VÒ lÜnh vùc n«ng nghiÖp: lµ mét níc nhá, ®Êt ®ai Ýt vµ xÊu rÊt khã kh¨n cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, bï l¹i C«-oÐt cã nguån thuû s¶n kh¸ phong phó. Hµng n¨m, C«-oÐt khai th¸c ®îc mét s¶n lîng thuû s¶n kh¸ lín, nhng chñ yÕu phôc vô cho nhu cÇu néi ®Þa.
VÒ dÞch vô: ngµnh ng©n hµng cña C«-oÐt rÊt ph¸t triÓn, gåm cã 7 ng©n hµng th¬ng m¹i víi 125 chi nh¸nh, chñ yÕu do ChÝnh phñ kiÓm so¸t. Ng©n hµng lín nhÊt lµ Ng©n hµng quèc gia C«-oÐt víi 35 chi nh¸nh. Cã 3 ng©n hµng chuyªn doanh cung cÊp c¸c kho¶n tÝn dông trung vµ dµi h¹n. Ng©n hµng C«ng nghiÖp C«-oÐt cung cÊp vèn cho c¸c dù ¸n c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp cßn Ng©n hµng bÊt ®éng s¶n C«-oÐt tµi trî cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn nhµ ë. Vai trß cña Ng©n hµng TÝn dông vµ TiÕt kiÖm C«-oÐt lµ cho ngêi d©n vay ®Ó mua vµ x©y dùng nhµ ë d©n c. C¸c ng©n hµng nµy ®Òu n»m díi sù gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Trung ¬ng C«-oÐt.
Ngµnh b¶o hiÓm ®îc chi phèi bëi 3 c«ng ty trong níc lµ Al-Ahlia, Warba vµ C«ng ty b¶o hiÓm C«-oÐt nhng sÏ sím më cöa cho c¸c c«ng ty níc ngoµi.
ThÞ trêng chøng kho¸n C«-oÐt (KSE) ®îc thµnh lËp tõ n¨m 1977. BÞ gi¸n ®o¹n trong chiÕn tranh vïng VÞnh, sau ®ã ®îc më cöa l¹i vµo th¸ng 9/1992 vµ hiÖn cã 65 c«ng ty C«-oÐt, 10 c«ng ty níc ngoµi vµ 2 quü tµi chÝnh tham gia.
Giao th«ng vËn t¶i: C«-oÐt kh«ng cã ®êng s¾t nhng hÖ thèng ®êng bé rÊt hiÖn ®¹i víi tæng chiÒu dµi 4.740 km. C«-oÐt cã s©n bay quèc tÕ duy nhÊt gÇn Kuwait City, cã kh¶ n¨ng phôc vô 4,5 triÖu lît hµnh kh¸ch mét n¨m. VÒ ®êng biÓn, C«-oÐt cã 3 c¶ng th¬ng m¹i. C¶ng lín nhÊt Shuwaikh c¸ch Kuwait City 3 km cã 21 cÇu c¶ng níc s©u, hai c¶ng cßn l¹i lµ Shuaiba vµ Doha. M¹ng líi viÔn th«ng ph¸t triÓn víi tèc ®é rÊt nhanh kÓ tõ sau chiÕn tranh vïng VÞnh.
I-xra-en lµ mét níc nghÌo vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, phÇn lín ®Êt ®ai kh« c»n nhng cã tiÒm n¨ng lín vÒ kinh tÕ do ¸p dông khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Trong 50 n¨m qua I-xra-en ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu rÊt lín vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ. GDP n¨m 1999 ®¹t 94 tû USD, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 17.000 USD.
I-xra-en lµ mét trong sè 25 níc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cao nhÊt thÕ giíi vµ ®îc xÕp vµo hµng c¸c níc ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi.
C«ng nghiÖp: chiÕm 21% GDP vµ t¹o ra 59% gi¸ trÞ xuÊt khÈu, tËp trung vµo s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã hµm lîng gi¸ trÞ gia t¨ng cao, chñ yÕu dùa trªn nh÷ng ph¸t minh míi trong khoa häc vµ c«ng nghÖ. Nh÷ng s¶n phÈm chñ yÕu lµ thiÕt bÞ ®iÖn tö dïng trong y tÕ, m¸y n«ng nghiÖp, thiÕt bÞ viÔn th«ng, thiÕt bÞ vµ phÇn mÒm m¸y tÝnh, thiÕt bÞ n¨ng lîng mÆt trêi, chÕ biÕn thùc phÈm vµ ho¸ chÊt.
HiÖn nay c«ng nghiÖp ®iÖn tö cña I-xra-en ®ãng gãp 40% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp víi doanh sè h¬n 8,5 tû USD. C«ng nghiÖp phÇn mÒm cña níc nµy kh¸ ph¸t triÓn víi h¬n 10.000 kü s m¸y tÝnh lµm viÖc cho gÇn 400 h·ng phÇn mÒm. XuÊt khÈu phÇn mÒm ®· t¨ng nhanh tõ 700 triÖu USD n¨m 1986 lªn 2 tû USD vµo n¨m 1999. C«ng nghiÖp dîc phÈm cã doanh sè ®¹t 1,7 tû USD trong n¨m 1998, trong ®ã cã 900 triÖu USD dµnh cho xuÊt khÈu.
Mét nh©n tè gióp cho tØ lÖ t¨ng trëng vît bËc cña l-xra-en trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp kü thuËt cao. HiÖn nay I-xra-en cã tØ lÖ kü s cao nhÊt thÕ giíi: 135 ngêi/10.000 d©n (Mü lµ 85 ngêi/10.000 d©n). Mét nh©n tè ®Ó n©ng cao tû lÖ nµy lµ hµng ngh×n kü s vµ kü thuËt viªn lµnh nghÒ nhËp c tõ Liªn X« cò. Nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn ban ®Çu ®îc triÓn khai sö dông v× môc ®Ých qu©n sù, hiÖn ®îc sö dông ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ víi quy m« cña ngµnh c«ng nghiÖp quèc phßng, hµng ngh×n nh©n viªn ®· ®îc thu hót vµo lÜnh vùc d©n dông. Trong khi ®ã cã nh÷ng ngêi thµnh lËp c¸c c«ng ty vµ hÇu hÕt nh÷ng c«ng ty nµy lµ c¸c c«ng ty c«ng nghÖ cao lµm ¨n rÊt thµnh c«ng.
