Chuaån thieát keá coù theå laø chuaån thöïc hay chuaån aûo.
Ví duï: hình 6.1 a cho thaáy maët A laø chuaån thöïc ñeå xaùc ñònh caùc baäc cuûa chi tieát; coøn
hình 6.1b, taâm O cuûa loã laø chuaån aûo.
b) Chuaån coâng ngheä
Laø chuaån ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh vò trí cuûa phoâi hoaëc cuûa chi tieát trong quaù trình cheá
taïo vaø söõa chöõa.
Chuaån coâng ngheä chia ra:
- Chuaån gia coâng (chuaån ñònh vò gia coâng) duøng ñeå xaùc ñònh vò trí töông quan giöõa caùc
beà maët, ñöôøng hoaëc ñieåm cuûa chi tieát trong quaù trình gia coâng cô. Chuaån naøy luoân laø chuaån
thöïc.
Chuaån gia coâng (chuaån ñònh vò gia coâng) coù theå truøng hoaëc khoâng truøng vôùi maët tyø
cuûa chi tieát leân ñoà gaù hoaëc leân baøn maùy.
Chuaån gia coâng ñöôïc chia laøm chuaån thoâ vaø chuaån tinh:
Chuaån thoâ laø chuaån xaùc ñònh treân nhöõng beà maët chöa ñöôïc gia coâng, mang caùc yeáu toá
hình hoïc thöïc cuûa phoâi chöa gia coâng. Coù khi trong saûn xuaát haïng naëng, phoâi reøn, ñuùc raát
to, ñeå giaûm khoái löôïng gia coâng cô vaø vaän chuyeån, ngöôøi ta ñaõ gia coâng cô sô boä thì chuaån
thoâ baáy giôø môùi laø caùc beà maët ñaõ gia coâng.
Chuaån tinh laø chuaån xaùc ñònh treân nhöõng beà maët ñaõ ñöôïc gia coâng. Neáu chuaån naøy
(beà maët naøy) ñöôïc duøng trong laép raùp sau ñoù thì goïi laø
chuaån tinh chính. Ngöôïc laïi, nhöõng
beà maët chuaån tinh naøy goïi laø chuaån tinh phuï.
Ví duï: Maët loã A cuûa baùnh raêng ñöôïc duøng laøm chuaån tinh chính khi gaù ñaët ñeå gia
coâng raêng vì loã A
cuõng ñöôïc duøng laøm
chuaån khi laép raùp vôùi
truïc (hình 6.2a). Coøn
ôû maët b vaø gôø
trong
c cuûa piston chæ ñöôïc
duøng laøm chuaån tinh
ñeå gia coâng caùc kích
thöôùc khaùc, khi laép
raùp khoâng duøng nöõa
- ñoù laø chuaån tinh
phuï (hình 6.2b).
Loã A
c
b
Hình 6.2 – Chuaån tinh
a)
b)
- Chuaån ñieàu chænh: laø beà maët coù thöïc treân ñoà gaù hay maùy duøng ñeå ñieàu chænh vò trí
duïng cuï caét so vôùi chuaån ñònh vò gia coâng.
- Chuaån ño löôøng: Laø chuaån xaùc ñònh treân beà maët, ñöôøng, ñieåm coù thöïc treân chi tieát
maø ta laáy laøm goác ñeå ño vò trí maët gia coâng.
-150-