1-MAVZU: KASBIY PEDAGOGIKA FANINING ASOSLARI Tayanch iboralar: kasb, ta’lim, umumiy o‘rta ta’lim, kasbiy ta’lim, kasbiy pedagogika, kasbiy mahorat, pedagogik faoliyat, pedagogik jarayon, ilmiy- tadqiqot metodlari, tibbiy ta’lim, kasbga yo‘naltirish. 1.1. Kasbiy pedagogikaning shakllanish tarixi Kasbiy pedagogikani davrlashtirishga turlicha yondashuvlar mavjud. O‘quv
adabiyotlarda ko‘rsatilishicha, kasbiy pedagogikaning rivojlanish tarixi ibtidoiy
jamiyatdan hozirgi davrgacha uning shakllanishi va taraqqiyotini qamrab oladi.
Ushbu yondashuv har doim ilmiy qiziqishga ega, ammo uning kamchiliklari
ko'pincha tavsifga ega. Ushbu yondashuv doirasida avlodlar o'rtasida umumiy
ijtimoiy va kasbiy tajribani topshirishning o'ziga xos xususiyatlari aniqlanmagan
va bu xususiyatlar tarixda uchraydi, chunki shaxsni ijtimoiylashtirish va
kasbiylashtirish maqsadlari o'ziga xosdir. Bunday holda, ijtimoiylashuv deganda
shaxsni jamiyat va tabiatga "kirish" tushuniladi va kasbiylashtirish - bu " kasbga
kirish". Bu, ayniqsa, mehnatning qishloq xo'jaligiga va chorvachilikka, aqliy va
jismoniy mehnatga va hunarmandchilikning paydo bo'lishi davrida aniqlandi.
Biz bilamizki, hech qanday pedagogika, hatto kasbiy pedagogika, ibtidoiy
jamiyatdagi fan sifatida, hatto jamiyat rivojlanishining keyingi bosqichlarida ham
shunchaki bo'lmagan va bo'la olmaydi ham. Biroq, shu bilan birga, insoniyat
jamiyatining paydo bo'lishining dastlabki daqiqalaridan boshlab hayotni, ijtimoiy
va kasbiy tajribani uzatish metodlari, shakllari va usullari bir-biridan farq qilar edi.
Eslatib o'tamiz, umumiy ta'limda pedagogikaning asosiy maqsadi shaxsni
ijtimoiylashtirishdir. Shu munosabat bilan, ijtimoiy tuzilishning kasb-hunar ta'limi
va uning ilm-fandan oldingi, kasbiy pedagogika kabi elementlarini aniqlash uchun
ijtimoiy rivojlanish tarixiga qisqacha nazar solamiz.
21
Shuni ta'kidlash kerakki, turli xil ilmiy konsepsiyalarda tarixiy jarayonni
davrlashtirish asosiga turli omillar qo'yilgan.