Bảng 3.15. Tỷ lệ mỡ sữa và protein sữa chu kỳ đầu đàn chị em gái của từng bò đực giống Holstein Friesian (%)

Bảng 3.16. Giá trị giống ước tính về tiềm năng sữa của bò đực Holstein Friesian thông qua sản lượng sữa đàn chị em gái

Theo quan điểm di truyền học, bò đực giống có giá trị giống về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa của chị em gái càng cao thì càng tốt. Giả sử rằng, giá trị giống về sản lượng sữa của bò mẹ = 0 kg sữa/chu kỳ, thì đàn con gái của những bò đực giống này sẽ được nhận 25% số gen cao sản đã được chọn lọc thông qua giá trị giống về tiềm năng sữa của các cá thể bò bố này, vì giá trị giống về tiềm năng sữa được tính từ sản lượng sữa chị em gái cùng cha khác mẹ, chỉ đảm bảo 50% khả năng di truyền từ bố cho đực giống và cho chị em gái. Vì vậy, đến con gái chỉ nhận 50% nguồn gen này của bò đực giống nên thực chất chỉ có thể 25% nguồn gen từ bố của bò đực giống mà đã được xác dịnh giá trị giống về tiềm năng sữa này.

Như vậy, đánh giá bò đực giống thông qua giá trị giống về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa của chị em gái, sẽ giúp chọn được những cá thể bò đực giống có tiềm năng sữa tốt hơn so với chọn bò đực dựa vào giá trị phenotyp của bố mẹ vì giá trị giống về tiềm năng sữa là bản chất di truyền của tính trạng.

Độ tin cậy của giá trị giống ước tính về tiềm năng sữa của đàn bò đực giống HF được xác định thông qua sản lượng sữa lứa đầu đàn chị em gái cùng cha khác mẹ biến động từ 47,03% đến 49,11%. Kết quả này cao hơn kết quả 46,3% của Nguyễn Văn Đức và Phạm Văn Giới (2013), khi nghiên cứu chọn lọc bò đực giống HF dựa trên giá trị giống về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa đàn bò chị em gái cùng cha khác mẹ tại Mộc Châu và Đức Trọng.

Như vậy, chọn lọc bò đực giống chuyên sữa bằng giá trị giống về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa lứa đầu của đàn bò chị em gái cùng cha khác mẹ, thường chỉ đạt mức độ chuẩn xác thấp. Tuy vậy, trong điều kiện chưa thực hiện trọn vẹn đầy đủ 4 bước của qui trình kiểm tra qua đời sau, sử dụng giá trị giống về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa lứa đầu của đàn bò chị em gái để chọn lọc đực giống chuyên sữa HF, sẽ mang lại kết quả tương đối tốt vì đã được dựa trên bản chất di truyền giá trị giống và tất cả các cá thể của thế hệ sau sẽ được nhận một tỷ lệ nhất định của giá trị giống này.

Võ văn Sự và cs. (1996), nghiên cứu đánh giá chất lượng đàn bò đực giống đang sử dụng trên hai cơ sở Mộc Châu và Lâm Đồng cho biết giá trị giống của các đực giống giao động từ -127,21 kg sữa/chu kỳ đến +278,07 kg sữa/chu kỳ.

Phạm Văn Giới (2008) cho biết, giá trị giống ước tính của toàn bộ nhóm bố HF được sử dụng phối giống cho bò cái HF ở Miền Bắc nước ta là -0,02 kg sữa/chu kỳ.

Lê Văn Thông và cs. (2014), nghiên cứu giá trị giống ước tính về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa đàn bò giá trị giống của 15 bò đực giống HF sinh ra tại Việt Nam cho biết chúng dao động từ - 899,1 kg sữa/chu kỳ đến + 668,0 kg sữa/chu kỳ.

Trên thế giới, Mashhadi và cs. (2008), nghiên cứu trên đàn bò đực HF tại Iran công bố giá trị giống về tiềm năng sữa biến động từ -265 kg sữa/chu kỳ đến +1.287 kg sữa/chu kỳ. Zhang và cs. (2000), sử dụng phương pháp BLUP đã ước tính được giá trị giống về tiềm năng sữa của đàn bò HF nuôi tại Bắc Kinh, Trung Quốc công bố kết quả của giá trị giống về tiềm năng sữa biến động từ thấp nhất -1.160,29 kg sữa/chu kỳ đến cao nhất +2.052,75 kg sữa/chu kỳ.

Như vậy, kết quả nghiên cứu giá trị giống ước tính về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa của đàn chị em gái này phù hợp với nghiên cứu của Võ Văn Sự và cs. (1996), Phạm Văn Giới (2008), Lê Văn Thông và cs. (2014) tại Việt Nam. Kết quả này cũng phù hợp với các kết quả xác định được trên đàn bò HF ở Bắc Kinh, Trung Quốc và Iran (Zhang và cs., 2000; Mashhadi và cs., 2008).

3.3.4. Hiệu quả chọn lọc bò đực giống thông qua chị em gái

Kết quả xác định giá trị giống về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa đàn bò chị em gái cùng cha khác mẹ của 10 cá thể bò đực giống đã được sử dụng để chọn lọc đực giống. Dựa vào nguyên lý: chọn những cá thể bò đực giống có giá trị giống về tiềm năng sữa dương, từ cao xuống thấp và tỷ lệ chọn lọc của bước chọn lọc qua chị em gái tùy thuộc chất lượng đàn đực giống và nhu cầu của sản xuất.

Đáp ứng nguyên lý đó và nhu cầu của sản xuất, 6 bò đực giống đạt tiêu chuẩn đã được chọn lọc để tiếp tục đưa vào bước đánh giá thông qua con gái. Như vậy, tỷ lệ chọn lọc bò đực giống qua bước đánh giá giá trị giống về tiềm năng sữa thông qua sản lượng sữa của đàn chị em gái so với đàn bò được tuyển chọn thông qua hệ phả là 40% và so với đàn bò được tuyển chọn thông qua bản thân là 60%. Do vậy, chất lượng đàn bò đực giống Holstein Friesian được tuyển chọn vào kiểm tra chọn lọc thông qua chị em gái là tốt.

Để thấy rõ, hiệu quả của bước chọn lọc bò đực giống HF thông qua sản lượng sữa của chị em gái của phương pháp kiểm tra đực giống qua đời sau, tiềm năng sữa của từng bò đực giống sau khi kết thúc bước chọn lọc thông qua sản lượng sữa của đàn chị em gái được xác định và được trình bày tại bảng 3.17.

Qua bảng 3.17 cho thấy, tiềm năng sữa trung bình của 6 bò đực giống được chọn lọc thông qua sản lượng sữa đàn chị em gái đạt 10.735,42 kg/chu kỳ, cao hơn tiềm năng sữa trung bình của 15 bò đực giống được tuyển chọn thông qua kiểm tra đời trước là 487,75 kg/chu kỳ, tăng 4,76%. So với kiểm tra chọn đực giống thông qua bản thân, tiềm năng sữa trung bình của 6 bò đực giống được chọn lọc qua chị em gái cao hơn trung bình của 10 bò đực giống được tuyển chọn thông qua bước kiểm tra bản thân là 418,92 kg/chu kỳ, tương ứng làm tăng 4,06%.