IV. Th¸i ®é x· héi vÒ §TLA

IV. Th¸i ®é x· héi vÒ §TLA

Ngµy 12.10.2004, nhãm c¸c nhµ di truyÒn häc t¹i University of Padova, ý, do Andrea Camperio-Ciani dÉn ®Çu, ®· t×m ra c¬ chÕ gi¶i thÝch cho ®iÒu ®­îc gäi lµ “NghÞch lý Darwin” cña tÝnh dôc ®ång giíi: ®µn «ng ®ång tÝnh luyÕn ¸i sinh s¶n Ýt h¬n ®µn «ng dÞ tÝnh luyÕn ¸i, t¹i sao tÝnh dôc ®ång giíi vÉn lu«n ®­îc duy tr×, ®êi nµy sang ®êi kh¸c? Nghiªn cøu cña nhãm Camperio-Ciani chøng minh t¸c di truyÒn cña ®Æc ®iÓm ®ång tÝnh bªn “dßng m¸u” phÝa ng­êi mÑ cã ¶nh h­ëng lªn (nh÷ng) ng­êi con trai, vµ chÝnh nh÷ng ng­êi c«/ d×, chÞ/ em g¸i cña hä lµ nh÷ng “vËt mang”, tiÕp tôc truyÒn t¸c nh©n di truyÒn ®ång tÝnh cho (c¸c) thÕ hÖ sau.

§Õn ngµy 27.01.2005, hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c trang b¸o khoa häc vµ mét sè h·ng truyÒn th«ng lín ®Òu truyÒn ®i tin vÒ th«ng b¸o khoa häc ®­îc ph¸t hµnh tõ University of Illinois t¹i Chicago vÒ sù liªn quan cña gene víi thiªn h­íng tÝnh dôc ë nam giíi.

Trong mét nghiªn cøu ch­a tõng cã tr­íc ®©y, viÖc truy lôc trong toµn bé bé gene ng­êi nh»m t×m c¸c nh©n tè quyÕt ®Þnh vÒ mÆt di truyÒn ®èi víi thiªn h­íng tÝnh dôc cña nam giíi, nhµ nghiªn cøu t¹i University of Illinois ë Chicago (UIC) ®· nhËn diÖn vµi vïng mµ sù hiÖn diÖn cña chóng cã t¸c dông khiÕn mét ng­êi ®µn «ng lµ dÞ tÝnh hay lµ gay.

Brian Mustanski t¹i UIC, cïng lµm viÖc víi c¸c ®ång sù t¹i Häc viÖn Y tÕ Quèc gia ®· ph¸t hiÖn c¸c chuçi DNA mµ sù hiÖn diÖn cña chóng ®­îc liªn kÕt víi thiªn h­íng tÝnh dôc, trªn ba nhiÔm s¾c thÓ kh¸c nhau trong nh©n tÕ bµo cña nam giíi.

Mustanski, nhµ t©m lý thuéc khoa t©m thÇn häc thuéc UIC, vµ lµ ng­êi dÉn ®Çu nhãm nghiªn cøu, nãi: “Kh«ng chØ lµ mét gay gene, thiªn h­íng tÝnh dôc lµ mét ®Æc tr­ng phøc hîp, v× thÕ kh«ng cã g× ng¹c nhiªn nÕu chóng ta ph¸t hiÖn vµi vïng DNA liªn quan ®Õn sù thÓ hiÖn thiªn h­íng nµy. Dù ®o¸n tèt nhÊt cña chóng t«i lµ cã nh÷ng hÖ ®a gene cã sù t­¬ng t¸c tiÒm tµng víi m«i tr­êng, gi¶i thÝch cho nh÷ng kh¸c biÖt trong thiªn h­íng tÝnh dôc. Nghiªn cøu cña chóng t«i gióp thiÕt lËp [quan ®iÓm] r»ng c¸c gene ®ãng vai trß quan träng viÖc x¸c ®Þnh mét ng­êi ®µn «ng lµ gay hay dÞ tÝnh luyÕn ¸i”.

Víi hai c«ng tr×nh khoa häc võa råi, vÖc tiÕp tôc diÔn gi¶i vÒ chuyÖn gay cã bÈm sinh hay kh«ng ë ®©y lµ kh«ng cÇn thiÕt n÷a.

Hoµn c¶nh sèng ®Æc biÖt vµ kh¸c th­êng khiÕn ai ®ã trë thµnh ®ång tÝnh luyÕn ¸i, hay chÝnh c¸i thiªn h­íng t×nh c¶m giíi tÝnh tiÒm Èn ®ã khiÕn nh÷ng ®øa trÎ nµy, ®Õn mét løa tuæi nhÊt ®Þnh ph¶i r¬i nh÷ng hoµn c¶nh kh¸c th­êng? §ã kh«ng ph¶i lµ c©u hái dÔ tr¶ lêi. PhÇn nam giíi cßn l¹i, kh«ng cßn ai cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt vµ kh¸c th­êng n÷a hay sao? C©u tr¶ lêi sÏ lµ kh«ng. VËy mµ trong khi ®a sè chóng ta kh«ng nhiÒu th× Ýt ®Òu cã nh÷ng hoµn c¶nh ®Æc biÖt vµ kh¸c th­êng nhÊt ®Þnh, th× chØ cã thiÓu sè lµ ®ång tÝnh luyÕn ¸i.

TrÎ sèng néi t©m cã xu h­íng thµnh gay h¬n trÎ h­íng ngo¹i? Trong thùc tÕ ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i cã xu h­íng néi, nh­ng néi t©m dÉn ®Õn ®ång tÝnh luyÕn ¸i hay ®ång tÝnh luyÕn ¸i Èn chøa s½n tÝnh néi t©m, hoÆc khiÕn ph¸t sinh mét møc ®é néi t©m nµo ®ã, l¹i còng lµ mét c©u hái ch­a thÓ tr¶ lêi. H¬n n÷a, vÊn ®Ò h­íng néi vµ h­íng ngo¹i ë líp trÎ ngµy nay ®ßi hái mét tiÕp cËn míi, kh¸c víi nh÷ng g× cha anh ®· quan niÖm.

Cho r»ng do sù t­ëng t­îng lµ v« h¹n, nªn khi gÆp ®iÒu kiÖn thuËn lîi, mét ®øa trÎ sÏ bu«ng th¶ m×nh theo “kÞch b¶n” ®· ®­îc t­ëng t­îng tr­íc ®ã vµ thµnh gay, lµ mét nhËn ®Þnh cùc kú phi lý. T¹i sao ®øa trÎ Êy l¹i cã thÓ t­ëng t­îng tr­íc ®­îc m×nh lµ gay trong khi xung quanh lµ ®Çy ¾p nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó - nÕu mµ cã chuyÖn t­ëng t­îng tr­íc Êy - t­ëng t­îng tr­íc m×nh thÝch ng­êi kh¸c ph¸i?

ë ViÖt Nam, do “nam n÷ thä thä bÊt t­¬ng th©n”, trÎ trai thÝch ch¬i víi nhau, vµ ®ã lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó trë thµnh gay nÕu sÏ cã “®iÒu Êy x¶y ra tõ mét ng­êi nam kh¸c”. §óng vËy ch¨ng? ë Ph­¬ng T©y, nam n÷ kh«ng thä thä bÊt t­¬ng th©n tõ l©u l¾m råi, quan hÖ t×nh dôc sím vµ kh«ng tiÕt chÕ, cha mÑ kh«ng hÒ cÊm c¶n mµ thËm chÝ cßn t­ vÊn cho con trong chuyÖn t×nh c¶m, t×nh dôc (kh¸c giíi) míi lín, vËy sao t×nh c¶m ®ång giíi l¹i “rÇm ré” ®Õn vËy? NÕu nãi ®ång tÝnh luyÕn ¸i chØ lµ do m«i tr­êng sèng t¸c ®éng vµo t©m lý, th× cã nh÷ng m«i tr­êng lý t­ëng h¬n nhiÒu, hiÖn thùc h¬n nhiÒu ®Ó trë thµnh gay: m«i tr­êng sèng chung toµn nam giíi cña qu©n ®éi, tr¹i c¶nh s¸t, ký tóc x¸ sinh viªn, chñng viÖn, v.v… Trai tr¸ng gi¸p mÆt nhau hµng giê, ngñ chung, t¾m chung, va ch¹m, dßm ngã trùc tiÕp th©n thÓ nhau, giìn tôc…, vËy th× tÊt c¶, hoÆc chÝ Ýt lµ ®a sè ë ®©y ®Òu trë nªn ®ång tÝnh c¶ ?

