O‘zbek xalq milliy harakatli o‘yinlarining kelib chiqish tarixi uzoq
Boshlang‘ich tashkilotlarda harakatli o‘yinlarni tashkil qilish yo‘llari
tải về 1.07 Mb. Chế độ xem pdf
|
Boliboyeva Zebuniso, Mavzu direktor- maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbari. Reja kir, Xolmurodova Muharram
|
Boshlang‘ich tashkilotlarda harakatli o‘yinlarni tashkil qilish yo‘llari Ommaviy sog‘lomlashtirish - sport maskanlarida harakatli o‘yinlar Ommaviy sog‘lomlashtirish - sport maskanlarida quyidagi turlarga bo‘lish mumkin: 1. sport inshoatlari 2. maktab o‘quvchilarining yozgi dam olish oromgoxlari 3. o‘quvchi yoshlar va talabalarning sog‘lomlarshtirish - sport maskanlari 4. mexnatkash va ziyolilarning dam olish uylari 5. sog‘lomlashtiruvchi maxsus markazlar 6. davolash muassasalari Ma’lumki ularning faoliyatida turli yo‘llar bilan sog‘lomlashtirish, jismoniy rivojlantirish va chiniqish jarayonlari asosiy maqsad va vazifa qilib qo‘yiladi. Sport inshoatlarida sog‘lomlashtirish tadbirlari ham har-xil bo‘ladi. Asosan sog‘lomlashtirish guruhlarning mashg‘ulotlari va dam olish kuni yoki turli bayramlar munosabati bilan o‘tkaziladigan ommaviy jismoniy madaniy tadbirlari (maxsus testlarga tayyorgarlik, bo‘lim, sex yoki jamoalar o‘rtasidagi musobaqalar, yakka tartibda shug‘ullanish, oilaviy o‘yin - mashqlari va h.k.). Turli hil sabablar ( og‘ir dard, og‘irlikni kamaytirish va h.k.) bilan salomatligi pasaygan kishilar yoki jismoniy chiniqishi maqsad qilib qo‘yganlar bilan maxsus sog‘lomlashtirish guruhlari tashkil etiladi. Ularning turlariga qarab maxsus mashqlar va harakatli o‘yinlar bilan shug‘ullashtiriladi. Bunday paytlarda “kim tez” mazmunida bo‘yin, yelka, qo‘l, gavda va oyoq bo‘g‘inlarni aylantirish, burish, bukish va h.k harakatlar sanoq orqali yoki vaqtga qarab amalga oshiriladi. Shuningdek, “Bo‘sh”, “Qopdan” kabi harakatli o‘yinlar shug‘ullanuvchilar uchun qiziqarli bo‘lish mumkin. Umumta’lim maktab o‘quvchilarning yozgi dam olish oromgoxlarida sayohatlar, turli musobaqalar, kechki gulxan, oqar suvlarda cho‘milish kabi sog‘lomlashtirish tarkibida harakatli o‘yinlar muhim o‘rin egallaydi. Ayniqsa maydon, keng o‘tloq va tabiat masharalariga boy bo‘lgan soya - salqin joylarda harakatli o‘yinlar, estafetalarni o‘tkazish yaxshi samaralar beradi. Bunday paytlarda “Yomg‘ir”, “Qopdan”, “Qarmoq”, “Xo‘rozlar jangi”, “Insiz quyon” kabi milliy harakatli o‘yinlar va turli estafetali o‘yinlar maqsad va mazmun jihatdan muxim ahamiyatga ega bo‘ladi. O‘yinlarni tushuntirish, tashkil qilish, o‘tkazish va yakunlashda tashkilotchi ya’ni jismoniy tarbiya o‘qituvchisi pedagogik tamoyillarning barcha usullaridan foydalanadi. O‘quvchi yoshlar va talabalarning sog‘lomlashtirish - sport maskanlari maktab o‘quvchilarining yozgi dam olish oromgohlari kabi tog‘li joylar yoki daryo sohillarida tashkil etiladi. Ta’kidlash lozimki ko‘pchilik kasb - xunar kollejlari va oliy o‘quv yurtlarining sog‘lomlashtirish sport maskanlari ilg‘or tajribalarga egadir. Ayniqsa Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti (Xumson), O‘zDjti (Kumushqon), Samarqand DU (Urgut), Farg‘ona DU (Xamzabod - Shohimardon) kabilarning sport oromgoxlarida sportakiadalar, o‘rtoqlik uchrashuvlar, sport turlari bo‘yicha birinchiliklar, ayniqsa bir kunlik va ko‘p kunlik (2-3) piyoda yurish sayohatlari, snaryadga chamalash (Mo‘ljallash) kam tadbirlar bilan bir qatorda turli estafetalar, turli harakatli o‘yinlar bo‘yicha ham qiziqarli bahslar tashkil qilinadi. Ular asosan; izlab top, arqonda tortilib chiqish, cho‘qqiga kim tez chiqadi, poda to‘p, chillik kabi milliy va zamonaviy harakatli o‘yinlar g‘oyat qiziqarli o‘tkazilib boriladi. Shu sababli shug‘ullanuvchilar va tomoshabinlarda jismoniy sifatlar bilan bir qatorda estetik zavq olib ongi ustuvor bo‘ladi. Mexnatkash va ziyolilarning dam olish uylari tog‘li joylarda joylashib, ularda sog‘lomlashtiruvchi milliy madaniyat tadbirlari rejali ravishda tashkil qilinadi. Ularning mazmunida harakatli o‘yinlar ham o‘ziga xos darajada o‘rin egallaydi. Ayniqsa guruh, jamoa bo‘lib turli o‘yinlar, estafetalar ko‘proq qo‘llaniladi. Tennis, badminton, qo‘l voleyboli, voleybol to‘ri, tennis to‘ri ustidan to‘pni tepib oshirish. Bosh bilan o‘tkazish kabi o‘yinlar qiziqarli ravishda tashkil etiladi. Maydonlarda arg‘amchi bilan sakrash, chambaraklar orasidan o‘tib yugurish, tayyoqlar, arqonlarni tortish, daraxt (turnik) va boshqa tabiiy moslamalarda (narvon) osilish, tortilish, qo‘llarda osilib o‘tish, otib tutish kabi harakatli ham qo‘llaniladi. Eng qizig‘i esa, “Uchinchisi ortiqcha”, “Qarmoq”, “Qopqon”, “To‘pni doirada aylantirish”, “Kartoshka ekish” kabi o‘yinlardan maqsadli foydalaniladi. Ma’lumki, tog‘li dam olish joylarda piyoda yurish sayoxati, oqar suvda cho‘milish, suv sepib o‘ynash, ariq, jar, to‘siqlardan sakrab, osilib chiqish kabi harakatli musobaqa shakilda o‘tkaziladi. Dam olish yakunlarida gulxan yoqish, baxslar, aytishuvlar, topishmoqlar mazmunida harakatli o‘yinlar joy oladi. Sog‘lomlashtirish tadbirlaridan mamnun bo‘lgan kattayu - kichik yoshdagi kishilar o‘z tassurotlari bilan o‘rtoqlashib, harakatli o‘yinlar, sayoxatlarni yanada mazmunli, qiziqarli ravishda tashkil etishi taklif qilishadilar. Umuman olganda mehnatkashlarning sog‘lomlash turini va dam olish o‘yinlaridagi jismoniy madaniyat tadbirlari, ayniqsa harakatli o‘yinlar, piyoda yurish sayohatlari maqsad va mazmun jihatdan ancha ustuvor turadi. tải về 1.07 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|