Tiªu chuÈn ngµnh
|
10 TCN 330-1998
|
ph¬ng ph¸p ®iÒu tra ph¸t hiÖn
bÖnh hÐo rò ng«
Erwinia stewarti E.F.Smith
|
1. Ph¹m vi vµ ®èi tîng ¸p dông:
Tiªu chuÈn nµy ®îc ¸p dông trong viÖc ®iÒu tra bÖnh hÐo rò ng« trong c«ng t¸c KiÓm dÞch thùc vËt ë c¸c vïng trång ng« vµ mét sè c©y nh: C©y cêm g¹o (Croix lacrima Filei), cá ®u«i chã (Setaria lutarens), cá Goa-tª-ma-la (Tripsacum laxum), cá Euchlaene mexicana còng nh ®Êt ®ai gieo trång, c¸c ph¬ng tiÖn chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn nh÷ng c©y vµ bé phËn cña c©y ®ã nh»m ph¸t hiÖn bÖnh hÐo rò ng« do vi khuÈn Erwinia stewarti E.F. Smith g©y nªn, cã hay kh«ng hiÖn diÖn vµ nÕu cã th× ë nh÷ng vÞ trÝ nµo, ph©n bè ®Õn ranh giíi nµo trong vïng ®iÒu tra.
2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra:
2.1. §iÒu tra trong kho vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i:
Trong c¸c ph¬ng tiÖn lu chøa, chÕ biÕn vËn chuyÓn, c©y vµ c¸c bé phËn cña c©y nªu t¹i môc 1 trªn ®©y ®îc quan s¸t lÊy mÉu theo ph¬ng ph¸p quy ®Þnh t¹i TCVN 4731-89 (KiÓm dÞch thùc vËt - Ph¬ng ph¸p lÊy mÉu). Trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ph¶i chó ý c¸c bé phËn c©y nghi bÞ nhiÔm bÖnh vµ c¶ r¸c rëi, tµn t thùc vËt trong c¸c ph¬ng tiÖn ®ã (kÓ c¶ bao b×, ®å chÌn lãt).
2.2. §iÒu tra ë n¬i gieo trång:
ViÖc ®iÒu tra nh÷ng c©y nªu t¹i môc 1 trªn ®©y ë c¸c n¬i gieo trång ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng quy ®Þnh sau ®©y:
2.2.1. X¸c ®Þnh diÖn ®iÒu tra:
DiÖn ®iÒu tra bao gåm nh÷ng diÖn tÝch ®Êt ®ai hoÆc sè lîng tói bÇu vµ chËu v¹i gieo trång c¸c c©y nªu t¹i ®iÓm 1 trªn ®©y bÞ nhiÔm hoÆc nghi bÞ nhiÔm bÖnh hÐo rò ng«. Mçi ®¬n vÞ diÖn ®iÒu tra kh«ng lín h¬n 10 ha hoÆc 5.000 tói bÇu hay 1.000 chËu v¹i, nÕu lín h¬n th× chia ra lµm nhiÒu ®¬n vÞ nhá ®Ó tiÕn hµnh ®iÒu tra.
2.2.2. X¸c ®Þnh ®iÓm ®iÒu tra:
Mçi diÖn ®iÒu tra ph¶i cã diÖn tÝch Ýt nhÊt 1 m2 vµ cã Ýt nhÊt 1 c©y, n»m trong diÖn ®iÒu tra . NÕu diÖn ®iÒu tra cã diÖn tÝch 10 m2 th× toµn bé diÖn tÝch ®ã lµ mét ®iÓm ®iÒu tra. Trêng hîp c©y trång trong tói bÇu hoÆc chËu v¹i th× mçi ®iÓm ®iÒu tra gåm Ýt nhÊt lµ 5 tói bÇu hoÆc 1 chËu v¹i vµ cã Ýt nhÊt lµ mét c©y. NÕu cã 10 tói bÇu hoÆc 10 chËu v¹i th× toµn bé sè tói bÇu vµ chËu v¹i ®ã lµ mét ®iÓm ®iÒu tra. §iÓm ®iÒu tra, tÝnh theo quy ®Þnh t¹i phô lôc sè 1 kÌm theo tiªu chuÈn nµy.
NÕu cã nhiÒu ®iÓm ®iÒu tra th× c¸c ®iÓm ®ã ph¶i ®îc ph©n bè ®Òu trªn diÖn ®iÒu tra (theo ®êng chÐo gãc hoÆc zÝch z¾c hoÆc h×nh bµn cê). Mét sè ®iÓm ®iÒu tra cã thÓ ®îc tËp trung vµo n¬i cã nhiÒu kh¶ n¨ng bÞ nhiÔm bÖnh hÐo rò ng«.
2.2.3. TiÕn hµnh ®iÒu tra vµ thu thËp mÉu:
2.2.3.1. Ph¶i quan s¸t toµn bé diÖn ®iÒu tra tõ xa ®Õn gÇn, tõ réng ®Õn hÑp. Chó ý nh÷ng c©y cã biÓu hiÖn kh¸c thêng, tiÕp ®ã, ph¶i quan s¸t toµn bé ®iÓm ®iÒu tra, chó ý nh÷ng c©y cã dÊu hiÖu nghi bÞ lo¹i vi khuÈn nµy g©y h¹i nh: Cßi cäc, tµn lôi, thÊp lïn, kh«ng ra hoa kÕt tr¸i, c©y ng« cã hoa ®ùc bÞ biÕn mÇu, nh÷ng l¸ ë gÇn phÝa gèc cã ®èm xanh, vµng s¸ng theo säc vµ g©n l¸ kÐo dµi xuèng th©n c©y.
2.2.3.2. T¹i mçi ®iÓm ®iÒu tra cã tõ 6 c©y trë lªn th× sè lîng c©y ®îc quan s¸t, t×m tßi, thu thËp mÉu vËt nghi bÞ nhiÔm bÖnh ë tÊt c¶ c¸c bé phËn trªn mÆt ®Êt, ®Êt b¸m dÝnh vµ tµn d cña c¸c c©y ®ã ph¶i chiÕm Ýt nhÊt lµ 40% tæng sè c©y trong ®iÓm ®ã vµ Ýt nhÊt lµ mét c©y ®îc ®µo lªn ®Ó xem c¸c bé phËn díi ®Êt. NÕu t¹i mét ®iÓm ®iÒu tra cã 5 c©y trë xuèng th× tÊt c¶ sè c©y nµy ph¶i ®îc xem xÐt c¸c bé phËn trªn mÆt ®Êt vµ Ýt nhÊt cã mét c©y ®îc ®µo lªn ®Ó xem c¸c bé phËn díi ®Êt.
2.3. Ph¬ng ph¸p lu gi÷ vµ b¶o qu¶n mÉu vËt:
Mét sè c©y vµ bé phËn c©y bÞ bÖnh hoÆc nghi bÞ bÖnh hÐo rò ng« ®îc thu thËp, Ðp kh« hoÆc ng©m trong dung dÞch gi÷ ®îc h×nh d¹ng vµ mÇu s¾c ®Ó lµm tiªu b¶n. Mét sè c©y vµ bé phËn c©y ®ã ph¶i ®îc gi÷ nguyªn tr¹ng nh khi thu thËp, ®Ó chuyÓn göi ®Õn n¬i ph©n tÝch, gi¸m ®Þnh. Tiªu b¶n ph¶i ghi nh·n râ rµng sao cho kh«ng bÞ lÉn lén. Vi khuÈn ph¶i ®îc lµm thµnh tiªu b¶n lam- la-mel cè ®Þnh ®Ó lu gi÷. Thêi gian lu gi÷ tiªu b¶n Ýt nhÊt lµ 3 n¨m.
