Bộ giáo dục và ĐÀo tạo trưỜng đẠi học luật tp. HỒ chí minh

26 
Tác giả đồng tình với khái niệm được GS.TSKH Lê Cảm đưa ra, trong 
khái niệm này, ngoài các yếu tố thuộc về nội hàm của khởi tố vụ án hình sự 
nêu trên, còn bổ sung yếu tố rất quan trọng, đó là các cơ quan tư pháp hình sự 
phải “căn cứ vào các quy định của pháp luật tố tụng hình sự” khi tiến hành 
việc xác định có hay không các dấu hiệu của tội phạm. Yếu tố này rất quan 
trọng, vì hoạt động xác minh không tuân quy định của pháp luật tố tụng hình 
sự sẽ không có giá trị chứng minh và không được sử dụng làm chứng cứ. 
Từ nội hàm khái niệm khởi tố vụ án hình sự nêu trên, có thể rút ra 
những đặc điểm của khởi tố vụ án hình sự như sau:
- Thứ nhất, với tính chất là một giai đoạn độc lập và đầu tiên của tố tụng 
hình sự, giai đoạn khởi tố vụ án hình sự có chức năng thực hiện các nhiệm vụ 
cụ thể để xác định các tiền đề pháp luật về nội dung (dấu hiệu tội phạm) và 
tiền đề pháp luật về hình thức (quyết định khởi tố vụ án hình sự) của việc điều 
tra vụ án hình sự, cũng như các giai đoạn tố tụng hình sự tiếp theo.
Dấu hiệu tội phạm là tiền đề pháp luật về nội dung, được xác định trên 
cơ sở: tố giác của công dân; tin báo của cơ quan, tổ chức, tin báo trên các 
phương tiện thông tin đại chúng; CQĐT, VKS, Tòa án, Bộ đội biên phòng, 
Hải quan, Kiểm lâm, Cảnh sát biển và các cơ quan khác của CAND, QĐND 
được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện tội 
phạm; Người phạm tội tự thú. Sau khi tiếp nhận thông tin về tội phạm, cơ 
quan có thẩm quyền phải tiến hành kiểm tra, xác minh nguồn tin, tùy từng sự 
việc mà đề ra biện pháp kiểm tra, xác minh phù hợp. Qua kiểm tra, xác minh 
thông tin về tội phạm, xác định có dấu hiệu của tội phạm thì cơ quan có thẩm 
quyền khởi tố vụ án hình sự phải ra quyết định khởi tố; nếu không có dấu hiệu 
tội phạm thì ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự, đây là các văn kiện tố 

27 
tụng đặc trưng của giai đoạn khởi tố vụ án. Dấu hiệu tội phạm được xác định 
trong giai đoạn khởi tố vụ án hình sự là cơ sở, căn cứ để cơ quan có thẩm 
quyền tiến hành hoạt động điều tra, nói cách khác giai đoạn khởi tố vụ án hình 
sự đã xác định tiền đề pháp luật về nội dung của việc điều tra vụ án hình sự. 
Quyết định khởi tố vụ án hình sự là tiền đề pháp luật về hình thức (tố 
tụng) của giai đoạn điều tra, sau khi có quyết định khởi tố vụ án hình sự thì 
các hoạt động điều tra mới được tiến hành, trừ trường hợp đặc biệt cần ngăn 
chặn ngay tội phạm hoặc đảm bảo cho việc điều tra sau này được tiến hành 
thuận lợi thì một số hoạt động điều tra như bắt khẩn cấp, phạm tội quả tang, 
khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi… có thể thực hiện trước khi 
khởi tố vụ án. Quyết định khởi tố vụ án hình sự là văn bản pháp lý làm cơ sở 
để tiến hành một cách hợp pháp các hoạt động tiếp theo nhằm làm rõ vụ án 
hình sự và là cơ sở pháp lý trực tiếp của các quan hệ pháp luật tố tụng hình sự 
phát sinh liên quan đến việc giải quyết vụ án. Chính vì vậy, quyết định khởi tố 
vụ án hình sự phải tuân theo quy định chặt chẽ khi ban hành, trong đó phải ghi 
rõ thời gian (ngày, tháng, năm) để làm cơ sở cho các thời hạn tố tụng, vì ngày 
khởi tố vụ án hình sự là thời điểm bắt đầu để tính thời hạn điều tra vụ án. Sau 
khi ra quyết định khởi tố vụ án, hàng loạt các biện pháp tố tụng trong đó có cả 
những biện pháp cưỡng chế đối với người thực hiện tội phạm sẽ được áp dụng 
nên quyết định khởi tố phải ghi rõ các căn cứ khởi tố, điều khoản BLHS được 
áp dụng và họ tên, chức vụ người ra quyết định để nâng cao trách nhiệm cá 
nhân khi ra quyết định khởi tố vụ án. Với giá trị pháp lý và các quy định chặt 
chẽ trong việc ban hành quyết định khởi tố vụ án hình sự nên giai đoạn khởi tố 
kết thúc bằng việc ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đã xác định tiền đề 
pháp luật về hình thức của việc điều tra vụ án hình sự. 

28 

tải về 1.95 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: