QUỐc hội khóa XIII kỳ HỌp thứ 10 BẢn tổng hợp thảo luận tại hội trưỜNG

Kính thưa Chủ tọa kỳ họp

Kính thưa Quốc hội

Qua nghiên cứu dự thảo luật, tôi xin đóng góp một số vấn đề sau đây.

Trước hết, tôi đồng tình với báo cáo giải trình tiếp thu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, đồng tình với một số ý kiến cúa các đại biểu phát biểu trước tôi, tôi xin đóng góp cụ thể vào hai điều của Điều 9 và Điều 44 của dự thảo luật, tôi đồng ý bổ sung thêm cơ quan kiểm ngư và cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Không đồng ý bổ sung cơ quan thuế, Ủy ban chứng khoán nhà nước được giao nhiệm vụ hoạt động điều tra ở Điều 9 của dự thảo luật. Tuy nhiên, tôi cũng đề nghị Ban soạn thảo cần lưu ý và rà soát lại nội dung Điều 9 theo hướng thu gọn các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra vì những lý do sau đây.

Thứ nhất, Nghị quyết 49 ngày 2/6/2005 của Bộ chính trị về chiến lược cải cách tư pháp theo hướng thu gọn đầu mối cơ quan điều tra.

Thứ hai, hoạt động điều tra là một hoạt động đăc thù đòi hỏi trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, có ảnh hưởng đến quyền con người, quyền công dân, quyền lợi ích hợp pháp của cá nhân và các tổ chức. Việc giao thẩm quyền điều tra cho các cơ quan mà không có nghiệp vụ điều tra để dẫn tới nguy cơ xâm phạm quyền con người, quyền công dân sẽ bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan sai người vô tội.

Thứ ba, về mặt tổ chức và biên chế nếu bổ sung thêm nhiều sẽ làm tăng thêm đồi mối cơ quan điều tra sẽ không thực hiện được đúng tinh thần Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị làm tăng biên chế, tăng mức đầu tư về cơ sở vật chất, hạ tầng, gây lãng phí nguồn lực cho xã hội.

Điều 44 của dự thảo luật, tôi đồng ý với quy định của dự thảo luật giao cho Công an xã, phường, thị trấn, Đồn công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận và chuyển giao tố giác và tin báo tội phạm kèm theo các tài liệu, chứng cứ, đồ vật có liên quan cho cơ quan điều tra có thẩm quyền. Giao cho Công an xã, phường, thị trấn, đồn công an khi thực hiện nhiệm vụ về đảm bảo trật tự an ninh, phát hiện bắt giữ, tiếp nhận người phạm tội quả tang thì lập biên bản bắt người phạm tội quả tang, bảo vệ hiện trường, bảo quản đồ vật, tài liệu có liên quan, dẫn giải người bị bắt tới cơ quan cấp trên trực tiếp hoặc báo ngay cho cơ quan điều tra có thẩm quyền. Trong thực tế khi xảy ra vi phạm pháp luật nhân dân thường đến lực lượng phụ trách an ninh trật tự xã để trình báo đầu tiên, do đó giao cho Công an xã, phường, thị trấn, Đồn công an các nhiệm vụ nêu trên là phù hợp với tinh thần thực tế và đảm bảo cho việc phát hiện xử lý tội phạm được nhanh chóng và kịp thời.

Ban soạn thảo cũng bỏ không quy định trong dự thảo công an phường, xã, thị trấn, đồn công an được thực hiện các nhiệm vụ vẽ sơ đồ, khám người là phù hợp. Bởi những lý do sau đây.

Thứ nhất, Bộ luật tố tụng hình sự không quy định nhiệm vụ, quyền hạn công an xã trong hoạt động điều tra tại Chương II, III, IV, và V của dự thảo. Không quy định về nhiệm vụ, quyền hạn tiến hành một số hoạt động điều tra.

Thứ hai, vẽ sơ đồ hiện trường, khám người là một hoạt động điều tra viên được quy định trong Bộ luật tố tụng hình sự. Một trình tự thủ tục chặt chẽ công an xã không có thể thực hiện được.

Thứ ba, công an xã là lực lượng bán chuyên trách. Trình độ và nghiệp vụ công an xã ở nhiều địa phương còn hạn chế, bất cập, chưa được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ chuyên môn về công tác điều tra. Tuy nhiên, trong Điều 44 của dự thảo luật quy định công an xã tiến hành một số hoạt động như lấy lời khai ban đầu, bảo quản tài liệu liên quan, lập biên bản bắt giữ người, bảo vệ hiện trường. Đây là một hoạt động trong tố tụng hình sự, nhưng lại không được quy định trong Bộ luật tố tụng hình sự. Được giao thêm một số hoạt động điều tra cho công an xã sẽ vượt quá khả năng của công an xã, dẫn tới làm sai lệch trong điều tra của vụ án hình sự, gây khó khăn cho công tác điều tra của cơ quan chuyên trách, xâm phạm quyền con người, quyền công dân, quyền lợi ích của các cá nhân tập thể theo Hiến pháp năm 2013 dẫn tới bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan sai của người vô tội. Do đó, tôi đề nghị Ban soạn thảo cần thiết kế lại nội dung trong các khoản của Điều 44 cho phù hợp để kịp thời đấu tranh phòng, chống tội phạm và đảm bảo quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân và tổ chức. Không bỏ lọt tội phạm và làm oan sai người vô tội. Ngoài những vấn đề trên, tôi đề nghị cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo quan tâm chỉnh lý dẫn chiếu các điều tương ứng của Bộ luật hình sự (sửa đổi) với luật này, để đảm bảo chặt chẽ các nội dung kỹ thuật luật pháp và đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật. Xin hết. Xin cảm ơn Quốc hội.
Hà Thị Lan - Bắc Giang

Kính thưa Quốc hội

Sau khi nghiên cứu dự thảo Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự, tôi xin đóng góp một số ý kiến cụ thể như sau:

Một, về một số cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra từ Điều 32 đến Điều 39. Với đề nghị bổ sung cơ quan cảnh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, nhằm hỗ trợ hoạt động điều tra của cơ quan điều tra chuyên trách đối với tội phạm có sử dụng công nghệ cao là cần thiết, nhằm đáp ứng yêu cầu về đấu tranh, xử lý đối với các loại tội phạm này. Nhất là trong bối cảnh tình hình tội phạm công nghệ cao ngày càng diễn biến phức tạp, tinh vi, khó lường và có tính chất xuyên quốc gia. Không tiếp tục giao cho cơ quan cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội tiến hành một số hoạt động điều tra.

Qua lấy ý kiến đóng góp vào dự thảo luật, đa số đại biểu đồng ý chỉ bổ sung cơ quan kiểm ngư là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra để đáp ứng tình hình thực tiễn do việc đánh bắt, khai thác thủy sản ở trên biển diễn biến phức tạp. Hơn nữa, với vai trò quan trọng trong việc tham gia giữ gìn an ninh trật tự, an toàn bảo vệ chủ quyền biển đảo, nhưng phạm vi hoạt động trên địa bàn quá rộng, đặc thù và phức tạp, các yếu tố ở nước ngoài và cũng nằm xa các khu vực trung tâm, gặp rất nhiều khó khăn trong việc phối hợp với cơ quan điều tra. Nên cơ quan này thành lập là cần thiết và được giao nhiệm vụ chủ động thực hiện một số hoạt động điều tra ban đầu, để kịp thời xử lý chuyển tới cơ quan điều tra chuyên trách.

Đối với cơ quan thuế, Ủy ban Chứng khoán, đề nghị không giao thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra cho cơ quan này, như đại biểu Đỗ Văn Đương đoàn thành phố Hồ Chí Minh đã phân tích, tôi xin không phân tích thêm.

Tiếp theo, việc mở rộng phạm vi điều tra một số tội danh như quy định trong dự thảo luật tại Điều 32 trong các đồn biên phòng ở vùng sâu, vùng xa. Vì trên thực tế, tại khu vực biên giới bộ đội biên phòng là lực lượng nòng cốt chuyên trách và chủ trì, phối hợp với lực lượng công an nhân dân và chính quyền địa phương để quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia, giữ gìn an ninh trật tư, an toàn xã hội ở biên giới. Đa số vụ án được khởi tố tiến hành một số hoạt động điều tra ban đầu và chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra đều do bộ đội biên phòng tiến hành và thực hiện đúng quy định của pháp luật. Do vậy, để đáp ứng yêu cầu cấp thiết về tính kịp thời, phù hợp với thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm tại những khu vực này thì cần thiết phải mở rộng phạm vi điều tra một số tội danh cho bộ đội biên phòng.

Hai, về tổ chức bộ máy của cơ quan cảnh sát điều tra tại Điều 18. Tôi cho rằng tội phạm về tham nhũng luôn có sự liên quan chặt chẽ với tội phạm về kinh tế và chức vụ, nên dẫn đến nhiều vụ có tranh chấp trong việc thẩm định, thẩm quyền điều tra. Để khắc phục hạn chế trong công tác phát hiện, xử lý tội phạm tham nhũng và những tranh chấp có thẩm quyền nêu trên, nâng cao hiệu quả đấu tranh, xử lý các tội phạm tham nhũng kinh tế và chức vụ thì việc hợp nhất Cục cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng với Cục cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ là cần thiết.

Việc thành lập Cục cảnh sát điều tra tội phạm về buôn lậu ở cấp bộ và Phòng cảnh sát điều tra tội phạm về buôn lậu ở cấp tỉnh cũng sẽ nhằm đáp ứng yêu cầu của công tác phòng ngừa, phát hiện đấu tranh có hiệu quả đối với loại tội phạm này và nhất là trong bối cảnh hiện nay thì loại tội phạm này không chỉ gia tăng trong phạm vi một quốc gia mà còn có tính chất xuyên quốc gia.

Ba, về điều tra đối với một số trường hợp phát hiện tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra của cơ quan khác tại Điều 21, Điều 28, Điều 30. Qua thảo luận tại kỳ họp trước chúng tôi thấy có 2 loại ý kiến về vấn đề này.

Loại ý kiến thứ nhất, nhất trí với quy định của dự thảo luật đối với trường hợp khi cơ quan điều tra tiến hành điều tra tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình mà phát hiện người phạm tội còn thực hiện tội phạm khác thì cơ quan điều tra đó cũng được khởi tố điều tra đối với tội phạm này, nhưng chỉ đối với những trường hợp không thể tách vụ án hoặc việc tách vụ án dẫn đến hoạt động điều tra không đảm bảo khách quan toàn diện và liên tục.

Loại ý kiến thứ hai, đề nghị không quy định nội dung trên trong dự thảo luật. Về vấn đề này theo tôi hoạt động điều tra cần bảo đảm phân công, phân cấp chuyên sâu, rành mạch, tránh chồng chéo và được kiểm soát một cách chặt chẽ. Do vậy, về nguyên tắc cơ quan điều tra tiến hành điều tra tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình mà phát hiện người phạm tội còn thực hiện tội phạm khác thì cơ quan điều tra đó chuyển giao tội phạm này cho cơ quan điều tra có thẩm quyền theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự. Tuy nhiên, trong trường hợp không thể tách vụ án hoặc việc tách vụ án dẫn đến hoạt động điều tra không bảo đảm khách quan toàn diện thì cũng cần thiết phải linh hoạt giao cho cơ quan đang tiến hành điều tra, tiếp tục điều tra và thông báo cho cơ quan điều tra có thẩm quyền biết và trong trường hợp này thì dự thảo luật cũng cần làm rõ mối quan hệ phối hợp trách nhiệm của các cơ quan này và trình tự thủ tục để xử lý, bảo đảm tính liên tục khả thi, tránh chồng chéo, mâu thuẫn trong quá trình giải quyết vụ án.

Bốn, về trách nhiệm của Công an xã, phường, thị trấn, Đồn công an tại Điều 44. Tôi đề nghị không nên quy định Công an xã, phường, thị trấn, Đồn công an, trạm công an vào luật này, bởi vì nhiệm vụ, quyền hạn của công an xã đang được thực hiện theo pháp lệnh, công an xã không được coi là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Trên thực tế thì điều tra hình sự là một việc hết sức khó khăn, quyết định đến tính đúng sai, chính xác của vụ án, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh mệnh chính trị của một con người. Nên ngay từ Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự năm 2004 cũng quy định chặt chẽ vấn đề này, theo đó chỉ cơ quan điều tra và các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra mới được tiến hành điều tra các vụ án hình sự. Người tiến hành điều tra phải là điều tra viên được bổ nhiệm theo quy định của pháp luật. Pháp lệnh cũng quy định về tiêu chuẩn và quy trình xem xét bổ nhiệm điều tra viên cũng hết sức ngặt nghèo. Do vậy, trong bối cảnh hiện nay, trình độ kỹ năng điều tra của công an cấp xã cũng còn hạn chế, chưa được đào tạo bài bản về chuyên môn, bồi dưỡng nghiệp chuyên môn thì việc giao cho cơ quan này thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra có thể dẫn đến sai lệch trong hoạt động điều tra, tình trạng bạo hành dùng nhục hình sẽ làm ảnh hưởng, xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người và gây khó khăn cho công tác điều tra.

Năm, về Điều tra viên và cán bộ điều tra tại Chương VII, tôi nhất trí với tiêu chuẩn để bổ nhiệm Điều tra viên đã trúng tuyển kỳ thi vào ngạch điều tra viên, quy định này phù hợp với tiến trình của cải cách tư pháp, đảm bảo trình độ, chất lượng và kỹ năng nghề nghiệp của các điều tra viên ngày càng được nâng cao tương xứng với các điều kiện bổ nhiệm các chức danh tư pháp khác như Thẩm phán và Kiểm sát viên. Đối với cán bộ điều tra tôi tán thành với dự thảo luật quy định về chức danh cán bộ điều tra về tuyển chọn, miễn nhiệm cấp, thu hồi giấy chứng nhận của cán bộ điều tra. Tôi xin hết, xin trân trọng cảm ơn Quốc hội.

Kính thưa chủ tọa,

Kính thưa Quốc hội,

Tôi thấy dự thảo lần này đã tiếp thu rất nhiều ý kiến của đại biểu và khá hoàn chỉnh, cơ bản tôi không thấy có vấn đề gì để xin ý kiến theo cách lấy phiếu. Nhưng tôi xin bổ sung một số điểm.

Thứ nhất, về tên tôi cũng băn khoăn, tôi cho rằng luật này nói nhiều về hoạt động mà tại sao mình lấy tên là tổ chức cho nên tôi nghĩ có thể nghi là tổ chức và hoạt động của cơ quan điều tra hình sự.

Về căn cứ, tôi đề nghị thêm căn cứ không chỉ Hiến pháp mà dưới Hiến pháp còn có Bộ luật tố tụng hình sự và các pháp luật có liên quan khác. Bởi vì, trong Bộ luật tố tụng hình sự nó là luật khung là luật trên và đồng thời nhiều điểm dẫn chiếu vào Bộ luật tố tụng hình sự.

Ba, nguyên tắc, tôi nhất trí các nguyên tắc đã nghi, thêm một nguyên tắc này "Bảo đảm mục đích của điều tra hình sự là tìm kiếm, xác minh và kết luận về sự thật của vụ án bằng những chứng cứ khách quan, khoa học và hợp pháp". Về nguyên tắc không làm oan cho người vô tội, tôi đề nghị sửa thế này "Không làm oan sai cho người bị điều tra", vì sao? không làm oan cho người vô tội có nghĩa là mình được làm oan cho người có tội à, bởi vì có những trường hợp các cơ quan điều tra nói thằng này nó ăn cắp, thằng này nghiện ma túy cho nên nhiều khi bức cung, nhục hình coi đó là một cớ để bỏ qua, cho nên theo tôi sửa lại là "Không làm oan sai cho người bị điều tra", tại sao có chữ "sai" vì có lúc không làm oan nhưng làm sai, làm sai đôi lúc cũng hệ trọng. Ví dụ, chuyện này đáng tội này lại xử tội kia, đáng 5 năm lại xử thành 8 năm, cho nên "sai" cũng nên đưa vào.

Điều 14, hành vi bị nghiêm cấm. Tôi đồng ý Khoản 3 là cản trở người bị bắt, người bị tạm giam thực hiện quyền tự bào chữa, bị can, nhưng thiếu người bị tạm giam. Ở đây chỉ nói người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bởi vì bị can có lúc không phải là người tạm giam, có lúc bị can được tại ngoại. Hai là cản trở, không phải cản trở những đương sự đó, tôi đề nghị "cản trở những người được yêu cầu bào chữa và người bào chữa". Ba là không chỉ cản trở mà tôi đề nghị là "cản trở hoặc gây khó khăn chậm trễ". Tóm lại, tôi đề nghị sửa "cản trở, hoặc gây khó khăn, chậm trễ cho người bị bắt, người bị tạm giữ, tạm giam, bị can, thực hiện về quyền tự bào chữa nhờ luật sư, người khác bào chữa, trợ giúp pháp lý, người được yêu cầu bào chữa và người bào chữa của những người đó", tôi đề nghị thêm như thế thì đầy đủ hơn.

Điều 40, phân công phối hợp ở Khoản 3. Trong này có nói là nếu chưa rõ thì cơ quan nào phát hiện tiến hành các biện pháp điều tra theo Bộ luật tố tụng hình sự và sau đó xác định thẩm quyền rồi bàn giao, không nói ý áp dụng biện pháp điều tra, nhưng đồng thời phải xúc tiến việc xin ý kiến cơ quan hoặc người có thẩm quyền xem thẩm quyền được xác định như thế nào. Anh không rõ về thẩm quyền, anh điều tra nhưng anh không đi xin, nhiều khi 3-5 tháng sau mới xác định được của người khác, anh lại chuyển cho người khác. Nên đồng thời với việc áp dụng biện pháp điều tra phải là việc xin ý kiến cơ quan hoặc người có thẩm quyền, ví dụ thủ trưởng của anh để xác định là trong trường hợp này là ai, hoặc là viện kiểm sát để xác định là ai, khi xác định được thì chuyển giao.

Điều 41, về ủy thác điều tra. Kinh nghiệm cho thấy rằng mấy vụ này chuyển qua, chuyển lại rất lâu. Trong này không nói đến thời hạn, nên tôi đề nghị thêm là "trong vòng 7 ngày, sau khi nhận được yêu cầu ủy thác, nếu như thấy không thể thực hiện được yêu cầu đó thì phải thông báo cho cơ quan ủy thác".

Điều 42, trong này có trách nhiệm của cơ quan trinh sát, cơ quan điều tra là phát hiện những sơ hở, thiếu xót trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội, tôi nghĩ đưa 2 nhiệm vụ này vào đây, đánh giá điều kiện phát sinh tội phạm đưa vào đây không phù hợp. Đây là nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị và của cơ quan tiến hành tố tụng, không chỉ của trinh sát với điều tra.

Điều 44 về công an xã. Tôi đề nghị nhận thức rõ là sở dĩ mình không giao, không phải vì công an xã không có người đủ trình độ, nhưng vì chức năng của công an xã là bảo vệ an ninh trật tự trên địa bàn là chính. Nhưng cũng giúp vào việc điều tra hình sự thì thiết kế như Điều 44 là đúng. Trong hệ thống các cơ quan điều tra hình sự đến công an huyện là phù hợp. Thiết kế thế này tôi thấy ổn, nhưng thêm điểm nên có trách nhiệm bảo vệ hiện vật và hiện trường.