N«ng nghiÖp: mÆc dï gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh ®Êt ®ai b¹c mµu vµ khan hiÕm nguån níc, nÒn n«ng nghiÖp cña I-xra-en rÊt ph¸t triÓn dùa trªn viÖc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp. Ngµnh nµy hiÖn t¹o ra 2,5% GDP vµ chiÕm 3,5% gi¸ trÞ xuÊt khÈu. I-xra-en cã thÓ ®¸p øng 95% nhu cÇu vÒ l¬ng thùc thùc phÈm trong níc vµ xuÊt khÈu mét lîng lín rau qu¶. Níc nµy cã nhu cÇu nhËp khÈu c¸c mÆt hµng nh ngò cèc, dÇu ¨n, thÞt, cµ phª, c«-ca vµ ®êng lµ nh÷ng mÆt hµng kh«ng s¶n xuÊt ®îc.
I-xra-en lµ mét trong nh÷ng níc cã mËt ®é d©n sè ®«ng nhÊt thÕ giíi. H¬n mét nöa diÖn tÝch l-xra-en lµ kh« c»n hoÆc b¸n hoang m¹c. ChØ 20% ®Êt ®ai lµ trång trät ®îc vµ nöa sè ®ã cÇn ph¶i tíi tiªu. Nhê nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn, I-xra-en kh«ng nh÷ng ®¸p øng hÇu hÕt c¸c nhu cÇu thùc phÈm cña m×nh mµ hµng n¨m cßn xuÊt khÈu 1,3 tû USD n«ng s¶n vµ 1,2 tû USD c¸c bÝ quyÕt, c«ng nghÖ n«ng nghiÖp.
Nh÷ng thµnh c«ng trong n«ng nghiÖp cña I-xra-en lµ nhê sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a n«ng d©n vµ c¸c nhµ khoa häc díi sù l·nh ®¹o cña ChÝnh phñ. C¸c ph¬ng ph¸p canh t¸c tiªn tiÕn, tiÕn bé c«ng nghÖ, c¸c kü thuËt tíi tiªu míi vµ nh÷ng thiÕt bÞ c¬ khÝ n«ng nghiÖp c¶i tiÕn ®îc triÓn khai vµ øng dông. NÒn n«ng nghiÖp cña I-xra-en víi mét lùc lîng lao ®éng chØ chiÕm 2,5% d©n sè nhng cã ph¬ng ph¸p canh t¸c tinh x¶o ë tr×nh ®é cao. Tríc ®©y, n«ng nghiÖp ph¶i phôc vô nh÷ng nhu cÇu quèc gia nh an ninh l¬ng thùc, ®Þnh c nh»m æn ®Þnh biªn giíi vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Ngµy nay, sè ngêi tham gia vµo lÜnh vùc n«ng nghiÖp gi¶m xuèng nhng l¹i cã diÖn tÝch canh t¸c lín h¬n vµ gi¶m viÖc sö dông nguån lùc quèc gia. N«ng nghiÖp ®· híng vµo thÞ trêng xuÊt khÈu, s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm gi¸ trÞ vµ chÊt lîng cao phôc vô nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nh÷ng kh¸ch hµng giµu cã.
Nh÷ng thµnh c«ng liªn tôc cña ngµnh c«ng nghiÖp kü thuËt cao l¹i thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n trong vµ ngoµi níc. Trong n¨m 1996, c¸c c«ng ty I-xra-en ®· cung cÊp mét sè lîng cæ phiÕu chµo b¸n ban ®Çu lín hµng thø ba ë thÞ trêng chøng kho¸n New York, sau Mü vµ Canada. NhiÒu kho¶n ®Çu t cña Mü ®¨ cã mÆt ë I-xra-en ®Ó hç trî c¸c c«ng ty cña l-xra-en vµ thu lîi nhuËn tõ nh÷ng thµnh c«ng cña c¸c c«ng ty hiÖn nay. VÒ mÆt kü thuËt, ngµnh c«ng nghiÖp kü thuËt cao cña
I-xra-en ®øng trong hµng ngò 5 níc ®øng ®Çu thÕ giíi trong lÜnh vùc nµy.
Ch¬ng II
quan hÖ kinh tÕ - th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi c¸c níc
thuéc khu vùc t©y Nam ¸ - Trung CËn ®«ng
I. mét sè ®Æc ®iÓm næi bËt cña thÞ trêng khu vùc T©y Nam ¸ -Trung CËn §«ng
T©y Nam ¸ - Trung CËn §«ng lµ mét khu vùc thÞ trêng réng lín, d©n sè ®«ng, bao gåm nhiÒu níc víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, v¨n ho¸, x· héi vµ ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ rÊt kh¸c nhau. TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ®· t¹o thµnh nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cã ¶nh hëng lín ®Õn quan hÖ th¬ng m¹i cña khu vùc thÞ trêng nµy. Qua nghiªn cøu tæng quan vÒ khu vùc thÞ trêng nµy chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña tÊt c¶ c¸c níc trong khu vùc nh sau:
1. VÒ quy m«, c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña thÞ trêng
Víi diÖn tÝch lµ 10.592.481 km2 chiÕm 1/15 diÖn tÝch thÕ giíi vµ d©n sè lµ 1.459.519 ngµn ngêi chiÕm 1/5 d©n sè thÕ giíi, h¬n n÷a víi vÞ trÝ ®Þa lý quan träng nªn thÞ trêng nµy ®ãng mét vai trß quan träng trong th¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn t¹i vµ ®Æc biÖt lµ trong t¬ng lai.
Theo tÝnh to¸n, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô cña khu vùc thÞ trêng nµy hiÖn nay ®¹t kho¶ng 600 tû USD, trong ®ã c¸c níc thuéc khu vùc thÞ trêng nµy xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô kho¶ng 280 tû USD vµ nhËp khÈu kho¶ng 320 tû USD, nhËp siªu hµng n¨m kho¶ng 40 tû USD. TiÓu khu vùc thÞ trêng T©y Nam ¸ cã kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu kho¶ng 160 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu kho¶ng 70 tû USD vµ nhËp khÈu kho¶ng 90 tû USD. Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña khu vùc Trung CËn §«ng hµng n¨m kho¶ng 440 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu kho¶ng 210 tû USD vµ nhËp khÈu kho¶ng 230 tû USD. Tèc ®é t¨ng trëng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m cña khèi thÞ trêng nµy nh×n chung thÊt thêng vµ phô thuéc chñ yÕu vµo gi¸ dÇu thÕ giíi, giai ®o¹n 1991-1995 kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng kho¶ng 6%/n¨m vµ giai ®o¹n 1996-2000 t¨ng kho¶ng 5%/n¨m.
C¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt/nhËp khÈu nh×n chung cßn ®¬n gi¶n. §èi víi tiÓu khu vùc T©y Nam ¸ nh Ên §é, Pakistan, B¨ng-la-®Ðt... hµng ho¸ xuÊt khÈu chñ lùc lµ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nh lóa g¹o, chÌ ®en, hµng may mÆc, dîc phÈm, phÇn mÒm m¸y tÝnh vµ mét sè thùc phÈm tiªu dïng kh¸c. Hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ dÇu löa vµ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn dÉn xuÊt tõ dÇu löa vµ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i.
Kh¸c víi tiÓu khu vùc T©y Nam ¸, tiÓu khu vùc thÞ trêng Trung CËn §«ng hµng ho¸ xuÊt khÈu chñ yÕu l¹i lµ dÇu má vµ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp tõ dÇu má. Mét sè níc trong thÞ trêng nµy nh A-rËp Xª-ót, I-ran, I-r¾c, C«-oÐt... th× nguån thu ng©n s¸ch chÝnh lµ tõ xuÊt khÈu dÇu má. Ngoµi dÇu má vµ c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu, mét sè s¶n phÈm kh¸c ®¸ng chó ý lµ ho¸ chÊt vµ mét sè Ýt c¸c mÆt hµng kh¸c. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh cña khèi thÞ trêng nµy lµ l¬ng thùc thùc phÈm, hµng may mÆc, «-t«, m¸y mãc, c¸c mÆt hµng dÖt, thñ c«ng mü nghÖ, giµy dÐp c¸c lo¹i...
Mét ®iÓm ®¸ng nhÊn m¹nh trong c¬ cÊu c¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña c¸c níc thuéc Trung §«ng lµ vò khÝ vµ c¸c ph¬ng tiÖn chiÕn tranh cßn chiÕm mét tû träng kh¸ lín trong kim ng¹ch nhËp khÈu cña c¸c níc nµy.
VÒ b¹n hµng xuÊt nhËp khÈu chÝnh cña c¸c níc T©y Nam ¸ - Trung CËn §«ng lµ c¸c níc trong khèi, c¸c níc EU, Nga vµ c¸c níc SNG, Mü, NhËt, Trung Quèc vµ ASEAN. Nh×n chung ®©y lµ c¸c nÒn kinh tÕ hoÆc c¸c khèi liªn kÕt kinh tÕ lín cña thÕ giíi, quan hÖ th¬ng m¹i cña khu vùc thÞ trêng nµy víi c¸c níc Nam Mü, ch©u Phi vµ ch©u §¹i D¬ng Ýt ph¸t triÓn h¬n.
2. VÒ møc ®é më cöa cña thÞ trêng
Cïng víi xu thÕ chung cña thÕ giíi lµ héi nhËp vµ tù do ho¸ th¬ng m¹i, hiÖn nay tÊt c¶ c¸c níc trong khu vùc ®Òu tiÕn hµnh thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa héi nhËp víi quèc tÕ. Song, nh×n chung qu¸ tr×nh nµy ®îc tiÕn hµnh muén h¬n vµ diÔn ra víi mét tèc ®é chËm h¬n so víi c¸c khu vùc thÞ trêng kh¸c.
§èi víi tiÓu khu vùc Trung CËn §«ng, mét mÆt do xuÊt ph¸t ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn t¬ng ®èi thÊp, mÆt kh¸c tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh trong c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ kh«ng ®ång ®Òu, phô thuéc qu¸ lín vµo mét sè ngµnh quan träng lµ c«ng nghiÖp khai th¸c, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu dÇu khÝ. Mét thêi gian dµi ®©y lµ mét mÆt hµng mµ nhu cÇu tiªu thô cña thÕ giíi rÊt lín, lîi nhuËn thu ®îc tõ dÇu löa cïng víi thuÕ xuÊt khÈu cao, ®· lµm cho mét sè níc giµu lªn nhanh chãng. Ngîc l¹i víi c¸c ngµnh khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu löa th× n«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng lµ c¸c ngµnh yÕu nhÊt cña c¸c níc thuéc thÞ trêng khu vùc Trung §«ng vµ v× vËy c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn thÊp l¹i ®îc b¶o hé ë møc rÊt cao, do Nhµ níc trÝch lîi nhuËn tõ khai th¸c, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu dÇu löa nªn h¹n chÕ ®Õn tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ héi nhËp ®Æc biÖt lµ sù th©m nhËp cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta.
Ngoµi c¸c yÕu tè ®· nªu, do ¶nh hëng cña chiÕn tranh, sù thï ®Þch vµ sù ph©n biÖt ®èi xö cña c¸c níc lín, suèt mét thêi gian dµi nhiÒu níc trong khu vùc bÞ bao v©y kinh tÕ díi h×nh thøc cÊm vËn, nªn ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ th¬ng m¹i nãi chung vµ më cöa héi nhËp nãi riªng cña mét sè quèc gia trong khu vùc.
§èi víi c¸c níc thuéc tiÓu khu vùc T©y Nam ¸ (Ên §é, Pakistan, B¨ng-la-®Ðt...) th× tuy kh«ng cã c¸c lîi thÕ vÒ xuÊt khÈu dÇu löa, ngîc l¹i hä ph¶i nhËp khÈu dÇu löa, song do nÒn kinh tÕ cha ph¸t triÓn, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp, nªn buéc c¸c níc nµy ph¶i thi hµnh mäi chÝnh s¸ch ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong níc, më cöa tõ tõ ®Ó duy tr× chÝnh s¸ch b¶o hé cña m×nh. D©n sè ®«ng, mËt ®é d©n sè cao, nÒn kinh tÕ ph¶i dùa chñ yÕu vµo nh÷ng ngµnh cÇn nhiÒu lao ®éng ch©n tay vµ tÊt nhiªn lµ dÉn ®Õn n¨ng suÊt thÊp kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh n«ng nghiÖp, may mÆc... Cïng víi nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p vÒ chÝnh trÞ trong níc nªn viÖc duy tr× c¸c ngµnh s¶n xuÊt cÇn nhiÒu lao ®éng nh»m æn ®Þnh vÒ mÆt x· héi chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n h¹n chÕ qu¸ tr×nh héi nhËp vµ më cöa nÒn kinh tÕ.
TÊt c¶ nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y phÇn nµo ®· lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò lµ v× sao qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp muén vµ tiÕn tr×nh diÔn ra t¬ng ®èi chËm h¬n so víi c¸c khu vùc thÞ trêng kh¸c. Sù ph©n tÝch trªn ®©y ®ång thêi còng ®· gi¶i thÝch mét vÊn ®Ò tiÕp theo lµ v× sao hiÖn nay hÇu hÕt c¸c níc thuéc khu vùc ®· tham gia më cöa héi nhËp, song vÉn duy tr× mét chÕ ®é b¶o hé t¬ng ®èi cao ®èi víi doanh nghiÖp vµ c¸c hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt trong níc.
Sù ph¸t triÓn c¸c liªn kÕt kinh tÕ - th¬ng m¹i cña c¸c quèc gia trong khu vùc còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh héi nhËp vµ tù do ho¸ th¬ng m¹i. §èi víi c¸c khu vùc thÞ trêng kh¸c, chÝnh sù liªn kÕt nµy lµ ®éng lùc to lín thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cña héi nhËp cña c¸c quèc gia vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Trong thùc tÕ khu vùc thÞ trêng T©y Nam ¸ - Trung CËn §«ng, ®Æc biÖt lµ tiÓu khu vùc T©y Nam ¸ ®· h×nh thµnh mét vµi tæ chøc kinh tÕ-th¬ng m¹i khu vùc nh HiÖp héi hîp t¸c Nam ¸ (SAARC) mµ thùc chÊt lµ Khu vùc u tiªn th¬ng m¹i Nam ¸ (SAPTA) vµ Khu vùc tù do th¬ng m¹i Nam ¸ (SAFTA), HiÖp ®Þnh hîp t¸c tiÓu khu vùc BIMSTC (gåm B¨ng-la-®Ðt, Ên §é, Myanmar, Sri Lanka vµ Th¸i Lan) vµ BBNI (gåm B¨ng-la-®Ðt, Butan, Nª-pan vµ Ên §é), ®èi víi khu vùc Trung §«ng còng ®· h×nh thµnh mét vµi liªn kÕt khu vùc kh¸c... Song nh×n chung do nhiÒu h¹n chÕ nh tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn chÝnh trÞ, t«n gi¸o... nªn c¸c tæ chøc nµy cha ph¸t huy ®îc vai trß lµ dïng mèi liªn hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc trong khèi ®Ó thóc ®Èy mèi giao lu kinh tÕ víi c¸c níc ngoµi khèi l©n cËn vµ toµn thÕ giíi. BiÓu hiÖn cña sù yÕu kÐm nµy lµ ë chç tæ chøc trong c¸c khèi ®· h×nh thµnh cßn láng lÎo, cha ®Ò ra ®îc c¸c ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ, thiÕt thùc, cha cã tiÕng nãi chung cã søc nÆng trªn c¸c diÔn ®µn kinh tÕ- th¬ng m¹i thÕ giíi.
3. VÒ b¹n hµng vµ mét sè ®Æc ®iÓm kh¸c
B¹n hµng chñ yÕu cña c¸c níc thuéc khu vùc T©y Nam ¸- Trung CËn §«ng lµ nh÷ng níc ph¸t triÓn nh Mü, NhËt, EU vµ Liªn bang Nga, Trung Quèc... Tû träng bu«n b¸n víi c¸c níc ph¸t triÓn nµy chiÕm gÇn 70% kim ng¹ch bu«n b¸n cña c¸c níc trong khu vùc. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tÕ trªn ®©y lµ c¸c níc trong khu vùc ®· dïng c¸c quan hÖ th¬ng m¹i ®Ó thu hót ®Çu t níc ngoµi tõ c¸c níc ph¸t triÓn còng nh c¸c môc ®Ých chÝnh trÞ kh¸c.
Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi hiÖn cã quan hÖ b¹n hµng hoÆc ®ang cã mÆt lµm ¨n t¹i khu vùc thÞ trêng nµy hÇu hÕt lµ c¸c c«ng ty lín, c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia næi tiÕng. ChÝnh nh÷ng c«ng ty lín nµy míi cã c¸c chiÕn lîc kinh doanh t¸o b¹o, h¬n n÷a míi cã ®ñ tiÒm lùc vÒ mäi mÆt ®Ó chäc thñng ®îc c¸c rµo c¶n v« h×nh vµ dµy ®Æc ®Ó th©m nhËp vµo khu vùc thÞ trêng nµy.
C¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín nµy thêng ®Æt chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn hoÆc liªn doanh liªn kÕt víi c¸c c«ng ty lín cña níc së t¹i ®Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng. Sù cã mÆt cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín nµy mét mÆt gãp phÇn lµm cho thÞ trêng c¹nh tranh gay g¾t, mÆt kh¸c lµm h¹n chÕ rÊt lín ®Õn sù th©m nhËp vµo thÞ trêng cña c¸c níc vµ c¸c c«ng ty míi. Trong thùc tÕ c¸c níc vµ c¸c doanh nghiÖp míi muèn th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy thêng ph¶i th«ng qua c¸c c«ng ty lín cña níc së t¹i hoÆc níc ngoµi, cã trêng hîp ph¶i th«ng qua ba ®Õn bèn kh©u trung gian th× hµng ho¸ míi th©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng.
Søc mua cña thÞ trêng t¬ng ®èi thÊp do ®êi sèng nh©n d©n nh×n chung cßn thÊp, h¬n n÷a thãi quen tiªu dïng theo kiÓu truyÒn thèng lµm cho sù th©m nhËp cña c¸c mÆt hµng míi rÊt khã kh¨n.
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt kh¸c cña thÞ trêng nµy lµ ph¬ng thøc thanh to¸n trong th¬ng m¹i quèc tÕ khã kh¨n. Mét mÆt do hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c dÞch vô thanh to¸n kh¸c kÐm ph¸t triÓn, mÆt kh¸c do sù qu¶n lý vÒ c¸c lÜnh vùc nh ng©n hµng, tµi chÝnh, tiÒn tÖ rÊt chÆt chÏ nªn ®· g©y nªn nh÷ng h¹n chÕ rÊt lín, lµm gi¶m tÝnh linh ho¹t cña c¸c h×nh thøc thanh to¸n trong th¬ng m¹i quèc tÕ. NhiÒu khi doanh nghiÖp cña níc së t¹i kh«ng thanh to¸n theo ph¬ng thøc më L/C lµ mét trong nh÷ng ph¬ng thøc thanh to¸n phæ biÕn mµ thanh to¸n theo CAD (tr¶ tiÒn sau khi nhËn hµng), theo ph¬ng thøc nµy ngêi mua ®Æt cäc 25-30% ®Ó ®Ò phßng nÕu ngêi mua kh«ng nhËn hµng th× ngêi b¸n cã ®ñ c¸c phÝ ®Ó chuyÓn hµng vÒ.
ThÞ trêng bao gåm nhiÒu níc víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau, møc sèng kh¸c nhau vµ ®é më kinh tÕ còng rÊt kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh c¸c níc A-rËp Xª-ót, C«-oÐt, C¸c tiÓu v¬ng quèc A-rËp thèng nhÊt cã møc thuÕ nhËp khÈu t¬ng ®èi thÊp, ngîc l¹i c¸c níc kh¸c ®¸nh thuÕ hµng nhËp khÈu rÊt cao cã mÆt hµng thuÕ suÊt lµ 200%. Tuy kh«ng ®ßi hái cao vÒ chÊt lîng cña hµng ho¸ nhËp khÈu, nhng cÇn chó ý c¸c yÕu tè v¨n ho¸ ®èi víi hµng ho¸ khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy. Hµng ho¸ ph¶i cã bao b× nh·n m¸c ®Ñp, rá rµng vµ nhÊt thiÕt lµ ph¶i ghi râ thêi gian s¶n xuÊt, h¹n sö dông b»ng tiÕng A-rËp.
4. Sù quan t©m ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi thÞ trêng khu vùc T©y Nam ¸- Trung CËn §«ng trong thêi gian qua
Mét ®Æc ®iÓm kh¸c ¶nh hëng tíi quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi thÞ trêng khu vùc T©y Nam ¸- Trung CËn §«ng lµ trong thêi gian qua ta cha cã sù quan t©m ®óng møc thÞ trêng cña c¸c níc thuéc khu vùc nµy. ViÖc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng míi h×nh thµnh mét thêi gian cha l©u, kh¶ n¨ng th©m nhËp cña c¸c doanh nghiÖp níc ta ra thÞ trêng ngoµi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng thÞ trêng míi, khã th©m nhËp nh thÞ trêng T©y Nam ¸- Trung CËn §«ng cßn rÊt h¹n chÕ.
Sù tan r· cña Liªn X« vµ hÖ thèng c¸c níc XHCN ë §«ng ©u kÐo theo sù sôp ®æ cña hÖ thèng thÞ trêng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt Nam. §Ó t×m kiÕm thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu míi thay thÕ cho thÞ trêng ®· mÊt buéc níc ta ph¶i chuyÓn híng m¹nh mÏ sang thÞ trêng khu vùc c¸c níc ch©u ¸, nh NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan, c¸c níc ch©u ©u nh EU vµ ®Æc biÖt lµ c¸c níc thuéc khu vùc §«ng Nam ¸ (ASEAN). §©y lµ nh÷ng thÞ trêng cã møc ®é më cöa t¬ng ®èi cao, dÔ th©m nhËp, dung lîng thÞ trêng lín... ®¶m b¶o cho viÖc tiªu thô ®èi víi c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam.
N¨m 1985 khu vùc Liªn x« (cò) vµ c¸c níc XHCN §«ng ¢u cßn chiÕm tíi 57% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta. §Õn n¨m 1990 tû lÖ nµy h¹ xuèng cßn 42,4%, n¨m 1991 gi¶m m¹nh xuèng 11,1%, n¨m 1995 cßn 2,5% vµ ®Õn n¨m 2000 chØ cßn chiÕm 1,2% kim ng¹ch xuÊt khÈu. C¸c níc ch©u ¸ næi lªn ®ãng vai trß chÝnh. Tû träng cña ch©u ¸ trong n¨m 1991 (n¨m ta mÊt thÞ trêng XHCN) lªn tíi gÇn 77% nhng nh÷ng n¨m sau, nhê nç lùc khai th«ng hai thÞ trêng míi lµ ch©u ¢u vµ B¾c Mü, tû träng cña ch©u ¸ ®· gi¶m dÇn.