Tõ nh÷ng kh¶ n¨ng xuÊt ph¸t tõ m«i tr­êng, c¸c thÕ lùc chèng luyÕn ¸i ®ång giíi ®· cùc ®oan hãa vÊn ®Ò, xem m«i tr­êng sèng, m«i tr­êng v¨n hãa vµ x· héi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh vµ duy nhÊt ®Þnh h×nh khuynh h­íng tÝnh dôc ®ång giíi, cè t×nh phít lê nh÷ng nhËn ®Þnh cã thÈm quyÒn khoa häc cña hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, r»ng ®ã lµ sù kÕt hîp gi÷a yÕu tè sinh häc vµ x· héi. Tõ ®©y mµ hä chèng viÖc gi¶ng d¹y vµ th«ng tin khoan dung vÒ tÝnh dôc trong nhµ tr­êng vµ x· héi. Hä muèn triÖt h¹ nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi cho sù tån t¹i cña céng ®ång thiÓu sè cã t×nh c¶m ®ång giíi, l­ìng giíi vµ chuyÓn giíi: kh«ng nh÷ng kÞch liÖt chèng l¹i sù b×nh ®¼ng ë h«n nh©n, hä chèng ngay tõ nh÷ng b×nh ®¼ng tèi thiÓu nhÊt: chèng l¹i nh÷ng dù luËt cÊm kú thÞ vÒ c«ng viÖc, chç ë… Hä ra søc b«i nhä h×nh ¶nh x· héi cña ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i th«ng qua viÖc phãng ®¹i, quy kÕt toµn thÓ, tõ nh÷ng hµnh vi t×nh dôc hay x· héi nµo ®ã cña mét bé phËn gay, mµ nÕu xÐt ra hÇu hÕt trong sè ®ã còng chØ lµ nh÷ng hµnh vi vÉn th­êng xuyªn cã ë nhãm ®a sè tÝnh dôc cßn l¹i…

VÊn ®Ò lµ ë chç vÞ trÝ, vai trß cña m«i tr­êng lµ vÞ trÝ nµo, vai trß nµo ?

Trong quan hÖ víi yÕu tè sinh häc - vèn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh, chi phèi cuèi cïng tõ trong “b¶n thÓ” tån t¹i sèng cña mét bé phËn nam/ n÷ giíi, d­íi d¹ng kh¶ n¨ng; m«i tr­êng chØ ë vµo vÞ trÝ thø sinh trong viÖc ®Þnh h×nh hiÖn thùc trong tån t¹i x· héi cña ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i. VÞ trÝ chñ sinh vÉn thuéc vÒ yÕu tè sinh häc, gi÷ vai trß ®Þnh h×nh hiÖn thùc trong tån t¹i sinh häc cña hä. NÕu so víi “®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ” trong c¸c khoa häc tù nhiªn, th× m«i tr­êng kh«ng ph¶i lµ lo¹i ®iÒu kiÖn kÐp nhÊt thiÕt nµy, mµ chØ lµ “®iÒu kiÖn ®ñ”, vµ chØ “®ñ” trong khu«n khæ hiÖn thùc hãa tån t¹i x· héi ë mçi con ng­êi ®ång tÝnh mµ th«i.

Trong m«i tr­êng v¨n hãa vµ x· héi phãng kho¸ng, khoan dung vµ thõa nhËn ®èi víi luyÕn ¸i ®ång giíi, th× ng­êi ®ång tÝnh ¸i cã c¬ may nhËn diÖn b¶n s¾c tÝnh dôc cña m×nh râ rµng h¬n, gi¶m ®i nh÷ng xung ®ét nguy h¹i vÒ t©m lý, c«ng khai lé diÖn víi t×nh c¶m giíi tÝnh cña m×nh, nhËn ®­îc sù b¶o vÖ ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau cña luËt ph¸p… ë “m«i tr­êng vi m«”, tøc c¸c quan hÖ cô thÓ cña mét ng­êi, sù hiÖn thùc hãa x· héi nµy biÓu hiÖn ë vai trß nh­ mét chÊt xóc t¸c, gióp ®Èy nhanh hay k×m h·m viÖc ®Þnh h×nh tÝnh ®ång giíi n¬i ng­êi ®ã.

Trong mét m«i tr­êng v¨n hãa b¶o thñ (do truyÒn thèng, t«n gi¸o cùc ®oan, phi d©n chñ…), tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu võa nãi diÔn ra theo h­íng ©m, vµ nhãm thiÓu sè tÝnh dôc kh«ng tån t¹i vÒ mÆt x· héi d­íi nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau: cÊm ®o¸n t×nh c¶m vµ t×nh dôc ®ång giíi, ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i kh«ng tån t¹i b×nh th­êng trong x· héi, kh«ng cã sù thõa nhËn c«ng khai cña chÝnh quyÒn vµ x· héi ®èi víi nhãm thiÓu sè nµy dï hä ®· tån t¹i b¸n c«ng khai, hoÆc hä còng chØ lµ mét “thÕ giíi ngÇm” vÊt v­ëng nµo ®ã… Nh­ng kh«ng tån t¹i vÒ mÆt x· héi do m«i tr­êng v¨n hãa vµ x· héi, kh«ng cã nghÜa lµ hä kh«ng tån t¹i vÒ mÆt sinh häc. Ngay c¶ ë nh÷ng x· héi hµ kh¾c cùc ®oan nhÊt, nh­ chÕ ®é §øc quèc x· tõng dïng b¹o lùc ®Ó diÖt trõ ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, chung víi c¸c ®èi t­îng bÞ thanh läc kh¸c, hay nh­ ë mét sè x· héi Håi gi¸o hiÖn nay…, th× nh÷ng thùc thÓ sinh häc ®ång tÝnh luyÕn ¸i - nh÷ng thùc thÓ cã chung b¶n chÊt ng­êi víi nh÷ng kÎ muèn lo¹i bá sù tån t¹i x· héi cña hä, còng kh«ng v× thÕ - tøc v× nh÷ng mÖnh lÖnh hay quyÕt ®Þnh ®éc ®o¸n trªn danh nghÜa luËt ph¸p - mµ bÞ tiÖt trõ.

Nh÷ng ng­êi b¸c bá hoµn toµn tån t¹i sinh häc vµ tån t¹i x· héi cña luyÕn ¸i ®ång giíi cßn cho r»ng ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i lµ ®ång tÝnh luyÕn ¸i chØ v× hä lùa chän cho m×nh mét lèi sèng nh­ vËy. Nh÷ng ng­êi chèng ®èi tháa hiÖp h¬n th× tá ra phÇn nµo “khoan dung”, kh«ng hoµn toµn b¸c bá yÕu tè sinh häc hay x· héi cña luyÕn ¸i ®ång giíi, nh­ng còng nãi ®Õn sù lùa chän khuynh h­íng t×nh dôc ë mçi con ng­êi lµ ®iÒu quyÕt ®Þnh. Vµ sù lùa chän ®ã cã thÓ thay ®æi.

Cã ®óng lµ ®ång tÝnh luyÕn ¸i cã sù lùa chän kh«ng? C©u tr¶ lêi lµ : Cã.

Trong m«i tr­êng “cæ sóy” cho ®ång tÝnh luyÕn ¸i (th«ng qua th«ng tin khoan dung, luËt hãa chèng kú thÞ xuÊt ph¸t tõ ph¸i tÝnh, c¸c quyÒn b×nh ®¼ng cho ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i…) nh­ng ng­êi dÞ tÝnh vÉn ®a sè, ®ã lµ do chän lùa. Trong m«i tr­êng tù do t×nh dôc kh¸c ph¸i nh­ng c¸c trÎ trai trë thµnh ng­êi ®ång tÝnh c«ng khai vÉn kh«ng hÒ thuyªn gi¶m, ®ã lµ do lùa chän. Trong m«i tr­êng sèng chung toµn nam nh­ng ng­êi vÉn dÞ tÝnh, ng­êi th× ®ång tÝnh, ®ã lµ do chän lùa… Trong tõng tr­êng hîp m«i tr­êng nh­ vËy, ë mçi con ng­êi thuéc m«i tr­êng nh­ vËy, “trë thµnh” ®ång tÝnh luyÕn ai hay kh«ng còng do sù lùa chän cña riªng m×nh.

Ng­êi ta nhËn ra m×nh cã t×nh c¶m víi ng­êi cïng ph¸i vµ cã thÓ lùa chän gi÷a viÖc chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn nã ë b¶n th©n m×nh. Ng­êi ta cã thÓ lùa chän chÊp nhËn d­íi h×nh thøc thô ®éng vµ phßng thñ, víi h×nh thøc chñ ®éng vµ tiÕn c«ng h¬n. Ng­êi ta cã thÓ lùa chän gi÷a viÖc ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng gian nan cuéc cuéc sèng vµ quan hÖ x· héi ®Ó sèng víi t×nh c¶m thËt cña m×nh, hay ch¹y trèn nã ®Ó lùa chän danh th¬m “®¹o ®øc” vµ nh÷ng c¬ may kh¸c. Ng­êi ta cã thÓ lùa chän gi÷a viÖc tiÕp tôc sèng víi t×nh c¶m cïng ph¸i hay ly khai víi nã sau mét thêi gian “h­ëng thô”, ®Ó trë vÒ víi “chÝnh ®¹o”. Ng­êi ta cã thÓ lùa chän gi÷a viÖc cã ë l¹i m·i víi “chÝnh ®¹o” hay quay vÒ t¸i h­ëng thô sau khi ®· kho¸c ®­îc cho m×nh chiÕc ¸o “chÝnh ®¹o”, v.v…

ë ®©y, mét lÇn n÷a, vÊn ®Ò lµ lùa chän ®ãng vai trß g×, vµ lùa chän nh­ thÕ nµo trong thiªn h­íng t×nh c¶m giíi tÝnh.

