Quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến thương mại

Cho tới trước Vòng đàm phán Uruguay, việc giải quyết tranh chấp giữa các nước ký kết GATT dựa vào hai cơ chế chủ yếu: (1) điều khoản XXII - Tham vấn và XXIII - Bảo vệ các Ưu đãi và Lợi ích - của Hiệp định GATT, (2) cơ chế giải quyết tranh chấp của mỗi hiệp định đa phương.

• 
  - Các nghị quyết đạt được không giải quyết được những tranh chấp phát sinh, thường dẫn đến việc các bên thương lượng hoà giải là chính;
  
• 
  - Hệ thống giải quyết tranh chấp không mang tính chất tự động, do vậy bên bị kiện có thể dễ dàng gây khó khăn để ngăn cản một nhóm chuyên trách (Ban Hội thẩm) tiến hành hoạt động của mình;
  
• 
  - Thời hạn tiến hành quy trình giải quyết tranh chấp quá dài;
  
• 
  - Hệ thống không có cơ chế bảo đảm cho các nghị quyết được thực hiện.
  

Những khiếm khuyết này làm giảm bớt hoặc mất đi những giá trị của tự do hoá thương mại mà hệ thống thương mại đa phương mang lại. Các nước tham gia GATT, trước hết là các nước đã vấp phải tranh chấp với đối tác có thế lực trong thương mại mạnh hơn mình, đã quan tâm nhiều đến việc cải thiện cơ chế giải quyết tranh chấp của hệ thống thương mại đa biên.

• 
  Vì vậy, trong Vòng đàm phán Uruguay, cơ chế giải quyết tranh chấp là một trong 15 nội dung lớn được đưa ra đàm phán. Vòng đàm phán Uruguay đã đạt được một thành công lớn là đưa ra được một cơ chế giải quyết tranh chấp hoàn chỉnh hơn, cho phép các mối quan hệ trong thương mại quốc tế được giải quyết một cách công bằng hơn, hạn chế rất nhiều những hành động đơn phương, độc đoán của những cường quốc thương mại, cho phép nhanh chóng tháo gỡ những bế tắc vốn thường xảy ra và khó giải quyết trước đây. Vì thế, hiệu quả của hệ thống thương mại đa biên thế giới được nâng cao hơn nhiều. Các nước đang phát triển, chậm phát triển và ngay cả những nước phát triển tương đối yếu hơn coi đây là một thắng lợi và một lợi ích chính có thể có được từ hệ thống đa biên.
  

Trước hết cần khẳng định là giải quyết tranh chấp trong khuôn khổ đa biên có đối tượng là tranh chấp về chính sách thương mại của các nước thành viên chứ không phải là tranh chấp phát sinh từ việc thực hiện hợp đồng thương mại.

Nếu giai đoạn nói trên không đi đến một giải pháp thoả đáng trong thời hạn cho phép (60 ngày), một nhóm công tác đặc biệt sẽ được lập ra (trừ khi Cơ quan chuyên trách về giải quyết tranh chấp nhất trí tuyên bố không chấp nhận việc này). Nhiệm vụ của nhóm là đánh giá thực tế sự việc và khả năng sử dụng các quy định của thoả thuận, đưa ra những đánh giá thích đáng để Cơ quan giải quyết tranh chấp có cơ sở khuyến nghị. Thông thường nhóm đặc trách có ba thành viên, trừ khi các bên liên quan đến tranh chấp đề nghị cần có năm thành viên. Các thành viên được lựa chọn trên cơ sở một danh sách các chuyên gia được Ban Thư ký WTO giới thiệu. Khi có nhiều tranh chấp về cùng một nội dung, có thể giao cho cùng một nhóm đặc nhiệm giải quyết. Nhóm có thẩm quyền chỉ định một nhóm tư vấn làm nhiệm vụ phân tích những vấn đề mang tính chất kỹ thuật hay khoa học.

- Báo cáo do Ban Thư ký soạn thảo dựa trên những thông tin có được và những thông tin do các thành viên có liên quan cung cấp.

