Tính ngôn sứ của đời sống thánh hiến hôm nay Những nẻo đường mới, thách đố và cơ may, nguồn mạch của tính ngôn sứ

Chia sẻ của tôi được đặt vào bối cảnh những suy tư và tranh luận đang có. Thực sự đã có một suy tư nền tảng về ngôn sứ Kinh Thánh (Carlos Mesters). Cha Giuse Abella đã giới thiệu một số kinh nghiệm ngôn sứ trong đời sống thánh hiến hôm nay và nhiều cảm nhận, ý tưởng và kế hoạch đã được trao đổi dựa trên kinh nghiệm đó. Giờ đây, tôi ước muốn giới thiệu chủ đề “ngôn sứ trong đời sống thánh hiến hôm nay”, cố gắng phân định đâu là những nẻo đường mới mở ra trước mắt chúng ta, những thách đố hay cản trở, những cơ may cũng như nguồn mạch nuôi dưỡng đời sống thánh hiến.

Tôi sẽ chia nội dung trình bày thành 3 phần: phần I nói đến việc sử dụng ngôn ngữ mang tính ngôn sứ; phần II nói đến một số bằng chứng hay những nguyên tắc soi sáng; phần III sâu hơn, bàn về những đặc điểm ngôn sứ mà Chúa Thánh Thần đang hướng dẫn chúng ta vào lúc khởi đầu thế kỷ XXI này.
Phần I: Ngôn sứ trong ngôn ngữ của chúng ta.
Nói về “ngôn sứ” trong đời sống tu trì có thể gây hiểu lầm trong xã hội hôm nay; bởi lẽ một số đông người có ấn tượng với chuyện “tiên tri” trong đời sống thánh hiến và xem đó là điều sai lầm. Cách nói này không được chấp thuận đối với một phần các chức sắc trong Hội thánh, các thành viên của những phong trào trong Giáo hội, và ngay cả những người đời đang dấn thân trong đời sống Giáo hội cũng ghét từ ngữ đó. Và cả chúng ta nữa, các tu sĩ, cũng không dễ chấp nhận cách gọi như vậy. Chúng ta là những người thừa kế các truyền thống vĩ đại, nhưng chúng ta không cảm thấy “ngôn sứ” một cách tự nhiên. Tuy nhiên, chúng ta nhận thức rằng, trong số chúng ta vẫn có những con người ngôn sứ, hành động và sáng kiến mang tính ngôn sứ. Nhưng đó là những thực tại mong manh và chưa hoàn chỉnh. Thật không công bằng khi “vơ đũa cả nắm”.

Tuy nhiên, chúng ta cũng được mời gọi để khám phá trong những văn kiện chính thức của Giáo hội chiều kích ngôn sứ của đời sống thánh hiến được nhấn mạnh ra sao, và đặc tính “lội ngược dòng” của nó. Công đồng (CĐ) Vatican II khích lệ tính ngôn sứ bằng cách trình bày đời sống thánh hiến như một dấu chỉ có tính công bố, làm chứng, tiên báo và thể hiện trước. ¹

Tông huấn “Đời sống thánh hiến” là tài liệu của Giáo hội đã khai triển sâu rộng chiều kích ngôn sứ². Trong bất kỳ trường hợp nào, cần phải nhận thấy rằng ngôn sứ không bao giờ là độc quyền của đời sống thánh hiến, nhưng đó là cách thể hiện chiều kích ngôn sứ của toàn thể Hội thánh. Ý thức đó giúp tôi tái khẳng định cùng với Thần học gia vĩ đại J.R.M Tillard rằng đời sống thánh hiến “thăng hoa đôi cánh ngôn sứ của Hội thánh”.

Hội nghị cuối cùng về Đời sống thánh hiến dè dặt khi sử dụng từ “ngôn sứ” và “tính ngôn sứ”³. Tài liệu làm việc nhấn mạnh rằng: 1) nhờ hồng ân Chúa Thánh Thần và trở về với nguồn mạch, sức mạnh ngôn sứ của đoàn sủng và sự tươi mới vĩnh viễn của nó vẫn tồn tại ⁴; 2) sự liên đới kinh tế và thực hành lời khấn khó nghèo của Tin Mừng là một phần thiết yếu của chiều kích ngôn sứ của đời thánh hiến⁵; 3) dấn thân cho công lý, hòa bình và chăm sóc thế giới chính là lời ngôn sứ⁶; 4) sống độc thân giữa một xã hội đầy ham mê tình dục là một hành vi ngôn sứ⁷; 5) tình huynh đệ là một chứng tá ngôn sứ trong một xã hội bất công và chia lìa⁸. 6) niềm đam mê canh tân và ngôn sứ đưa người tu sĩ đảm nhận thái độ chống lại văn hóa phiếm thần. 7) chiều kích ngôn sứ, rất thiết yếu cho đời thánh hiến, phải được nuôi dưỡng và phát triển nơi nào có sự nghi nan và mất niềm tin vào Hội thánh⁹. Chủ đề Hội nghị “Say mê Thiên Chúa, say mê con người” là một cách diễn tả trọn hảo của hình thức đời sống tự định nghĩa mình là “say mê” (cảm xúc thánh thiêng), phù hợp với tính ngôn sứ trong chiều kích kép đôi: hướng về Thiên Chúa, Đức Giêsu Kitô và hướng về nhân loại.

Trong hướng nhìn đối lập này, các bạn thử khám phá xem đề tài này liên hệ ra sao với Hội nghị: “Đời sống thánh hiến có phải là ngôn sứ cho văn hóa hôm nay không?”. Hãy tập trung nhận định của bạn vào ngôn sứ văn hóa mà đời thánh hiến đem lại cho hôm nay, một thế giới ngày càng toàn cầu và liên văn hóa hơn mọi thời đã qua .

Chủ đề hội nhập văn hóa rất phổ biến trong những năm hậu Công đồng. Sự nhạy bén liên văn hóa của chúng ta cũng tiếp tục gia tăng. Chúng ta tự hỏi làm cách nào có thể công bố Tin Mừng trong bối cảnh của mỗi nền văn hóa và Tin Mừng hóa nền văn hóa đó. Chúng ta hãy bước xa hơn 1 chút nữa¹⁰. Vì thế, chúng ta phải tự chất vấn:

• 
  Đâu là những đặc tính chính yếu của nhiệm vụ ngôn sứ của đời thánh hiến trong những bối cảnh văn hóa khác nhau?
  
• 
  Hãy nhìn vào nền văn hóa toàn cầu tân tự do, cái gì đang tìm cách thống trị; đời sống thánh hiến có những lời và hành động ngôn sứ nào đề xuất cho thế giới?
  
• 
  Làm thế nào có thể phát huy tính khẩn trương của những nhân vị ngôn sứ và đoàn sủng trong những nền văn hóa khác nhau mà đời sống thánh hiến đang hiện diện?
  
• 
  Những nỗ lực đào luyện và quản trị nào cần phát huy để lời ngôn sứ trở nên sống động giữa chúng ta?
  

1. 
   Ngôn sứ về lòng hiếu khách: ôm ấp những khác biệt
   

Không có nhân đức hiếu khách, đời sống thánh hiến không thể trở thành tôi tớ của Giao ước giữa Thiên Chúa với trái đất và tất cả mọi dân tộc cư ngụ trên trái đất. Không có lòng hiếu khách, các cộng đoàn và nhân sự của chúng ta chỉ khép lại trên chính mình, trong nền văn hóa của mình, và họ sẽ bỏ qua những cơ hội tương tác với toàn thể vũ trụ. Ngược với lòng hiếu khách là sự hận thù, loại trừ khác biệt, bạo lực. Ngày nay trong thế giới của chúng ta, vẫn có bạo lực, va chạm giữa các nền văn minh, đối kháng mạnh mẽ phát xuất từ sự loại trừ những khác biệt. Loại trừ đang là tội cơ bản của những tiến trình toàn cầu hóa. Nhưng, ngay cả trong Giáo hội, sự hiềm khích vẫn có trước những gì khác biệt qua thái độ bất khoan dung, loại trừ và thiếu đối thoại.

