- Vận động của dòng bùn cát ven biển

5.4- Vận động của dòng bùn cát ven biển

5.4.1 - Vật liệu bề mặt và phân bố trầm tích đáy ven biển Quảng Ngãi

Qua 04 đợt khảo sát trong các năm 2000- 2002, chúng tôi đã tiến hành thu thập mẫu trầm tích mặt đáy biển trên các điểm khảo sát khác nhau từ mép nước tới độ sâu 20- 25m ở các khu vực cửa Đại, cửa Lở, cửa Mỹ á và ven biển Sa Huỳnh. Kết quả phân tích mẫu cho thấy:

- Ven biển cửa Đại- cửa Lở (sông Trà Khúc- sông Vệ): trầm tích bề mặt trong đới sóng vỡ chủ yếu là cát nhỏ (Md=0,10,25mm), ra xa dần là cát – bột (Md=0,200,05mm), bột (Md=0,100,01mm) và bột- sét (Md=0,00,005mm). Một số khu vực ven bờ có trầm tích cát thô hoặc cát sạn. Trong đới sóng vỡ, bùn cát đáy có độ chọn lọc khá tốt (So=1,402,00). Song nhìn chung độ chọn lọc không đồng đều, càng ra xa bờ độ chọn lọc càng kém dần ( So=2,202,80), chứng tỏ vai trò của dòng chảy ngoài đới sóng vỡ không cao.

- Ven biển cửa Mỹ Á (sông Trà Câu): từ bờ ra tới độ sâu 20- 25m trên mặt đáy chủ yếu là vật liệu cát nhỏ và cát trung cỡ hạt trung bình Md= 0,110,32mm với độ chọn lọc khá tốt, hệ số chọn lọc So dao động từ 1,06  1,40; điều đó chứng tỏ hoạt động của sóng và dòng chảy trên mặt đáy khá mạnh.

- Ven biển Sa Huỳnh: tại khu vực khách sạn Du lịch các mẫu bề mặt đáy biển nông có thành phần chủ yếu từ cát hạt nhỏ tới cỡ trung bình (Md=0.120.62). Các mẫu chất đáy đều có độ chọn lọc tương đối tốt (hệ số chọn lọc So=1.202.47); một số khu vực ven bờ, trong đới sóng vỡ còn có cát thô. Tại ven biển thôn Long Thạnh phân bố chủ yếu là cát trung, cát thô và một số ít cát hạt nhỏ có độ chọn lọc từ tốt đến rất tốt (So=1,101,45) chứng tỏ điều kiện động lực khá mạnh trong vùng nước có độ sâu nhỏ hơn 20m; thành phần động lực chính bao gồm tác động của sóng và các loại dòng chảy khác nhau, như đã đề cập.

5.4.2 - Vai trò sóng và dòng chảy trong quá trình xói lở- bồi tụ ven bờ

Theo tính toán, tại các sườn bờ dốc tốc độ dòng sóng tối đa đều đạt và vượt 1.0 - 2.5m/s, trong khi tốc độ giới hạn không xói với các loại cát (vật liệu bở rời) đều phải nhỏ hơn 0.8m/s (bảng 5.4). Điều này lý giải hiện tượng tại các sườn bờ dốc, địa hình ven biển biến đổi nhanh chóng chỉ sau các đợt triều cường có gió mạnh và sóng lớn. Hiện tượng thường thấy ở đây là vật liệu cát bở rời từ các sườn bờ dốc được sóng và dòng chảy đưa ra ngoài tham gia hình thành các cồn cát ngầm ngay trong đới sóng đổ vỡ. Xuất hiện hiện tượng bùn cát di cư cục bộ dọc bờ do sóng ở một số đoạn, nhưng tốc độ không cao.

Như trên đã đề cập, do thiếu các chuỗi số liệu quan trắc sóng trực tiếp tại ven biển Quảng Ngãi, hơn nữa việc đo đạc tốc độ dòng sóng rất khó thực hiện bằng các thiết bị thông thường do chúng biến động nhanh trong một chu kỳ sóng, kéo dài từ vài giây đến vài chục giây (s). Chúng tôi đã chọn giải pháp tính toán sóng, dòng chảy sóng và vận chuyển bùn cát ven bờ (VCBC) gián tiếp từ số liệu quan trắc gió bằng các phương pháp khác nhau. Dưới đây là những mô hình tính toán được sử dụng trong nghiên cứu này.

V.5- Cơ sở lý thuyết các phương pháp tính sóng, dòng chảy sóng và vận chuyển bùn cát ven bờ