Tû träng cña c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu thêi kú 1991-2000
§¬n vÞ: %
ThÞ trêng
|
Thêi kú 1991-1995
|
N¨m 1996
|
N¨m 1997
|
N¨m 1998
|
N¨m 1999
|
N¨m 2000
|
ASEAN
|
22,1
|
24,5
|
21,2
|
24,6
|
21,4
|
18,1
|
NhËt B¶n
|
30,2
|
21,3
|
17,7
|
15,5
|
15,5
|
18,1
|
§µi Loan
|
5,5
|
7,4
|
8,5
|
7,0
|
5,9
|
5,2
|
Hång K«ng
|
6,2
|
4,3
|
5,2
|
3,3
|
2,1
|
2,4
|
Hµn Quèc
|
3,3
|
7,7
|
3,9
|
2,4
|
2,8
|
2,4
|
Trung Quèc
|
5,3
|
4,7
|
5,7
|
5,0
|
7,5
|
10,6
|
Ch©u ¸
|
73,4
|
70,9
|
63,8
|
60,3
|
57,3
|
59,2
|
C¸c níc khèi SEV
|
4,5
|
2,3
|
2,3
|
1,9
|
1,4
|
1,2
|
C¸c níc EU
|
9,6
|
11,0
|
16,8
|
22,0
|
21,5
|
19,3
|
Ch©u ¢u
|
14,8
|
15,4
|
22,7
|
27,0
|
25,7
|
22,0
|
Mü
|
1,6
|
2,8
|
3,0
|
4,9
|
4,4
|
5,1
|
Toµn B¾c Mü
|
1,7
|
3,3
|
3,7
|
5,8
|
5,2
|
5,8
|
Nam Mü
|
0,0
|
0,0
|
0,1
|
0,6
|
0,5
|
0,7
|
Ch©u Phi
|
0,5
|
0,2
|
0,1
|
0,2
|
0,4
|
0,2
|
Ch©u §¹i D¬ng
|
1,1
|
1,0
|
2,2
|
5,2
|
7,3
|
8,8
|
Nguån: Niªn gi¸m Thèng kª vµ Tæng côc H¶i quan
Trong sè c¸c níc ch©u ¸ th× NhËt B¶n vµ ASEAN ®ãng vai trß lín. Trong thêi kú 1991-1995, NhËt B¶n thêng xuyªn chiÕm trªn 30% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta nhng tû träng cña NhËt gi¶m ®Òu qua c¸c n¨m. Tíi n¨m 1999 chØ cßn chiÕm 15,5% kim ng¹ch xuÊt khÈu. §Õn n¨m 2000, tû träng cña NhËt ®· t¨ng trë l¹i vµ ®¹t 18,1%. Tû träng cña c¸c níc ASEAN, ngîc l¹i, kh«ng cã sù thay ®æi lín trong suèt thêi kú 1991-1998 (n¨m 1991 chiÕm 25,1%, n¨m 1998 còng chiÕm 25,1%). Tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, tû träng cña ASEAN cã xu híng gi¶m, chñ yÕu lµ do gi¶m xuÊt khÈu g¹o.
Tû träng cña EU nãi riªng vµ ch©u ¢u nãi chung t¨ng kh¸ ®Òu trong nh÷ng n¨m qua. N¨m 1991 EU míi chiÕm 5,7% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta nhng n¨m 2000 ®· chiÕm 19,3%, gãp phÇn ®a tû träng cña toµn ch©u ¢u lªn gÇn 22%. Bíc ®ét biÕn trong quan hÖ th¬ng m¹i víi EU ®Õn vµo n¨m 1992, khi ta ký víi EU HiÖp ®Þnh khung vÒ bu«n b¸n hµng dÖt may. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU ®· t¨ng rÊt nhanh trong thêi gian sau ®ã. §Æc biÖt, ®©y lµ thÞ trêng mµ ta thêng xuyªn xuÊt siªu.
Quan hÖ th¬ng m¹i víi B¾c Mü, trong ®ã chñ yÕu lµ Mü, ®· cã bíc ph¸t triÓn nhanh kÓ tõ khi ViÖt Nam vµ Mü b×nh thêng ho¸ quan hÖ vµo n¨m 1995. Tríc n¨m 1995, ViÖt Nam hÇu nh kh«ng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü. Tíi n¨m 1995, n¨m ®Çu tiªn b×nh thêng ho¸ quan hÖ, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo Mü ®· ®¹t 170 triÖu USD, ®a tû träng cña Mü tõ 0% lªn 3,1%. §Õn n¨m 2000, dï hµng xuÊt cña ta cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trªn thÞ trêng Mü do cha ®îc hëng quy chÕ MFN, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü vÉn ®¹t 732 triÖu USD, chiÕm 5,8% kim ng¹ch xuÊt khÈu. §©y còng lµ thÞ trêng mµ ta thêng xuyªn xuÊt siªu vµ gi¸ trÞ xuÊt siªu cã thÓ sÏ cßn t¨ng nÕu nh HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i gi÷a hai níc (ký kÕt th¸ng 7/2000) ®îc th«ng qua trong thêi gian tíi.
XuÊt khÈu sang thÞ trêng ch©u §¹i d¬ng (chñ yÕu lµ Australia) còng ®· cã nhiÒu tiÕn bé trong thêi kú 1991-2000. Tû träng cña thÞ trêng nµy trong xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng tõ 0,2% vµo n¨m 1991 lªn 8,8% vµo n¨m 2000. ThÞ trêng ch©u Phi vµ Nam Mü kh«ng cã biÕn chuyÓn râ rÖt trong toµn kú, cho tíi nay vÉn chiÕm cha ®Çy 1% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta.
§iÓm ®¸ng chó ý lµ trong thêi kú 1991-2000 c«ng t¸c ®µm ph¸n kiÕn t¹o thÞ trêng ®· ®îc n©ng cao mét bíc. ViÖt Nam ®· ký HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i víi h¬n 60 quèc gia trªn thÕ giíi. T¹i hÇu hÕt c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu quan träng, hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®Òu ®îc hëng chÕ ®é tèi huÖ quèc hoÆc GSP. Nhê ®µm ph¸n mµ NhËt B¶n ®· dµnh cho ta chÕ ®é thuÕ nhËp khÈu tèi huÖ quèc vµo n¨m 1999; xuÊt khÈu dÖt may, giµy dÐp vµ thuû s¶n vµo EU ®îc më réng. HiÖn nay, trong sè c¸c thÞ trêng chÝnh nh trªn võa tr×nh bµy, chØ cßn thÞ trêng Mü lµ cha dµnh quy chÕ tèi huÖ quèc cho hµng ho¸ cña ta.
