Bộ giáo dục và ĐÀo tạo trưỜng đẠi học luật tp. HỒ chí minh
tải về 1.95 Mb. Chế độ xem pdf
|
Đề cương anh Lộc, Lấy lời khai người đại diện theo pháp luật của pháp nhân bị truy cứu trách nhiệm hình sự (1)
|
7 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1 Tình hình nghiên cứu ngoài nước Hiện nay, chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu về quy định khởi tố vụ án theo yêu cầu của người bị hại trong tố tụng hình sự Việt Nam được công bố ở nước ngoài. Các nghiên cứu gần với đề tài Luận án là nghiên cứu về người bị hại trong tố tụng hình sự và chế định tư tố ở các quốc gia trên thế giới. Tuy có một số công trình đã công bố, nhưng nhìn chung đề tài này chưa thực sự thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học nên số lượng công trình còn ít so với các vấn đề khác của tố tụng hình sự. Tại Châu Âu, có thể kể đến một số công trình như “Criminal Procedure Systems in the European Community” (Hệ thống tố tụng hình sự Cộng đồng Châu Âu) của C. Van Den Wyngaert, NXB Bloomsbury Professional, Anh, xuất bản năm 1993 [79], nghiên cứu về hệ thống tố tụng hình sự của các nước Cộng đồng Châu Âu; công trình “Rights of crime victims under the Eropean convention on Human rights: invading defendants’s rights” (Quyền của nạn nhân của tội phạm trong Công ước Châu Âu về Nhân quyền: ảnh hưởng đối với quyền của bị cáo) của Ana Medarska ở Đại học Trung tâm Châu Âu, Hunggary, công bố năm 2009, nghiên cứu về quyền của người bị hại trong tố tụng hình sự các quốc gia Châu Âu [76]; công trình “Transition of criminal procedure systems” (Quá trình chuyển đổi của hệ thống tố tụng hình sự) của Pavisic Berislav, NXB Pravni fakultet Sveucilista, Croatia, xuất bản năm 2004 8 [82], nghiên cứu về quá trình chuyển đổi của hệ thống tố tụng hình sự ở Belarus, Estonia, Grudia, Đức, Kosovo, Latvia, Lít va, Moldova, Ba Lan, Rumania, Nga, Ukraina. Các công trình trên có tính chất nghiên cứu tổng quát nhiều nước, theo nghiên cứu của các tác giả thì tại Phần Lan và Síp (Cyprus), người bị hại có quyền đưa ra yêu cầu truy tố tư nhân (tư tố) đối với bất kỳ hành vi phạm tội nào; tại Đức, Nga, Ba Lan, Áo, Đan Mạch và một số quốc gia khác, người bị hại chỉ được phép đưa ra yêu cầu truy tố tư nhân đối với một số hành vi phạm tội ít nghiêm trọng; tại Áo, Na Uy và Thụy Điển, người bị hại có quyền yêu cầu truy tố trong trường hợp Công tố viên không tiếp tục truy tố; ngoài ra tại Đức, Ba Lan, Áo, Thụy Điển và một số quốc gia khác, người bị hại còn là một bên truy tố phụ, thông qua việc hỗ trợ cho các công tố viên. Tuy có một số khác biệt về quyền của người bị hại trong pháp luật các quốc gia Châu Âu, tùy thuộc vào các quốc gia đó theo hệ thống pháp luật Châu Âu lục địa hay Thông luật của Anh - Mỹ, nhưng nhìn chung các quốc gia Châu Âu đang xây dựng mô hình tố tụng hình sự theo hướng cho phép người bị hại được tham gia nhiều hơn vào quá trình tố tụng hình sự. Nghiên cứu sâu hơn về vai trò của người bị hại trong tố tụng hình sự Đức có công trình “The victim in criminal proceedings: A systematic portrayal of victim protection under German Criminal Procedure Law” (Nạn nhân trong tố tụng hình sự: mô tả hệ thống bảo vệ nạn nhân trong Luật tố tụng hình sự Đức) của Markus Loffelmann [81]. Tác giả mô tả người bị hại với vai trò người tố cáo tội phạm, một bên truy tố và là người làm chứng. Người bị hại có vai trò rất quan trọng, đối với một số tội phạm họ có thể đưa ra yêu cầu truy tố, sau đó vụ án được khởi tố và giải quyết theo thủ tục chung, hoặc họ có thể trực tiếp đưa yêu cầu tới Tòa án và vụ án giải quyết theo thủ tục tư tố. 9 Nghiên cứu về vai trò của người bị hại trong tố tụng hình sự Anh có công trình “The victim in criminal law and justice” (nạn nhân trong luật hình sự và tư pháp hình sự) của Tyrone Kirchengast [84]. Theo nghiên cứu của tác giả thì người bị hại tại Anh không có vai trò gì đáng kể, họ tham gia tố tụng với vai trò như một nhân chứng. Tại Mỹ, có thể kể đến một số công trình như “Criminal procedure: a world study” (Tố tụng hình sự: nghiên cứu toàn cầu) của Craig M. Bradley Giáo sư Luật Đại học Indiana, Mỹ, NXB Carolina Academic Press xuất bản năm 2007 [78], nghiên cứu về thủ tục tố tụng 13 nước điển hình trên thế giới là Argentina, Canada, Trung Quốc, Ai Cập, Anh và xứ Wales, Pháp, Đức, Israel, Italia, Mexico, Nga, Nam Phi, Mỹ, tuy có đề cập đến quyền của người bị hại trong tố tụng hình sự nhưng còn hạn chế. Công trình đề cập khá nhiều đến tư tố là “Criminal Prosecution and the Rationalization of Criminal Justice” (Những lý giải về khởi tố hình sự trong tư pháp) của William F. McDonald ở Học viện Tư pháp, Bộ tư pháp Mỹ [87], nghiên cứu về sự phát triển của hệ thống truy tố ở một số quốc gia, trong đó có tư tố, theo cách tiếp cận các kiểu tố tụng trong lịch sử. Công trình viết về người bị hại thường được nhắc đến là “Victims in Criminal Procedure” (nạn nhân trong tố tụng hình sự) của các tác giả Douglas E. Beloof , Paul G. Cassell, Steven J. Twist, NXB Carolina Academic Press xuất bản năm 2010 [80], nội dung đáng chú ý nhất mà các tác giả đưa ra là “mô hình thứ ba của tố tụng hình sự: mô hình tham gia của nạn nhân”. Ngoài ra còn có công trình “The victim in the criminal justice system” của Hiệp hội Luật sư Mỹ (American Bar Association) xuất bản năm 2006 [77]. Theo các công trình nghiên cứu trên thì vai trò của người bị hại (nạn nhân) trong tố tụng hình sự Mỹ không đáng kể, họ tham gia tố tụng 10 với tư cách như một nhân chứng. Tuy nhiên cũng có trường hợp nạn nhân không tìm cách khởi kiện, không hợp tác với cảnh sát trong việc khởi tố một vụ án, chẳng hạn trong trường hợp xâm phạm tài sản không đáng kể và được bồi thường thỏa đáng thì nạn nhân sẽ không ra làm chứng trước tòa và như vậy người phạm tội sẽ không bị xử lý. Tại Châu Á, TS. Ngũ Quang Hồng ở Đại học Dân tộc Quảng Tây, Trung Quốc có công trình “Tư tố trong tố tụng hình sự của Trung Quốc” [43]. Có thể nói đây là công trình đề cập tương đối cụ thể và toàn diện về thủ tục tư tố trong tố tụng hình sự của Trung Quốc, là một hình thức truy tố do người bị hại hoặc người đại diện hợp pháp tự truy tố bị cáo ra tòa, với những phân tích cụ thể về phạm vi vụ án tư tố, những vấn đề đưa ra tư tố và thủ tục xét xử vụ án tư tố của Trung Quốc. Tại Nhật bản, Giáo sư Toshihiro Kawaide ở Đại học Tokyo có công trình nghiên cứu “Victim’s participation in the criminal trial in Japan” (Sự tham gia của nạn nhân trong phiên toà hình sự tại Nhật Bản) [83]. Theo đó vai trò của người bị hại đã được tăng lên nhanh chóng từ nửa cuối những năm 1990 cho đến nay, đã mở rộng cơ hội tham gia của nạn nhân trong tố tụng hình sự. Tuy nạn nhân được tham gia phiên tòa và trình bày ý kiến nhưng nạn nhân hệ thống tư pháp Nhật bản không chấp nhận việc truy tố tư nhân, nên họ không thể tự mình khởi tố vụ án và cũng không có quyền buộc công tố viên phải khởi tố, truy tố. Nhìn chung, đề tài khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của người bị hại đã được các nhà khoa học trên thế giới quan tâm nghiên cứu ở những khía cạnh khác nhau, phần lớn đều đưa ra quan điểm mở rộng quyền của người bị hại trong tố tụng hình sự. Đây cũng là xu thế chung của quá trình cải cách luật tố tụng hình sự ở nhiều nước. |