TÀi liệu cơ BẢn nưỚc cộng hòa yemen

VỤ THỊ TRƯỜNG CHÂU PHI, TÂY Á, NAM Á

- Vị trí: Nằm ở phía Tây Nam bán đảo Arập, Bắc giáp A-rập Xê-út, Đông giáp Ô-man, Nam giáp Ân Độ dương và  Tây giáp Hồng Hải

- Dân số: 23 triệu người (CIA-6/2008)

- Chủ tịch Quốc hội: Abdallah bin Hussein Al Ahmar (được bầu 1/8/2003).

- Ngoại trưởng: Tiến sĩ Abu Baker Al Qirbi (13/06/2006)

- Tiền tệ: Đồng Rial Yemen (YR), 1USD = 199,76 Rial (2008)

- Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam: 16/10/1963

II. Lịch sử

Yemen trước đây là một vương quốc thống nhất có tên là Vương quốc Sa-ba, có lịch sử và nền văn hoá lâu đời. Từ thế kỷ thứ 16 đến đầu thế kỷ 19, Yemen bị đế quốc Ốt-tô-man xâm lược và chiếm đóng.

Năm 1839, đế quốc Anh chiếm Aden và các vùng xung quanh, biến Nam Yemen thành thuộc địa của Anh. Từ đó Nam Yemen tách khỏi Vương quốc Yemen thống nhất. 

Năm 1923, Thổ nhĩ Kỳ rút quân khỏi Bắc Yemen, miền Bắc Yemen trở thành vương quốc độc lập theo chế độ bảo hoàng. Ngày 26/9/1962 chế độ bảo hoàng bị lật đổ sau cuộc đảo chính, nước Cộng hoà Arập Yemen được thành lập.

Ngày 29/11/1967, thực dân Anh rút khỏi Nam Yemen. Ngày 30/11 Nam Yemen tuyên bố độc lập và thành lập nước Cộng hoà Nhân dân Yemen sau đổi thành Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Yemen.

Ngày 22/5/1990, sau nhiều năm thương thuyết, Quốc hội 2 nước họp tại Aden và tuyên bố thống nhất 2 miền thành nước Cộng hoà Yemen với thủ đô là Sanaa.

Yemen theo thể chế Cộng hoà nghị viện, lấy Luật hồi giáo Shariyat làm cơ sở cho luật lệ hiện hành. Quốc hội 2 viện bao gồm Hội đồng Shura (111 ghế, do Tổng thống chỉ định), và Hạ viện (301 ghế, được bầu cử thông qua bỏ phiếu, nhiệm kỳ 6 năm).

Yemen thực hiện chính sách đa đảng. Ở Yemen hiện có trên 12 đảng, trong đó có các đảng chủ chốt: Đảng Đại hội nhân dân toàn quốc (miền Bắc), Đảng Cải cách Hồi giáo (miền Bắc), Đảng Baath xã hội A rập thống nhất, Đảng Nasser thống nhất, Đảng Xã hội Chủ nghĩa Yemen là đảng trước đây có khuynh hướng Mác-xít (ở miền Nam). 

Hiện nay Chính phủ Ye-men đang thực hiện chính sách cải cách chính trị, kinh tế, hoà giải và hoà hợp dân tộc.

Xét về thu nhập bình quân đầu người, Yemen là một trong những nước nghèo nhất so với các nước A-rập khác. Nền kinh tế Yemen dựa vào 3 nguồn chính là khai thác dầu lửa, sản xuất nông nghiệp và đánh cá. Dầu lửa có trữ lượng khoảng 3 tỷ thùng; sản xuất trung bình 320.600 thùng/ngày và tiêu thụ 135.400 thùng/ngày. Khí đốt trữ lượng 475,8 tỷ m3. Yêmen đang cố gắng đa dạng hóa nguồn lợi thu về, không chỉ riêng dầu. Vì vậy, năm 2006, Yemen đã bắt đầu một chương trình cải cách kinh tế chú trọng vào các ngành kinh tế phi dầu mỏ và đầu tư nước ngoài. Kết quả của chương trình này, Yemen đã thu về khoảng 5 tỷ USD từ các dự án phát triển. Bên cạnh đó, những năm gần đây Yemen đã có sự tiến bộ trong việc cải cách các chính sách nhằm khuyến khích đầu tư nước ngoài.

- Các ngành công nghiệp có một số nhà máy xi măng, dệt, diêm, xà phòng, thuốc lá và nước giải khát (ở miền Bắc), cá hộp và dệt, chế biến thực phẩm, hàng thủ công (ở miền Nam). 

- Yemen xuất khẩu dầu thô, cà phê, cá khô và cá muối; nhập khẩu lương thực, súc vật, máy móc và các thiết bị, hoá chất.

- Các bạn hàng chính: Ấn Độ, Thái lan, Hàn quốc, Trung quốc, Ma-lai-xi-a, Mỹ, Xinh-ga-po, A-rập Xê-út, Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất, Nga, Pháp.

- Cơ cấu kinh tế: Nông nghiệp 9,4%, Công nghiệp 52,4%, Dịch vụ 38,1%.

- Lực lượng lao động: 6,494 triệu người, tỷ lệ thất nghiệp chiếm 35% dân số.

- GDP:  27,56 tỷ đô la và xếp thứ 88 trên thế giới, trong đó nông nghiệp chiếm 9,4%, công nghiệp: 52,4%, cao hơn cả là các ngành dịch vụ chiếm 38,1%.

- GDP bình quân đầu người: 2.600 USD (2008)

- Tốc độ tăng trưởng: 3,2% (2008)

- Lạm phát: 18% (2008)

V. Đối ngoại

Yemen là thành viên của LHQ, Liên đoàn A-rập, Phong trào Không Liên kết, Tổ chức Hội nghị Hồi giáo (OIC), UNESCO, FAO, G-77, IAEA, ILO, IMF, WHO, UNIDO…và là Quan sát viên của các nước Hội đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC), Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Yemen theo đuổi chính sách đối ngoại Không Liên kết, ưu tiên phát triển quan hệ với các nước A-rập; ủng hộ mạnh mẽ cuộc đấu tranh của nhân dân Pa-les-tine. Tiếp tục duy trì quan hệ với các nước Đông Âu và các nước thuộc Liên Xô cũ. Tăng cường quan hệ với Mỹ, Nhật và Tây Âu nhằm tranh thủ vốn đầu tư và kỹ thuật.

B. QUAN HỆ VIỆT NAM – YEMEN
I. Quan hệ chính trị - ngoại giao

Việt Nam có quan hệ ngoại giao với với Bắc Yemen 16/10/1963, với Nam Yemen 27/07/1968. Sau khi Yemen thống nhất (1990), ta và Yemen lấy ngày 16/10/1963 là ngày thiết lập Quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Từ 4/1971 đến 4/1995, ta có Sứ quán thường trú tại Yemen.

Tháng 5/1990, bạn mở Đại sứ quán tại Hà nội nhưng do khó khăn kinh tế, năm 1993 bạn đóng cửa Sứ quán ở một số nước, trong đó có Sứ quán ở Hà Nội.

Hiện nay, Đại sứ ta tại A-rập Xê-út kiêm nhiệm Yemen.

Đại sứ Yemen tại Kuala Lumpur kiêm nhiệm Việt Nam.

Quan hệ Việt Nam - Yemen phát triển tốt. Trước đây, ta đã ký với Nam Yemen: Hiệp định hợp tác văn hoá và Hiệp định hợp tác kinh tế, thương mại và Khoa học kỹ thuật (7/1974), Hiệp định hợp tác giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Xã hội Chủ nghĩa Yemen (1/1979). Hai nước cũng đã trao đổi nhiều đoàn Đảng và Chính phủ kể cả ở cấp cao.

Sau khi Yemen thống nhất, ta và bạn đã ký: Hiệp đinh hợp tác Văn hoá, Kinh tế, Khoa học Kỹ thuật và Thương mại, Hợp đồng về Hợp tác chuyên gia y tế (năm 1991), Hiệp định Thương mại, Biên bản  hợp tác về giáo dục, đào tạo và Hiệp định thành lập Uỷ ban hỗn hợp (năm 1993), Thỏa thuận Hợp tác Y tế (3/1996).

Năm 1992, ta đã cử 50 chuyên gia y tế sang làm việc tại Yemen. Năm 1994 số chuyên gia này hết hạn hợp đồng. Hai bên đã ký gia hạn hợp đồng thêm 2 năm nữa, nhưng do khó khăn về thanh toán tiền lương với bạn nên chuyên gia ta đã rút dần hết về nước.

Năm 1994, Uỷ ban hỗn hợp về Hợp tác kinh tế, văn hoá, thương mại và khoa học kỹ thuật giữa hai nước đã được thành lập do hai Bộ trưởng Y tế làm đồng chủ tịch.

II. Quan hệ kinh tế - thương mại

Năm 2003, ta xuất khẩu sang Yemen trên 1,7 triệu USD, chủ yếu là gạo, hàng dệt may, hàng thủ công mỹ nghệ, hạt tiêu, sản phẩm hóa chất và một số mặt hàng khác.

Năm	Tổng kim ngạch XNK	Việt Nam XK sang Yemen	Việt Nam NK từ Yemen
2006	14,816	14,552	0,264
2007	15,217	14,180	1,036
2008	23,078	22,485	0,592