2.4. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch gi¸m ®Þnh:
Chän nh÷ng h¹t (ng«) lÐp, nh¨n nheo nhng vá h¹t cßn lµnh lÆn hoÆc t×m giät dÞch tiÕt ra ë chç vÕt c¾t ngang th©n, l¸, l¸ bao b¾p vµ chç tiÕp gi¸p phÇn cuèng b¾p víi th©n (ng«). Ph¶i t¸ch ®îc vi khuÈn tõ c¸c vËt thÓ bÞ nhiÔm vµ ph©n lËp, nu«i cÊy vi khuÈn trong m«i trêng nh©n t¹o vµ ®Þnh lo¹i vi khuÈn so víi mÉu chuÈn vµ tµi liÖu chuyªn m«n theo nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu t¹i phô lôc sè 2 kÌm theo tiªu chuÈn nµy. ViÖc ®Þnh lo¹i vi khuÈn nµy chñ yÕu theo ph¬ng ph¸p sinh ho¸ vµ so s¸nh h×nh th¸i. N¬i cã ®iÒu kiÖn th× ¸p dông ph¬ng ph¸p ELISA hoÆc ph©n tÝch gen.
2.5. Dông cô ®iÒu tra:
a) Thíc ®o cã thang chia tíi ®¬n vÞ mm.
b) KÝnh hiÓn vi soi næi (Stereo microcope) víi ®é phãng ®¹i 10 - 20 lÇn vµ kÝnh hiÓn vi quang häc víi ®é phãng ®¹i tõ 15 x 40 ®Õn 15 x 90 lÇn.
c) Dao, kÐo, mòi m¸c, panh, chæi l«ng, bót l«ng, ®inh ghim, hép tiªu b¶n, kÑp tiªu b¶n vµ c¸c thiÕt bÞ dông cô kh¸c cÇn cho ph©n tÝch vi khuÈn.
d) TÊm v¶i nhùa cì 1,0m x 1,5m, tói polyetilen ®Ó lÊy mÉu, ®ùng mÉu.
®) B×nh thuû tinh, èng tuýp, ®Üa hép b»ng thuû tinh, chai, lä, b×nh ®ùng.
e) Ho¸ chÊt ng©m gi÷ mÉu vËt bÞ h¹i, ho¸ chÊt vµ vËt liÖu lµm m«i trêng nh©n t¹o vµ thö nghiÖm, ho¸ chÊt nhuém vµ lµm mÉu lam.
g) XÎng, bay, k×m, vam, xiªn lÊy mÉu.
h) Bót, giÊy vµ c¸c lo¹i keo d¸n.
i) C¸c m¸y mãc, dông cô ghi h×nh (nÕu cã).
3. Ghi chÐp vµ b¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra:
3.1. C¸c chØ tiªu ®iÒu tra tõng lo¹i ®èi tîng ®Òu ph¶i ®îc ghi chÐp vµo sæ ®iÒu tra theo thø tù nh sau:
-
N¬i thu thËp mÉu.
-
Sè lîng ®iÒu tra... .
-
DiÖn tÝch diÖn ®iÒu tra.
-
Sè lîng vµ s¬ ®å ph©n bè ®iÓm ®iÒu tra.
-
Sè lîng mÉu vËt vµ tiªu b¶n ®· thu thËp.
-
Sè lîng tiªu b¶n, mÉu vËt ®· lu gi÷ hoÆc chuyÓn göi ®Õn n¬i ph©n tÝch, gi¸m ®Þnh.
-
Ngµy th¸ng thu thËp.
-
KÕt qu¶ gi¸m ®Þnh.
-
Ngµy, th¸ng chuyÓn göi.
-
Ngêi, c¬ quan gi¸m ®Þnh.
3.2. KÕt qu¶ ®iÒu tra ®îc lËp thµnh biªn b¶n theo phô lôc 2 cña TCVN 4731-89 vµ theo mÉu 5 (kho¶n 5 cña ®iÒu 3) t¹i Quy ®Þnh ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 191/NN - BVTV/Q§, ngµy 31/3/1994 cña Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp Thùc phÈm (nay lµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n).
