CHÖÔNG 6  CHUAÅN VAØ CHUOÃI KÍCH THÖÔÙC COÂNG NGHEÄ

Chuaån thieát keá coù theå laø chuaån thöïc hay chuaån aûo. 
Ví duï: hình 6.1 a cho thaáy maët A laø chuaån thöïc ñeå xaùc ñònh caùc baäc cuûa chi tieát; coøn 
hình 6.1b, taâm O cuûa loã laø chuaån aûo. 
b) Chuaån coâng ngheä
Laø chuaån ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh vò trí cuûa phoâi hoaëc cuûa chi tieát trong quaù trình cheá 
taïo vaø söõa chöõa. 
Chuaån coâng ngheä chia ra: 
- Chuaån gia coâng (chuaån ñònh vò gia coâng) duøng ñeå xaùc ñònh vò trí töông quan giöõa caùc 
beà maët, ñöôøng hoaëc ñieåm cuûa chi tieát trong quaù trình gia coâng cô. Chuaån naøy luoân laø chuaån 
thöïc. 
Chuaån gia coâng (chuaån ñònh vò gia coâng) coù theå truøng hoaëc khoâng truøng vôùi maët tyø 
cuûa chi tieát leân ñoà gaù hoaëc leân baøn maùy. 
Chuaån gia coâng ñöôïc chia laøm chuaån thoâ vaø chuaån tinh: 
Chuaån thoâ laø chuaån xaùc ñònh treân nhöõng beà maët chöa ñöôïc gia coâng, mang caùc yeáu toá 
hình hoïc thöïc cuûa phoâi chöa gia coâng. Coù khi trong saûn xuaát haïng naëng, phoâi reøn, ñuùc raát 
to, ñeå giaûm khoái löôïng gia coâng cô vaø vaän chuyeån, ngöôøi ta ñaõ gia coâng cô sô boä thì chuaån 
thoâ baáy giôø môùi laø caùc beà maët ñaõ gia coâng. 
Chuaån tinh laø chuaån xaùc ñònh treân nhöõng beà maët ñaõ ñöôïc gia coâng. Neáu chuaån naøy 
(beà maët naøy) ñöôïc duøng trong laép raùp sau ñoù thì goïi laø chuaån tinh chính. Ngöôïc laïi, nhöõng 
beà maët chuaån tinh naøy goïi laø chuaån tinh phuï. 
Ví duï: Maët loã A cuûa baùnh raêng ñöôïc duøng laøm chuaån tinh chính khi gaù ñaët ñeå gia 
coâng raêng vì loã A 
cuõng ñöôïc duøng laøm 
chuaån khi laép raùp vôùi 
truïc (hình 6.2a). Coøn 
ôû maët b vaø gôø trong 
c cuûa piston chæ ñöôïc 
duøng laøm chuaån tinh 
ñeå gia coâng caùc kích 
thöôùc khaùc, khi laép 
raùp khoâng duøng nöõa 
- ñoù laø chuaån tinh 
phuï (hình 6.2b). 
Loã A
c 
b
Hình 6.2 – Chuaån tinh 
a)
b) 
- Chuaån ñieàu chænh: laø beà maët coù thöïc treân ñoà gaù hay maùy duøng ñeå ñieàu chænh vò trí 
duïng cuï caét so vôùi chuaån ñònh vò gia coâng. 
- Chuaån ño löôøng: Laø chuaån xaùc ñònh treân beà maët, ñöôøng, ñieåm coù thöïc treân chi tieát 
maø ta laáy laøm goác ñeå ño vò trí maët gia coâng. 
-150-

- Chuaån laép raùp (chuaån ñònh vò laép raùp): laø nhöõng beà maët, ñöôøng, ñieåm duøng ñeå xaùc 
ñònh vò trí töông quan cuûa caùc chi tieát khaùc nhau trong quaù trình laép raùp saûn phaåm. 
Chuaån laép raùp coù theå truøng vôùi maët ty, cuõng coù theå laø nhöõng beà maët duøng ñeå kieåm tra 
vò trí cuûa caùc chi tieát khi laép raùp maø khoâng phaûi laø maët tyø laép raùp. 
Ví duï: Hình 6.3a: 0 - chuaån thieát keá, A- chuaån ño löôøng, B- chuaån laép raùp, C - chuaån 
coâng ngheä (maët coân ôû loã taâm). Hình 6.3b: chuaån thieát keá, chuaån coâng ngheä, ño löôøng, laép 
raùp ñeàu laø maët A. 
A
H 
Hình 6.3 
Chi tieát coù caùc loaïi chuaån khoâng truøng nhau (a) vaø truøng nhau (b) 
A
2 
A
3 
A
4 
A
B
B
O 
O
O
4 
O
O
C 
a) 
b)
Trong thöïc teá coù khi chuaån thieát keá, coâng ngheä, ño löôøng, laép raùp khoâng truøng nhau; 
coù khi hoaøn toaøn truøng nhau. 
Sô ñoà phaân loaïi chuaån nhö sau (hình 6.4): 
CHUAÅN
Chuaån thieát keá 
Chuaån coâng ngheä 
Chuaån gia coâng 
Chuaån ñieàu chænh
Chuaån laép raùp
Chuaån thoâ 
Chuaån tinh
Chuaån tinh chính
Chuaån tinh phuï 
Hình 6.4 
Sô ñoà phaân loaïi chuaån 
Chuaån ño löôøng
-151-

tải về 7.35 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: