TỔ chức thưƠng mại thế giới I. Bối cảnh ra đời của Tổ chức Thương mại Thế giới (wto)

- Hiệp định về các Biện pháp Vệ sinh Dịch tễ (SPS)

- Hiệp định Dệt may (ATC)

- Hiệp định về Hàng rào Kỹ thuật Cản trở Thương mại (TBT)

- Hiệp định về các Biện pháp Đầu tư liên quan đến Thương mại (TRIMs) (Phụ lục V)

- Hiệp định Chống Phá giá (Anti-dumping)

- Hiệp định Trị giá Hải quan (ACV)

- Hiệp định về Giám định Hàng hoá trước khi xuống tầu (PSI)

- Hiệp định về Quy tắc Xuất xứ (Rules of Origin)

- Hiệp định về Giấy phép Nhập khẩu (Import Licensing)

- Hiệp định về Trợ cấp và các Biện pháp Đối kháng (SCM)

- Hiệp định về các Biện pháp Tự vệ (AoS)

• 
  + Mở cửa thị trường nông sản:
  
• 
  
  
• 
  - Thuế hoá các hàng rào phi thuế với nông sản. Mức thuế hoá dựa trên việc tính toán tác động bảo hộ của biện pháp phi thuế đó nhằm đưa ra mức thuế quan có tác động bảo hộ tương đương.
  
• 
  
  
• 
  - Các nước phát triển cam kết sẽ giảm thuế trung bình 36%, mức giảm tối thiểu với mỗi dòng thuế không ít hơn 15% và thực hiện trong 6 năm (1995-2000).
  
• 
  
  
• 
  - Các nước đang phát triển cam kết sẽ giảm thuế trung bình 24%, mức giảm tối thiểu với mỗi dòng thuế không ít hơn 10% và thực hiện trong 10 năm (1995-2004).
  
• 
  
  
• 
  Một vài nước có vấn đề an ninh lương thực đặc biệt nhạy cảm như Nhật, Hàn Quốc, Philippines và Israel được áp dụng ngoại lệ đặc biệt khi thuế hoá các biện pháp phi thuế và ngược lại họ có nghĩa vụ đẩy nhanh mức độ mở cửa thị trường cho hàng nhập khẩu. Ví dụ, mức mở cửa thị trường với Nhật được bắt đầu là 4% và có thể lên 8% vào năm 2000.
  
• 
  
  
• 
  - Các nước cũng cam kết giữ mức mở cửa thị trường tối thiểu không thấp hơn mức trung bình của thời kỳ 1986-90 và không đưa ra thêm hàng rào phi thuế.
  

Theo như thoả thuận, nông nghiệp sẽ là một trong những chủ đề chính được thảo luận tại vòng đàm phán Thiên niên kỷ, dự kiến bắt đầu vào năm 2000. Tuy nhiên, do quyền lợi quốc gia của mình, các nước thành viên muốn đề cập đến vấn đề này ở những góc độ khác nhau. Các nước đang phát triển muốn thảo luận về việc mở cửa thị trường hơn nữa, giảm trợ cấp xuất khẩu và hỗ trợ trong nước cho nông nghiệp. Hoa Kỳ cũng cần mở rộng thị trường xuất khẩu cho nông sản của mình nên muốn tập trung vào việc cắt giảm hỗ trợ của EU đối với nông nghiệp, và đặc biệt chú ý đến vấn đề xây dựng cơ sở pháp lý cho việc xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp là kết quả của công nghệ tiên tiến. Trong khi đó, EU và Nhật Bản cùng một số nước khác lại vẫn muốn giữ quyền trợ cấp, không muốn nhập khẩu sản phẩm công nghệ sinh học với lý do bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng. Do vậy, chắc chắn các nước sẽ còn phải thảo luận rất nhiều về vấn đề nông nghiệp trong vòng đàm phán tới.

• 
  - Đưa những sản phẩm vào chịu sự điều chỉnh của cơ chế thương mại đa biên và một khi những sản phẩm đó được nhất thể hoá (integrated) thì không được áp dụng hạn chế số lượng nữa.
  
• 
  
  
• 
  - Nới lỏng các hạn chế số lượng với các sản phẩm còn lại, từ hạn mức cơ sở được xác định (với mức tối thiểu quy định) và áp dụng cơ chế linh hoạt cho nước xuất khẩu sử dụng hạn chế đó. Nước áp dụng hạn ngạch cần thông báo rõ các tiêu thức trên. Trong thời gian chuyển tiếp, dần dần tự do hoá thương mại đưa những mặt hàng trước đây thuộc diện áp dụng hạn ngạch.
  

Hiệp định cũng cho phép trong thời kỳ chuyển tiếp được áp dụng những biện pháp tự vệ. Chỉ những thành viên đã tiến hành những chương trình “nhất thể hoá” được áp dụng những biện pháp này. Việc áp dụng chỉ có thể được tiến hành trên cơ sở đã thực hiện hai bước liên tiếp: (1) chứng minh được có sự tổn hại hay đe doạ gây tổn hại do nhập khẩu tăng lên đột ngột và (2) có mối liên hệ trực tiếp giữa sự tổn hại đó với sự tăng vọt số lượng nhập khẩu đó.

Bảng: Thực thi Hiệp định Dệt - May

Các TRIMS không phù hợp với nguyên tắc đãi ngộ quốc gia, tức là gây ra sự phân biệt đối xử giữa hàng trong nước và hàng nhập khẩu:

- yêu cầu các doanh nghiệp phải mua hoặc sử dụng các sản phẩm có xuất xứ trong nước hoặc từ một nguồn cung cấp trong nước, hoặc

- yêu cầu doanh nghiệp chỉ được mua hoặc sử dụng các sản phẩm nhập khẩu được giới hạn trong một tổng số tính theo số lượng hoặc giá trị sản phẩm nội địa mà doanh nghiệp này xuất khẩu.

Các TRIMS không phù hợp với điều XI - Hiệp định GATT về nghĩa vụ loại bỏ các biện pháp hạn chế định lượng đối với xuất, nhập khẩu:

- hạn chế việc doanh nghiệp nhập khẩu dưới hình thức hạn chế chung hoặc hạn chế trong một tổng số liên quan đến số lượng hoặc giá trị sản xuất trong nước mà doanh nghiệp đó xuất khẩu;

- hạn chế việc doanh nghiệp nhập khẩu bằng cách hạn chế khả năng tiếp cận đến nguồn ngoại hối liên quan đến nguồn thu ngoại hối của doanh nghiệp này;

- hạn chế việc doanh nghiệp xuất khẩu hoặc bán để xuất khẩu các sản phẩm cho dù được quy định dưới hình thức sản phẩm cụ thể hay dưới hình thức số lượng hoặc giá trị sản xuất trong nước của doanh nghiệp.

- Các phụ lục của GATS và các quyết định cấp Bộ trưởng

Phụ lục về Miễn trừ MFN

Phụ lục về Di chuyển của tự nhiên nhân của dịch vụ

Phụ lục về Dịch vụ Vận tải hàng không

Phụ lục về Dịch vụ tài chính

Phụ lục về Vận tải biển

Phụ lục về Viễn thông cơ bản

- Các cam kết của từng nước về các lĩnh vực dịch vụ cụ thể, về áp dụng MFN, NT và mở cửa thị trường trong các lĩnh vực đó.
Nội dung cơ bản của Hiệp định GATS

Hiệp định GATS bao gồm 29 điều khoản, quy định các quy tắc và nghĩa vụ cơ bản.

1. 
   - Cung cấp dịch vụ qua biên giới: Dịch vụ được cung cấp thông qua sự vận động của bản thân dịch vụ đó xuyên biên giới, tức là được cung cấp từ lãnh thổ nước này sang lãnh thổ nước khác (chỉ có dịch vụ di chuyển, không có sự di chuyển của người cung cấp dịch vụ) - ví dụ truyền hình tại chỗ một hoạt động văn hoá thể thao.
   

1. 
   - Tiêu dùng dịch vụ ở nước ngoài - ví dụ đi du lịch và tiêu thụ dịch vụ ở nước ngoài. Dịch vụ được cung cấp trong lãnh thổ của một nước thành viên cho người tiêu dùng dịch vụ của nước khác.
   

1. 
   - Hiện diện thương mại - tức là cung cấp dịch vụ qua việc thiết lập cơ sở thường trú hoặc công ty tại lãnh thổ một nước thành viên khác.
   

1. 
   - Hiện diện của tự nhiên nhân - tức là việc cung cấp dịch vụ được thực hiện bởi người cung cấp dịch vụ hoặc người làm công của nhà cung cấp dịch vụ (các kỹ thuật viên, nhân viên cung cấp dịch vụ) tại lãnh thổ của một nước khác.
   

1. 
   Trong bốn phương thức cung cấp dịch vụ kể trên, hiện diện thương mại được coi là phương thức được các thành viên quan tâm nhất và cũng có nhiều cam kết chi tiết nhất.
   

Nhìn chung, Hiệp định Thương mại Dịch vụ mới đạt được kết quả có mức độ về mở cửa thị trường; thành công nhất của GATS là đã mở rộng được diện điều chỉnh của hệ thống thương mại đa biên, đặc biệt là bao trùm cả những lĩnh vực như đầu tư trực tiếp của nước ngoài, trình độ chuyên môn, sự di chuyển của tự nhiên nhân và cung cấp dữ liệu qua biên giới. Những tiền đề đó đã hợp pháp hoá khuôn khổ pháp lý ban đầu chung cho các nước và là xuất phát điểm để các quốc gia tiếp tục đàm phán cụ thể hơn về những lĩnh vực đầy tiềm năng này qua các vòng đàm phán trong tương lai.

- Tự do hoá hơn nữa;

- Tăng cường lợi ích của các nước trên nguyên tác cùng có lợi;

- Tăng cường sự tham gia của các nước đang phát triển vào thương mại dịch vụ và xuất khẩu dịch vụ.

- Các quy định nội địa mang tính chất quốc gia của các nước;

- Các biện pháp tự vệ trong trường hợp khẩn cấp;

- Mua sắm của chính phủ...;

- Các trợ cấp ảnh hưởng đến thương mại.
Về các quy tắc, luật lệ, các nước sẽ tập trung vào các vấn đề sau:
- Tuân thủ quy tắc đẩy nhanh tự do hoá như đã nếu trong GATS;

- Công nhận và tiếp tục thức đẩy quá trình tự do hoá đạt được từ các cuộc đàm phán trước đây;

- Đàm phán trên cơ sở song phương, đa phương và nhiều bên;

- Cơ sở đàm phán dựa trên những cam kết của các nước thành viên đưa ra vào lúc kết thúc Vòng Uruguay;

- Tăng cường sự tham gia của các nước đang phát triển.
Về khung thời gian cho đàm phán, nhìn chung nhiều nước ủng hộ việc:
- Thông qua các kết quả đàm phán của các lĩnh vực dịch vụ cùng lức và trên cơ sở chấp nhận toàn bộ, trừ những trường hợp đàm phán về các biện pháp tự vệ khẩn cấp;

- Công việc của nhóm thực hiện đàm phán cần hoàn thành trước cuối năm 2000;

- Cần tiến hành xem xét lại quá trình đàm phán 2 năm sau khi bắt đầu;

- Thời hạn đưa ra yêu cầu ban đầu và bản chào các cam kết cụ thể là nửa đầu năm 2000;