25
Đến năm 1929, trƣớc sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng Việt Nam, tổ
chức Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên
không còn thích hợp và đủ sức lãnh đạo phong
trào. Trƣớc tình hình đó, tháng 3-1929, những ngƣời lãnh đạo Kỳ bộ Bắc Kỳ (Trần Văn
Cung, Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh, Trịnh Đình Cửu...) họp tại số nhà 5D, phố Hàm
Long, Hà Nội, quyết định lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt Nam. Ngày 17-6-1929, đại
biểu của các tổ chức cộng sản ở Bắc Kỳ họp tại số nhà 312 phố Khâm Thiên (Hà Nội),
quyết định thành lập
Đông Dương Cộng sản Đảng, thông qua
Tuyên ngôn, Điều lệ; lấy
cờ đỏ búa liềm là Đảng kỳ và quyết định xuất bản báo
Búa liềm làm cơ quan ngôn luận.
Trƣớc ảnh hƣởng của
Đông Dương Cộng sản Đảng, những thanh niên yêu nƣớc ở
Nam Kỳ theo xu hƣớng cộng sản, lần lƣợt tổ chức nững chi bộ cộng sản. Tháng 11-1929,
trên cơ sở các chi bộ cộng sản ở Nam Kỳ,
An Nam Cộng sản Đảng đƣợc thành lập tại
Khánh Hội, Sài Gòn, công bố Điều lệ, quyết định xuất bản
Tạp chí Bônsơvích.
Tại Trung Kỳ, Tân Việt Cách mạng đảng (là một tổ chức thanh niên yêu nƣớc có cả
Trần Phú, Nguyễn Thị Minh Khai…) chịu tác động mạnh mẽ của Hội Việt Nam Cách
mạng thanh niên-đã đi theo khuynh hƣớng cách mạng vô sản. Tháng 9-1929, những
ngƣời tiên tiến trong Tân Việt Cách mạng đảng họp bàn việc thành lập
Đông Dương
Cộng sản Liên đoàn và ra Tuyên đạt, khẳng định: “…những ngƣời giác ngộ cộng sản
chân chính trong Tân Việt Cách mệnh Đảng trịnh trọng tuyên ngôn cùng toàn thể đảng
viên Tân Việt Cách mệnh Đảng, toàn thể thợ thuyền dân cày và lao khổ biết rằng chúng
tôi đã chánh thức lập ra
Đông Dương Cộng sản Liên đoàn… Muốn làm tròn nhiệm vụ thì
trƣớc mắt của Đông Dƣơng Cộng sản liên đoàn là một mặt phải xây dựng cơ sở chi bộ
của Liên đoàn tức là thực hành cải tổ Tân Việt Cách mạng Đảng thành đoàn thể cách
mạng chân chính…”
20
. Đến cuối tháng 12-1929, tại Đại hội các đại biểu liên tỉnh tại nhà
đồng chí Nguyễn Xuân Thanh- y viên Ban Chấp hành liên tỉnh (ga Chợ Thƣợng, huyện
Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh), nhất trí quyết định “Bỏ tên gọi Tân Việt. Đặt tên mới là Đông
Dƣơng Cộng sản liên đoàn”. Khi đang Đại hội, sợ bị lộ, các đại biểu di chuyển đến địa
điểm mới thì bị địch bắt vào sáng ngày 1-1-1930. “Có thể coi những ngày cuối tháng 12-
1929 là thời điểm hoàn tất quá trình thành lập Đông Dƣơng Cộng sản liên đoàn đƣợc khởi
đầu từ sự kiện công bố Tuyên đạt tháng 9-1929”
21
.
Sự ra đời ba tổ chức cộng sản trên cả nƣớc diễn ra trong vòng nửa cuối năm 1929
đã khẳng định bƣớc phát triển về chất của phong trào yêu nƣớc Việt Nam theo khuynh
hƣớng cách mạng vô sản, phù hợp với xu thế và nhu cầu bức thiết của lịch sử Việt Nam.
Tuy nhiên, sự ra đời ba tổ chức cộng sản ở ba miền đều tuyên bố ủng hộ Quốc tế Cộng
sản, kêu gọi Quốc tế Cộng sản thừa nhận tổ chức của mình và đều tự nhận là đảng cách
20
Đảng Cộng sản Việt Nam:
Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998, tập 1, trang 404.
21
Chia sẻ với bạn bè của bạn: