những khoảnh khắc ngắn ngủi – đôi khi quá nhắn ngủi – của phụng vụ Lời Chúa¹⁷⁴.

Lectio và suy nguyện

Tại sao “Lectio divina và Suy nguyện”?

Thực thế, Lectio divina và Suy nguyện, theo một ý nghĩa nào đó, là hai phương cách cầu nguyện quan trọng nhất. Cả hai là sự kéo dài của hai bàn tiệc của Thánh Lễ, bàn tiệc Lời và bàn tiệc Thánh Thể. Trước hết Lectio divina nuôi dưỡng phần tích cực của con người ta, chính yếu là trí tuệ và ý muốn của ta, và Suy nguyện trước hết nuôi dưỡng con tim hoặc tâm trí ta (chóp đỉnh của linh hồn). Người ta không thể bỏ qua mà không lưu ý đến sự liện hệ có giữa hai hoạt động này. Điều đó giúp ta phân biệt rõ ràng hơn tính cách riêng của mỗi hoạt động và rút ra được hiệu quả tốt nhất.

Thực tế là có sự mập mờ trong lãnh vực này. Đôi khi người ta lẫn lộn giữa hai hoạt động này, và sự lẫn lộn này làm cho cả hai mất dần giá trị của chúng. Người Ta đem lời của Chúa vào trong Suy nguyện, đôi khi một cách khác với tinh thần của Suy nguyện. Nhưng ai dám chỉ ra sự khác biệt này? Ta có thể nói không hay về lời của Chúa? Chắc hẳn không. Ngày xưa ta đưa Suy nguyện vào trong việc lắng nghe Lời. Cả hai sự “chênh lệch” này đều không gây nguy hiểm. Nhưng cứ mơ hồ về cái riêng của mỗi thứ lương thực, ta sẽ làm cho cả hai ra nhạt nhẽo: lời trở thành suy niệm, suy tư, phân tích hoặc chỉ là cầu xin hoặc gì khác, và suy nguyện trở thành hoặc là suy niệm hoặc là gắn chặt “trong đức tin”, nhưng chẳng bảo đảm sự tiếp cận thiêng liêng¹⁷⁵.

LECTIO DIVINA
duy lý	đúng	duy tín
suy tư, phân tích, suy niệm, cá nhân hóa bản văn	hoạt động siêu nhiên trong tâm hồn	cầu nguyện (dức tin) không lắng nghe; hoặc áp dụng theo thuyết cơ yếu
1	2	3

SUY NGUYỆN
duy lý	đúng	duy tín
đọc, suy tư	hoạt động siêu nhiên trong tinh thần	thái độ gọi là thuộc “đức tin” nhưng không có tiếp cận siêu nhiên
4	5	6

Qua những từ “duy lý (rationalisme) và “duy tín (fidé-lisme), thực chất ta nói đến hai thái độ của con người đối với Thiên Chúa: hoặc trí tuệ (và ý muốn) muốn làm chủ và muốn khai mào hoạt động và đó là duy lý; qua sự hiểu biết của tôi, tôi muốn giải quyết tất cả mọi vấn đề. Hoặc nó thoái thác, khước từ hoạt động của mình (là đáp lời sự khai mở của Chúa) và nó để cho Chúa tất cả công việc; đó là một thứ tật không tham gia dưới chiêu bài muốn cái tốt, một thứ bỏ mặc cho sự quan phòng mà Chúa làm tất cả còn ta chẳng làm gì!

Thái độ “đúng” như ta thấy là một sự hợp tác, một sự cộng tác giữa con người và Thiên Chúa. Nhưng Thiên Chúa là người thứ nhất, là Đấng khai mở còn con người là thứ hai, tự do đáp lại sự khai mở này. Hoạt động của Chúa đòi hỏi sự đáp lời của con người. Đó là tiến bước tay trong tay.

Quả thực, điều chủ yếu trong chương này về mối liên hệ giữa Lectio divina và Suy nguyện, là làm nổi bật những liên hệ khác nhau mà phần tích cực của ta (tâm hồn) và phần thụ động của ta (tinh thần) có thể có với Thiên Chúa. Kết quả cho thấy có thể có bốn thái độ sai lầm. Nhưng tất cả đều mang cùng một nhãn hiệu: cầu nguyện.

Có một mối liên hệ sâu đậm giữa Lectio divina và Suy nguyện. Chúng là hai cột trụ nền tảng của cuộc sống thiêng liêng cũng như Lời Chúa và Thánh Thể đối với Thánh Lễ. Ta đừng quên rằng Thánh Lễ là tóm kết tất cả kinh nguyện kitô, là chóp đỉnh và là nguồn của kinh nguyện kitô.

Thánh lễ chủ yếu gồm hai bàn tiệc, bàn tiệc Lời và bàn tiệc Thánh Thể. Một bàn tiệc dành riêng cho con người ý thức của ta, tâm hồn, còn một bàn tiệc đáp ứng cho tâm trí, trong chiều sâu thẳm. Cả hai bàn tiệc đều cần thiết và những liên hệ kết nối giữa Lectio divina và Suy nguyện cũng chính là những liên hệ kết nối bàn tiệc Lời và bàn tiệc Thánh Thể. Ta không thể xây dựng cuộc đời mình chỉ trên Suy nguyện, hoặc trên Mình và Máu Chúa. Phải lắng nghe lời Người và đem ra thực hành.

Chỉ tới gần cuối cuộc sống thiêng liêng (kết hiệp) mà cuộc sống trở thành đơn giản hơn và ta sống lời này của thánh Têrêsa: giữ lời của Chúa Giêsu đó là giữ chính Chúa Giêsu trong lòng mình. Hoặc lời này của Chúa: “Ai ăn thịt Thầy và uống máu Thầy thì ở trong Thầy và Thầy ở trong người ấy” (Ga 8, 56). Ở trong Người là một nội dung thần bí thuộc suy nguyện. Nhưng ở đây suy nguyện mang tính cách siêu nhiên.

Trong mọi trường hợp, điều mơ hồ đã bàn qua trên đây và là thừa tự của lòng nhiệt thành tân thời (devotio moderna), sẽ vẫn còn đó. Khi suy nguyện, ta đơn giản có thể dễ dàng rơi vào việc suy gẫm và như vậy thu hẹp chân trời của Suy nguyện và đánh mất tất cả nhựa siêu nhiên của Suy nguyện mà nếu không có nhựa này thì Suy nguyện chẳng là gì cả. Ngay cả những tác giả lớn của thế kỷ hai mươi cũng không nhắc đền sự mơ hồ này. Phong trào thần bí của nửa đầu thế kỷ vừa qua¹⁷⁶ không bàn gì đến Lectio divina. Phong trào này cố thử làm nổi sự “trợ giúp đặc biệt”, “Suy nguyện siêu nhiên”, “chiêm ngắm thiên phú” nhưng không một ai đá động tới Lectio divina coi như là một hoạt động cần thiết, đặc thù, độc lập với Suy nguyện, nhưng có mối liên hệ chặt chẽ và bất khả phân ly với Suy nguyện.

Ta cần phải nhìn rõ sự liên hệ nội tại có giữa Lectio divina và Suy nguyện. Trên thực tế, như ta đã thấy, một liên hệ có đó và có tính cách quyết định đến nỗi ta có thể quả quyết rằng Lectio divina là cửa ngõ của Suy nguyện. Ta hãy xét điều đó trong Phúc âm rồi ở nơi thánh Têrêsa Chúa Giêsu là bậc thầy của Suy nguyện.

Trong Phúc âm

Ta cũng có thể thêm hai trích đoạn Phúc âm diễn tả mối liên hệ giữa Lectio divina và Suy nguyện, giữa sự kiện giữ lời của Chúa và trải nghiệm một hoạt động siêu nhiên: “Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: "Lạy Chúa! lạy Chúa! " là được vào Nước Trời cả đâu! Nhưng chỉ ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Đấng ngự trên trời, mới được vào mà thôi” (Mt 7, 21). “Ai yêu mến Thầy, thì sẽ giữ lời Thầy. Cha Thầy sẽ yêu mến người ấy. Cha Thầy và Thầy sẽ đến và ở lại với người ấy” (Ga 14, 23).

Ta cũng cần lưu ý đến một nguy hiểm, đó là đặt nền móng đời sống Suy nguyện của ta trong gió, một loại giả đức tin, mê muội. Không khác gì ta nói trong một câu gọi là cầu nguyện: “Lạy Chúa, lạy Chúa”. An vi¹⁷⁷ đó cũng là Suy nguyện, một cách thế cầm lòng cầm trí, và hệ tại ở việc lặp đi lặp lại: “Lạy Chúa, lạy Chúa”. Nhưng sự kiện Suy nguyện thôi có đủ không? Giữa Lectio divina và Suy nguyện có một mối liên hệ chặt chẽ và sống còn, từ căn nguyên tới kết thúc. Có nhiều trường phái nhấn mạnh đến thái độ tăm tối về đức tin trong Suy nguyện nhưng lại không hề nói đến suy niệm Lời Chúa. Và như thế ta có thể vẫn ở lại thái độ tăm tối, nhưng không nhất thiết là của đức tin, trong mọi hoàn cảnh không phải là một đức tin sống tiếp nhận Thiên Chúa thực sự.

Cuối cùng ta có thể đọc thêm câu này: “Này đây Ta đứng trước cửa và gõ. Ai nghe tiếng Ta và mở cửa, thì Ta sẽ vào nhà người ấy, sẽ dùng bữa với người ấy, và người ấy sẽ dùng bữa với Ta” (Kh 3, 20). Chúa đứng trước cửa của lòng tôi và Người gõ. Người muốn đi vào một cách bí nhiệm. Qua Suy nguyện, Người muốn đi vào trong tôi và hành động trong sâu thẳm nhất của tôi. Nhưng có một điều kiện: Người tặng cho tôi Lời của Người và muốn Lời này nhập thể trong tôi. Nếu tôi lắng nghe Lời và đem Lời đó ra thực hành, nếu tôi mở cửa từ chính lòng muốn tiếp nhận Lời để đem ta thực hành, lúc đó Người đi vào, Người tới. Để mở cửa của Suy nguyện, cần phải lắng nghe Chúa.

Ta có thể xếp những trích đoạn trên đây trong một bảng:

Thực ra cửa của Suy nguyện là đi ra khỏi mình. Vì Suy nguyện là nơi Chúa hoạt động trực tiếp trong tôi. Nhưng Người phải có thể đi vào trong tôi. Tôi cần phải đi ra gặp Người, phải tự hiến cho Người, tôi cần phải đón nhận hoạt động của Người. Mà Lectio divina thực hiện việc đi ra khỏi mình này cách chắc chắn.

Hai hoạt động này là Lectio divina và Suy nguyện làm cho nhau thêm phong phú. Thực vậy, xét về phía nhân loại hai lãnh vực của con người được nuôi dưỡng trực tiếp bởi mỗi hoạt động mà tâm hồn (phần ý thức) và tinh thần (phần siêu ý thức) thông chuyền lẫn cho nhau bằng cũng một nền tảng: sự thống nhất của con người. Cũng như cây có hai phần, con người có hai vùng trong hoạt động của mình: linh hồn, là phần tích cực được so sánh với phần được nhìn thấy của cây, và tinh thần được so sánh với phần rễ ở dưới sâu và thụ động, được nuôi dưỡng trực tiếp trong Suy nguyện nhờ chính Thiên Chúa. Nhưng đó là chỉ một và cùng một cây không phân cách, và cuộc sống chuyển thông từ phần này qua phần kia. Cây được nuôi sống bởi hai phần khác biệt nhau, không thể thiếu phần nào. Nhưng mỗi vùng của nó đều có cái đặc thù và cấu tạo riêng. Suy nguyện củng cố ý muốn và giải thoát nó khỏi biết bao điều biến nó thành nô lệ. Lectio divina, qua việc tự hiến mình do chính Lectio divina khích động làm lại mỗi ngày, không ngừng mở cửa ra cho Chúa trong suy nguyện để Chúa tự ban chính mình. Không có Lectio divina, Suy nguyện sẽ chỉ là một chờ đợi cằn cỗi của con tim thực tế ở xa Chúa.

“Tâm hồn nào muốn Thiên Chúa tự trao ban cho mình, phải biết dâng hiến trọn vẹn cho Chúa, không giữ lại cho mình bất cứ điều gì” (Maxime 179).

Ta hãy bàn kỹ hơn vấn đề này. Khi nói về một trong những Suy nguyện siêu nhiên, Suy nguyện an tĩnh, thánh nữ nêu lên những hiệu quả của ơn thánh Chúa là Đấng tác động một cách mới mẻ, và thánh nữ so sánh với tác động của Chúa trong những Suy nguyện trước đó không mang tính cách siêu nhiên:

“Nước phúc lộc và hồng ân Chúa ban cho trong bậc (cầu nguyện) này làm cho các nhân đức phát triển hơn bậc (cầu nguyện) trước rất nhiều, không thể so sánh được; vì linh hồn thoát ra khỏi tình trạng khốn nạn của mình và được nếm trước đôi chút niềm vui trong vinh quang (mai sau). Tôi tin rằng hương vị niềm vui này làm cho các nhân đức tăng triển và cũng hướng các nhân đức tới gần Đấng là Nhân Đức thật, nguồn phát xuất mọi nhân đức – tức là Thiên Chúa. Vì Chúa bắt đầu thông ban chính mình cho linh hồn này và Người muốn linh hồn ý thức cách thế Người thông ban nữa, Vừa khi đạt tới tình trạng này, linh hồn giũ bỏ hết sự thèm khát các sự vật trần thế. Và điều đó chẳng khó khăn là bao” [...] (Vie 14, 5).

Nói về Suy nguyện kết hiệp (cách thế tưới thứ ba), thánh nữ nói:

“Vậy vào thời kỳ này, các nhân đức đã vững mạnh hơn trong bậc cầu nguyện an tĩnh trước đây, vì linh hồn đã biến đổi hẳn và không biết nhờ hương thơm từ hoa tỏa ra làm sao mà mình đã thực hiện được những việc trọng đại. Chúa muốn những bông hoa (nhân đức) này nở ra để linh hồn có thể thấy là mình có nhân đức, dầu nó cũng biết rõ rằng thực sự sau nhiều năm luyện tập nó vẫn không sao thành công được; còn Người làm vườn thiên đường trong giây lát (trong khi suy nguyện) đã có thể cho nó tất cả” (Vie 17, 3).

Đàng khác, trong Suy nguyện Thiên Chúa thấm nhập với ánh sáng của Người vào trong sâu thẳm lòng ta. Người vén màn những vùng tối một cách vừa mãnh liệt hơn và khác hơn là trong Lectio divina. Người mở cho ta những sức bật ẩn khuất đẩy ta hành động. Trong ý nghĩa này Suy nguyện soi sáng và bổ túc cho Lectio divina. Đó là một trong những hiệu quả lớn của Suy nguyện, hiệu quả này giúp ta khám phá ra một chiều kích mới và ẩn khuất của chân lý, của sự thật nơi ta. Sự nhận thức về chính mình, về nỗi khốn khổ và về cái không của ta, cũng như sự nhận thức đi theo về lòng thương xót của Chúa, là hai lãnh vực không thể tách rời trong việc đào sâu mà Suy nguyện đem lại cho Lectio divina.

Như chúng tôi đã nói ở trên, trong khi Lectio divina là một hoạt động siêu nhiên, Ánh Sáng chúng ta nhận lãnh được thật mãnh liệt vào cuối giờ Lectio divina (kéo dài gần một giờ) khiến ta cảm thấy cần thiết ở lại trong thinh lặng, cầm lòng cầm trí trong Chúa.

Ta phải nói rõ rằng thái độ này thật rất tốt. Tuy nhiên từ lúc đó là một cách thế khác của cầu nguyện mà ta gọi là Suy nguyện. Một cách thế tĩnh lặng hơn trong đó Chúa thông giao với ta trong thâm sâu của lòng ta, như trong Thánh Lễ sau khi Rước Lễ. Ta cảm thấy cần thiết phải giữ thinh lặng. Điều này rất tốt và khuyên nên giữ như thế. Tuy nhiên đó không còn là Lectio divina nữa. Cần phải hiểu như thế và quyết định dành một thời gian cho Suy nguyện.

Sự lưu ý này đơn thuần giúp ta đừng lẫn lộn hai loại, vì Chúa tác động cách khác biệt trong mỗi loại. Và cả hai đều cần thiết như hai bàn tiệc Lời và Thánh Thể cần thiết cho Thánh Lễ. Vậy vào cuối giờ Lectio divina, nếu ta quyết định dành một thời gian cho Suy nguyện, hãy cứ thực hành. Nhưng không phải là Lectio divina nữa, vì giờ đây ta đã ở dưới tác động cua Ánh Sáng giúp ta cầm trí và kết hiệp chặt chẽ ta với Chúa.

Một lưu ý liên quan đến dòng Cát Minh. Lưu ý này chỉ liên hệ tới những người coi mình thuộc gia đình thiêng liêng này hoặc Suy nguyện. Dòng Cát Minh, nhất là sau cuộc Cải Cách của thánh Têrêsa Giêsu, đã nhấn mạnh đến Suy nguyện. Nhưng chính thánh Têrêsa Giêsu, dù có khao khát nóng bỏng, cũng khó tiếp cận Kinh Thánh.

“Những sử gia đều đồng ý nhận định rằng thánh Têrêsa Avila đã chẳng bao giờ được đọc bản văn Kinh Thánh trong một Sách Kinh Thánh trọn bộ hay từng phần, không bằng tiếng La tinh mà thánh nữ không biết, cũng chẳng bằng tiếng Castillan. Thánh nữ chỉ có thể tiếp cận với Kinh Thánh qua các sách kinh thánh nữ có [...]”¹⁸⁷. Bản dịch Kinh Thánh bằng tiếng Castillan dường như đã bị rút lại vì có những quá lố. “Index (Mục lục sách cấm) Tolède 1551, rồi Valdès 1559, cuối cùng Quiroga 1583 đã bị cấm xuất bản và đọc Kinh Thánh bằng tiếng bản xứ”¹⁸⁸. Cũng chính vì thế mà Chúa đã hiện ra với thánh nữ và nói với thánh nữ chính Người sẽ là cuốn sách sống của thánh nữ: “Khi phần lớn sách viết bằng tiếng bản quốc bị tịch thu và chúng tôi bị cấm không được đọc những sách đó thì tôi rất buồn, vì một số sách đó đã đem lại cho tôi niềm vui mà nay không còn được đọc nữa, chỉ còn những sách bằng tiếng La tinh thôi, (tôi đâu có hiểu). Bấy giờ Chúa bảo tôi: “Đừng buồn, Cha sẽ cho con một quyển sách sống động”. Tôi không hiểu sao Chúa nói với tôi như thế, vì bấy giờ tôi chưa được hưởng thị kiến nào. Nhưng chỉ ngay sau đó ít ngày, tôi đã hiểu lời đó rất rõ ràng, vì đối tượng mà tôi trông thấy trước mắt đã cung cấp cho tôi rất nhiều đề tài để suy nghĩ và nhiều thuận lợi để trầm tư. Chúa tỏ tình yêu tha thiết của Người cho tôi. Người dạy tôi bằng nhiều cách, nên tôi ít còn cần đến sách vở, thực sự tôi chẳng còn cần đến sách vở nào nữa. Chính Chúa là quyển sách cho tôi, trong sách ấy tôi học được biết bao chân lý. Diễm phúc thay được đọc quyển sách như thế, nó ghi sâu đậm vào ký ức ta những gì ta phải học và phải thực hành, một cách không thể quên được”! (Vie 26, 5). Và quả thực Chúa đã hiện ra với thánh nữ năm 1559 (Index Valdès) khi ta thu hồi những sách thiêng liêng khác. Ta có thể kết luận với những lời của cha Jesùs Castellano: “Aun teniendo que reconocer que el contacto de la Santa con la Palabra de Dios ha sido fragmentario, velado a veces por el latin y empobrecido por la falsa de una vision global del mensaje biblico, hay que reconorer el peso determinante que tiene en su formacion espiritual y su magisterio” (Để ý tới sự kiện là việc tiếp cận của thánh nữ với Kinh Thánh rất rời rạc, đôi khi lại bị che dấu bằng tiếng La tinh và bị làm cho nghèo đi vì một cái nhìn toàn diện sai lầm về sứ điệp Kinh Thánh, ta cần phải nhận biết giá trị quyết định về việc huấn luyện đời sống thiêng liêng và về giáo huấn của thánh nữ)¹⁸⁹.

Cũng thế, ta thấy rằng thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu trong đan viện Cát Minh Lisieux của chị đã không cầm lấy được toàn bộ cuốn Kinh Thánh. Đó là điều thường xảy ra trong các nữ đan viện Cát Minh khoảng năm mươi năm về trước.

Không phải chỉ có Suy nguyện theo Cát Minh. Còn có những trường phái khác trong Giáo Hội dạy về Suy nguyện. Ví dụ có trường phái an vi, hoặc kinh nguyện Chúa Giêsu. Ta cũng còn tìm thấy những trường phái khác ngoài Giáo Hội dạy điều giống như về Suy nguyện. Và điều cần thiết là ta phải ghi nhận rằng ta không thể tách rời Suy nguyện của con tim với việc làm biến đổi những phần còn lại nơi con người của mình. Ta không thể chỉ lo nuôi dưỡng con tim mà lại để cho trí hiểu hay ý muốn chủ động cứ như thế. Đó là một lưu ý cũng giống như đã nói trên đây. Suy nguyện không thôi chưa đủ. Còn phải có một cấu trúc luân lý. Tuy nhiên có một cấu trúc luân lý nào tốt hơn là mọi ngày tiếp cận Lời Chúa, Chúa Kitô, Đấng soi sáng trí hiểu của ta và biến đổi ý muốn của ta để đi theo Người!

- Chính bởi vì Chúa chúc phúc mà lòng con người chúc tụng Đấng là nguồn của mọi chúc lành.

- Lời cầu xin ơn có mục đích là tạ lỗi, tìm kiếm Nước Trời cũng như tất cả những nhu cầu.

- Lời nguyện chuyển cầu hệ tại ở việc xin ơn cho người khác. Lời cầu nguyện này không có biên giới và nó có thể hướng tới ngay cả kẻ thù.

- Tất cả niềm vui và nỗi khổ, tất cả mọi biến cố và mọi nhu cầu đều có thể là lý do của tạ ơn, kết hiệp với lời tạ ơn của Chúa Kitô, phải tràn đầy cuộc sống: “Hãy tạ ơn trong mọi hoàn cảnh. Anh em hãy làm như vậy, đó là điều Thiên Chúa muốn trong Đức Ki-tô Giê-su” (1 Th 5, 18).

- Lời cầu nguyện ngợi khen, hoàn toàn vô vị lợi, đều hướng về Chúa; nó được hát lên dâng Chúa, chúc khen Người, vượt qua điều Người làm, bởi vì NGÀI HIỆN HỮU²⁰³.

Đâu là liên hệ giữa Lectio divina và những hình thức cầu nguyện này? Lectio divina tự nó đồng thời là chúc tụng, là xin ơn, là chuyển cầu, là tạ ơn và là ngợi khen. Thực ra Lectio divina, vì là một cách thế đặc biệt để tìm kiến thánh ý Chúa mà thực thi, bao quát tất cả những hình thức này và diễn tả ở một mức độ tuyệt vời. Lectio divina nối dài hoặc đi trước phụng vụ Lời Chúa. Lectio divina hiệp nhất chung quanh lời được đón nhận mỗi ngày tất cả tác động của cầu nguyện mà không dành riêng cho một hình thức nào.

Lectio divina là một phương thế mạnh mẽ chống lại ba thù: thế gian, xác thịt và ma quỉ. Lectio divina tập trung ta nơi Chúa và thánh ý Người. Mọi ngày Lectio divina giúp ta nhìn rõ hơn tâm thức của thế gian và của Thiên Chúa đối nghịch nhau như thế nào, và cho ta những phương thế để sống theo Chúa ngay giữa thế gian. Lectio divina thúc đẩy ta đi vào suy ngắm là một nâng đỡ hữu hiệu nhất để sống khiết tịnh chống lại yếu đuối của xác thịt. Và nhờ khiêm tốn mà Lectio divina dạy ta, giúp ta chiến thắng ma quỉ. Và trên hết, nhờ đức bác ái Lectio divina cho ta một tinh thần siêu nhiên nhờ sức mạnh của Thần Khí Tình Yêu cho phép ta chinh phục được thế giới và biến cải thế giới nhờ kiên nhẫn và tha thứ.

Bây giờ ta hãy nói một lời về liên hệ giữa Lectio divina và việc đồng hành thiêng liêng. Mục đích của đồng hành thiêng liêng là giúp cho con người trong cuộc sống thiêng liêng, giúp cho họ phân định được thánh ý Chúa. Người thầy thật và là người đồng hành thật đó chính là Chúa Thánh Thần. Người đồng hành đặc biệt có vai trò xác định hành động của Chúa, chỉ bày những yếu tố để phân định. Người họa hiếm can thiệp ngoại trừ khi người được đồng hành chọn trệch hướng.

Do đấy thật rất bình thường và nên khuyên vị đồng hành nhắc nhủ người mình đồng hành thực thi Lectio divina. Nếu người này chưa có kinh nghiệm đủ với Lời Chúa, điều này từ từ sẽ được. Nhưng nói chung, cần đạt tới một nhịp độ bình thường trong việc thực hành Lectio divina. Ta không thể khẳng định có một cuộc sống thiêng liêng sâu đậm mà một ngày nào đó lại không đối mặt với vấn đề Lectio divina.

Lectio divina thiết lập một động cơ mạnh để tiến tới trong đời sống thiêng liêng. Thay vì đôi khi cứ ở lì trong một góc độ quá con người để đạt tới đời sống cá nhân, Lectio divina nâng trí tuệ và con tim vào những nhãn giới phúc âm của chính Chúa. Những kết quả sẽ tỏ hiện không quá chậm. Bao nhiêu thời gian sẽ mất uổng nếu việc đồng hành thiêng liêng vẫn cứ xa tầm suy niệm Lời Chúa. Cuộc sống thiêng liêng như một cây và Lectio divina là lương thực đúng và hằng ngày cho cây này. Không có Lectio divina, người đồng hành cũng chỉ ngồi đó ngắm cây mình ưa thích, khó có thể lớn lên chống với thời tiết xấu của cuộc sống thường ngày.

Do đấy người đồng hành nên có mối bận tâm đầu tiên hướng dẫn người mình đồng hành, theo khả năng của người này, thực hành Lectio divina mỗi ngày. Người cũng nên thăm hỏi và theo dõi nhịp độ cũng như khả năng của người này.

Đối với người đồng hành

Ta vừa thoáng nhìn qua Lectio divina có vị trí thế nào trong việc đồng hành thiêng liêng. Tuy nhiên ta cũng có thể thêm vài lời về chính người đồng hành và việc ngài thực hành Lectio divina. Trước khi trở thành thầy, đã phải là trò, phải đến trường của một vị Thầy, điều này thật hiển nhiên. Và ai là vị thầy hơn được chính Chúa Giêsu? Cho dù trong cuộc sống ta có một người hướng dẫn, một người đồng hành thực tế, thì vị Thầy thật của ta vẫn là người Thầy trong nội tâm nói vói ta trong tâm khảm ta bằng cách dùng những lời của người đồng hành. Do vậy cần thiết là chính người đồng hành cũng phải thực thi Lectio divina trong một thời gian dài để mài dũa khả năng lắng nghe và phân định. Hơn nữa Lectio divna cống hiến một trải nghiệm độc nhất và không thể thay thế được, rất cần thiết cho việc đồng hành mà nếu thiếu nó, ta tự hỏi có thể đem đến cho ai đó điều gì nếu không có trải nghiệm này về việc Lời nhập thể mỗi ngày trong cuộc sống của mình!

Để làm thầy, đòi hỏi phải có ba đức tính sau đây, mà ta hiếm thấy có đủ nơi một người: kinh nghiệm, phân định và khôn ngoan. Quyển sách của chúng tôi bàn về Lectio divina cho thấy ba đức tính này được khai triển như thế nào dưới tác động của việc thực hành Lectio divina hằng ngày. Bởi vì, như ta đã thấy, trải nghiệm về việc Lời Chúa nhập thể trong cuộc sống của ta là chính sự hiểu biết. Nhưng như thế vẫn chưa đủ. Phải có thêm sự khôn khéo trong nhận thức về Chúa, như chúng tôi đã bàn đến trong việc giải thích Kinh Thánh. Thực ra, hòa nhập trong một Truyền Thống sống động truyền cho ta ý nghĩa về đức tin và ánh sáng của Chúa Thánh Thần để hiểu sâu ý nghĩa của Kinh Thánh. Hòa nhập trong Truyền Thống như thế, cũng như từ bên trong, là một cố gắng cần thiết để có khả năng giúp đỡ người khác. Hơn nữa, chính trải nghiệm về Lectio divina cũng cần một cuộc sống suy nguyện để khoác cho nó một chiếc áo và chiều sâu không thể thiếu để có thể đồng hành trong đời sống thiêng liêng.

Còn cần đến vấn đề phân định. Chắc hẳn, Lectio divna có thể cống hiến, tuy nhiên trước hết đó chính là thái độ của môn đệ đối với một người thầy thực tế là người mài dũa sự phân định. Sự gặp gỡ cụ thể với một người thầy và đồng hành với ngài ở đây thật rất quan trọng.

Vậy như ta đã thấy, Lectio divina giữ một vai trò đáng trân trọng cho người đồng hành. Nhưng cũng cần phải làm cho nó được hoàn hảo như ta vừa bàn đến.

Lectio divina và bí tích hòa giải

Bí tích hòa cũng giống như điều vừa bàn trên đây. Bí tích là một sự chữa lành những vết thương hay bệnh tật. Ơn tha thứ của Chúa, như là một loại thuốc, đặt ta đi vào đúng đường, nhưng rất thường, những người đến với bí tích hòa giải lại khổ sở vì cơ thể bị yếu đi hơn là vì một bệnh nào đó. Sự suy dinh dưỡng dẫn tới tội chỉ vì yếu đuối hơn là vì tính độc ác. Và linh mục, như một thầy thuốc, đề nghị một nâng đỡ cho hối nhân. Nhưng thường thì chỉ cần một lời đơn giản phải khuyên: “Hãy ăn đầy đủ, hãy nuôi dưỡng mình. Con không có bệnh; chỉ vì con không ăn, chỉ có thế. Con chỉ tự hài lòng vì đã chu toàn một vài bổn phận của người kitô hữu, nhưng con đã không nuôi dưỡng mình từ nguồn ơn siêu dồi dào của Lời Chúa. Con đã không tiếp cận mỗi ngày với Chúa Kitô sống động luôn nói với con. Con đã chẳng đọc lá thư Chúa Kitô viết cho con mỗi ngày”. Đó là lời khuyên nền tảng cũng cần phải cho trong tòa giải tội. Suy niệm Lời của Chúa để trở nên vững mạnh hơn. Khuyên nhủ hối nhân suy nghĩ và ý thức Lời Chúa là lương thực hằng ngày như thế nào, cho họ cảm nhận được rằng “ta không chỉ sống bởi bánh nhưng còn bằng những lời từ miệng Chúa phán ra” là một điều vô cùng ích lợi. Chỉ cần ra việc đền tội thực hành Lectio divina trong ngày. Dĩ nhiên tất cả đều tùy thuộc từng trường hợp, nhưng nếu linh mục thường xuyên nghĩ đến vấn đề này hơn, ngài sẽ thấy Lectio divina soi sáng cho nhiều hoàn cảnh gặp thấy trong Bí Tích này. Tội đến từ sự kiện ta cậy dựa vào mình hơn là vào Chúa. Mà Lectio divina đặt ta lại vào trong tay Chúa và dưới tác động ánh sáng cải hóa của Người. Như thế Lectio divina giúp ta tránh được tội, bởi vì thật đơn giản, nhờ Lectio divina ta để cho Chúa tác động thực trong đời sống ta, bằng cách lắng nghe Người.

Ta cũng có thể nói như thế về phía hối nhân đi xưng tội. Họ xét mình như thế nào? Một trong những tội mà ta thường hay quên – và dẫu vậy đó lại là nguyên cớ của các tội khác -, đó là không lắng nghe Chúa mọi ngày. Người ban cho ta sự sống, cho ta sinh ra đời, nhưng ta lại sống như chỉ có ngày Chúa Nhật và ba phút trước khi ngủ. Đó là tội quên sót. Nuôi dưỡng mình là điều quan trọng. Đó không khác gì như ta đến bác sĩ và nói với ông ta: tôi bệnh. Và khi chẩn bệnh, ông bác sĩ nhận ra rằng một tuần ta chỉ ăn một lần! So sánh như thế thì quá phóng đại, hoặc làm cho ta cười, tuy nhiên nó cũng chẳng xa thực tế là mấy! Ta sống như thể Chúa chẳng nói gì, chẳng cho ta ăn. Như là chỉ có một thứ thức ăn. Lương thực này chiếm trọn chỗ cuộc sống của ta.

Cũng cần phải ý thức rằng xưng tội không giải quyết được tất cả; ngay cả việc đền tội cũng không luôn luôn có hiệu quả, vì thiếu những điều căn bản. Bí tích không là ma thuật và điều đó tùy thuộc vào cố gắng mỗi ngày. Và Lectio divina là cố gắng tuyệt nhất, rất hiệu quả và biến cải ta.

Trong việc thực hành chung Lectio divina, những bài đọc được đọc nhiều lần. Khoảng hai mươi lăm người có mặt hôm đó. Cuối cùng, có một người có vẻ ngây ngô, hơi bi quan và tò mò, trong lúc giải lao hỏi những người khác về những chữ, những câu qua đó Chúa nói với họ. Kết quả: Trong hai mươi lăm người, ba người có cùng những câu hay những chữ. Nhưng điều đó không gây ngạc nhiên cho con người này khi thấy rằng ánh sáng được ban cho ba người này lại khác nhau! Thực ra, Chúa nói cho mỗi người theo cách duy nhất, bởi vì chính hôm nay Người nói với họ, dù họ là ai. Cũng cùng một trích đoạn cũng có thể nói cho một số đông bất tận và một người cũng có thể đọc lại cũng chính trích đoạn đó trong suốt đời mình. Mỗi lần là một lời, một câu khác nhau; đôi khi cũng chính là lời đó nhưng lại mang một ý nghĩa hoàn toàn mới hoặc sâu xa hơn.

Trong một cộng đoàn hay một nhóm, ta có thể đặt câu hỏi: ta có thể thực hành Lectio divina chung với nhau như chia sẻ Phúc âm? Theo như những điều ta bàn trên đây, Lectio divina không phải là một chia sẻ Phúc âm; nhưng nó cũng không thay thế chia sẻ Phúc âm tí nào. Lectio divina được thực hành hoàn toàn một mình. Vì mỗi người có một liên hệ cá nhân riêng biệt với Chúa Kitô. Ta không bị ép phải nói cho người khác nghe nội dung Lectio divina của mình bởi vì nó là một sứ điệp cá nhân và cho sự phát triển riêng tư của mình. Những người khác cũng có sứ điệp riêng của họ mà họ phải chú tâm lắng nghe. Cũng cần phải tránh tính tò mò.

Những chỉ dẫn ở đây cho những nhóm cũng có giá trị cho những cặp vợ chồng. Tuy nhiên điều này không ngăn cản họ tiếp sau đó chia sẻ Phúc âm sẽ giúp họ sống cuộc sống lứa đôi dưới ánh sáng của Chúa. Nhưng đó là một hoạt động khác xét trên bình diện vợ chồng để cùng nhau tìm thánh ý Chúa cho mỗi người.

Biểu tượng: Người Samaritanô nhân hậu

Cho độc giả nếm hưởng cách chú giải của các Giáo Phụ sẽ làm nổi bật một chiều kích mới (chiều kích thiêng liêng). Ví dụ như độc giả mới quen chỉ thấy những hình ảnh, những bề mặt (x, y) và rồi đột nhiên ta đề nghị toàn khối, cả thân (x, y, z). Đi từ tiêu chuẩn với hai chiều kích bước sang một tiêu chuẩn với ba chiều kích là một cuộc cách mạng đối với người đọc. Nhìn để hiểu rõ làm sao chữ viết của bản văn lại có thể phát sinh một cách hiểu sâu xa hơn, làm sao những biểu tượng có chỗ đứng như thế trong Phúc âm. Cần ghi nhận rằng chính Chúa Giêsu đã cho ví dụ: Chúa nói bằng dụ ngôn. Ví dụ dụ ngôn người gieo giống. Dụ ngôn này có một chú giải văn chương rất tự nhiên dấu ẩn trong đó một bài đọc, hoặc một áp dụng sâu xa hơn nữa.

Ích lợi của một khám phá như thế đối với người thực hành Lectio divina đó là Lectio divina mở ra cho họ chiều kích mới này. Lectio divina đưa họ bước qua chiều kích thứ ba này. Chiều kích mới, trục z, cho bản văn sức sống và làm cho hai bản văn của Thánh Lễ được trích từ hai sách khác nhau đi vào trong âm vang, cùng rung nhịp điệu chung với nhau.

Sự khám ra chiều kích thứ ba này kích động và làm cho tiến trình Lectio divina được dễ dàng, và giúp lắng nghe cao độ hơn. Ta nhìn ra ý nghĩa ẩn dấu trong bản văn.

“Một người xuống từ Giêrusalem để đến Giêrikhô”. Chúa Kitô đã dùng một kiểu nói ấn định rõ ràng; Chúa đã không nói trống không “Một ai đó xuống” nhưng “Một người xuống”. Bởi vì câu chuyện liên quan tới tất cả nhân loại. Nhân loại này từ khi Adong bị tước quyền, đã rời nơi ở trên cao, yên tĩnh, không đau khổ và kỳ diệu của địa đàng, được gọi đúng danh là Giêrusalem – có nghĩa là Sự Bình An của Chúa – và để đến Giêrikhô, một nơi trũng, dưới thấp, nơi nóng bức khó thở. Giêrikhô đó là cuộc sống điên loạn của thế giới này, một cuộc sống xa cách Thiên Chúa, lôi kéo xuống thấp, và là nơi gây nghẹt thở và kiệt lực vì ngọn lửa những dục tình đáng hổ thẹn nhất.

Một khi nhân loại đã rời bỏ đường lành để đi vào cuộc sống này, nó sẽ bị lôi kéo từ trên cao xuống thấp và bị chơi vơi giữa triền dốc, bầy quỉ dữ đến tấn công nó, theo cách thế của một bọn cướp. Chúng lột những áo trọn lành của hắn, chúng không còn để lại cho hắn một dấu tích gì của sức mạnh tâm hồn, không còn gì là trinh khiết, không còn gì là công chính, không còn gì là khôn ngoan, không còn bất cứ cái gì nói lên Hình Ảnh của Chúa: nhưng đánh nó nhừ tử bằng nhiều cú đánh của các thứ tội, chúng bỏ nó nửa sống nửa chết bên lề đường.

Lề Luật được Môsê ban bố đã đi ngang qua; Lề Luật này đã nhìn nhân loại nằm hấp hối ở đấy. Thực tế thầy cả và thầy phó tế của dụ ngôn biểu trưng Lề Luật, bởi vì chính Lề Luật đã đưa vào chức tư tế Lêvi. Nhưng nếu Lề Luật đã nhìn nhân loại, cũng thiếu sức mạnh; Lề Luật đã không dẫn nhân loại đến chữa lành hoàn toàn. Lề Luật đã không nâng nhắc nhân loại đang nằm đó lên được. Vì Lề Luật thiếu sức lực nên cũng phải bỏ đi sau khi đã tìm cách vô ích. Bởi vì Lề Luật dâng những hy tế và của lễ xá tội, như thánh Phaolô nói, ‘là những thứ liên quan tới lương tâm không thể làm cho nên trọn hảo những ai thi hành việc phụng tự này’, bởi vì ‘máu của những con bò, những con dê hoàn toàn bất lực không thể xóa sạch tội’.

Người hành khách Samaritanô là Chúa Kitô – là khách bộ hành đi đường – thấy có người nằm đó. Chúa đã không tránh đi sang phía khác, vì mục đích chính của cuộc hành trình của Chúa là tìm đến thăm viếng ta, chính vì ta mà Chúa xuống trần gian và ở lại tại đó. Bởi vì Chúa đã không chỉ hiện ra, nhưng đã thực sự đàm đạo với con người. Chúa đổ rượu trên những vết thương, rượu của Lời; và bởi vì những vết thương quá trầm trọng không chịu đựng nổi nồng độ của rượu, nên Chúa đã thay rượu bằng dầu, đến nỗi chính vì sự hiền từ và bác ái của mình mà đã bị những người Pharisêu trách cứ, và Chúa đã đáp lại những người ấy: ‘Hãy đi học cho biết ý nghĩa của lời này: Ta muốn lòng nhân từ chứ không phải những hy lễ’. Rồi Chúa đặt người bị thương trên lưng lừa, - qua đó có nghĩa là Chúa nâng ta lên trên những dục tính thú vật, và chính Chúa cũng ẵm lấy ta, làm cho ta thành những chi thể của Chúa.

Sau đó, Chúa dẫn người đó đến quán trọ - Chúa dặt tên cho quán trọ là Giáo Hội, trở nên nơi ở và tiếp đón tất cả mọi người. Quả vậy ta không nghe Chúa nói với người đó theo nghĩa hẹp của bóng tối luật pháp hay việc tế tự làm biểu tượng: “Người Ammobite và người Amobite sẽ không được vào Giáo Hội của Chúa’, nhưng Chúa nói rõ: ‘Hãy đi, giảng dạy muôn dân’, và Chúa còn nói: ‘Trong mọi dân, kẻ nào kính sợ Chúa, và thực hành sự công chính thì đẹp lòng Người’. Và khi đến quán trọ, người Samaritanô tốt lành lại còn chứng tỏ cho con người được cứu chữa một sự chăm sóc lớn hơn: Thực vậy, khi Giáo Hội được thành lập qua việc tập họp các dân tộc đã chết trong đa thần giáo (hoặc sẽ chết trong đa thần giáo), chính Chúa Kitô ở trong Giáo Hội, ban cho Giáo Hội mọi ơn.