Hiểu như thế thì lòng hiếu khách là một nhân đức nền tảng có trong tất cả đoàn sủng của chúng ta và đón nhận nơi mỗi người sắc thái riêng biệt. Những đoàn sủng chung này nói cho chúng ta biết về cách chúng ta đón tiếp lẫn nhau, đón tiếp người nghèo khổ, bị bỏ rơi, loại trừ, đón tiếp nạn nhân của bạo hành, đón tiếp những người thuộc văn hóa, tôn giáo, chủng tộc khác. Và với tính cách đoàn sủng, chúng ta được mời gọi gia tăng khả năng đón tiếp. Chân phước Mazzuconi đã yêu cầu các vị thừa sai: “Trong đức ái, hãy ôm lấy trọn cả trái đất và tất cả nhân loại… Một ngày nào đó, chúng ta sẽ gặp nhau trong một sự sống, một tình yêu, trong một niềm vui bất diệt”¹⁹.

Đời sống thánh hiến nỗ lực và tiếp tục nỗ lực trở thành không gian đón tiếp “người khác”; đối lại thái độ bảo thủ và khép kín. Đời thánh hiến ước muốn trở thành “nhà và trường dạy sự hiệp thông”, thành không gian đối thoại giữa các nền văn minh. Chúng ta cố gắng kiến tạo bầu khí để mọi thế hệ khác nhau, mọi nền văn hóa và chủng tộc khác nhau cùng sống và lớn lên. Chúng ta phải nghiêm túc đảm nhận việc đối thoại liên văn hóa, đại kết và liên tôn. Lòng hiếu khách hướng đến tha nhân làm cho chúng ta ngày càng thêm lòng xót thương, bớt hình thức và tăng chiều sâu. Vì thế, chúng ta tạo ra những không gian chính thức cho sứ mệnh được sẻ chia với người đời, thấm nhập văn hóa và những cộng đoàn ở giữa người nghèo. Một vài hình thức đời tu đã mở ra cho những khác biệt và đón tiếp trong cùng một hình ảnh của cộng đoàn.

Lòng hiếu khách “ad intra” (từ nội tâm) xây dựng các cộng đoàn thành trường dạy sự hiệp thông, nơi đó chúng ta học biết nghệ thuật rất khó của việc cùng chung sống với “người khác”, với “sự khác biệt”. Sự hiếu khách “ad extra” (thể hiện bên ngoài) tăng thêm nghị lực truyền giáo và can đảm dấn mình vào những môi trường nguy hiểm, ngay cả phải chịu tử đạo. Sự tham dự vào thái độ đón tiếp nồng hầu của Chúa Giêsu và tin tưởng vào Thần Khí của sự đón tiếp tạo nên dung mạo đích thực của đời thánh hiến ngày hôm nay.

Chúng ta ngày càng khám phá ra rằng chúng ta được mời gọi không chỉ “học biết sống với người khác”, rằng chúng ta phải đi từng bước khó khăn và trả giá để “mở lòng cho người khác”, nhưng trên hết chúng ta phải đón nhận người khác với cùng một thái độ hiếu khách mà chúng ta đã cảm nhận được Thiên Chúa đón nhận. Thiên Chúa của Thập giá là một dấu hiệu siêu vời của lòng hiếu khách hướng đến những người khác, đón nhận những khác biệt. Nơi Thập giá, tất cả chúng ta đều được đón nhận như nhau và được ôm vào lòng²⁰.

