MODULE 3: PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO BẬC ĐẠI HỌC

MODULE 3: PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO BẬC ĐẠI HỌC

25. Các Hội nghị Dakar, Tokyo và Beirut định nghĩa điều gì là thích hợp (relevant), một định nghĩa mà phù hợp với định nghĩa của công bố chính sách UNESCO về Thay đổi và Phát triển giáo dục đại học: “ sự thích hợp (relevant) được quan tâm đặc biệt trên bình diện vai trò của giáo dục đại học như là một hệ thống và mỗi tổ chức của nó đều đóng góp tới xã hội. Chính vì thế, nó cần bao hàm những nội dung như dân chủ hoá tiếp cận giáo dục đại học, cơ hội rộng mở để được học đại học trong các giai đoạn khác nhau của cuộc sống, nối kết với thế giới việc làm và trách nhiệm của giáo dục đại học (GDDH) là đóng góp với toàn bộ hệ thống giáo dục. Một điều không kém phần quan trọng là sự tham gia của cộng đồng GDDH trong việc tìm kiếm những giải pháp để giải quyết những vấn đề của loài người như vấn đề dân số, môi trường, hoà bình, hiểu biết lẫn nhau, dân chủ và các quyền con người”.

30. Ý kiến cho rằng GDDH cần tham gia trong việc cải thiện toàn bộ hệ thống giáo dục xuất hiện trong các định nghĩa về sự thích hợp tại các Tuyên bố Tokyo và Dakar, và được đề cập trong Tuyên bố của Các Nhà nước Arập. Trong các Tuyên bố tại châu Mỹ Latinh và Caribe, các đóng góp được thể hiện một cách trực tiếp. Tuyên bố khẳng định rằng:”Những đóng góp cụ thể nhất có thể bao gồm một hiện thực theo kiểu đào tạo giáo viên, biến đổi sinh viên trở thành người học tích cực; xúc tiến các nghiên cứu giáo dục-xã hội trong những vấn đề như bỏ học quá sớm của thiếu niên và tình trạng lưu ban;và đảm bảo những đóng góp của nghiên cứu đối với việc thiết kế chính sách Nhà nước trong lĩnh vực giáo dục” Tuyên bố Beirut bổ sung thêm “ Các nhà nước Arập cần dành những nỗ lực nhất định để cải thiện giáo dục phổ thông cũng như để đảm bảo rằng những người tốt nghiệp phổ thông làm chủ được những năng lực thiết yếu cần thiết cho cuộc sống, kể cả những năng lực cần thiết để có thể theo học bậc đại học. Các trường đại học cần nỗ lực tham gia một cách tích cực để cải thiện chất luợng giáo dục tiền đại học.”

31. Văn bản được thông qua tại Palermo tập trung vào việc phân tích sự thích hợp về phương diện gắn với thế giới việc làm và đặc biệt gắn với các ngành kinh tế. Nguyên tắc được thiết lập như sau: “ Trong một thị trường lao động năng động và không đồng nhất, các cơ sở GDDH không nên dựa vào những định hướng lâu dài về thị trường lao động hoặc kế hoạch nguồn nhân lực mà cần dựa vào nhu cầu xã hội”. Điều này đòi hỏi sinh viên phải có được những kỹ năng mới (như học để kinh doanh chẳng hạn). Về điểm này, tuyên bố Havana khẳng định rằng “giáo dục đại học cần thực hiện phương pháp giáo dục dựa trên tri thức, đào tạo ra những người biết cách học và có trách nhiệm với việc học tập như thế nào; bằng cách đó sinh viên sẽ được chuẩn bị tốt hơn để tạo ra việc làm cho chính bản thân họ”. Các quốc gia nước Arập khuyến cáo “ Sự phối hợp hài hoà lẫn nhau với thế giới việc làm và khẳng định rằng giáo dục đại học cần nhận lấy vai trò dẫn đầu trong sự phát triển thế giới việc làm để thoả mãn tốt hơn những yêu cầu về phát triển bền vững”.

36. Các tuyên bố Dakar, Tokyo và Beirut thể hiện đinh nghĩa về chất lượng cho thấy sự phù hợp với các khái niệm của UNESCO về Chính sách vì sự thay đổi và phát triển đối với giáo dục đại học. Khái niệm này cho rằng chất lượng luôn đi đôi với sự thích hợp ( nói cách khác, chất lượng sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu không gắn với thực tế như được khẳng định trong Tuyên bố của các quốc gia Arập cho rằng “ chất lượng là một khái niệm đa thứ nguyên phụ thuộc rất lớn vào môi trường của một hệ thống đã cho, sứ mệnh tổ chức, điều kiện và tiêu chuẩn trong các ngành đào tạo”.)

71. Văn bản Palermo đưa ra đề nghị rằng các giá trị văn hoá, trong bối cảnh của cả Châu Âu và toàn cầu,” cần được đưa vào nội dung dạy học trong chương trình đào tạo đại học, đặc biệt những nội dung đạo đức cần được thể hiện trong các môn học một cách không hạn chế. Những môn học về ngôn ngữ, đa ngành, học tập độc lập và nghiêm chỉnh gắn với làm việc theo nhóm cần được chú trọng. Nhờ các cơ sở giáo dục đại học, quá trình này nên bắt đầu từ giáo dục tiểu học và giáo dục trung học”. Về mặt các giá trị, hội nghị Havana yêu cầu những nội dung như : tự do, các quyền con người, trách nhiệm xã hội, đạo đức và tình đoàn kết là những vấn đề cần được phối hợp đồng bộ.

71. Hội nghị Châu Phi khuyến cáo rằng” Các quốc gia thành viên xây dựng chương trình đào tạo có thể đối phó được những thách thức của những thay đổi xã hội rộng khắp và những thách thức cơ bản mà Châu Phi chắc chắn phải đối mặt trong tương lai trước mắt”. Hội nghị cũng đồng thời khuyến cáo rằng các quốc gia thành viên cần tin tưởng vào việc “ đầu tư cho giáo dục là cần thiết với điều kiện các cơ sở giáo dục đại học được định hướng nhằm thoả mãn các nhu cầu của xã hội”.

Hội nghị Tokyo khuyến cáo rằng các cơ sở giáo dục đại học:

1. 
   “ cho mỗi sinh viên những kiến thức nền tảng về triết học, lịch sử, tâm lý học và các môn học nhân văn khác liên quan đến loài người, môi trường và các xã hội khác nhau”.
   
2. 
   “ hỗ trợ nghiên cứu và các đề án chương trình đào tạo thí điểm nhằm cung cấp những kiến thức chuyên gia tạo điều kiện tiếp cận đến công nghệ tiên tiến và những phát hiện khoa học, đồng thời nhằm để đưa đến sự hiểu biết, nhận rõ chân giá trị, quốc tế hoá và phổ biến các giá trị thuộc về xã hội và thuộc về con người với sự chú trọng tới những mục tiêu hoà bình, dân chủ và bảo vệ môi trường”.
   

• 
  Cần thiết các chương trình tích hợp để tìm kiếm những chiến lược tạo ra văn hoá của hoà bình và đẻe giải quyết vấn đề liên quan đến phát triển bền vững (như giảm nghèo đói và bảo vệ môi trường);
  
• 
  Nghiên cứu cần phải liên gắn với các nhu cầu của xã hội châu Phi;
  
• 
  Cơ sở đào tạo cần khẳng định sứ mệnh của mình những định hướng toàn bộ bao quát gắn với các chương trình giáo dục quốc gia và dựa trên những phân tích các nhu cầu;
  
• 
  Chương trình giáo dục cần chỉ rõ kết quả đầu ra mong muốn và không đơn giản chỉ là những nội dung được truyền tải và tái taọ lại hoặc chỉ đơn thuần là tên gọi các môn học;
  
• 
  Chuơng trình đào tạo đại học cần được tổ chức với sự tham gia đầy đủ của các giảng viên, nhà khoa học có trình độ và làm việc với nhau trong môi trường thuận lợi đảm bảo nội dung thích hợp với sự phát triển của châu Phi.
  

85. Các cơ sở giáo dục đại học cần đẩy mạnh việc hình thành các mối liên hệ thường xuyên và tác động lẫn nhau với lĩnh vực sản xuất thông qua việc tiếp cận thực tế và phản hồi. Các cơ sở này cần điều chỉnh CTĐT để thoả mãn đòi hỏi tại nơi làm việc và khẳng định rằng những ngành và chuyên ngành đào tạo được phối hợp trong nội dung của CTĐT. Đồng thời, cơ sở giáo dục đại học cần tạo điều kiện định hình thị trường lao động, một mặt xác định những mối quan tâm của các doanh nghiệp, nhu cầu đại phương và của vùng, và mặt khác tiết kế các cơ chế đối với việc đào tạo lại và chuyển đổi nghề nghiệp. CTĐT cần phải được xây dựng sao cho có thể khuyến khích những kỹ năng kinh doanh quản lý (entrepreneurial skills) của sinh viên. Điều này yêu cầu cách tiếp cận mềm dẻo, đổi mới và mang tính liên ngành. Hội nghị Tokyo đề nghị “ những chương trình sư phạm cần được xây dựng để phát huy tính sáng tạo và lập thân lập nghiệp của sinh viên nhiều hơn.

94. Hội nghị Dakar, tương tự như các Hội nghị Tokyo và Bẻiut, khuyến cáo rằng các quốc gia thành viên cần “ giám sát những thay đổi trong thị trường lao động nhằm giảm bớt những khó khăn trong việc hoạch định kế hoạch giáo dục quốc gia và cải thiện khả năng cuả các cơ sở giáo dục đại học, gắn chính sách phát triển đại học với các ưu tiên quốc gia”. Hội nghị Beirut khuyến cáo rằng “ cần giám sát xu hướng phát triển ngắn hạn và dài hạn của thế giới việc làm và sự hài hoà cần thiết giữa các xu hướng này với chính sách và chương trình giáo dục đại học”.

97. Hội nghị Dakar đề nghị các cơ sở giáo dục đại học cần ra sức phát triển các chương trình khoa học và công nghệ nhằm thoả mãn những đòi hỏi của sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông đồng thời chú ý rằng điều này có thể tạo ra những đại học ảo với hình thức giáo dục từ xa (virtual university).

113. Tài liệu Hội nghị Palermo quan tâm đến sự thay đổi từ “dạy” sang “ học” đòi hỏi việc xây dựng CTĐT mang tính liên ngành, mềm dẻo nhưng trong một hệ thống chặt chẽ theo kiểu module, tín chỉ và liên thông, công nhận kinh nghiệm làm việc và tổ chức đào tạo năm học theo các học kỳ trong phạm vi quốc gia và thế giới. Đồng thời, sự thay đổi này chỉ ra việc học tập tự quản lý, vai trò huấn luyện đối với giảng viên, dịch vụ hỗ trợ chuyên môn, đầu tư trong việc liên kết đào tạo và cơ chế đảm bảo chất lượng, đặc biệt đối với những hoạt động bên ngoài trường dẫn tới một đinh nghĩa mới về học vấn mà cân đối với sự phát hiện và truyền tải cũng như tích hợp và áp dụng tri thức.

Điều khoản 11. Đánh giá định tính

a. Chất lượng giáo dục đại học là một khái niệm đa thứ nguyên bao gồm tất cả các chức năng và các hoạt động giáo dục: dạy học và CTĐT, nghiên cứu và học thuật, biên chế cán bộ giảng dạy, sinh viên, nhà cửa, phương tiện, trang thiết bị, dịch vụ cộng đồng và môi trường sinh hoạt học thuật. Tự đánh giá bên trong và thẩm định bên ngoài được tiến hành một cách công khai bởi các chuyên gia độc lập, nếu có thể bởi các chuyên gia quốc tế là tối cần thiết để nâng cao chất lượng. Các cơ quan độc lập của quốc gia cần được thiết lập và các tiêu chuẩn chất lượng được thế giới công nhận cần được hình thành. Phải chú trọng các điều kiện của cơ sở giáo dục, quốc gia và của khu vực để quan tâm tới sự đa dạng và để tránh đi sự thống nhất đơn điệu. Các bên liên quan cần phải là một phần tích hợp của quá trình đánh giá tổ chức.

b. Chất lượng giáo dục cũng yêu cầu giáo dục đại học cần mang đặc trưng của các chuẩn mực quốc tế: trao đổi tri thức, hệ thống quan hệ qua lại, huy động giảng viên và sinh viên, dự án nghiên cứu quốc tế trong khi vẫn phải chú trọng các giá trị văn hoá và môi trường.

c. Để đạt được và giữ vững chất lượng quốc gia, vùng và quốc tế những thành tố nào đó cần được chú trọng đặc biệt, sự chọn lựa giảng viên và sự phát triển giảng viên liên tục, trường hợp riêng thông qua các chương trình thích hợp để phát triển đội ngũ cán bộ giảng dạy bao gồm phương pháp dạy và học và hợp tác giữa các nước, giữa các cơ sở giáo dục đại học , và giữa các cơ sở giáo dục đại học với thế giới việc làm cũng như sự di chuyên sinh viên trong một nước hoặc giữa các quốc gia. Công nghệ thông tin mới là công cụ quan trọng trong quá trình này do ảnh hưởng của nó đến việc nám bắt được tri thức và kỹ năng.

Với sự bùng nổ của tri thức và sự phát triển công nghệ, chương trình đào tạo đại học (CTGDĐH) cần liên tục xem xét và phát triển để phù hợp với nhu cầu của xã hội và của người học. Module này cung cấp hướng dẫn đối với việc phát triển CTĐT ở bậc giáo dục đại học. Module gồm 4 nhằm làm rõ những khái niệm về CTĐT và phát triển chương trình đào tạo (PTCTĐT) và trình bày kinh nghiệm phổ biến về PTCTĐT đại học. Đồng thời, tác giả trình bày những yếu tố quyết định và triển vọng PTCTĐT và kết thúc với các nội dung để minh hoạ các vấn đề liên quan đến việc PTCTĐT trong thực tế.

Module này yêu cầu người học tham gia một số hoạt động và làm các bài tập liên quan đến những thành tố khác nhau của quá trình PTCTĐT. Sau khi học xong module này người học có thể:

• 
  Hiểu biết hơn về các khái niệm của CTĐT và PTCTĐT;
  
• 
  Xác định những yếu tố quyết định của PTCTĐT đại học;
  
• 
  Nắm được một cách tổng quát những phương pháp PTCTĐT đại học;
  
• 
  Làm được các bài tập phát triển và kiểm tra lại CTĐT trong phạm vi môn học của mình.