Và với chủ quán trọ - hình bóng các tông đồ, và các mục tử, các tiến sĩ kế tục các ngài – khi ra đi, chỉ lên trời – Chúa trao hai đồng vàng, để ông này săn sóc cho người bệnh, ta hãy hiểu đây là hai Giao Ước, Cựu Ước và Tân Ước, giao ước của Lề Luật và các Ngôn Sứ, và giao ước của Phúc âm cũng như Hiến Chương các Tông Đồ²⁰⁶ (Kinh Tin Kính). Cả hai đều từ chính Chúa và mang hình ảnh của chính Chúa trên cao, như những đồng vàng hình vua, và chúng in trong lòng ta cũng chính đặc tính hoàng gia nhờ những lời thánh của Người, bởi vì cũng chính một Thần Khí đã nói ra những lời ấy. Vậy Manès hãy trốn đi và kẻ tiền nhiệm Marcion, con người vô tôn giáo đã ban phát hai Giao Ước cho các thần khác! Đó là hai đồng vàng của cùng một vua, đã được Chúa Kitô ban cùng lúc với giá trị ngang nhau cho chủ quán trọ.

Do đấy, sau khi các mục tử của những Giáo Hội thánh đã nhận hai đồng vàng và các ngài đã làm lợi với giá của lao tác và mồ hôi trong việc rao giảng, sau khi các ngài đã cố công như thế - vì bạc thiêng liêng, khi ta sử dụng, thì không những không bị giảm sút đi mà lại còn gia tăng, bạc này chính là lời và giáo thuyết -, mỗi người trong các ngài, vào ngày sau hết, sẽ nói với Chủ lúc Chủ trở lại: “Lạy Chúa, Chúa đã trao cho con hai đồng vàng, đây con đã cố công và con đã làm lời được thêm hai đồng’, qua đó con đã làm tăng thêm đoàn chiên’. Và Chúa sẽ trả lời: ‘Tốt lắm, hỡi tôi tớ tốt lành và trung tín, con đã trung tín trong việc nhỏ, Ta sẽ trao cho con nhiều hơn nữa. Con hãy vào hưởng niềm vui của Chúa con”.

Như thế chúng tôi có thể đề nghị một diễn tiến ngắn gọn những giai đoạn nên theo để thực hành Lectio divina. Ta có thể chia làm bảy mục:

1. Ngồi trong một nơi thinh lặng cô tịch, nếu được thì nên vào buổi sáng.

2. Cầu xin Chúa Thánh Thần để biết lắng nghe Chúa.

3. Đọc đi đọc lại nhiều lần cả hai bài đọc trong Thánh Lễ cho tới khi cả hai chiếu giãi duy một ánh sáng cho ngày hôm nay.

4. Cầu xin sức mạnh của Chúa Thánh Thần để đưa ra thực hành ánh sáng đã nhận được.

5. Vắn tắt ghi nhớ lại bằng chữ viết ánh sáng này (trong nhật ký Lectio divina).

6. Đưa vào thực hành Lời nhận được hôm nay.

7. Vào cuối ngày kiểm chứng ta đã nhập thể Lời hay chưa, tạ ơn Chúa về hồng ân này.

KẾT LUẬN PHẦN THỨ NĂM

Trong phần thứ năm này ta đã xét qua nhiều khía cạnh của đời sống thường ngày và ta đã thấy Lectio divina soi sáng chúng như thế nào và ảnh hưởng trên chúng như thế nào.

Cũng chính nhờ đó mà ta đã có thể khám phá sự phong phú tuyệt vời của thao tác này cũng như những kết quả cụ thể, hữu hiệu, nó đem lại trong đời sống thường ngày của ta.

Nói tóm lại, không lẽ đến phiên ta, ta không thể nói rằng ta trở thành lời sống động cho trần gian sao?

Cần phải đọc nhiều lần quyển sách này về Lectio divina để đồng thời nhận ra chiều sâu, những nét tinh tế và những yêu sách. Đọc lại sẽ cho phép ta quán triệt được tất cả.

Ta có thể nói một cách bao quát rằng trong tác phẩm này có một hành động của đức tin được tuyên xưng: không những có thể lắng nghe Thiên Chúa nói với ta mọi ngày, nhưng đó còn là ước muốn của Người. Người chỉ chờ đợi có thế. Chỉ cần sẵn sàng dành thời gian và ngoan ngoãn lắng nghe Người. Đó là một động cơ mạnh tuyệt vời cho sự biến đổi và phát triển thiêng liêng, luân lý v.v… Đó không phải là công việc của tình cờ hay của một Thiên Chúa hà tiện hoặc câm lặng chỉ thỉnh thoảng nói với ta; chỉ vì ta không biết sẵn sàng đón nghe Người nói, hoặc ta không biết rằng đó là điều được ban cho ta mỗi ngày như lương thực thường ngày. Như thế ta có thể sống một chiều kích căn bản của lời xin trong kinh Lạy Cha: “Xin Cha cho chúng con hôm nay lương thực hằng ngày”.

Trong phần thứ nhất, ta đã trình bày những chân lý liên quan tới Ngôi Lời vĩnh cửu nhập thể. Làm cách nào Ngôi Lời này trở thành những lời không chỉ nghe được cho thính giác của con người, nhưng còn là lương thực cho trí khôn và ý muốn. Ta đã thấy rằng Kinh Thánh là nơi tuyệt hảo ta có thể gặp được những lời này được thâu gom lại và là những lời mang Thần Khí và Sự Sống. Những chân lý này của phần thứ nhất có mục tiêu giúp ta thực hiện được hành động đức tin khi ta đặt mình trước Kinh Thánh mỗi ngày. Để có thể có hành động đức tin vững vàng nơi những chữ mà ta đọc, cần thiết ta phải ý thức về tính cách thánh thiêng của chúng. Những chữ này chuyển tải Sự Sống của Thiên Chúa. Và giục lòng tin mọi ngày, mở rộng con tim đón nhận ánh sáng Thiên Chúa là tâm điểm của Lectio divina. Qua Lectio divina, ánh sáng của Chúa Kitô mỗi ngày bước thêm một bước vào chiều sâu trong ta.

Thỉnh thoảng đọc lại phần thứ nhất này sẽ giúp ta luôn ý thức và càng ngày càng ý thức hơn về quyền năng của Kinh Thánh, về sự hiện diện tác động của Chúa trong Kinh Thánh. Điều đó sẽ giúp ta hằng ngày nuôi sống mình bằng Kinh Thánh, soi sáng trí tuệ của ta trong đó, cho ý muốn của ta một sức đẩy mãnh liệt.

Trong phần thứ hai, ta đã từng bước theo con đường lắng nghe, một sự lắng nghe chăm chú Chúa nói với ta. Ta đã đo lường sự yêu sách của việc lắng nghe này đồng thời cũng xét đến những ích lợi của việc lắng nghe trong ta, sự biến đổi nhờ lắng nghe. Phần thứ hai là trọng tâm của tác phẩm này. Vì rất cô đọng, nên thỉnh thoảng trong ngày sống đọc lại để tìm trong đó những chỉ dẫn cần thiết hầu có thể đối mặt với những khó khăn gặp phải, hoặc những nghi ngờ.

Trong phần thứ ba, ta đã chiêm ngưỡng con đường mà Ngôi Lời đã thực hiện trong Mẹ Maria, và sự giúp đỡ mà Mẹ Thiên Chúa dành cho ta hầu giúp ta lắng nghe Lời và đem ra thực hành Lời của Chúa cũng như làm tất cả những gì Chúa sẽ nói với ta.

Trong phần thứ bốn, ta đã bàn đến hành động bí nhiệm nhưng rất cần thiết và hữu hiệu của Chúa Thánh Thần trong tiến trình lắng nghe Lời. Không có Chúa Thánh Thần, ta không thể lắng nghe Chúa nói với ta và cũng không thể đem Lời của Người ra thực hành.

Cuối cùng trong phần thứ năm, ta đã thấy, được sinh ra từ hạt giống không thể hư hoại, tức Lời của Thiên Chúa, cuộc sống của ta được thay hình đổi dạng như thế nào. Tất cả những lãnh vực của cuộc sống đời thường của ta đều được đụng chạm tới do sự canh tân này trước hết đến trong tâm lòng ta. Lời đã làm người trong ta! Ta là Đất trong đó Lời nhập thể.
Ta có thể kết luận bằng lời kinh này:

Lạy Chúa, theo lòng nhân từ Chúa,

Xin đáp lời dân Chúa cầu nguyện,

Xin ban cho mỗi người chúng con

Và sức mạnh để chu toàn”.

Theo một nghĩa nào đó lời cầu nguyện trên đây tóm kết, quyển sách này về Lectio divina. Hoặc đơn thuần ta có thể lấy lại lời xin thứ ba trong kinh Lạy Cha: “Ý Cha thể hiện dưới đất cũng như trên trời”. Tuy nhiên như Người Con, trước hết ta cần chiêm ngắm thánh ý Cha trên trời, xem Cha làm, để cùng với Con, trong Thánh Linh, ta thực hiện ý của Cha. “Thật, tôi bảo thật các ông: người Con không thể tự mình làm bất cứ điều gì, ngoại trừ điều Người thấy Chúa Cha làm; vì điều gì Chúa Cha làm, thì người Con cũng làm như vậy. Quả thật, Chúa Cha yêu người Con và cho người Con thấy mọi điều mình làm” (Ga 5, 19-20).
MỤC LỤC CHI TIẾT

Dẫn nhập …………………………………………………. 7

Lúc khởi đầu đã có Ngôi Lời,

“Ngôi Lời đã trở nên người phàm

Phúc âm là quyển sách chứa đưng những lời này:

"Người ta sống không phải chỉ nhờ cơm bánh nhưng nhờ

“Không phải những người thưa với Thầy:

Trải nghiệm Lời Chúa Kitô …………………………….... 21

Làm thế nào? ……………………………………………….. 24

Dẫn nhập ………………………………………………. 26

Vị trí trung tâm của Chúa Kitô trong tiến trình ………….. 30

Chúa Kitô Đấng trung gian duy nhất
giữa Chúa và con người ………………………….. 30

Chúa Kitô là Đấng mạc khải Thiên Chúa Cha …... 31

Chúa Kitô trung tâm của cuộc sống thiêng liêng ……. 31

Ý tưởng chủ yếu của Lectio divina ……………………... 32

Sự quan trọng hàng đầu của Lectio divina ………………. 34

Sinh hoạt nền tảng của các Giáo Phụ,

Lắng nghe, khám phá và thực hiện thánh ý Chúa, …….. 36

Những bài đọc trong Thánh Lễ

(ơn đặc biệt của Vaticanô II) …………………………... 37

II

Đọc

Buổi sáng, trong cô tịch …………………………………. 39

Đọc hai bài đọc

Những quy luật phân định

Kinh Thánh, một quyển sách có vị đắng ………….. 57

Lectio divina hoàn tất trong cuộc sống; những ích lợi ….. 67

Niềm vui nói được, trước khi ngủ:

Lạy Chúa con đã làm điều Chúa xin con sáng nay,
nhờ sức mạnh của Chúa ………………………... 69

Lúc đầu, người ta cảm thấy dội
khi phải kéo dài năm mươi lăm phút …..………... 70

Sự tinh khiết cần thiết; tận hiến mình ……………….. 73

Những cám dỗ bỏ trốn ………………………………. 77

Sự kiên trì thanh luyện con tim
và giải thoát nó khỏi tất cả những gì chất đầy trong nó;
trước hết tìm kiếm Nước Chúa ………….…………….. 79

Nhưng rồi điều gì xảy ra? Có sự biến đổi nào? ……...…... 84

Giữ lại một dấu vết qua chữ viết …………………….. 85

Lectio divina là một thao tác chân thật của tình yêu
vì đó là việc đi ra khỏi con người mình
để tìm kiếm ý Chúa ……………………………….. 88

Lectio divina là một kiểm chứng thường ngày
về sự đi ra khỏi mình này …………………………. 89

Sự an ủi nhận được từ Lectio divina ……………….... 89

Ước muốn hoán cải, tâm điểm của Lectio divina …... 90

Đào sâu ………………………………………………….. 97

PHẦN III

MẸ MARIA VÀ LECTIO DIVINA

I

Mẹ Maria và Ngôi Lời

Mẹ Maria và Lời Chúa ……………………………….. 102

Chính diễn biến của Truyền Tin ………………………. 104

“Mẹ cẩn thận giữ lại những lời đó” ……………………. 108

Mẹ của Thầy: Người đã nghe và đem ra thực hành lời . 109

“Người bảo gì, các anh cứ việc làm theo” ………….….. 110

Không Lời nào là không thể đối với Chúa;
tiếng vâng của Mẹ Maria ……………………..…. 112

II

Mẹ Maria và chúng ta

Cầu xin mẹ trong khi thực hành Lectio divina ……….. 115

Mẹ Maria hình thành Giêsu-Lời trong chúng ta ….….... 116

Dụ ngôn người gieo giống …………………………….. 117

Mẹ Maria được ban cho chúng ta; trở thành Maria ….. 122

Mẹ Maria mẫu gương thực hành Lời Chúa ……………. 124

Giữ lại một dấu vết qua chữ viết:

hành động thuộc Maria …………………………….. 125

Chúa Thánh Thần là Thiên Chúa ………………............. 131

Với Đức Maria, Ngài là Tác Giả của việc Nhập Thể …... 132

Thần Khí và Con

Ơn Thần Khí và các ơn của Thần Khí …………………. 138

Tác giả chính của việc thánh hóa chúng ta …………….. 139
II

Chúa Thánh Thần và Lectio divina

Chúa Thánh Thần và Kinh Thánh

Giải thích Kinh Thánh ………………………………….. 143

“Đọc hợp với Thần Khí”; chú giải của các Giáo Phụ ….. 145

Ba tiêu chuẩn để đọc theo Thần Khí …………………. 148

Chúa Thánh Thần nói với chúng ta qua Kinh Thánh …... 152

Chúa Thánh Thần và chúng ta

Chúa Thánh Thần và Lectio divina

Hai luật tóm kết tất cả ………………………………….. 166

“Con hãy yêu mến Chúa hết lòng con” ……………. 166

“Con hãy yêu tha nhân” …………………………. 168

“Điểm cao nhất của Kinh Thánh” ……………….. 170

“Không có tình nào lớn hơn” …………………………... 180