2. 
   Ngôn sứ về ý nghĩa đời sống
   

Chúng ta đang chạm đến một vấn đề hoàn toàn mang tính nội tâm. Không có sự siêu việt, nhân loại cứ khép lại trên chính mình. Chủ nghĩa “thế tục” không cảm thấy hòa hợp với Thiên Chúa, bởi vì họ lãng quên hay đã từ chối Ngài. Khi chúng ta không tiếp xúc với siêu việt, mọi sự trở nên tầm thường. Những lo toan của đời sống hàng ngày trở nên nặng nề.

Thế giới hiện đại đã xóa bỏ tính chất thánh thiêng của thế giới và sùng bái những thứ trần tục. Nền văn hóa toàn cầu ảnh hưởng đến mọi quốc gia trên trái đất và ngày càng gia tăng đặc tính phiếm thần. Có những người cho rằng khoa học là một “nền thần học” có thể giải thích mọi sự. Kinh tế được xem như là một tôn giáo mới có mặt ở khắp nơi; con người thờ tiền bạc. Vì thế, ngày nay, con người làm cho sự thoải mái và hạnh phúc xáo trộn. Những thiên chúa mới là những gì bất trung, phản bội; không đồng hành với con người; bỏ rơi nhân loại trong sự thất vọng, nhất là trước những khó khăn, bệnh tật và cái chết.

Mặc khải Kitô giáo đối nghịch với bất kỳ hình thức phiếm thần nào và là một đề xuất vĩ đại cho ý nghĩa siêu việt và nội tâm (thần học tạo dựng và nhập thể). Trong đời sống thánh hiến, chúng ta công bố rằng “các vị thần trên trái đất này không thỏa mãn cho chúng ta”. Chúng ta nổi lên chống lại thần tiền bạc, tình dục và quyền lực. Những lời tuyên hứa, tuyên khấn của chúng ta không mang nghĩa chối từ những giá trị của tạo dựng nhưng hơn thế, nó đưa ra một nẻo đường trổi vượt. Chúng ta nói không với hình thức phiếm thần, nhưng nói vâng cho sự hiệp thông với vũ trụ, thiên nhiên, với sự tĩnh lặng, với niềm vui sống, với sự tự do khỏi những nhu cầu quá mức do chủ nghĩa hưởng thụ tạo ra; chúng ta nói vâng với điều chính yếu; ôn lại những quyền ưu tiên của chúng ta. Chúng ta có điều cao cả là được đầu tư vào chính đời mình. Chúng ta chống lại những chuyện hoang đường, sự dễ dãi và nghịch lý của xã hội hiện đại. Qua lời nói và hành động phản đối, chúng ta trở nên ngôn sứ cho ý nghĩa đời sống. Nơi đâu có niềm hy vọng siêu nhiên, nơi đó có ý nghĩa. Đời sống chiêm niệm chiếu sáng chiều kích ngôn sứ này vì nó cho thấy ý nghĩa của một cái gì đó ở phía trước, thật mầu nhiệm.

3. Ngôn sứ về sự nghèo khó tự nguyện

Chủ nghĩa Tân tự do và chống tân tự do đồng ý với nhau trong một điều: họ làm cho kinh tế thành một tôn giáo mới, với nền phụng vụ, với các thánh, lời tiên tri, ngôn ngữ kết nạp và ngay cả những sứ điệp cứu thế của nó nữa. Thần tượng của nền kinh tế mới rất thô lỗ vì người giàu không cần đến người nghèo mới trở nên giàu có: sau khi đã bóc lột người nghèo, sự ô nhục nhất cũng sẽ đến, họ sẽ thôi không bị bóc lột nữa. Vì thế, có một nhận thức rằng sự nghèo đói sẽ không bao giờ vượt qua được trong những quốc gia phát triển. Nếu trước đây, người ta mong ước kinh tế sẽ giải phóng con người khỏi nghèo khổ, thì bây giờ chúng ta tự hỏi: Ai có thể giải thoát nhân loại khỏi kinh tế? Đường ranh giới phân cách tiền bạc được xem như cùng đích với tiền bạc được xem là phương tiện quá tinh vi. Nếu cho rằng tiền bạc sẽ giải phóng ta khỏi những lo toan hàng ngày, thì trái lại, nó lại là mối bận tâm lớn nhất của chúng ta một cách vô thức. Để có tiền, chúng ta phải trả giá, và điều đó làm chúng ta đau khổ.