Phiên II: ngày 3/12/1998

Phiên III: ngày 22/7/1999
Trong 3 phiên họp này, đoàn Việt Nam đã thực hiện việc minh bạch hoá một cách tổng thể, toàn diện và sâu sắc thực trạng hệ thống và diễn biến chính sách thương mại của Việt Nam về hàng hoá, dịch vụ, sở hữu trí tuệ. Việt Nam cũng đã đưa ra chương trình thể chế hoá pháp luật.
Tính đến tháng 2/2000, Việt Nam đã nhận được 1.376 câu hỏi và đã trả lời 1.216 câu hỏi. Các câu trả lời của Việt Nam được đánh giá là nghiêm túc, có chất lượng cao. Hiện nay, các Bộ Ngành đang tích cực hoàn chỉnh các câu còn lại.
Chúng ta cũng đã tiến hành xây dựng một số tài liệu quy định của WTO như:
- Bảng hiện trạng về hỗ trợ trong nước và trợ cấp xuất khẩu đối với nông sản (theo mẫu biểu WT/ACC/4);

- Bảng doanh nghiệp thương mại nhà nước (theo mẫu biểu G/STR/N/4);

- Bảng trợ cấp công nghiệp (theo mẫu biểuG/SCM/N).
Với tư cách quan sát viên, Việt Nam tham gia các Hội nghị Bộ trưởng WTO.

Hiện nay, Việt Nam đang tích cực chuẩn bị cho các phiên đàm phán sắp tới. Theo Ban Thư ký WTO, đã đến lúc Việt Nam, bên cạnh việc tiếp tục minh bạch hoá chính sách, đưa ra các bản chào mở cửa thị trường của mình, đặc biệt là các bản chào về thương mại hàng hoá mà nội dung chủ yếu là thuế và phi thuế.

Việt Nam cũng đang tích cực chuẩn bị cho đàm phán song phương với một số thành viên WTO có quan tâm, trước mắt có thể là với EU, Thuỵ Sĩ, Hoa Kỳ, Argentina, Hàn Quốc, Australia...

• 
  
  
• 
  3. Giải pháp trong tiến trình đàm phán gia nhập WTO
  

Một trong những giải pháp cơ bản mà Việt Nam cần thực hiện để xúc tiến tiến trình gia nhập WTO là nâng cao tính chủ động thông qua các biện pháp cơ cấu lại nền kinh tế, hệ thống lại hành lang pháp lý, điều chỉnh môi trường kinh doanh, đào tạo cán bộ. Vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật Thương mại, Luật Đầu tư sửa đổi, Luật thuế trị giá gia tăng và nhiều luật khác... Đó là những bước đi chủ động trong tiến trình này.

Chi tiết về chế Độ đãi ngộ tối huệ quốc

1. 
   1. Thuế quan và khoản thu thuộc bất kỳ loại nào nhằm vào hay có liên hệ tới nhập khẩu và xuất khẩu hoặc đánh vào các khoản chuyển khoản để thành toán hàng nhập xuất, nhập khẩu (I.1-điều I mục 1- Hiệp định GATT). Hàng nhập khẩu từ nước thành viên bất kỳ không phải chịu thuế và/hoặc khoản thu nêu trên cao hơn hàng nhập từ một nước thành viên khác
   

1. 
   2. Phương thức đánh thuế và thu các khoản nêu trên (I.1). Không được đánh thuế cụ thể với hàng từ một xuất xứ song lại đánh thuế phần trăm với hàng nhập từ xuất xứ khác,. hoặc thu thuế hay các khoản thu trên bằng ngoại tệ với hàng nhập từ xuất xứ này nhưng với hàng đó nhập từ xuất xứ khác thu bằng nội tệ...
   

1. 
   3. Luật lệ và các thủ tục liên quan tới xuất nhập khẩu (I.1). Không áp dụng những thủ tục khác (ví dụ yêu cầu chứng từ bổ sung với một loại hàng) mang tính chất phân biệt đối xử giữa hàng có xuất xứ từ các nước thành viên khác nhau.
   

1. 
   4. Thuế nội địa và mọi khoản thu nội địa thuộc bất cứ loại nào (I.1). Không thu phân biệt giữa hàng thuộc các xuất xứ khác nhau...
   

1. 
   5. Mọi luật (quốc gia hay địa phương), quy tắc, quy định có tác động đến bán hàng, chào bán, mua, vận tải, phân phối hay sử dụng hàng trên thị trường nội địa (I.1) (ví dụ quy định về nhãn hàng, bao bì, đóng gói, hạn chế về vận chuyển hay kênh tiêu thụ, hay bất kỳ một biện pháp áp dụng riêng nào khác)... phải được áp dụng không mang tính phân biệt đối xử giữa hàng thuộc các xuất xứ khác nhau.
   

1. 
   6. Các quy tắc định lượng nội địa điều chỉnh việc pha trộn, chế biến hay sử dụng tính theo khối lượng hay tỷ lệ(III.7). Ví dụ: quy định bắt buộc hay khuyến khích dùng một định lượng tối thiểu hàng nhập phải được áp dụng không mang tính phân biệt đối xử với hàng thuộc các xuất xứ khác nhau...
   

1. 
   7. Thời gian trình chiếu phim điện ảnh (VI.b)
   

1. 
   8. Đãi ngộ với hàng hoá quá cảnh (V.2 và V.6).
   

1. 
   9. Các yêu cầu áp dụng với nhãn xuất xứ hàng hoá (IX.1) ...
   

1. 
   10. áp dụng các hạn chế số lượng (XIII.1).
   

1. 
   11. Hoạt động mua bán trong kinh doanh xuất nhập khẩu của doanh nghiệp thương mại Nhà nước (XVII.1). (Doanh nghiệp thương mại Nhà nước là những doanh nghiệp được dành riêng một độc quyền hay một đặc quyền trong kinh doanh theo định nghĩa của WTO không đồng nghĩa với doanh nghiệp thuộc sở hữu Nhà nước không chịu sự điều chỉnh của WTO).
   

1. 
   Những ngoại lệ của Đãi ngộ Tối huệ quốc
   

1. 
   1. Các ưu đãi khu vực (I.2 -> 4)
   

1. 
   2. Điều khoản cho phép đãi ngộ đặc biệt và khác biệt dành cho các nước đang phát triển (quyết định của Các Bên Ký Kết- chữ Các Bên Ký Kết khi được viết hoa tất cả như vậy có nghĩa là hành động tập thể của tất cả các bên ký kết).
   

1. 
   3. Mua sắm của Chính phủ (XVII.2)
   

1. 
   4. Nhất thể hoá khu vực dưới hình thức liên minh thuế quan và khu vực mậu dịch tự do (XXIV. 4 ->10)
   

1. 
   5. Mậu dịch biên giới (XXIV.3)
   

1. 
   6. Các ngoại lệ chung mang (XX)
   

1. 
   7. Ngoại lệ vì lý do an ninh (XXI)
   

1. 
   8. Miễn trách không phải thi hành một nghĩa vụ của GATT
   
2. 
   9. Thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng (VI)
   

Nguyên tắc NT yêu cầu một nước phải đối xử bình đẳng và công bằng giữa hàng hoá nhập khẩu và hàng hoá tương tự sản xuất trong nước. Nguyên tắc này quy định rằng, bất kỳ một sản phẩm nhập khẩu nào, sau khi đã qua biên giới (đã trả xong thuế hải quan và các chi phí khác tại cửa khẩu) sẽ được hưởng sự đối xử không kém ưu đãi hơn sản phẩm tương tự sản xuất trong nước

1. 
   1. Các khoản thuế và khoản thu nội địa thuộc bất cứ loại nào;
   
2. 
   2. Luật, quy tắc hay yêu cầu tác động tới bán hàng, chào bán, mua hàng, vận tải, phân phối hay sử dụng sản phẩm trong nội địa (III.4);
   
3. 
   3. Những quy tắc định lượng trong nước yêu cầu có pha trộn, chế biến hay sử dụng sản phẩm tính theo khối lượng hay theo tỷ lệ(III.5).
   
4. 
   
   

1. 
   Những ngoại lệ của Đãi ngộ Quốc gia
   

1. 
   1. Mua sắm của Chính phủ (III.8). Tuy nhiên nếu một nước tham gia Hiệp định về mua sắm của Chính phủ thì đây không còn là ngoại lệ nữa;
   

1. 
   2. Thanh toán các khoản trợ cấp chỉ dành riêng cho các nhà sản xuất trong nước (III.8.b);
   

1. 
   3. Hạn ngạch về thời gian trình chiếu phim điện ảnh (III.10 và IV).
   
2. 
   
   
3. 
   
   
4. 
   
   
5. 
   
   
6. 
   
   
7. 
   
   
8. 
   
   
9. 
   
   
10. 
    
    
11. 
    
    
12. 
    
    
13. 
    
    
14. 
    
    
15. 
    
    
16. 
    
    
17. 
    
    
18. 
    
    
19. 
    
    
20. 
    
    

1. 
   
   
2. 
   những biện pháp đầu tư liên quan tới thương mại (TRIMs)
   
3. 
   
   
4. 
   * Hiệp định TRIMS chỉ áp dụng trong thương mại hàng hoá.
   
5. 
   * Trong 13 biện pháp các nước đang phát triển thường áp dụng, được liệt kê dưới đây thì 5 biện pháp đầu (từ 1-5) bị coi là vi phạm nguyên tắc Đãi ngộ quốc gia và Hạn chế về định lượng nên bị cấm áp dụng.