ViÖc quan t©m cha ®óng møc tõ phÝa ViÖt Nam ®Ó ph¸t triÓn quan hÖ th¬ng m¹i víi khu vùc thÞ trêng T©y Nam ¸- Trung CËn §«ng cã nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan cña nã. Tríc hÕt, sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ tõ tËp trung bao cÊp sang thÞ trêng vµ tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i ë níc ta víi chñ tr¬ng kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn mét mÆt ®· t¹o ra mét ®éi ngñ ®«ng ®¶o c¸c doanh nghiÖp, mÆt kh¸c còng ®· t¹o ra m«i trêng kinh doanh míi cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nµy tõng bíc tham gia vµo qu¸ tr×nh XNK. Sù lín m¹nh vÒ sè lîng cña c¸c nhµ kinh doanh XNK ®· dÇn dÇn chia sÎ chøc n¨ng XNK víi mét sè rÊt Ýt c¸c doanh nghiÖp ®éc quyÒn cña Nhµ níc mµ tríc ®©y ®¶m nhiÖm chøc n¨ng nµy. Tuy lín m¹nh vÒ sè lîng, nhng nh×n chung quy m« cña c¸c doanh nghiÖp míi h×nh thµnh thuéc lo¹i doanh nghiÖp nhá, c¸c doanh nghiÖp nµy cha ®ñ tÇm ®Ó th©m nhËp vµ nh¶y vµo kinh doanh t¹i c¸c thÞ trêng khã, cã ®é rñi ro cao, thiÕu th«ng tin... nh thÞ trêng khu vùc T©y Nam ¸- Trung CËn §«ng.
Tríc ®©y, tuy lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu do mét sè rÊt Ýt c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®¶m nhiÖm, song viÖc th©m nhËp vµ më mang thÞ trêng thêng thuéc vÒ Nhµ níc. ViÖc trao ®æi hµng ho¸ víi níc ngoµi mµ chñ yÕu lµ c¸c níc trong phe XHCN thêng lµ theo c¸c Häp ®ång cña ChÝnh phñ. H×nh thøc giao dÞch chñ yÕu lµ hµng ®æi hµng kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng XNK. §iÒu ®ã ®· lµm h¹n chÕ rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp khi bíc sang kinh tÕ thÞ trêng trong lÜnh vùc ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
NÒn kinh tÕ cña ta cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, l¹i ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi nªn tÝch luü néi bé cha cao. M«i trêng ®Çu t, kinh doanh cha hoµn toµn thuËn lîi. C¬ cÊu ®Çu t cha phï hîp. S¶n xuÊt, nhÊt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cßn kh¸ ph©n t¸n. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu, víi ý nghÜa lµ kh©u cuèi cïng cña chu tr×nh s¶n xuÊt, bÞ ¶nh hëng lµ lÏ ®¬ng nhiªn.
VÒ phÝa Nhµ níc, nhiÒu quan ®iÓm, trong ®ã cã nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc quan träng nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, b¶o hé s¶n xuÊt trong níc vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng xuÊt khÈu, ph¬ng thøc qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu... chËm ®îc lµm râ trªn c¬ së tæng kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn nªn cha cã ®îc nh÷ng ®Þnh híng râ rµng vµ dµi h¹n ë tÇm vÜ m«. Nguån lùc cã h¹n bÞ dµn tr¶i vµo nhiÒu môc tiªu. §iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu cßn thiÕu nhÊt qu¸n, thiÕu døt kho¸t, cã lóc cã n¬i cßn tuú tiÖn, võa t¹o t©m lý thô ®éng, "®¸nh qu¶" trong c¸c doanh nghiÖp, võa lµm chËm qu¸ tr×nh hoµn thiÖn m«i trêng kinh doanh ®Ó ph¸t huy tÝnh c¹nh tranh.
Bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc vÒ th¬ng m¹i tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó theo s¸t t×nh h×nh thùc tÕ nhng nh×n chung th× vÉn cßn kh¸ thô ®éng vµ tr× trÖ. Sù liªn kÕt gi÷a c¸c ®Þnh chÕ qu¶n lý kh¸ láng lÎo, cha t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt víi chuyÓn ®éng híng ®Ých nªn võa c¶n trë qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh nhanh vµ chÝnh x¸c, võa l·ng phÝ nh©n lùc, vËt lùc. C«ng t¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, thu thËp vµ phæ cËp th«ng tin còng nh c«ng t¸c xóc tiÕn cßn cã nh÷ng bÊt cËp, g©y ¶nh hëng ®¸ng kÓ ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
Ii. Quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i cña mét sè níc chñ yÕu thuéc thÞ trêng t©y Nam ¸ - Trung CËn ®«ng víi thÕ giíi vµ viÖt nam.
1. Ên §é
Tõ khi ®éc lËp ®Õn nay, Ên ®é theo ®êng lèi ®èi ngo¹i hoµ b×nh, ®éc lËp, kh«ng liªn kÕt. §êng lèi nµy phï hîp víi môc tiªu ®Êu tranh cña c¸c níc x· héi chñ nghÜa vµ do ®ã Ên ®é trë thµnh ®ång minh tù nhiªn vµ cã quan hÖ g¾n bã víi Liªn X« vµ c¸c níc XHCN.
Sau chiÕn tranh l¹nh, Ên ®é ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i theo híng c©n b»ng c¸c níc lín, ®a d¹ng ho¸ quan hÖ, trong ®ã cã u tiªn c¶i thiÖn quan hÖ víi c¸c níc l¸ng giÒng, chó träng ®iÒu chØnh vµ c¶i thiÖn quan hÖ víi Mü, b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi Trung Quèc, cñng cè quan hÖ truyÒn thèng víi Nga, t¨ng cêng më réng quan hÖ hîp t¸c víi EU, §«ng Nam ¸ vµ ch©u ¸ - Th¸i b×nh D¬ng, nãi chung lµ chÝnh s¸ch “híng ®«ng" lµ kim chØ nam cho ho¹t ®éng ®ã. Quan hÖ kinh tÕ-th¬ng m¹i cña Ên ®é víi mét sè níc trªn thÕ giíi nh sau:
Víi Mü: trong chiÕn tranh l¹nh, quan hÖ Ên - Mü kh«ng mÊy su«n sÎ. Tõ gi÷a thËp kû 80, hai níc c¶i thiÖn tõng bíc quan hÖ, më réng hîp t¸c nhiÒu mÆt (Mü lµ b¹n hµng lín nhÊt cña Ên §é vÒ bu«n b¸n vµ ®Çu t víi kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu ®¹t h¬n 8 tû USD/n¨m). HiÖn nay chÝnh s¸ch cña Ên §é víi Mü lµ võa tranh thñ hîp t¸c, võa ®Êu tranh víi Mü nhng tr¸nh ®èi ®Çu.
Víi Trung Quèc: quan hÖ Ên - Trung dao ®éng lín tõ h÷u h¶o vµo nh÷ng n¨m sau ®éc lËp vµo thËp kû 50 sang thï ®Þch vµ c¨ng th¼ng trong suèt thËp kû 60-70. Tõ thËp kû 80, viÖc tiÕn hµnh b×nh thêng ho¸ quan hÖ ®îc ®Èy m¹nh. Quan ®iÓm hai bªn lµ g¸c l¹i nh÷ng bÊt ®ång ®Ó t¨ng cêng hîp t¸c kinh tÕ vµ c¸c mèi quan hÖ kh¸c. Hai bªn ®· tiÕn hµnh vßng ®µm ph¸n vÒ biªn giíi, thùc hiÖn gi¶m qu©n vµ t¸ch qu©n ra xa biªn giíi, më mét sè ®iÓm biªn giíi cho nh©n d©n qua l¹i bu«n b¸n... Quan hÖ kinh tÕ, th¬ng m¹i vµ khoa häc kü thuËt ®ang ®îc më réng trªn c¬ së cïng chung lîi Ých.
Víi Nga vµ SNG: Ên ®é vèn ®· cã quan hÖ truyÒn thèng vµ hîp t¸c chÆt chÏ víi Liªn X«. Sau khi Liªn X« tan r·, Ên ®é ®iÒu chØnh vµ tiÕp tôc duy tr×, cñng cè quan hÖ hîp t¸c víi Nga vµ c¸c níc SNG trªn c¬ së b×nh ®¼ng cïng cã lîi. Ên ®é vµ Nga ®Òu coi träng vai trß cña nhau trong trËt tù quèc tÕ míi, t¨ng cêng hîp t¸c kinh tÕ, th¬ng m¹i vµ ®Æc biÖt lµ quèc phßng (n¨m 1996, Ên ®é ®· ký hîp ®ång mua vò khÝ cña Nga trÞ gi¸ h¬n 1 tû USD). §¸ng chó ý quan hÖ Ên ®é - Nga trong vµi n¨m gÇn ®©y l¹i ®îc kh«i phôc mang tÝnh chÊt chiÕn lîc.
Víi ASEAN: Ên §é x¸c ®Þnh ASEAN lµ trung t©m toµn bé chÝnh s¸ch cña m×nh ®èi víi khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D¬ng. Sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ quan hÖ gi÷a Ên §é - ASEAN lµ viÖc ASEAN n©ng dÇn quy chÕ tõ ®èi t¸c ®èi tho¹i tõng phÇn n¨m 1992 lªn ®èi t¸c ®èi tho¹i ®Çy ®ñ n¨m 1995. C¸c chuyÕn th¨m cÊp cao gi÷a Ên §é vµ ASEAN ®· cñng cè v÷ng ch¾c thªm mèi quan hÖ míi. PhÇn lín c¸c níc ASEAN ®· quan t©m ®Õn lîi Ých ®Çu t vµo Ên §é vµ khuyÕn khÝch th¬ng m¹i hai chiÒu. Ên §é ®· chÝnh thøc ®îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn ARF n¨m 1996. ViÖc ASEAN tiÕp nhËn Ên §é vµo ARF vµ c«ng nhËn Ên §é lµ ®èi t¸c ®èi tho¹i ®Çy ®ñ, ®· më ra nh÷ng c¬ héi míi ®Çy triÓn väng cho Ên §é. N¨m 1995 trÞ gi¸ trao ®æi th¬ng m¹i cña Ên §é víi ASEAN kho¶ng 7 tû USD, chiÕm 8% tæng trao ®æi mËu dÞch cña Ên §é víi thÕ giíi. §Õn n¨m 2001, Ên §é hy väng t¨ng møc mËu dÞch víi ASEAN lªn 15 tû USD. Mét sè níc ASEAN lµ c¸c nhµ ®Çu t chñ yÕu vµo Ên §é víi møc ®Çu t trùc tiÕp kho¶ng 2 tû USD/n¨m.
Víi EU: 1/3 kim ng¹ch bu«n b¸n hiÖn nay cña Ên §é lµ víi EU, ®©y lµ chÝnh s¸ch nh»m ®èi phã c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c, sau EU lµ Mü chiÕm 1/5 kim ng¹ch bu«n b¸n cña Ên §é. C¶ Mü vµ EU ®· vµ sÏ lµ khu vùc träng t©m ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch ngo¹i giao kinh tÕ cña Ên §é lµ nguån ®Çu t vµ cung cÊp kü thuËt lín ®èi víi Ên §é. Sau ®ã ®Õn NhËt B¶n vµ Nga. Th¸ch thøc ®èi víi chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña Ên §é lµ ph¶i ®iÒu hßa c¶ xu híng toµn cÇu hãa lÉn cñng cè sù hîp t¸c khu vùc vµ tiÓu khu vùc sao cho cã thÓ tËn dông ®îc mäi thuËn lîi cña c¸c xu híng ®ã, ®ång thêi tiÕp tôc t¨ng cêng vµ më réng quan hÖ víi §«ng Nam ¸ vµ vµnh ®ai Th¸i B×nh D¬ng.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |