Phần hai: VĂn học thiếu nhi chương 1 khái quát về VĂn học thiếu nhi việt nam
tải về 1.93 Mb. Chế độ xem pdf
|
- Điều hướng trang này:
- 2.1.5.2. Nội dung, ý nghĩa của truyện cười
| 2.1.5.1. Khái niệm
Truyện cười là một thể loại tự sự dân gian dùng tiếng cười làm phương tiện chủ yếu để thực hiện chức năng phê phán, châm biếm, đả kích và mua vui giải trí. Với thể loại này, yếu tố gây cười là phương tiện thiết thân, góp phần phản ánh hiện thực và thái độ của nhân dân lao động với hiện thực đời sống. Nếu căn cứ vào nội dung, có thể chia truyện cười thành hai loại: truyện khôi hài và truyện trào phúng. Với truyện khôi hài, tiếng cười chỉ dừng lại ở mục đích giải trí, mua vui và giáo dục nhẹ nhàng. Còn truyện trào phúng thì sử dụng yếu tố hài hước để châm biếm, phê phán những thói xấu trong xã hội. Nếu phân loại truyện cười dựa trên tiêu chí hình thức, chúng ta lại có hai hình thức: truyện cười kết chuỗi (những truyện tập hợp các mẩu chuyện xoay quanh một nhân vật) và truyện cười không kết chuỗi (những câu chuyện độc lập về cốt truyện, nhân vật, xung đột…). Nếu như nhân vật trong truyện cười không kết chuỗi có tính phiếm chỉ về tên gọi thì ngược lại, trong truyện cười kết chuỗi nhân vật được định danh rõ ràng. 2.1.5.2. Nội dung, ý nghĩa của truyện cười a. Truyện cười là vũ khí đấu tranh của quần chúng nhân dân: Ra đời và phát triển khi xã hội phong kiến Việt Nam rơi vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng, truyện cười – một hình thức đặc biệt của sự phủ nhận, phê phán đã có tiền đề thuận lợi để tồn tại. Khi giai cấp thống trị phơi bày đầy rẫy những mặt xấu, truyện cười đã chĩa mũi nhọn vào chúng, phê phán những cái lố bịch mà chúng tạo nên. Đối tượng mà truyện cười dân gian hướng đến đả kích khá rộng rãi, từ vua chúa đến những tên nhà giàu, quan lại, hào lí, thầy cúng, thầy bói, nhà sư… Ghécxen, nhà dân chủ cách mạng Nga khẳng định: “Cái cười là một trong những vũ khí mạnh nhất chống lại tất cả những gì lỗi thời mà còn bám lấy như một tàn dư to lớn ngăn cản cuộc sống tươi mới phát triển và đe dọa những người yếu ớt”. Đúng với tinh thần đó, truyện cười Việt Nam đã làm rất tốt nhiệm vụ phản phong, vạch trần cái mục ruỗng của chế độ. Các tác phẩm thuộc hình thức truyện cười kết chuỗi như truyện Trạng Lợn, Trạng Quỳnh, Xiển Bột… đã thực hiện triệt để điều này. Đằng sau mỗi câu chuyện, chúng ta thấy rõ sức mạnh, thái độ đấu tranh dứt khoát và bền bĩ của quần chúng nhân dân. Với nội dung này, “truyện cười không phải là loại truyện được đặt ra để giải trí đơn thuần, càng không phải những viên thuốc an thần khiến con người có khổ, có thù quên hết thù, hết khổ”. Đằng sau tiếng cười là những suy nghĩ hết sức nghiêm túc, có ý nghĩa xã hội sâu sắc. Không cần dùng lí luận đao to búa lớn, chỉ bằng những tiếng cười đủ cung bậc, truyện cười chứng minh rằng chế độ phong kiến đang trên đà tan rã không thể cứu vãn, chế độ đó đáng bị lịch sử lên án” ( 3 ). b. Truyện cười phê phán thói hư tật xấu của con người: 3 Phạm Thu Yến (chủ biên), Sđd, tr.107 137 Hướng đến những nhược điểm thông thường và rất phổ biến của con người cũng là một lối đi của truyện cười. Với mục đích giáo dục nhẹ nhàng, truyện đã dùng tiếng cười để chỉ những khiếm khuyết của con người về nhận thức, về tính cách, phẩm chất… Khoe khoang, khoác lác, tham ăn tục uống, hà tiện, lười nhác, sợ vợ… những thói tật đó không xấu quá mức nhưng sẽ là vật cản của con người trong quá trình sống và sinh hoạt. Với cái nhìn vừa độ lượng vừa nghiêm khắc, các tác giả dân gian đã đề cập đến những nhược điểm ấy trong rất nhiều tác phẩm như: Lợn cưới áo mới, Con rắn vuông, May không đi giày, Há miệng chờ sung, Nếu phải tay tao… Khi tiếng cười giòn giã vang lên cũng là lúc một thói tật lộ diện. Trong trường hợp này, tiếng cười có tác dụng uốn nắn con người, hướng con người dần đến sự hoàn thiện. Tác giả dân gian đứng trên quan điểm đạo đức và lý tưởng thẩm mĩ tốt đẹp của dân tộc để phủ định cái xấu. Tiếng cười sảng khoái, không ác ý vang lên trong mỗi câu chuyện sẽ là sự nhắc nhở đầy thiện chí giúp con người tự nhận thức và điều chỉnh hành vi của mình một cách kịp thời. tải về 1.93 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|