Vừa rồi trong một số vụ án oan sai, cơ quan ập đến ngay, trong vòng 18 tiếng đồng hồ, nhưng sau này hiện trường không được bảo vệ, hiện vật mất, phải đổi bằng một số hiện vật đi mua ở ngoài thế vào. Do đó, nghĩa vụ bảo vệ hiện vật, hiện trường rất quan trọng.

Điều 54, Khoản 2 có điều cấm với điều tra viên không được tư vấn làm cho việc giải quyết vụ án, vụ việc không đúng pháp luật. Tôi đề nghị nói rõ không được tư vấn nói chung. Điều tra viên chỉ có thể giải thích, phổ biến pháp luật, không có tư vấn. Cho nên nói luôn không được tư vấn cho bị can, bị cáo. Điều 54, Khoản 4 đưa hồ sơ tài liệu ra khỏi cơ quan. Nói là "trừ khi để làm nhiệm vụ". Tôi đề nghị "không được đưa tài liệu hồ sơ ra khỏi cơ quan trái quy định". Nhiều khi đang làm nhiệm vụ nhưng lấy về là trái quy định cũng không được.

Tiếp các đương sự không chỉ ở ngoài nơi quy định, tôi đề nghị trong những trường hợp trái quy định, vào những lúc trái quy định đều không được. Như vậy chúng ta phải quy định khi nào được tiếp.

Điều 59 cán bộ điều tra. Ở đây cán bộ điều tra giúp điều tra viên là được. Điều đó có nghĩa là chỉ điều tra viên là người có nhiệm vụ và chịu trách nhiệm điều tra trước pháp luật. Tôi đồng ý như vậy, nhưng phải quy định thêm cán bộ điều tra không làm những việc chỉ thuộc về trách nhiệm và quyền hạn của điều tra viên. Thêm một ý tôi xin hỏi là nếu có mâu thuẫn giữa cán bộ điều tra và điều tra viên thì cán bộ điều tra nghe điều tra viên hay thủ trưởng cơ quan điều tra. Quy định rõ để điều tra viên không nói rằng "việc này là tại ông cán bộ điều tra chứ không phải tại tôi". Xác định Điều 59, tôi đề nghị cho rõ rằng việc điều tra chính là trách nhiệm, quyền hạn của điều tra viên và cán bộ điều tra chỉ giúp việc cho điều tra viên mà thôi. Xin cảm ơn Quốc hội

Kính thưa Quốc hội.

Cơ bản tôi đồng tình Báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự của Ủy ban thường vụ Quốc hội. Để góp phần hoàn thiện một số nội dung quy định trong luật, tôi xin tham gia một số ý kiến, một số đề nghị về chỉnh sửa, bổ sung một số nội dung vào các điều khoản cụ thể sau đây:

Thứ nhất, tại Khoản 2, Điều 17, chúng tôi đề nghị bổ sung thêm thẩm quyền của chức danh "Giám đốc công an tỉnh" vào đoạn cuối cùng của Khoản 2. Bởi vì trong thực tiễn hiện nay, ngoài các tội danh cơ quan an ninh điều tra theo quy định thì còn thực hiện điều tra một số tội phạm khác mà do Giám đốc công an tỉnh giao khi cần thiết, việc này là một thực tiễn khi có nhu cầu. Để đảm bảo quy định như thế này sẽ linh hoạt hơn, có tác dụng giải quyết nhanh một số vụ án khi cần thiết, chúng tôi đề nghị nghiên cứu thêm ý đó.

Thứ hai, tại Khoản 1, Điều 32, chúng tôi đề nghị thay cụm từ "trong khu vực biên giới trên đất liền, bờ biển, hải đảo" bằng cụm từ "trên địa bàn các xã, phường, thị trấn ở biên giới, bờ biển, hải đảo" để phù hợp với thông dụng mà chúng ta đang sử dụng trong các văn bản quy phạm pháp luật. Chỗ này chúng ta đang sử dụng thường nói ở tuyến biên giới, bờ biển, hải đảo thì nói đến xã, phường, thị trấn ở khu vực đó. Chúng tôi đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu để có sử dụng, không cần phải dùng những cụm từ khác. Đó là nội dung thứ hai.

Thứ ba, tại Khoản 2, Điều 32, có quy định về thẩm quyền khởi tố vụ án, khởi tố bị can của bộ đội biên phòng, tức là cơ quan điều tra của bộ đội biên phòng. Đối với các tội quy định tại Điều 153, Điều 54 của Bộ luật hình sự, trong đó có các tội liên quan đến ma túy. Chúng tôi đề nghị cơ quan dự thảo trình dự án là xem xét lại quy định này. Vì theo chúng tôi chưa phù hợp với quy định tại các Điều 7, Điều 87, 88, 89 và Khoản 2, Điều 90 của Luật hải quan mà Quốc hội mới thông qua năm 2014 và làm thế nào ở trên địa bàn này thì có các lực lượng điều tra của bộ đội biên phòng, của công an, của hải quan. Cho nên phải quy định cho chặt chẽ, phù hợp với các văn bản luật khác để hoạt động này có hiệu quả hơn.

Tại Điểm a, Khoản 1, Điều 33 chúng tôi đề nghị bổ sung cụm từ "tạm giữ người" và cụm từ "khám phương tiện vi phạm" cụ thể vào Điểm a, Khoản 1, Điều 33 được sửa lại như sau: "Đối với tội phạm ít nghiêm trọng trong trường hợp tội phạm phạm tội quả tang chứng cứ và lai lịch người phạm tội rõ ràng thì ra quyết định khởi tố vụ án hình sự". Lấy lời khai, tạm giữ người, thu giữ, tạm giữ và bảo quản vật chứng, tài liệu liên quan đến vụ án, khám người, khám nơi cấp giữ hàng hóa, khám phương tiện vi phạm trong khu vực kiểm soát của hải quan. Chúng tôi đề nghị quy định như vậy để cho phù hợp với nội dụng quy định tại Điều 90 của Luật hải quan mà Quốc hội mới thông qua năm 2014.

Thứ tư, tại Khoản 2, Điều 46 có quy định tiêu chuẩn chung của điều tra viên là có trình độ đại học an ninh, đại học cảnh sát, hoặc đại học luật trở lên. Chúng tôi thấy quy định như vậy chưa phù hợp với thực tiễn. Vì ngoài những người được đào tạo đại học cảnh sát, đại học an ninh thì các cơ quan công an vẫn tuyển dụng những người có trình độ đào tạo giỏi, tốt nghiệp tại các đại học khác, có đủ tiêu chuẩn và sau khi được bồi dưỡng các lớp nghiệp vụ điều tra để làm điều tra viên. Chúng tôi thấy không chỉ tuyển những người có bằng đại học luật, các đại học khác cũng sử dụng rất tốt trong ngành công an, nhất là trong các cơ quan điều tra về các lĩnh vực. Chúng tôi đề nghị xem xét để điều chỉnh quy định, làm thế nào thật hợp lý và thuận lợi trong tuyển dụng được những người làm điều tra viên có trình độ, có năng lực và có kinh nghiệm.

Thứ năm, Điều 47 quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm điều tra viên sơ cấp có các đối tượng sĩ quan công an nhân dân, sĩ quan quân đội nhân dân tại ngũ, cán bộ Viện kiểm sát nhân dân, chúng tôi thấy 3 nhóm đối tượng đó là đúng, nhưng còn có những đối tượng đang công tác tại các cơ quan điều tra mà chưa phải là điều tra viên. Ngay cả cơ quan điều tra của công an, của quân đội, của hải quan, của biên phòng, của kiểm lâm, sắp tới còn của kiểm ngư mà chưa được bổ nhiệm điều tra viên sơ cấp, nhưng những người này rất có kinh nghiệm trong công tác điều tra thì chúng ta cần quy định để bổ nhiệm những người này làm điều tra viên sơ cấp. Đó là những nguồn cán bộ cho các điều tra viên trung cấp và cao cấp sau này.

Về sĩ quan công an nhân dân, chúng tôi đề nghị quy định cho rõ. Đây không có chữ "tại ngũ", như vậy có nghĩa là sĩ quan công an nhân dân đã giải ngũ vẫn có quyền tuyển dụng lại trở lại. Xem lại quy định chỗ này có phù hợp, hợp lý không? Đây cũng là một việc rất quan trọng vì việc lựa chọn điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán là những việc hết sức quan trọng, đảm bảo tính khách quan, tính đúng đắn trong việc xử lý các vụ án, nhất là các vụ án về hình sự.

Điểm cuối cùng, tại Điều 51 quy định về nhiệm kỳ của điều tra viên, chúng tôi đề nghị xem xét lại chỉ quy định nhiệm ký bổ nhiệm chung cho cả trường hợp bổ nhiệm lần đầu và tái bổ nhiệm. Theo dự thảo tái bổ nhiệm với nhiệm kỳ 10 năm, chúng tôi cho quá dài, thực tiễn đã thấy như vậy, vì quá dài cho nên để hạn chế tác dụng thúc đẩy, đề cao trách nhiệm của điều tra viên trong việc tu dưỡng rèn luyện nâng cao năng lực của điều tra viên, đề nghị bổ nhiệm chung có cả nhiệm kỳ cả bổ nhiệm lần đầu và tái bổ nhiệm là 5 năm sẽ tốt hơn. Xin cảm ơn Quốc hội
Đỗ Kim Tuyến - TP Hà Nội

Kính thưa chủ tọa

Kính thưa Quốc hội

Tôi cơ bản đồng tình với báo cáo giải trình của Ủy ban thường vụ. Tôi xin có một số ý kiến cụ thể như sau: Những vấn đề chung, tôi đồng tình với đại biểu Tính phát biểu trước tôi. Tôi đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội cần rà soát lại các luật, điều chỉnh các hoạt động tố tụng hình sự và các luật có liên quan đảm bảo sự thống nhất, chặt chẽ tránh trùng lập, trùng rỗng có thể để sót lại các hành vi lẽ ra phải được quy định. Hiện nay trong các luật có liên quan đến hoạt động điều tra có những quy định chưa thống nhất, thậm chí Luật chuyên ngành lại quy định quá cụ thể về trình tự các hoạt động tố tụng như Luật bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ em phần về tố tụng liên quan đến trẻ em. Tại các Điều 67, 68, 69 quy định quá cụ thể về điều kiện và các hoạt động tố tụng lẽ ra phải được quy định trong luật tố tụng hình sự. Tương tự trong Luật hải quan, Luật hàng hải như hải quan đại biểu trước tôi phát biểu, Luật hàng hải quy định một số điều thiếu thống nhất có liên quan đến trách nhiệm của Tàu trưởng tôi sẽ phát biểu ở phần sau.

Về các vấn đề cụ thể:

Thứ nhất, về điều tra ngoài thẩm quyền tôi cho rằng việc quy định trong các Điều 21, 28, 30, 31 của dự thảo với các trường hợp khi cơ quan điều tra tiến hành điều tra tội phạm thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của mình phát hiện người phạm tội còn thực hiện hành vi phạm tội khác thì cơ quan điều tra được khởi tố điều tra đối với tội phạm này. Tôi thống nhất cao với quy định, đây là quy định nhằm đảm bảo cho hoạt động điều tra đáp ứng yêu cầu thực tiễn, trong thực tế các cơ quan điều tra khi tiến hành điều tra các vụ phạm tội với nhiều tội danh khác nhau, trong đó có các tôi danh không thuộc thẩm quyền cơ quan đang thụ lý để đảm bảo sự liên tục trong điều tra với sự liên tục này, việc điều tra chứng minh sẽ thuận lợi hơn khi tách vụ án, mặt khác sẽ tránh kéo dài hoạt động điều tra vì các thủ tục tách chuyển vụ án cũng mất thời gian, trách hậu quả pháp lý không mong muốn, nhất là trong xét xử vụ án nếu do chúng ta tách quá nhiều. Do đó, luật quy định cho phép các cơ quan điều tra ngoài thẩm quyền là hợp lý và đáp ứng yêu cầu chống tội phạm và cũng chỉ trong một số phạm vi nhất định.

Thứ hai, về mô hình cơ quan điều tra, tôi đồng tình với việc bổ sung Cục cảnh sát chống tội phạm buôn lậu, cơ quan cảnh sát điều tra. Nhiều đại biểu trước tôi đã phát biểu trước tình hình hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại ngày càng phức tạp, để đáp ứng yêu cầu chống tội phạm thì lực lượng cảnh sát chống buôn lậu đã được thành lập và đi vào hoạt động với nhiệm vụ tiến hành các cơ quan hoạt động trinh sát, điều tra, bắt giữ, xử lý tội phạm, tuy mới hoạt động nhưng lực lượng này cũng đã đạt được những kết quả rất tốt, góp phần ngăn chặn sự gia tăng của tội phạm để tăng cường hiệu lực, hiệu quả và đảm bảo đủ quyền năng pháp lý trong hoạt động điều tra, xử lý tội phạm. Cần phải khẳng định rõ vai trò, vị trí, nhiệm vụ của cơ quan này trong tổ chức cơ quan điều tra.

Thứ ba, về thẩm quyền điều tra ban đầu của cơ quan cấp xã, nhiều đại biểu trước tôi đã phát biểu, tôi cho rằng dự thảo luật đã đưa vào chế định này nhằm tháo gỡ những khó khăn thực tế về yêu cầu điều tra xử lý tội phạm phát sinh trong thực tiễn. Theo thống kê khoảng 60 đến 65% các vụ phạm tội bị bắt quả tang và công an cấp xã là nơi đầu tiên tiếp nhận và xử lý các vụ việc này từ đầu, từ khâu lấy lời khai người bị hại, nhân chứng, thu thập vật chứng, bảo vệ hiện trường, thậm chí tham gia bắt giữ người có tội. Trong một số trường hợp do yêu cầu phải truy bắt ngay tội phạm để chống tiêu hủy chứng cứ, tất cả các hoạt động xử lý như thế này thì tôi cho rằng nếu để cơ quan điều tra cấp trên đến thì mất thời gian tính. Vì vậy, cho nên chúng tôi việc giao cho công an cấp xã được thực hiện một số hoạt động điều tra ban đầu và chỉ giới hạn một số hoạt động cần thiết ngay khi tội phạm xảy ra và sau đó chuyển giao ngay cho cơ quan điều tra cấp có thẩm quyền. Hiện nay Bộ công an đã đặc biệt quan tâm bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho lực lượng công an xã, trong đó năng lực để đảm bảo thực hiện tốt hoạt động này.

Thứ tư, về thẩm quyền của bộ đội biên phòng, cảnh sát biển, kiểm lâm, kiểm ngư. Dự thảo chỉ quy định cho cơ quan này có thẩm quyền điều tra đối với một số tội danh nhất định, biên phòng Chương XI và 19 tội, cảnh sát biển cũng tương tự, hải quan chỉ điều tra với 2 tội, kiểm lâm chỉ điều tra với 5 tội. Quy định như vậy đúng, nhưng tôi nghĩ chưa đủ, tôi đề nghị cần bổ sung thêm một chế định, đó là giao cho cơ quan này thực hiện các hoạt động điều tra ban đầu đối với tất cả các loại tội phạm xảy ra trên địa bàn, lĩnh vực của mình. Khi phát hiện các vụ việc phạm tội rõ ràng thì có trách nhiệm tiến hành các hoạt động điều tra ban đầu, bắt giữ người phạm tội, bảo vệ hiện trường, thu giữ vật chứng và chuyển giao ngay cho cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Thực tế cho thấy nếu trên biển đảo, biên giới, trên tàu thuyền, ngoài biển khơi khi xảy ra các vụ phạm tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, khi phát hiện tội phạm cần phải thực hiện ngay các hoạt động điều tra ban đầu, nhằm ngăn chặn đối tượng phạm tội tiêu hủy chứng cứ bỏ trốn, trong trường hợp này thì phải giao cho cơ quan này thực hiện những hoạt động điều tra ban đầu và sau đó mới chuyển giao cho cơ quan điều tra có thẩm quyền, như vậy mới phù hợp. Đề nghị cần bổ sung thêm thẩm quyền điều tra các tội phạm về ma túy cho lực lượng chống tội phạm của hải quan, hiện nay chỉ có hai điều 153, 154 chủ yếu chống luôn lậu, trong khi đó lực lượng hải quan đang thực hiện nhiệm vụ chống tội phạm ma túy hiệu quả rất cao, cho nên tôi đề nghị cần bổ sung thêm. Bên cạnh đó, chúng tôi đề nghị xem lại về thẩm quyền của lực lượng kiểm lâm để đảm bảo việc kiểm lâm cũng tham gia vào các hoạt động chống tội phạm khác.

Thứ năm, một vấn đề cần phải làm rõ và bổ sung, đó là thẩm quyền của thuyền trưởng, tàu trưởng được quy định trong Khoản 3, Điều 97 của Luật điều tra hình sự quy định "Thuyền trưởng, tàu trưởng đã áp dụng các biện pháp ngăn chặn khẩn cấp đối với vụ phạm tội khi tàu bay, tàu biển đã rời cảng", trong Luật hàng hải tại Điều 117 quy định chi tiết trách nhiệm của thuyền trưởng khi thực hiện các biện pháp ngăn chặn nhưng lại không thống nhất với quy định trong Luật tố tụng hình sự, cụ thể theo Khoản 4, Điều 97 Luật tố tụng chỉ quy định "Trưởng tàu thủy và tàu bay bắt giữ người, chuyển giao người và tài liệu khi cập cảng sân bay đầu tiên tại Việt Nam", Điều 117 Luật hàng hải quy định "Trách nhiệm của thuyền trưởng bắt giữ, thu thập tài liệu và chuyển giao người có thẩm quyền tại cảng đầu tiên tại Việt Nam hoặc giao cho tàu công vụ của lực lượng vũ trang trên biển hoặc thông báo cho cơ quan lãnh sự Việt Nam nơi gần nhất và làm theo chỉ thị của cơ quan lãnh sự". Trong điều này còn quy định được tạm giữ người tại phòng riêng đối với tàu trưởng. Trong Luật hàng không không quy định cho trưởng tàu thực hiện thẩm quyền này và trong Luật tổ chức cơ quan điều tra cũng chưa quy định cụ thể nào về địa vị pháp lý và thẩm quyền của các cá nhân này, cũng như trình tự thủ tục áp dụng biện pháp ngăn chặn và các hoạt động điều tra ban đầu khác để đảm bảo áp dụng thống nhất, chặt chẽ. Do đó, tôi đề nghị cần xem xét, bổ sung cho chặt chẽ.

Thứ sáu, về quy định nhiệm vụ của cơ quan hoạt động điều ra, một số cơ quan được giao một số hoạt động điều tra ban đầu được kết thúc chuyển kiểm sát truy tố các vụ án đơn giản, rõ ràng, nhưng trong các luật không quy định, xác định vị trí của người thực hiện hoạt động này là điều tra viên, cán bộ điều tra và cơ chế bổ nhiệm quản lý sử dụng các cơ quan này như cơ quan hải quan và kiểm lâm. Vì vậy, tôi đề nghị cần bổ sung để phù hợp với thực tiễn.

Trên đây là ý kiến phát biểu của tôi. Xin hết, xin cảm ơn Quốc hội.