KHOA HỌC KỸ THUẬT THỦY LỢI VÀ MÔI TRƯỜNG - SỐ 78 (3/2022)
96
Tiêu chí 2: Là nơi sinh sống tự nhiên thường
xuyên hoặc theo mùa của ít nhất một loài thuộc
Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên
bảo vệ;
Tiêu chí 3: Có giá trị đặc biệt về khoa học,
giáo dục;
Tiêu chí 4: Có cảnh quan môi trường, nét đẹp
độc đáo của tự nhiên, có giá trị du lịch sinh thái;
Tiêu chí 5: Có yếu tố sinh thái đóng vai trò
quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng, thống
nhất của hệ sinh thái theo Tiêu chí ở trên.
Căn cứ vào các tiêu chí trên, nhiều tỉnh thành
phố đã triển khai nghiên cứu xác định khu vực có
hệ sinh thái cần bảo vệ, các khu vực cần duy trì
giá trị dịch vụ hệ sinh thái và cảnh quan tự nhiên
tại vùng bờ của mình, ví dụ như tại Quảng Ninh,
Phú Yên, Bà Rịa – Vũng Tàu, (Sở TNMT tỉnh
Quảng Ninh, 2020; Sở TNMT tỉnh Phú Yên,
2018; Sở TNMT tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, 2018).
Cũng giống như nhiều nghiên cứu khác trên thế
giới, phương pháp thực hiện chủ yếu là nghiên
cứu tài liệu, khảo sát thực địa, từ đó đưa ra được
một danh mục các khu vực đáp ứng với các tiêu
chí của Điều 9 của Thông tư 29/2016/TT-BTNMT
và tham vấn ý kiến chuyên gia. Cần lưu ý rằng,
việc đánh giá, đề xuất theo Thông tư 29/2016/TT-
BTNMT không có những tính toán định lượng.
Để hỗ trợ cho các nghiên cứu không có những
tính toán định lượng, phương pháp Delphi và quy
tắc KAMET (Knowledge Acquisition for Multiple
Experts with Time scale) được áp dụng trong
nhiều nghiên cứu khác nhau trên thế giới, đặc biệt
trong những lĩnh vực nghiên cứu có lượng thông
tin hạn chế hay những vấn đề còn có nhiều tranh
cãi và không rõ ràng cần được giải quyết thông
qua các phán đoán hoặc quyết định của tập thể
(Anh, 2021). Nguyên lý của phương pháp Delphi
và quy tắc KAMET được trình bày trong nghiên
cứu của Chu và Hwang (2008). Tại Việt Nam,
phương pháp Delphi kết hợp quy tắc KAMET đã
bước đầu được áp dụng trong một số nghiên cứu,
ví dụ nghiên cứu đánh giá mức độ quản lý tổng
hợp tài nguyên nước (Anh và nnk, 2021) hay
nghiên cứu cơ sở khoa học xây dựng bộ tiêu chí
đánh giá hiệu quả các mô hình kinh tế cấp huyện
thích ứng với biến đổi khí hậu vùng Đồng bằng
sông Cửu Long (Điệp và nnk, 2020). Ưu điểm của
quy tắc KAMET là đánh giá mỗi chỉ số ở mỗi lần
tham vấn (trừ lần tham vấn đầu tiên) trên cơ sở tổ
hợp các giá trị thống kê, bao gồm giá trị trung
bình của điểm số đánh giá, trung vị, độ lệch tứ
phân vị và phương sai. Phương sai thể hiện tỷ lệ
chuyên gia thay đổi ý kiến đánh giá. Theo quy tắc
KAMET, việc tham vấn sẽ không phải là 1 lần mà
cần thực hiện đến khi nào có sự thống nhất cao
giữa các chuyên gia khi đánh giá cùng một khu
vực (giá trị trung bình lớn hơn 3,5, độ lệch tứ phân
vị nhỏ hơn 0,5) và có sự nhất quán cao của từng
chuyên gia trong việc đánh giá các khu vực này
qua mỗi lần tham vấn (phương sai nhỏ hơn 15%).
Trong nghiên cứu này, phương pháp Delphi và
quy tắc KAMET được sử dụng để đánh giá, đề
xuất các khu vực có hệ sinh thái cần bảo vệ, cần
duy trì giá trị dịch vụ hệ sinh thái và cảnh quan tự
nhiên cho vùng bờ tỉnh Bình Thuận nhằm phục vụ
công tác thiết lập HLBVBB theo yêu cầu của Luật
Tài nguyên môi trường biển và hải đảo.