Trong bối cảnh hiện nay, sự nghèo khó tự nguyện xuất hiện như một sự giải phóng, đối kháng với chủ nghĩa phiếm thần, như một sự tố cáo nỗi khổ của sự thịnh vượng. Chúng ta đã bàn đến chủ đề nghèo khó trong đời sống thánh hiến những năm hậu công đồng. Chúng ta đã khám phá những khía cạnh của nghèo khó Tin Mừng: chọn lựa người nghèo và bị bỏ rơi. Ngày nay, đời tu được mời gọi tố cáo “nỗi khổ của sự thịnh vượng”. Chúng ta làm được điều này bằng cách xác định những quyền ưu biệt của chúng ta: nếu chúng ta không muốn những gì chúng ta có sẽ sở hữu chúng ta, chúng ta phải giảm bớt chi tiêu, để không bị lệ thuộc. Như thế, chúng ta sẽ có thể tăng thêm khoảng không gian cho sự phục vụ truyền giáo, cho đời sống thiêng liêng, cho tương quan bằng hữu, yêu thương và bác ái.

Sự khó nghèo tự nguyện đòi hỏi chúng ta phải dứt bỏ những gì bảo đảm, sống một đời sống ít bị giới hạn hơn. Chúng ta từ chối tiện nghi để tự do hơn khỏi sự tích lũy của cải, tiền bạc, để vượt thắng nỗi khổ của sự chết.

Trong lãnh vực sứ mệnh, chúng ta cũng phải xóa bỏ sự lệ thuộc kinh tế, để nó chỉ trở thành phương tiện mà thôi. Viễn ảnh ngôn sứ đưa dẫn chúng ta tới những phương tiện mới của tính nhưng không, của niềm tin vào Đấng Quan Phòng, của sự hiện diện truyền giáo không đòi hỏi, của sự phục vụ vô vị lợi. Một số Anh em St.Gabriel ở Braxin đã diễn tả điều này cách khôn ngoan và chính trực: Một ngày nào đó mà Trung tâm này không cần đến sự quan phòng của Thiên Chúa nữa thì cũng không có lý do gì để các Anh em hiện diện ở đây.

4. Ngôn sứ về chủ nghĩa hiện thực

Không có hiện thực, đời sống chỉ toàn lo âu và chán nản. Không có hiện thực, những lý tưởng, ước mơ và tầm nhìn buông trôi khả năng biến đổi của nó và trở thành một sự phô trương chứ không có động lực.

Reinhold Nieburh đã nói về “Chủ nghĩa hiện thực Kitô giáo”²² trong vài năm qua và Ronald H. Stone từ cảm hứng đó đã đề xuất “ngôn sứ về chủ nghĩa hiện thực”²³, mà tôi cảm thấy rất phù hợp với người tu sĩ. Stone cho thấy đâu là những giới hạn của thái độ hòa bình trước một âm mưu khủng bố toàn cầu. Chúng ta có nên bỏ đi quân sự, cảnh sát và sức mạnh an ninh không? Tình thế tiến thoái lưỡng nan này bày ra trước mắt chúng ta: Tín thác tuyệt đối nơi Đấng Quan Phòng hay tin vào tiền bạc, của cải? Chỉ cần đức ái hay cần cả cơ chế? Chỉ cần cảm hứng hay cần phải làm việc và soạn thảo?

Đời sống cộng đoàn sẽ giới hạn bớt những khía cạnh đặc sủng và ngôn sứ mang màu sắc cá nhân. Sự khác biệt cần được hội nhập trong lời ngôn sứ chung. Vì thế, tính ngôn sứ của chúng ta có cường độ thấp, nhưng được thực hiện trong một phạm vi rất rộng lớn. Với chứng tá ngôn sứ này, thực tế chiếm ưu thế hơn trí tưởng tượng, thường ngày hơn biến cố lớn, bình thường hơn khác thường, thế kỷ hơn hiện tại. Một vài tác giả gọi đó là “ngôn sứ của đời sống hàng ngày”; một số Bề trên gọi là “ngôn sứ bằng phẳng”.

Mặc khải Kitô giáo dạy chúng ta biết rằng Nước Trời vừa là hiện tại vừa là tương lai, “đã có nhưng chưa đến”. Sứ vụ ngôn sứ chuyển động giữa cái “chưa” với cái “đã có”. Vì vậy, chúng ta đón nhận thực tại. Chúng ta hiểu biết, xót thương, nhưng đôi lúc cũng phải chống đối và có tính khải huyền. Viễn ảnh ngôn sứ và ngôn sứ thực tiễn là một thực tế đối lập và căng thẳng vĩnh viễn. Chúa Giêsu chịu cám dỗ 3 lần trong hoang địa chính là một gương mẫu của ngôn sứ thực tiễn. Chúa Giêsu khóc thương thành Giêrusalem cũng là một gương mẫu cho chúng ta về ngôn sứ khải huyền.

Cả hai hình thức ngôn sứ, thực tiễn và khải huyền, cùng tồn tại giữa 2 thế đối lập suốt dòng lịch sử. Trong lịch sử đời Chúa Giêsu, chúng ta thấy sự căng thẳng giữa thực tiễn và khải huyền²⁴. Như Chúa Giêsu, chúng ta từ bỏ giấc mơ bước vào một thiên niên kỷ mới với một giải pháp cho tất cả mọi vấn đề. Chúng ta ý thức rằng quyền tối thượng của Thiên Chúa và vị trí ưu việt của tình yêu thể hiện ngay giữa biết bao giới hạn và đấu tranh. Không có gì xác định cả. Vì chúng ta sống thực tế, ngôn sứ của chúng ta phải tính đến thập giá, với những giới hạn khi hoàn thành, nhưng luôn trung thành với Thiên Chúa.

Ngôn sứ thực tiễn được bao bọc trong sự khiêm tốn, nài xin và chuyển cầu, ngay cả trong nước mắt của người tội lỗi thốt lên: “Lạy Chúa, con không xứng đáng”, trong sự thiếu hiểu biết ngày giờ. Ngôn sứ thực tiễn thật khiêm hạ trước Thiên Chúa và cộng đồng nhân loại; nhưng phải nỗ lực để cổ võ nền công lý bảo vệ người nghèo và bị áp bức trên thế giới. Vì vậy, chúng ta là những người cưu mang “lời ngôn sứ cho kẻ bé mọn”, những người thấp bé và nhạy bén với những con người ngôn sứ theo cách thức này trong thời đại chúng ta.

5. Mối phúc ngôn sứ

Niềm ao ước hạnh phúc thì lớn hơn sự vui hưởng thực sự. Khi chỉ ao ước nhu vậy thì sự trì trệ, cản ngăn bỗng gây khó chịu và như một sự tra tấn. Sự trì trệ trong việc sở hữu được xem như một sự chống đối. Sự bất đồng gây tổn thương, bất mãn trước khó khăn. Bất kỳ điều gì không vui được xem là bất hạnh. Một người buồn chán trước những điều nhỏ, làm sao có thể đối diện với những bi kịch thực tế trong đời? Ngày nay, con người cảm thấy bất hạnh vì họ không hạnh phúc. Bối cảnh văn hóa này làm sao có thể giải thích về đau khổ, tội lỗi? Con người trải qua kinh nghiệm đó, nhưng lại không hiểu biết gì. Từ thái độ này dẫn đến nỗi sợ hãi bệnh tật, tai nạn, tuổi già và sự chết.

Rõ sàng nền văn hóa hiện tại cũng ảnh hưởng đến những người thánh hiến. Tuy nhiên, trong truyền thống khổ chế, chúng ta vẫn có những phương thế giúp vun trồng một chứng tá ngôn sứ lội ngược dòng văn hóa hiện tại. Chúng ta học biết nghệ thuật đối diện với sự nhục nhã mà không bị đè bẹp. Chúng ta biết không có một nghịch cảnh nào là một hình phạt, và cũng không có thể đạt được điều gì nếu không nỗ lực. Chúng ta cũng biết mình có thể sống với đau khổ và hành động để vượt qua. Thực tế là không phải điều gì cũng làm được, nhưng cũng không có nghĩa là không thể làm được gì.

Nhiều anh chị em chúng ta luôn thể hiện một gương mặt hạnh phúc và được chúc phúc, vì họ có niềm vui mà Đức Giêsu thông truyền cho các môn đệ của Ngài, có những mối phúc Ngài ban. Đời sống thánh hiến trở nên rất hấp dẫn khi giữ được niềm hy vọng, niềm vui và óc khôi hài giữa những hoàn cảnh đau thương của cá nhân lẫn thế giới, khi có thể duy trì một “sự thanh thản mãi mãi”.

Không khó để chúng ta nhận ra rằng chiều kích ngôn sứ này gián tiếp thể hiện qua ngôn sứ của nước mắt²⁶. Một lối sống khác mà đời thánh hiến đề nghị mang dáng dấp của cuộc hành trình Gethsemani, qua những tòa án chính trị hay tôn giáo, qua sự loại bỏ của công chúng, qua đường Thập giá và đồi Calvê. Cũng như Chúa Giêsu, chúng ta phải thương khóc những người bị hư mất và thương khóc trước thảm kịch của các nền văn hóa khép kín cửa lòng không đón nhận Thiên Chúa viếng thăm.

Mối phúc ngôn sứ tin rằng “phúc cho những ai than khóc” vì Thiên Chúa sẽ lau sạch nước mắt của họ. Vì vậy, dù cho xảy ra điều gì đi nữa, nước mắt có thể được biến đổi thành nụ cười. Cha Christian đã từng công bố: “Niềm vui nghịch lý và có mặt trong mọi sự”.

6. Sự khôn ngoan và viễn ảnh ngôn sứ

Chúng ta thấy ước muốn có những người nam nữ khôn ngoan có thể hướng dẫn nhân loại trong những giai đoạn hoang mang, chao đổi và biến đổi này ngày càng gia tăng. Chúng ta biết rõ những người khôn ngoan thì không phải xuất phát từ các đại học hay trung tâm tri thức. Khôn ngoan mang ý nghĩa khác.

Khôn ngoan là một hồng ân ban cho chúng ta nhận ra sự hiện diện năng động và đón nhận Thiên Chúa trong đời sống. Nhờ hồng ân khôn ngoan, Chúa Thánh Thần hợp nhất các hiểu biết, cảm xúc và những kinh nghiệm sống của chúng ta. Hồng ân khôn ngoan nối kết và hòa hợp 3 giai đoạn thời gian: quá khứ, hiện tại và tương lai. Ngôn sứ kinh thánh thường gắn liền với ơn khôn ngoan; được ban cho một số người để soi sáng và hướng dẫn nhân loại cũng như Giáo hội. Những người nhận được ơn này không chỉ có khả năng thông truyền những gì đang xảy ra, nhưng còn hiểu thấu mầu nhiệm của thực tế, được ban khả năng “mở cuốn sách và tháo ấn niêm phong”; họ dùng “bảy cặp mắt” của Thánh Thần để đọc thực tại và lịch sử nhân loại; những người nhạy bén với Thiên Chúa. Như thế, người khôn ngoan có nền tảng vững chắc và phục vụ như một sự nâng đỡ, hướng dẫn người. Ngôn sứ là người chỉ dẫn có khả năng nhìn thấy, cảm nếm và suy tư trên chính mình sự khôn ngoan của Thiên Chúa.

Khôn ngoan thì vượt lên văn hóa. Người khôn ngoan luôn trân trọng văn hóa, mở rộng cõi lòng trước những chân trời mới và đem lại cho nó sự vững bền. Khôn ngoan là trung gian tốt nhất cho việc đối thoại liên văn hóa và hợp tác giữa các nền văn minh. Vì thế, trong thời đại đầy biến chuyển này, thông tin tương tác và phụ thuộc lẫn nhau, khôn ngoan là một hồng ân vô giá.

Khôn ngoan ngôn sứ là một hồng ân cần thiết để vượt qua những cái nhìn bảo thủ, giáo điều, thái độ lên án trước những khác biệt. Hồng ân khôn ngoan cho ta khả năng nhận thấy những điều mới lạ mà nhìn thoáng qua sẽ chẳng có gì; khả năng khám phá sự sống mà bên ngoài chỉ thấy cái chết. Khôn ngoan là điềm tĩnh, nhìn xa và sáng tạo; thấy được những gì không thể thấy trước, những gì khó khăn trở thành dễ dàng; không sống nổi thì vẫn có sự sống. Chúa Giêsu là sự khôn ngoan của Thiên Chúa, Đấng đã công bố: “Hãy học cùng Ta… gánh của Ta êm ái và ách của Ta nhẹ nhàng”.

Khôn ngoan ngôn sứ tạo điều kiện hợp tác giữa các quốc gia, vượt thắng những tương quan bạo lực, kiến tạo một Giáo hội hiệp thông, xây dựng những nhịp cầu giữa những người xa lạ.

Khôn ngoan ngôn sứ là một hồng ân thiết yếu để đồng hành với hành trình tâm linh và trí tuệ của các tín hữu trong những tiến trình đào luyện ban đầu và trường kỳ.

Đời sống thánh hiến đã trải qua một hành trình lịch sử thật dài. Nó tựa như “một phụ nữ lớn tuổi” đã tích lũy nhiều sự khôn ngoan qua hàng thế kỷ. Nhờ Thánh Thần, sự khôn ngoan xưa cũ đang được trẻ trung hóa và thể hiện bằng những hình thức mới. Những giáo hội đặc thù không từ chối sự khôn ngoan này. Đời sống thánh hiến không bao giờ từ chối thể hiện sự khôn ngoan và lên tiếng trước những hình thức cai trị ngu xuẩn, các hình thức phụng vụ và hoạt động tông đồ vớ vẩn. Sự khôn ngoan làm cho đời thánh hiến không đóng lại trên những truyền thống khô cằn. Những phong trào mới có nhiều sự năng động, nhưng thường lại thiếu sự khôn ngoan. Những “trào lưu chính thống” của họ làm cho họ chỉ tập trung ở điều thứ yếu, như một cách để diễn tả căn tính của mình.

Chúng ta đang sống trong thời đại mà đời thánh hiến có thể nuôi dưỡng và thăng hoa đôi cánh ngôn sứ của Giáo hội, chính xác là trong lãnh vực khôn ngoan. Trong những Giáo hội cũ, đời sống thánh hiến cũng trưởng thành hơn, đây là cơ hội để thể hiện chức năng ngôn sứ, tạo không gian để chia sẻ và trao ban sự khôn ngoan được lãnh nhận với dân Chúa và với xã hội. Đây là thời điểm thích hợp để định hình những khuôn mẫu mới của tình mẫu tử - phụ tử thiêng liêng, như các Giám mục ở châu Á đã đề cập. Như vậy lời ngôn sứ sẽ được thực hiện: “các bậc bô lão sẽ trở thành ngôn sứ”. Đó chính là ngôn sứ của sự khôn ngoan.

Kết luận

Đó là lý do tại sao tôi tập trung vào 6 chiều kích của sứ vụ ngôn sứ đời thánh hiến trong lúc này, tóm lại bằng 6 từ: hiếu khách, ý nghĩa, nghèo khó, thực tiễn, mối phúc và sự khôn ngoan.