Lùa chän cña con ng­êi cã thÓ lµ lùa chän tù do, mµ còng cã thÓ lµ lùa chän kh«ng tù do. Nh­ng dï lµ lùa chän g× ®i n÷a, nã còng kh«ng thÓ v­ît qu¸ mét c¸i nÒn tèi hËu mµ trong ®ã nã tån t¹i, mµ trªn ®ã nã ®­îc ®Þnh h×nh, khi nã lµ s¶n phÈm tù nhiªn hay lÞch sö cña c¸i nÒn ®ã.

Trªn c¸i nÒn lÞch sö, khi nh÷ng ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i tån t¹i trong thêi ®¹i hµ kh¾c vµ ®éc ®o¸n, vèn dïng luËt ph¸p hay tßa ¸n t«n gi¸o ®Ó hñy diÖt tån t¹i x· héi cña hä, th× víi t­ c¸ch lµ s¶n phÈm lÞch sö, s¶n phÈm x· héi cña nã, hä sÏ kh«ng d¸m lùa chän khuynh h­íng t×nh c¶m thËt cña m×nh. ë mét thêi ®¹i mµ sù khoan dung vµ hµ kh¾c ®an xen nhau gi÷a c¸c x· héi hay trong cïng mét x· héi, víi t­ c¸ch s¶n phÈm lÞch sö cña nã, ng­êi ®ång tÝnh ¸i cã thÓ cã nh÷ng lùa chän kh¸c nhau tïy vµo ®ã vµ tïy vµo b¶n th©n. B»ng lùa chän ng­êi ta cã thÓ tù do ®Þnh ®o¹t lÊy nh÷ng g× liªn quan ®Õn m×nh, theo ý m×nh, miÔn kh«ng x©m ph¹m ®Õn tù do vµ quyÒn chÝnh ®¸ng t­¬ng øng cña ng­êi kh¸c. Nh­ng ng­êi ta còng cã thÓ ph¶i lùa chän mét c¸ch kh«ng tù do, ph¶i tù g«ng m×nh vµo c¸i g«ng mµ ng­êi kh¸c g«ng lªn m×nh, b»ng ®Þnh kiÕn x· héi.

Nh­ng mét khi nÒn t¶ng tù nhiªn cña thiªn h­íng tÝnh dôc lµ n»m trong c¬ chÕ di truyÒn, c¬ chÕ thÇn kinh cña c¬ thÓ, cã lùa chän g× th× lùa chän, mét ng­êi kh«ng mang bÊt kú t¸c nh©n sinh häc nµo liªn quan ®Õn gay hay les (sexual), ng­êi ®ã, dï cã thÓ v× lý do nµo ®ã cã lóc cã quan hÖ ®ång giíi, th× còng sÏ kh«ng m·i m·i ë trong tr¹ng th¸i ®ã ®­îc. Ng­îc l¹i, mét ng­êi mµ trong m×nh cã s½n nh÷ng yÕu tè nµy, th× dï x· héi cã g©y søc Ðp b»ng nh÷ng gi¸ trÞ “®¹o ®øc” hay ph¸p luËt ®éc ®o¸n, dï nh÷ng ng­êi gay hay les nµo ®ã cã lùa chän tù nguyÖn hay lùa chän b¾t buéc ®Ó chèi bá b¶n s¾c tÝnh dôc tù nhiªn cña m×nh, th× vÒ mÆt tån t¹i tù nhiªn, hä còng kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i thiªn h­íng tù nhiªn ®ã. Nã chØ n»m ë vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng, trong quan hÖ x· héi, vµ b»ng mét quyÕt ®Þnh chän lùa nµo ®ã.

Mét lÇn n÷a, còng nh­ m«i tr­êng, vµ trong bèi c¶nh cña m«i tr­êng, lùa chän chØ gi÷ vai trß ph¸t sinh so víi vai trß chñ sinh cña yÕu tè tù nhiªn trong viÖc ®Þnh h×nh thiªn h­íng t×nh c¶m giíi tÝnh. Lùa chän chØ lµ lùa chän vÒ mÆt x· héi, trong bèi c¶nh tån t¹i vÒ mÆt x· héi, chø kh«ng thÓ lµ lùa chän vÒ mÆt tù nhiªn vµ tån t¹i mét c¸ch bÈm sinh.

NÕu chØ cã lùa chän mµ kh«ng ph¶i lµ tÝnh quyÕt ®Þnh n¬i tù nhiªn, kh«ng cã mét ng­êi dÞ tÝnh nµo l¹i ®iªn rå ®Ó tù biÕn m×nh - th«ng qua chän lùa - thµnh ng­êi ®ång tÝnh hay l­ìng tÝnh, khi mµ ®iÒu ®ã g¾n liÒn víi ®Çy dÉy nh÷ng bÊt tr¾c trong quan hÖ x· héi vµ uÈn øc vÒ mÆt t©m lý tr­íc søc Ðp ®ã. NÕu chØ cã lùa chän mµ kh«ng ph¶i lµ tù nhiªn, kh«ng mét ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i nµo l¹i ®iªn rå ®Õn møc kh«ng lùa chän viÖc tho¸t khái t×nh c¶nh “ngang tr¸i” x· héi vµ hÖ lôy “®¹o ®øc” cña m×nh. Vµ nÕu chØ cã lùa chän mµ kh«ng ph¶i tån t¹i mét c¬ chÕ tù nhiªn-bÈm sinh liªn quan ®Õn ®ång tÝnh luyÕn ¸i, th× khi ®ã kh«ng cã c¶ ®Õn kh¸i niÖm nµy lÉn kh¸i niÖm dÞ tÝnh luyÕn ¸i, v× tÊt c¶ chØ nhÊt nhÊt thuÇn nhÊt mét thiªn h­íng tÝnh dôc th× cÇn g× ®Õn kh¸i niÖm ®èi lËp cña nã.

Ch¾c h¼n lµ mçi mét ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, tr­íc ®Þnh kiÕn x· héi, ®Òu cã Ýt nhÊt mét lÇn ph¶i ®èi mÆt víi chän lùa, cho dï lµ cã ý thøc vÒ ®iÒu ®ã hay kh«ng. §ã lµ vµo lóc mµ hä r¬i vµo tr¹ng th¸i ®ång tÝnh lÖch kû (ego-dystonic homosexuality), ®­îc HiÖp héi T©m thÇn häc Hoa Kú ®Þnh nghÜa lµ t×nh tr¹ng cña “nh÷ng ng­êi mµ quan t©m tÝnh dôc nguyªn thñy cña hä h­íng vÒ ng­êi cïng giíi, nh­ng hoÆc bÊt an, hoÆc xung ®ét, hoÆc muèn thay ®æi thiªn h­íng tÝnh dôc ®ã.”

Víi tinh thÇn bÊt khoan dung ng­êi ta sÏ, b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, trªn b×nh diÖn x· héi, buéc ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i ph¶i “chän lùa” theo c¸ch chän lùa mµ ®Þnh kiÕn x· héi ®· chän s½n cho hä. Cïng víi nh÷ng biÖn ph¸t xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm “m«i tr­êng”, nh÷ng ng­êi nµy ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸t xuÊt tõ quan ®iÓm “lùa chän”. Hä xem luyÕn ¸i ®ång giíi chØ lµ mét lèi sèng lÖch l¹c ®­îc chän lùa. Hä ®­a ra liÖu ph¸p ®Ó ch÷a trÞ “chøng bÖnh” ®ång tÝnh nh­ lµ mét chän lùa thay thÕ cho chän lùa lÖch l¹c ®ã, “ho¸n c¶i” ®ång tÝnh trë thµnh dÞ tÝnh. Còng chÝnh HiÖp héi T©m thÇn häc Hoa Kú, b»ng thÈm quyÒn khoa häc cña m×nh, ®· l¹i mét lÇn n÷a ®i ®Çu, ®­a ra tiÕng nãi quyÕt ®Þnh, b¸c bá sù “lùa chän” nµy

Ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i kh«ng ph¶i “®æ lçi” cho b¶n chÊt bÈm sinh ®Ó råi kh­íc tõ “cuéc sèng cña mét ng­êi ®µn «ng b×nh th­êng” cho m×nh; mµ chÝnh nh÷ng ng­êi b¶o thñ vµ ®Þnh kiÕn cña x· héi ®· kh­íc tõ ®iÒu bÈm sinh trong hä, kh­íc tõ sù lùa chän tù nhiªn cña hä, vµ kh­íc tõ xem cuéc sèng cña hä lµ cuéc sèng b×nh th­êng.

2. T©m lý vµ sinh lý

Trong sè nh÷ng ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i cã male-gay vµ female-gay, male-lesbian vµ female-lesbian. Råi bèn “lo¹i h×nh” nµy l¹i cã sù ph©n chia g¾n víi h×nh thÓ hay tÝnh c¸ch. C¬ chÕ nµo ®Ó ®Þnh h×nh sù kh¸c biÖt nµy lµ ®iÒu vÉn ch­a ®­îc kh¸m ph¸.

Tuy nhiªn, còng cÇn thÊy r»ng nh­ bao khÝa c¹nh kh¸c, do sù “®Æc biÖt” ë ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, cã nh÷ng ®iÒu trë thµnh ®Æc biÖt, trong khi nh÷ng ®iÒu t­¬ng tù ®ã ë ng­êi dÞ tÝnh th× ®­îc coi nh­ b×nh th­êng vµ kh«ng biÕn thµnh c¸i tæng thÓ. ë ®©y còng vËy. Ng­êi dÞ tÝnh ¸i cã nh÷ng ng­êi cã khu«n mÆt mang nÐt n÷ tÝnh hay kh«ng, cã ng­êi cã bé khung h×nh thÓ nh­ n÷ giíi (m¶nh kh¶nh, vai hÑp, t­íng ®i…) hay kh«ng? Cã. Ng­êi dÞ tÝnh ¸i cã ng­êi gi÷ vÞ thÕ yÕu h¬n trong quan hÖ nam - n÷, gia ®×nh hay kh«ng, cã ng­êi mang “tÝnh ®µn bµ” hay kh«ng? Cã. ThÕ nh­ng ta kh«ng thÊy cã sù ph©n chia thµnh male-straight vµ female-straight. Ngay tõ ®©y ®· lµ c¸i gèc bÊt b×nh ®¼ng trong viÖc “ph©n lo¹i” råi.

Thø nhÊt, qui kÕt nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh thÓ hay t©m lý, tÝnh nÕt cña mét bé phËn ng­êi ®ång tÝnh, h¬n n÷a lµ nh÷ng nÐt ®­îc cho lµ “®µn bµ”, thiÕu nam tÝnh, lµ “chôp mò t©m lý”. Mét ng­êi cã phô n÷ bªn c¹nh, tøc dÞ tÝnh ¸i, th× ®­¬ng nhiªn cã sù quan t©m, x«ng x¸o, tr¸ch nhiÖm, m¹nh mÏ, cao th­îng, chÝnh trùc, nh©n ¸i ­? Nh÷ng ai chØ biÕt sèng cho riªng m×nh, kh«ng cã tr¸ch nhiÖm víi bÊt cø ai, thê ¬ tr­íc c¸c vÊn ®Ò x· héi, hÌn yÕu, dùa dÉm, thÊp hÌn, tÞ hiÒm, ngu xuÈn…, th× ®­¬ng nhiªn cã ë b¶n tÝnh vµ tõ m«i tr­êng gi¸o dôc, x· héi cña hä, dï ng­êi ®ã lµ dÞ tÝnh hay ®ång tÝnh, dï lµ nam hay n÷.

Thø hai, mét bé phËn gay thÝch thÓ hiÖn, c­ xö, x­ng h« kiÓu “chÞ em”. Nh­ng ë bé phËn nµy, cã nhãm lµ do kh«ng tho¶ m·n víi giíi tÝnh cña m×nh, cã nhãm thÓ hiÖn ®iÒu ®ã nh­ mét sù ph¶n kh¸ng v« thøc tr­íc ¸p lùc x· héi, cã nhãm l¹i lµ n¹n nh©n cña chÝnh sù “d¸n nh·n” n÷ tÝnh mµ c¸ch nh×n b¶o thñ, sai lÇm ®· d¸n lªn hä. ThÕ nh­ng b¶n th©n viÖc cho r»ng nam giíi (dÞ tÝnh) g¾n víi nh÷ng nÐt t©m lý, tÝnh c¸ch tèt, “nam tÝnh”, nh÷ng ®iÒu mµ ®­îc cho lµ kh«ng cã ë gay vµ phô n÷, ®· lµ c¸ch nh×n ®øng trªn lËp tr­êng gia tr­ëng, “nam hÖ” ®Çy l¹c hËu, vµ ®· lµ biÓu hiÖn cña c¸ch nh×n bµi gay.

Thø ba, t×nh yªu cã ng«n ng÷ cña riªng nã, kh«ng thÓ xÐt ®o¸n b»ng logic vµ b»ng c¸i ®Çu l¹nh. Mét khi ®· lµ t×nh yªu, t¹i sao l¹i kh«ng cho phÐp ng­êi ®ång tÝnh ¸i c­ xö víi nhau b»ng chÝnh nh÷ng cung bËc sinh ®éng cña t×nh yªu. Phô n÷ vµ gay th× míi “giËn hên, ®au khæ, c« ®¬n, khãc lãc, van nµi t×nh yªu, ghen tu«ng...” (vµ ®­îc xem lµ kh«ng tèt), cßn ®µn «ng dÞ tÝnh th× hoµn toµn kh«ng nh­ thÕ ? Mçi ng­êi yªu theo mçi c¸ch kh¸c nhau. Mçi ng­êi thÓ hiÖn giËn hên hay ghen tu«ng theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau, dï nam hay n÷. Ng­êi ®ång tÝnh hay dÞ tÝnh, mçi ng­êi cã c¸ch riªng cña m×nh, nh­ng ®Òu vËy. Vµ nÕu cho r»ng nam giíi kh«ng thÓ hiÖn t×nh yªu cña m×nh nh­ thÕ, th× cã lÏ t×nh yªu chØ cßn l¹i lµ t×nh b¹n vµ t×nh dôc mµ th«i.

VÒ vÊn ®Ò sinh lý, thø nhÊt, t©m lý thay ®æi dÉn ®Õn sinh lý thay ®æi, ®iÒu nµy ®óng, nh­ng ®ã lµ mét ®Æc tÝnh bÖnh häc chung cã ë mäi ng­êi, vµ sinh lý ë ®©y lµ ®­îc hiÓu theo nghÜa y-sinh häc. Tuy nhiªn, nãi “sinh lý”, trong ng«n ng÷ th­êng ngµy cña ng­êi ViÖt, cßn th­êng ®­îc ¸m chØ ®Õn quan hÖ t×nh dôc. Khi nãi quan hÖ t©m lý - sinh lý ë ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i cã lÏ ng­êi ta còng muèn nãi ®Õn chuyÖn ®ã.

Do vËy, thø hai, cho r»ng tõ chç “hoang t­ëng lµ gay” dÉn ®Õn thay ®æi t©m lý, vµ kÕt qu¶ lµ sinh lý biÕn ®æi, chÝnh lµ l¹i mét lÇn n÷a phít lê yÕu tè sinh häc n¬i ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, vèn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh; l¹i viÖn dÉn ®Õn c¸i “t­ëng t­îng” m¬ hå nµo ®ã. Trõ tr­êng hîp “gay (do) t×nh thÕ”, “gay (do) m«i tr­êng”, chiÒu ®i tõ t©m lý ®Õn sinh lý kh«ng ph¶i lµ chiÒu quyÕt ®Þnh ë ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, mµ b¶n th©n hai yÕu tè nµy ®· hîp nhÊt lµm mét: t©m-sinh lý, vµ nÕu cã chiÒu t¸c ®éng nµo ®ã, th× chiÒu ®i tõ sinh lý ®Õn t©m lý ph¶i lµ chiÒu ®i tr­íc, do tÝnh qui ®Þnh tù nhiªn.

Trong ®êi sèng t×nh dôc, qu¶ lµ cã rÊt nhiÒu ng­êi hÕt søc phãng tóng: sèng b»ng t×nh dôc mµ kh«ng cã t×nh yªu, nhiÒu b¹n t×nh cïng lóc, thay ®æi b¹n t×nh nhanh chãng, vµ nh÷ng hµnh vi t×nh dôc kh¸c? NÕu vËy, xin l­u ý mét lÇn n÷a r»ng, ngoµi chuyÖn kh«ng cã hÖ qu¶ sinh s¶n, mäi th¸i ®é vµ hµnh vi t×nh dôc nh­ võa nãi ®Òu hoµn toµn cã ë ng­êi dÞ tÝnh ¸i, nh­ng ng­êi ta l¹i thÝch xuÒ xßa, kh«ng kh¸i qu¸t lªn thµnh ®Æc tr­ng cña tÝnh dôc dÞ giíi, trong khi ®ã míi lµ lùc l­îng chñ lùc cña tÝnh dôc x· héi. Khi tiÕp cËn ®Õn ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, ng­êi ta th­êng chØ cã thÓ quan s¸t “®¹i trµ” nh÷ng ng­êi gay sèng trong céng ®ång, tøc nh÷ng ng­êi c«ng khai hay b¸n c«ng khai giao du trong “thÕ giíi gay”, mµ kh«ng, hay rÊt khã ®Õn víi nh÷ng ng­êi n»m ngoµi céng ®ång, vèn lµ t¶ng b¨ng ch×m so víi thµnh phÇn kia. Cho nªn kh«ng thÓ qui kÕt nh÷ng hµnh vi t×nh c¶m, t×nh dôc ®­îc cho lµ kh«ng tèt nµo ®ã cña bé phËn nµy lªn thµnh ®Æc tr­ng cña luyÕn ¸i ®ång giíi. §iÒu ®ã lµ hoµn toµn bÊt c«ng.

3. Sinh tån vµ gia ®×nh, tr¸ch nhiÖm vµ ý nghÜa cuéc ®êi

Tõ sinh lý - t×nh dôc, vÊn ®Ò ®­îc ®Èy ®Õn mÆt x· héi liªn quan trùc tiÕp ®Õn nã: sinh tån vµ gia ®×nh.

§óng lµ x· héi loµi ng­êi, lÞch sö x· héi loµi ng­êi, còng nh­ mäi ®éng vËt, c©y cá kh¸c lu«n tiÕp nèi, tr­íc hÕt chÝnh lµ tõ sinh s¶n, duy tr× nßi gièng. §óng lµ lµ chøc n¨ng cña gièng ®ùc lµ truyÒn gièng. Nh­ng ph¶i ch¨ng truyÒn gièng lµ lý do tuyÖt ®èi vµ nhÊt thiÕt mµ nam giíi (®ång tÝnh ¸i) døt kho¸t ph¶i thùc hiÖn ®Ó duy tr× sinh tån vµ sèng cuéc ®êi cã ý nghÜa?

Trong mét cuéc tranh luËn t¹i BBC, cã ý kiÕn cho r»ng ®ång tÝnh luyÕn ¸i lµm suy yÕu vµ kÕt thóc gièng nßi. Lµm mét phÐp tÝnh x¸c suÊt ®¬n gi¶n nhÊt còng cã c©u tr¶ lêi, ®iÒu ®ã chØ cã thÓ x¶y ra khi nµo 100% nam giíi vµ 100% n÷ giíi ë tÊt c¶ c¸c d©n téc vµ cïng trong mét thêi ®iÓm ®Òu cã t×nh c¶m ®ång giíi; mµ cho dï cã “kÞch b¶n” nh­ vËy x¶y ra th× nh©n lo¹i lóc ®ã còng biÕt tù ®iÒu tiÕt b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó cã sù liªn tôc thÕ hÖ. ý kiÕn cña c¶ hai phÝa ®Òu cã vÎ g× ®ã ®¬n gi¶n, nh­ng thùc tÕ c¶ c©u hái ®Çy søc nÆng ®ã, còng nh­ sù tÝnh to¸n th¼ng th¾n ®¸p l¹i nã, l¹i ph¶n ¸nh nh÷ng thùc tÕ rÊt hiÓn nhiªn.

Víi nh÷ng ng­êi bµi gay, hä sö dông ®¹o lý sinh tån nh­ mét vò khÝ tèi hËu, ®éng viªn ®­îc t×nh c¶m dßng gièng ®Ó chèng luyÕn ¸i ®ång giíi, víi lý lÏ hiÓn nhiªn kh«ng thÓ sai vÒ sù bÊt diÖt cña loµi. ChØ cã ®iÒu nã Èn chøa mét sù ¸p ®Æt mµ kh«ng cÇn nhiÒu tinh ý còng nhËn ra: ¸p ®Æt mét nguy c¬ kh«ng bao giê x¶y ra ®èi víi loµi ng­êi, mét nguy c¬ ®­îc cho lµ xuÊt ph¸t tõ ng­êi ®ång tÝnh ¸i.

Nguy c¬ diÖt vong cña loµi ng­êi th× cã ®ã, vµ nhiÒu n÷a lµ kh¸c: vò khÝ h¹t nh©n, m«i tr­êng sèng, dÞch bÖnh toµn cÇu, chiÕn tranh hay biÕn ®æi sinh häc tõ ngoµi kh«ng gian ®em vµo, va ch¹m trong vò trô, v.v… Nh÷ng nguy c¬ nµy xem ra cßn hiÖn thùc h¬n nhiÒu so víi nguy c¬ ®Õn tõ luyÕn ¸i ®ång giíi, v× mét lÏ rÊt ®¬n gi¶n, hä chØ lµ nhãm thiÓu sè trong x· héi. Trong lÞch sö, hiÖn nay, vµ c¶ mai sau, hä lu«n vµ chØ lu«n lµ nh÷ng ng­êi thiÓu sè, nªn kh«ng thÓ bÞ qui tr¸ch nhiÖm cho sù mai mét cña d©n sè. Trªn lý thuyÕt lµ vËy, cßn trªn thùc tÕ th× sao? MØa mai thay cho ý t­ëng vÒ sù tËn diÖt cña con ng­êi nÕu thõa nhËn sù b×nh ®¼ng hoµn toµn cña luyÕn ¸i ®ång giíi, khi mµ ®ång tÝnh luyÕn ¸i thêi nµo còng cã, ®©u ®©u còng cã, nh­ng sè ®Çu ng­êi trªn hµnh tinh nµy chØ cã lu«n t¨ng lªn chø kh«ng hÒ gi¶m sót, cho dï thiªn tai, dÞch bÖnh vµ chiÕn tranh diÔn ra liªn miªn tõ khi cã loµi ng­êi ®Õn nay, lµ nh÷ng ®iÒu mµ ®·, ®ang vµ sÏ cßn tµn s¸t trªn diÖn réng, tøc thêi, vµ víi sè l­îng lín ®èi víi nh÷ng con ng­êi hiÖn h÷u, chø kh«ng ph¶i lµ tõ mét thiÓu sè ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, v× sèng thËt víi t×nh c¶m cña m×nh mµ lµm “mÊt” ®i mét l­îng nh©n khÈu vèn chØ cßn trong gi¶ ®Þnh nµo ®ã.ë ®©y sÏ n¶y sinh vÊn ®Ò vÒ ®¹o lý sinh tån ®­îc nh÷ng ng­êi bµi gay xem nh­ ®¹o lý tèi hËu: ph¶i ch¨ng ®ã chÝnh lµ ®¹o lý tèi hËu cña con ng­êi trong ®êi sèng x· héi, cña viÖc hµnh xö x· héi ®èi víi c¸c thiªn h­íng tÝnh dôc?

XÐt trong quan hÖ loµi cña loµi ng­êi víi c¸c loµi kh¸c trªn mÆt ®Êt vµ trong vò trô, xÐt trong toµn bé tiÕn tr×nh cña loµi ng­êi tõ khi khai sinh cho ®Õn chõng nµo mµ nã cïng tån t¹i, th× sinh tån lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, cã sinh tån th× míi cã lÞch sö, cã x· héi, cã sù kh¸c biÖt gi÷a loµi ng­êi víi loµi kh¸c. Con ng­êi cã tån t¹i víi mét ph¹m vi réng lín khi so víi toµn bé c¸c loµi, so víi toµn thÓ vò trô, so víi toµn thÓ lÞch sö nh­ vËy kh«ng? Cã, nh­ng chØ “cã” theo nghÜa con ng­êi trõu t­îng, con ng­êi kh¸i niÖm, con ng­êi kh¸i qu¸t hãa, chø kh«ng ph¶i ë nh÷ng con ng­êi hiÖn thùc, cô thÓ. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ loµi ng­êi th× trùc tiÕp g¾n víi vÊn ®Ò sinh tån, cßn con ng­êi (cô thÓ) th× trùc tiÕp g¾n víi x· héi vµ c¸c quan hÖ.

Vµ cßn mét ®iÒu n÷a, sinh tån ph¶i ch¨ng lµ mét ®¹o lý hay tr­íc hÕt chØ lµ mét vÊn ®Ò tù nhiªn, tuÇn tù cña sù ph¸t triÓn gièng loµi? Loµi vËt kh«ng hÒ cã mét ®¹o lý nµo, nã kh«ng cÇn g× ®Õn ®¹o lý sinh tån nh­ng vÉn tù nhiªn tån t¹i hÕt ®êi nµy sang ®êi kh¸c (trõ khi bÞ tiÖt chñng bëi tù nhiªn hay bëi con ng­êi) mµ kh«ng hÒ cã mét bé phËn thó dÞ tÝnh nµy ®ßi hái nhãm thó ®ång tÝnh kia ph¶i t«n träng ®¹o lý sinh tån. Ng­êi ta cã thÓ nãi con ng­êi kh¸c con vËt. §óng. Nh­ng ®¹o lý sinh tån ®­îc ®Æt ra vµ xem nh­ quyÕt ®Þnh khi mµ loµi ng­êi ch­a bao giê, vµ ®ang kh«ng hÒ, ®øng tr­íc mét nguy c¬ tuyÖt chñng (ng­îc l¹i, ®ang bµnh tr­íng ngoµi kh¶ n¨ng ®¸p øng cho chÝnh sù bµnh tr­íng ®ã th× cã) ®Ó ¸p ®Æt ®¹o lý ®ã lªn mét bé phËn ng­êi, liÖu cã ®óng víi ®¹o lý vµ hîp lý hay kh«ng? VÊn ®Ò cña con ng­êi x· héi (mµ kh«ng ph¶i lµ con ng­êi gièng loµi) lµ ë c¸i ®¹o lý hµnh xö gi÷a con ng­êi víi nhau, chø kh«ng ph¶i ë c¸i ®¹o lý mµ vèn tù nhiªn ch¼ng cã g× tæn h¹i ®Õn nã, mµ nã còng ch¼ng t¸c ®éng ®Õn ai (ngoµi chuyÖn nã ®­îc dïng ®Ó t¸c ®éng lªn luyÕn ¸i ®ång giíi).

ChÝnh do ®iÒu cèt yÕu n»m ë ®¹o lý cña con ng­êi víi nhau chø kh«ng ph¶i ë ®¹o lý sinh tån, mµ trong c¸c häc thuyÕt x· héi vµ häc thuyÕt chÝnh trÞ, c¸i ®¹o lý tèi hËu ®­îc nãi ®Õn - tøc mét nguyªn t¾c hµnh xö x· héi gèc lµm nÒn t¶ng nµo ®ã mµ c¸c nguyªn t¾c kh¸c cã thÓ qui chiÕu vµo ®Ó xÐt tÝnh ch©n thËt vµ ®óng sai - kh«ng hÒ lµ ®¹o lý sinh tån. C¸c häc thuyÕt x· héi vµ chÝnh trÞ - c¸i ph¶n ¸nh phÇn lý tÝnh cña ®êi sèng tinh thÇn con ng­êi - dï cã bÊt ®ång víi nhau vÒ nÒn t¶ng hµnh xö x· héi: nÒn t¶ng ®ã n»m ë c¸c quyÒn tù do, ë b×nh ®¼ng, hay ë lîi Ých…, nh­ng tÊt c¶ ®Òu ch¼ng mµng ®Õn c¸i chuyÖn sinh tån lµm g× c¶. Gi¸ trÞ ®¹o lý tèi hËu mµ nh©n lo¹i t×m kiÕm bÊy l©u nay vÉn n»m ë tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i, chø kh«ng ph¶i ë sinh tån.

Do vËy, nãi ®Õn tr¸ch nhiÖm cña con ng­êi x· héi, tr­íc hÕt ®ã chÝnh lµ tr¸ch nhiÖm tr­íc tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i, chø kh«ng ph¶i tr¸ch nhiÖm tr­íc sinh tån, v× nã ch¼ng cã ai x©m ph¹m, v× nã vÉn tù nhiªn tiÕn triÓn mµ ch¼ng hÒ cã nguy c¬ g× vÒ mÆt truyÒn gièng.

Tr¸ch nhiÖm lµ mét kh¸i niÖm réng lín. Thùc tÕ ®ã lµ nh÷ng hÖ tr¸ch nhiÖm kh¸c nhau: tr¸ch nhiÖm ®èi víi x· héi, tr¸ch nhiÖm ®èi víi gia ®×nh, tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc, tr¸ch nhiÖm ®èi víi b¹n bÌ, tr¸ch nhiÖm ®èi víi tæ chøc, tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi yªu, v.v… Trong c¸c hÖ, cã lo¹i lµ tr¸ch nhiÖm ®¹o lý, tr¸ch nhiÖm ph¸p lý, tr¸ch nhiÖm ®¹o ®øc, tr¸ch nhiÖm chÝnh trÞ, tr¸ch nhiÖm t«n gi¸o…, cã lo¹i lµ tr¸ch nhiÖm b¾t buéc, cã lo¹i lµ tr¸ch nhiÖm tù nguyÖn…

Ngoµi nh÷ng tr¸ch nhiÖm ph¸p lý c¬ b¶n vµ tèi hËu mµ mäi c«ng d©n ®Òu ph¶i tu©n thñ vµ thùc hiÖn, c¸c lo¹i tr¸ch nhiÖm kh¸c th× cã nh÷ng ng­êi thùc hiÖn (tù nguyÖn hay b¾t buéc) nh­ng còng cã nh÷ng ng­êi kh«ng thùc hiÖn. Ngay c¶ trong c¸c tr¸ch nhiÖm ph¸p lý còng kh«ng ph¶i nhÊt nhÊt ai ai còng thùc hiÖn khi bèi c¶nh kh«ng nhÊt thiÕt b¾t buéc nh­ vËy (ch¼ng h¹n nghÜa vô qu©n sù/ qu©n dÞch). Kh«ng ph¶i cã bao nhiªu tr¸ch nhiÖm trªn ®êi nµy th× tÊt c¶ mäi ng­êi, kh«ng trõ mét ai, ®Òu thùc hiÖn kh«ng thiÕu mét thø g×. Tïy thuéc vµo sù ph©n c«ng x· héi, mét sè ng­êi nµy thùc hiÖn nh÷ng tr¸ch nhiÖm nµy mµ kh«ng thùc hiÖn nh÷ng tr¸ch nhiÖm kh¸c, trong khi ë sè ng­êi kh¸c th× ng­îc l¹i. Vµ còng nh­ vËy khi xÐt tïy vµo bèi c¶nh lÞch sö, x· héi, tïy vµo thêi ®iÓm.

ë nh÷ng bèi c¶nh kh¸c nhau ®ã, gi¸ trÞ cña nh÷ng tr¸ch nhiÖm còng kh¸c nhau, thay ®æi vÞ trÝ cho nhau. Khi lÞch sö loµi ng­êi ë vµo mét giai ®o¹n s¾p tuyÖt chñng gi¶ ®Þnh nµo ®ã, sinh tån sÏ lµ lo¹i tr¸ch nhiÖm x· héi-gièng loµi hµng ®Çu, vµ sinh s¶n nhiÒu sÏ lµ gi¸ trÞ ®¹o lý vµ ®¹o ®øc cao nhÊt. Nh­ng nÕu trong mét x· héi-gièng loµi mµ ch­a bao giê biÕt ®Õn sù sôt gi¶m nh©n khÈu, lÊy sinh tån ra lµ tr¸ch nhiÖm tèi hËu ®Ó ®Ì bÑp quyÒn tån t¹i x· héi - mét tån t¹i vèn cã c¬ së tõ tån t¹i sinh häc -cña bé phËn ng­êi cã thiªn h­íng tÝnh dôc thiÓu sè, th× thËt sù lµ sù lÉn lén - cã lÏ lµ cè t×nh - vÒ tÝnh lÞch sö vµ vai trß cña c¸c lo¹i tr¸ch nhiÖm kh¸c nhau trong tõng bèi c¶nh lÞch sö. H¬n n÷a, chóng ta ®ang sèng trong thêi ®¹i cña x· héi c«ng d©n, mµ kh«ng ph¶i lµ mét x· héi gièng loµi hay x· héi t«n gi¸o, nªn c¸i tr¸ch nhiÖm ®¸ng ®­îc nãi ®Õn tr­íc tiªn lµ tr¸ch nhiÖm c«ng d©n, chø kh«ng ph¶i tr¸ch nhiÖm sinh tån cña lÞch sö tù nhiªn hay tr¸ch nhiÖm t«n gi¸o.

Ng­êi ta còng cã thÓ lËp luËn r»ng anh ®· ®­îc sinh ra ®Ó sinh tån ®­îc nèi tiÕp, th× anh ph¶i cã tr¸ch nhiÖm lµm tiÕp nèi sinh tån. Nghe cã vÎ lµ hîp lý. Nh­ng nã kh«ng thÓ hîp lý nh­ ta ®· thÊy ë t­¬ng quan gi÷a tr¸ch nhiÖm víi sinh tån vµ hiÖn thùc. Nã còng kh«ng thÓ lµ hîp lý v× lËp luËn kiÓu “®æi ch¸c” nh­ vËy lµ c¸ch quan niÖm cøng nh¾c, phi thùc tÕ. T¹i sao anh h­ëng ®­îc lîi Ých tõ s¶n xuÊt hµng hãa vµ tõ tri thøc xuÊt ph¸t tõ ng­êi kh¸c nh­ng anh l¹i kh«ng tù s¶n xuÊt ra hµng hãa hay tù t¹o ra thªm tri thøc ®Ó ®¸p l¹i? T¹i sao cã nh÷ng ng­êi ®Êu tranh cho tù do vµ c«ng b»ng x· héi mµ anh ®­îc h­ëng, cßn anh th× an phËn lo chØ cho b¶n th©n m×nh, mµ l¹i kh«ng trùc tiÕp tham gia cuéc ®Êu tranh ®ã ®Ó tiÕp nèi? RÊt ®¬n gi¶n, sù ph©n c«ng lao ®éng võa tù nhiªn võa ngÉu nhiªn, còng nh­ thiªn h­íng vµ kh¶ n¨ng ho¹t ®éng x· héi ë mçi ng­êi lµ kh¸c nhau, nh­ng ®Òu ®Æt mçi ng­êi vµo vai trß lµ nh÷ng t¸c nh©n ®ãng gãp gi¸n tiÕp, ë nh÷ng møc ®é nhÊt ®Þnh, vµo nh÷ng ph¹m vi kh¸c bªn ngoµi tr¸ch nhiÖm mµ m×nh kh«ng can dù vµo. Còng nh­ vËy, nÕu ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i kh«ng trùc tiÕp sinh s¶n kh«ng cã nghÜa lµ hä kh«ng ®ãng gãp vµo sinh tån cña con ng­êi. C¸i sinh tån ®ã kh«ng ph¶i chØ lµ viÖc sinh s¶n, mµ lµ sù sinh tån tæng hîp tõ s¶n xuÊt hµng hãa vµ t¹o ra tri thøc, c¸i sinh tån cña m«i tr­êng sèng, c¸i sinh tån cña m«i tr­êng x· héi víi tù do vµ b×nh ®¼ng… Trong c¸i sinhtån ®ã th× chÝnh hä, nh÷ng ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, còng ®ang hµng ngµy hµng giê s¸t c¸nh cïng ng­êi dÞ tÝnh luyÕn ¸i ®em l¹i cho toµn thÓ x· héi, vµ chÝnh ng­êi dÞ tÝnh luyÕn ¸i còng h­ëng thµnh qu¶ sinh tån tõ hä.

ý nghÜa cña cuéc ®êi nµy liÖu chØ lµ sinh s¶n th«i sao? Chóng ta, c¶ ng­êi dÞ tÝnh ¸i vµ ®ång tÝnh ¸i, kh«ng cßn nh÷ng g× ý nghÜa h¬n ®Ó theo ®uæi ngoµi sinh s¶n sao? ý nghÜa cña cuéc ®êi nhiÒu khi rÊt phøc t¹p, mµ l¾m lóc còng rÊt ®¬n gi¶n so víi chuyÖn chØ t«n vinh sinh s¶n lªn lµm c¸i tèi hËu. ý nghÜa cña cuéc ®êi kh«ng chØ cã mét, nã tïy thuéc ë mçi ng­êi, vµo mæi giai ®o¹n. “C¸i quan träng nhÊt cña cuéc ®êi nµy” còng vËy. Cã ng­êi xem quan träng nhÊt lµ ®Êu tranh cho c«ng b»ng, cho viÖc khai s¸ng nhËn thøc x· héi. Hä cã thÓ hy sinh danh väng, tiÒn tµi ®Ó theo ®uæi nã, v× nã lµ ®iÒu quan träng ®èi víi hä, vµ nã lµm nªn ý nghÜa cuéc ®êi hä. Nh­ng còng cã ng­êi ®¬n gi¶n xem gia ®×nh cña riªng m×nh lµ quan träng nhÊt, hä lµm tÊt c¶ v× h¹nh phóc vµ thÞnh v­îng cña gia ®×nh, kh«ng mµng ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi, hay thËm chÝ bÊt chÊp tÊt c¶. Cã nh÷ng ng­êi xem cha mÑ lµ quan träng nhÊt trªn ®êi, hy sinh cuéc sèng ªm Êm víi vî con (trong tr­êng hîp cã xung ®ét hay phÇn tr¸i khuÊy thuéc vÒ ng­êi lín tuæi), v× víi hä ý nghÜa lµ ë sù hiÕu th¶o. Vµ còng cã ng­êi ®Êu tranh c¶ ®êi cho t×nh yªu ®ång giíi cña m×nh, v­ît qua mäi vÊn ®Ò, v­ît qua thêi gian, chØ ®Ó cã ®­îc sù thõa nhËn x· héi, v× víi hä t×nh yªu cña hä - mét t×nh yªu cña nh÷ng gian nan tr­íc ®Þnh kiÕn vµ ph©n biÖt ®èi xö tõ x· héi - lµ c¸i quan träng nhÊt, vµ ý nghÜa cuéc ®êi hä chÝnh lµ ®Êu tranh cho ®iÒu ®ã…

Do vËy, kh«ng thÓ ®¬n gi¶n khi lµ ng­êi dÞ tÝnh ¸i vµ cã sinh s¶n th× anh sèng cã ý nghÜa vµ biÕt c¸i g× lµ quan träng nhÊt trªn ®êi. Còng kh«ng thÓ ®¬n gi¶n khi ®· lµ ng­êi ®ång tÝnh ¸i vµ kh«ng sinh s¶n th× anh sèng kh«ng ý nghÜa vµ kh«ng biÕt trªn ®êi ®©u lµ c¸i quan träng nhÊt. Cuéc ®êi nµy cßn cã biÕt bao nhiªu ®iÒu cao ®Ñp, cã thÓ cao c¶ mµ còng cã thÓ b×nh dÞ, ®Ó lµm nªn chÝnh cuéc ®êi ®ã vµ ý nghÜa cña nã, kh«ng thÓ ®­¬ng nhiªn d¸n c¸i d·n tèi t¨m ®Ó b«i ®en cuéc sèng vµ ý nghÜa cuéc sèng cña ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i ®­îc, khi hä vÉn ngµy ngµy hoµ nhËp chung trong mäi c«ng viÖc cña x· héi, gãp phÇn lµm th¨ng tiÕn cho cuéc sèng x· héi ®ã.Tuy nhiªn, ®óng lµ chóng ta dï cã b«n ba, phÊn ®Êu nh­ thÕ nµo vµ cho ai, th× rèt l¹i vÉn cÇn ®Õn mét n¬i ®Ó chia sÎ cho nhau vÒ cuéc ®êi nµy. §ã chÝnh lµ n¬i chèn cña t×nh yªu vµ m¸i Êm cña riªng m×nh.

T¹i c¸c diÔn ®µn gay ViÖt, vÊn ®Ò “true love” ®Òu Ýt nhÊt mét lÇn ®­îc ®Æt ra. Còng nh­ vËy lµ sù xung ®ét néi t©m tr­íc thiªn h­íng t×nh c¶m cña b¶n th©n víi c¸i nh×n cña x· héi vµ quan hÖ víi gia ®×nh. C©u hái cã nªn lËp gia ®×nh dÞ tÝnh còng ®­îc nªu lªn…

T«i ®ång ý r»ng ®êi sèng t×nh dôc mét mét bé phËn gay, ®Æc biÖt lµ c¸c gay sèng trong céng ®ång, lµ ®¸ng chª tr¸ch. ChÝnh ®êi sèng t×nh dôc ®ã lµ mét nguyªn nh©n khiÕn hä m·i ®i t×m mét “true love” mµ kh«ng thÊy. Nh­ng còng nhËn thÊy r»ng t×nh c¶nh x· héi cña ng­êi gay ®· ®ãng mét phÇn kh«ng nhá vµo ®ã. Kh«ng ®­îc x· héi thõa nhËn, hiÓu sai vÒ chÝnh b¶n s¾c tÝnh dôc cña m×nh (bÖnh, kh«ng b×nh th­êng, kh«ng cã quyÒn tån t¹i x· héi…) khiÕn hä ngay tõ trong gèc cña suy nghÜ ®· ®Þnh h×nh mét quan niÖm t¹m bî vÒ t×nh c¶m, t×nh yªu. Yªu hay kh«ng yªu, thËt lßng hay kh«ng thËt lßng còng kh«ng ®i ®Õn ®©u. Kh«ng ®­îc thõa nhËn, kh«ng ®­îc tù do c«ng khai b¶n s¾c tÝnh dôc cña m×nh, hä nhËn ra nhau vµ ®Õn víi nhau trong khã kh¨n, nh­ng råi l¹i kh«ng d¸m “¨n ®êi ë kiÕp” víi nhau (còng vèn do kh«ng ®­îc thõa nhËn), cßn l¹i víi hä chØ lµ nh÷ng “t×nh yªu” chãng ®Õn chãng ®i mµ thùc chÊt t×nh dôc lµ chñ yÕu. Mét sè tranh thñ tuæi thanh xu©n ®Ó sèng hÕt m×nh b»ng nh÷ng cuéc t×nh chãng v¸nh vµ t×nh dôc, ®Ó råi sau ®ã “an phËn” víi vî con cho xong tr¸nh nhiÖm. Nh­ng råi ®ã chØ lµ sù an phËn t¹m thêi, thiªn h­íng tÝnh dôc trong hä kh«ng thÓ mÊt ®i, nh÷ng cuéc t×nh (dôc) ®ång giíi chãng v¸nh kh¸c l¹i diÔn ra… Nh­ng bªn c¹nh sè l¼ng lÆng tháa m·n víi t×nh dôc b»ng sù ngôy trang hay kh«ng ngôy trang dÞ tÝnh ¸i, th× còng kh«ng Ýt nh÷ng ng­êi tr¨n trë cho t×nh yªu ®ång giíi, mét sè kh¸c th× sau thêi gian sèng “hÕt m×nh” sÏ lµ kho¶ng lÆng trong tÇm hån ®Ó suy nghÜ l¹i vÒ t×nh yªu, v× trong hä vÉn lu«n mong muèn vÒ mét t×nh yªu ch©n thùc…

Mét vµi tê b¸o trong n­íc gÇn ®©y cã nãi ®Õn nh÷ng tr­êng hîp phô n÷ cã chång cã quan hÖ t×nh c¶m hay t×nh dôc víi ng­êi ®ång giíi. Ng­êi ta cã thÓ lªn ¸n nh÷ng g· trai ®· dô dç chång ng­êi kh¸c, ng­êi ta cã thÓ lªn ¸n nh÷ng «ng chång ham cña l¹, kh«ng biÕt an phËn víi ®êi sèng dÞ tÝnh cña m×nh; nh­ng ®Õn bao giê ng­êi ta sÏ biÕt lªn ¸n r»ng chÝnh m×nh, nh÷ng ng­êi mµ b»ng ®Þnh kiÕn thiÕu hiÓu biÕt vµ sù bÊt khoan dung, ®· kh«ng cho nh÷ng «ng chång, nh÷ng g· trai ®ã ®­îc sèng thËt víi hä, khiÕn hä buéc ph¶i thuËn theo ®Þnh kiÕn vµ bÊt khoan dung ®ã, sèng cuéc sèng “b×nh th­êng” ®Ó råi lÐn lót “bÊt b×nh th­êng” vµ khæ ®au v× “bÊt b×nh th­êng”? ThËt m©u thuÉn, ng­êi ta phª ph¸n ng­êi ®ång tÝnh ¸i kh«ng chÞu sèng “b×nh th­êng” b»ng viÖc ph¶i lËp gia ®×nh dÞ tÝnh, nh­ng khi ph¸t hiÖn cã vÊn ®Ò ng­êi ta l¹i lªn ¸n r»ng ®· ®ång tÝnh ¸i mµ cßn cã vî con ®Ó lµm khæ ng­êi kh¸c.

T×nh yªu lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu trªn ®êi nµy. Cuéc sèng kh«ng cã t×nh yªu lµ cuéc sèng v« vÞ cho dï cã nhiÒu vÞ kh¸c ®¾p vµo tõ c«ng viÖc hay hoµi b·o ch¨ng n÷a. Nh­ng t¹i sao cø nhÊt nhÊt r»ng t×nh yªu ph¶i lµ t×nh yªu dÞ giíi, khi mµ nh÷ng ng­êi ®ång giíi còng biÕt sèng yªu th­¬ng nhau, sèng v× nhau, cho nhau, vµ kh«ng thÓ thiÕu nhau? ¸p ®Æt mét t×nh yªu kh¸c giíi lªn hä kh«ng ph¶i lµ ®ang ¸p ®Æt mét sù gi¶ dèi thiÕu t×nh ng­êi, tiÒm Èn ®Çy nh÷ng bÊt tr¾c vÒ t©m lý sao?

Gia ®×nh lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu trªn ®êi nµy. Cuéc sèng kh«ng cã mét m¸i Êm riªng lµ cuéc sèng bÊt ®Þnh, cho dï cuéc sèng ®ã cã ®­îc lÊp ®Çy b»ng c¸c quan hÖ hay môc ®Ých tèt ®Ñp kh¸c. Nh­ng t¹i sao l¹i tuyÖt ®èi buéc r»ng gia ®×nh lµ gia ®×nh dÞ giíi khi mµ nh÷ng ng­êi ®ång giíi còng kh¸t khao cïng nhau ®i hÕt cuéc ®êi, phã th¸c vµ cïng chia sÎ mäi vÊn ®Ò cña cuéc sèng cho nhau? ¸p ®Æt mét gia ®×nh dÞ giíi lªn hä kh«ng ph¶i lµ x« ®Èy hä vµo mét cuéc sèng gia ®×nh gi¶ t¹o, kh«ng tháa m·n cho c¶ hai, lõa dèi, kh«ng chung thñy, tiÒm Èn nh÷ng ®æ vì vµ hËu qu¶ cho chÝnh vî con vµ ng­êi th©n xung quanh sao?

B»ng c¸ch tiÕp cËn ®éc ®o¸n, phi thùc tÕ vµ bÊt chÊp c¬ së tù nhiªn, ng­êi ta ®Æt t×nh yªu vµ gia ®×nh trong quan hÖ tuyÖt ®èi víi chuyÖn truyÒn gièng. Nh­ng nÕu b»ng sù tiÕp cËn nhËn ®¹o, thõa nhËn hiÖn thùc tù nhiªn vµ hiÖn thùc x· héi cña c¸c thiªn h­íng tÝnh dôc kh¸c nhau, thay v× ¸p ®Æt, lµ viÖc ®em l¹i cho c¸c nhãm tÝnh dôc thiÓu sè ®Çy ®ñ quyÒn tån t¹i x· héi cña hä, ®em l¹i cho hä t×nh yªu vµ gia ®×nh cña riªng hä mµ hä ®¸ng ra ph¶i ®­îc h­ëng.

Trong thêi ®¹i cña l­¬ng tri, cña tù do, b×nh ®¼ng vµ khoan dung nµy, cho dï vÉn cßn nhiÒu ®Þnh kiÕn vµ tr¾c trë ë nhiÒu n¬i, nh­ng viÖc t«n träng vµ b¶o vÖ c¸c nhãm thiÓu sè, trong ®ã cã thiÓu sè tÝnh dôc ®· lµ mét tiªu chuÈn cña ®êi sèng x· héi, ®êi sèng chÝnh trÞ, vµ ®êi sèng khoa häc. Ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i ngµy nay kh«ng hÒ ®¬n ®éc ®i t×m kiÕm ñng hé. C¸c chÝnh quyÒn khoan dung ®ang chñ ®éng tõng b­íc ®em l¹i quyÒn lîi ph¸p lý ®Çy ®ñ cho hä, cho dï ®Þnh kiÕn x· héi cßn ch­a thay ®æi kÞp. §ã chÝnh lµ mét phÇn trong thiªn chøc b¶o vÖ vµ ®em l¹i b×nh ®¼ng cho mäi c«ng d©n cña mét nhµ n­íc c«ng b»ng. H¼n kh«ng ai bµi gay ®Õn møc cho r»ng c¸c nhµ l·nh ®¹o, c¸c chÝnh trÞ gia hay chÝnh quyÒn nµo ñng hé cho c¸c quyÒn b×nh ®¼ng cña luyÕn ¸i ®ång giíi chØ v× chÝnh hä lµ gay.

Khi c¸c nhµ trÝ thøc lín cña thÕ giíi ký vµ tuyªn bè HiÕn ch­¬ng Nh©n b¶n 2000 trong ®ã kªu gäi kh«ng phñ nhËn luyÕn ¸i ®ång giíi, l­ìng giíi vµ chuyÓn giíi, th× kh«ng ph¶i v× hä yªu ng­êi cïng ph¸i. MÊy chôc ngµn nhµ t©m thÇn häc cña HiÖp héi T©m thÇn häc Hoa Kú nhiÒu lÇn kªu gäi vµ trùc tiÕp tham gia c¸c tiÕn tr×nh ph¸p lý ñng hé ng­êi ®ång tÝnh luyÕn ¸i, kh«ng ph¶i v× hä hoang t­ëng t©m thÇn. N÷ hoµng Anh quèc, trong th«ng ®iÖp tr­íc Quèc héi vµo th¸ng 11.2003 kªu gäi thùc hiÖn cam kÕt ph¸t triÓn sù b×nh ®¼ng vµ c«ng b»ng x· héi b»ng viÖc hîp ph¸p hãa quan hÖ ®èi ngÉu cña c¸c cÆp ®ång giíi, kh«ng ph¶i v× bµ lµ lesbian hay bµ cã ng­êi th©n ®ång tÝnh. C¸c tæ chøc nh©n quyÒn quèc tÕ nh­ Human Rights Watch hay Amnesty International… lªn tiÕng b¶o vÖ luyÕn ¸i ®ång giíi vµ b×nh ®¼ng h«n nh©n kh«ng ph¶i v× ®©y lµ nh÷ng tæ chøc cña ng­êi ®ång tÝnh. §Ö tø Quèc tÕ Céng s¶n nhiÒu lÇn tá th¸i ®é chèng bµi gay kh«ng ph¶i v× nh÷ng ng­êi céng s¶n nµy tÊt c¶ ®Òu lµ gay…

Trong n­íc, ca sÜ Ph­¬ng Thanh hay ®¹o diÔn Lª Hoµng c«ng khai chèng l¹i th¸i ®é kú thÞ ®ång tÝnh luyÕn ¸i trong giíi nghÖ sÜ nãi riªng vµ trong x· héi nãi chung, kh«ng ph¶i lµ cho b¶n th©n hä. B¸o Ng­êi Lao §éng ®¨ng bµi “T×nh yªu ®ång giíi t¹i ch©u ¸ kh«ng cßn lµ chuyÖn kh«ng t­ëng” kh«ng ph¶i v× ®©y lµ tê b¸o cña ng­êi ®ång tÝnh ¸i. M¹ng VNN còng cã mét tÇn suÊt cao so víi c¸c b¸o in vµ b¸o m¹ng kh¸c trong viÖc ®­a c¸c th«ng tin vÒ ®ång tÝnh luyÕn ¸i, víi th¸i ®é kh«ng ®Þnh kiÕn hay kú thÞ, kh«ng ph¶i v× m¹ng nµy ñng hé sù hoang t­ëng. Talawas cã h¼n mét chuyªn môc §ång tÝnh luyÕn ¸i trong x· héi hiÖn ®¹i kh«ng ph¶i v× diÔn ®µn nµy phôc vô cho ng­êi viÕt vµ ng­êi ®äc cã t×nh c¶m cïng giíi…§ã còng chØ lµ nh÷ng minh häa gÇn ®©y nhÊt cña tiÕn tr×nh ñng hé luyÕn ¸i ®ång giíi ®ang ngµy cµng t¨ng lªn, nh­ biÓu hiÖn cña sù th¨ng tiÕn mét ®êi sèng chÝnh trÞ, x· héi vµ v¨n hãa mang nh©n tÝnh, c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng. §ã kh«ng hÒ lµ nh÷ng hµnh ®éng vu v¬, kh«ng ý nghÜa vµ v« Ých. §ã chÝnh lµ sù th¨ng tiÕn cña l­¬ng tri, vµ xuÊt ph¸t tõ l­¬ng tri - l­¬ng tri khoa häc, l­¬ng tri chÝnh trÞ, l­¬ng tri ®¹o lý. §ã chÝnh lµ viÖc hiÖn thùc hãa thiªn chøc khoa häc, thiªn chøc x· héi, thiªn chøc chÝnh trÞ cña c¸c c¸ nh©n vµ ®Þnh chÕ x· héi - mét thiªn chøc vèn n¨m trong chÝnh lý do tån t¹i cña c¸c ®Þnh chÕ nµy. Nh÷ng ai, nh÷ng ®Þnh chÕ nµo, mét khi qua th«ng tin, ®· nhËn diÖn c¸c khÝa c¹nh khoa häc, x· héi, ph¸p lý, v¨n hãa cña vÊn ®Ò luyÕn ¸i ®ång giíi, nh­ng vÉn cè t×nh xuyªn t¹c vµ hµnh xö b»ng ®Þnh kiÕn, th× chÝnh lµ ®· ®¸nh mÊt l­¬ng tri vµ vøt bá thiªn chøc cña m×nh.