3.3. ViÖc b¸o c¸o, c«ng bè kÕt qu¶ ®iÒu tra ph¶i ®îc thùc hiÖn theo ®óng quy ®Þnh cña kho¶n 2a, §iÒu 14; §iÒu 15 ; §iÒu 16 cña Ph¸p lÖnh B¶o vÖ vµ KiÓm dÞch thùc vËt hiÖn hµnh; Kho¶n 2, §iÒu 13 cña §iÒu lÖ KiÓm dÞch thùc vËt hiÖn hµnh.
Phô lôc sè 1
B¶ng tÝnh sè lîng ®iÓm ®iÒu tra
(*) 1/ DT vµ T lµ: DiÖn tÝch diÖn ®iÒu tra tÝnh theo m2 hoÆc ha vµ theo sè lîng tói bÇu hoÆc chËu v¹i.
2/ ChØ lÊy ®¬n vÞ ch½n, vÝ dô: DiÖn ®iÒu tra lµ h¬n 100 m2 (nh 101 m2 ... 149 m2) nhng cha ®Õn 150 m2 th× sè lîng ®iÓm ®iÒu tra còng chØ lµ 5 v× sè diÖn tÝch lín h¬n ®ã (101 - 100 hoÆc 149 - 100) kh«ng chia ch½n cho 50, nh:
= 0,98 th× lµ cha ®ñ ch½n 1. Nhng nÕu diÖn tÝch diÖn ®iÒu tra b»ng 150 m2 th× tæng sè ®iÓm ®iÒu tra sÏ lµ:
= 6
§èi víi sè lîng tói bÇu, chËu v¹i còng vËy.
(**). NÕu lín h¬n 10ha th× khoanh thµnh nh÷ng diÖn tÝch b»ng hoÆc nhá h¬n 10 ha vµ tÝnh sè lîng ®iÓm ®iÒu tra theo b¶ng trªn ®©y. NÕu h¬n 5.000 tói bÇu vµ 1.000 chËu v¹i th× còng lµm nh vËy.
Phô lôc 2
Mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh cña vi khuÈn
(Erwinia stewarti E.F Smith)
Hä: Pseudomonaceae
Bé: Eubacteriales.
Vi khuÈn gram ©m, h×nh que (trùc khuÈn), kh«ng cã bµo tö, cã kÝch thíc 0,5-0,7x1,0-2,0 micron, ®øng riªng rÏ tõng c¸ thÓ hoÆc hîp l¹i thµnh tõng cÆp, kh«ng chuyÓn ®éng, kh«ng cã l«ng roi.
Sinh trëng chËm trong m«i trêng aga, h¸o khÝ, c¸c khuÈn l¹c nhá bÐ, r×a mÐp khuÈn l¹c ®Òu, ®«i khi ë gi÷a lâm s©u d¹ng miÖng nói löa, ë m«i trêng níc thÞt sinh trëng chËm, mÇu vµng, kh«ng lµm lo·ng aga, t¹o ra axit trong ®êng glucoza, lactoza vµ trong glixerin, kh«ng khö nitrat kh«ng t¹o thµnh H2S vµ indola, kh«ng thuû ph©n tinh bét, kh«ng ho¸ láng gelatin vµ kh«ng t¹o ra axit trong gelatin, ®é nhiÖt thÝch hîp nhÊt cho vi khuÈn nµy ph¸t triÓn lµ 30o - 33oC, cã thÓ chÞu ®îc 8o - 9oC vµ bÞ chÕt khi nhiÖt ®é cao h¬n 53oC. Ph¸t triÓn tèt trong m«i trêng U-sin-xki, yÕu trong m«i trêng Pherma, kh«ng ph¸t triÓn trong m«i trêng K«n.
B an hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè: 56 1998/Q§. BNN.KHCN ngµy14 th¸ng 4 n¨m 1998 cña Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |