PhÇn I: Tæng quan 8
1.1 Sù cÇn thiÕt cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 8
1.2 nghiªn cøu trong vµ ngoµi níc 11
1.2.1 T×nh h×nh nghiªn cøu ë níc ngoµi. 11
1.2.2 T×nh h×nh nghiªn cøu ë trong níc 16
Nh v©y, tæng hîp l¹i cã thÓ nªu lªn 3 ®iÓm ®Æc biÖt trong c¸c nghiªn cøu D§§T ®· lµm thêi gian qua ®ã lµ: (1) C¸c nghiªn cøu D§§T chØ quan t©m ®Õn sù gi¶m thiÓu cña sè lîng m¶nh trªn n«ng hé hay trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch vµ nh÷ng t¸c ®éng do kinh tÕ quy m« vÒ « thöa m¹ng l¹i, nhng cha ®¸nh gi¸ hÕt nh÷ng t¸c ®éng phøc t¹p vµ c¸c hÖ qu¶ kh¸c nhau cña D§§T. (2) Nh÷ng nghiªn cøu chØ tËp trung vµo t¸c nh©n chÝnh lµ n«ng hé mµ quªn r»ng tham gia vµo D§§T cã nhiÒu t¸c nh©n kh¸c nhau. Sù quan t©m ®Õn kinh tÕ quy m« vÒ « thöa vµ riªng víi 1 t¸c nh©n lµ n«ng hé cho thÊy c¸c nghiªn cøu nµy míi chØ ®Ò cËp mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi ruéng ®Êt mµ cha ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ con ngêi víi con ngêi th«ng qua vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Vµ (3) c¸c nghiªn cøu kh«ng chøng minh ®îc r»ng tríc khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p can thiÖp hµnh chÝnh ®Ò thùc hiÖn D§§T th× ®Þa ph¬ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn rÊt tèt ®Ó thóc ®Èy c¬ chÕ phi tËp trung tham gia vµo viÖc thùc hiÖn D§§T, hay c¸c ®Þa ph¬ng cã c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu kh¸c (cã chÕ träng tµi, c¬ chÕ gi¸, hoÆc lµ sù thëng ph¹t) ®Ó thóc ®Èy D§§T. 27
PhÇn II: Môc ®Ých vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 28
2.1 Môc ®Ých nghiªn cøu 28
2.1.1 Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi. 28
2.1. 2 C©u hái nghiªn cøu chÝnh 28
2.2 Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 29
2.2.1 Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra ®Þnh tÝnh c¸c t¸c nh©n víi c¸c phiÕu ®iÒu tra më (Semi-structured interview): 30
2.2.2 Ph¬ng ph¸p héi th¶o chuyªn gia (Expert meetings) 30
2.2.3 Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t¸c ®éng KTXH cña viÖc thùc hiÖn D§§T. 32
2.2.4 Ph¬ng ph¸p chän c¸c m« h×nh D§§T ®Ó nghiªn cøu. 33
PhÇn III: kÕt qu¶ nghiªn cøu 36
3.1 Giíi thiÖu c¸c m« h×nh nghiªn cøu 36
3.1.1 C¸c m« h×nh D§§T ®îc chän ®Ó nghiªn cøu 36
3.1.2 TÝnh ®¹i diÖn cña c¸c m« h×nh nghiªn cøu 40
3.2 Thùc tr¹ng manh món ruéng ®Êt ë ®BSH. 40
3.2.1 Manh món ruéng ®Êt ë §ång b»ng s«ng Hång 40
3.2.2C¸c ®Æc ®iÓm manh món ruéng ®Êt ë §BSH. 43
3.2.3 Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng manh món: 45
3.2.4 Nh÷ng h¹n chÕ cña t×nh tr¹ng manh món ruéng ®Êt ®èi víi SXNN vµ qu¶n lÝ ruéng ®Êt ë ®Þa ph¬ng. 46
3.3 C¸c ph¬ng thøc D§§T ®· ®îc thùc hiÖn ë c¸c ®Þa ph¬ng 47
3.3.1 C¸c m« h×nh do ®Þa ph¬ng chñ ®éng triÓn khai (tù nguyÖn) 47
3.3.2 C¸c m« h×nh D§§T do chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng tæ chøc thùc hiÖn 51
3.4 kÕt qu¶ gi¶m sè thöa sau khi thùc hiÖn D§§T 77
3.4.1 Môc tiªu gi¶m sù manh món vÒ sè thöa 77
3.4.2 Vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc ë c¸c m« h×nh nghiªn cøu 78
3.4.3 Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra 79
3.5 §¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng cña D§§T 81
3.5.1 Môc ®Ých vµ néi dung ®¸nh gi¸ 81
3.5.2 Ph©n tÝch c¸c môc tiªu thùc hiÖn D§§T 82
ViÖc thùc hiÖn thµnh c«ng NghÞ ®Þnh 64/CP cña §¶ng vµ Nhµ níc vµo n¨m 1993 ®· t¹o ®µ cho n«ng nghiÖp ph¸t triÓn trong nhiÒu n¨m qua. Song víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña x· héi, n«ng nghiÖp còng ph¶i cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn míi, nhanh, kh¾c phôc nh÷ng yÕu tè hiÖn ®ang h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp trong ®ã cã vÊn ®Ò manh món ruéng ®Êt n«ng nghiÖp. §©y lµ mét trong nh÷ng lý do mµ nhiÒu n¨m qua c¸c tØnh ë §BSH ®· cã chñ tr¬ng vËn ®éng n«ng d©n D§§T th«ng qua c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh, v¨n b¶n híng dÉn... ®Ó c¸c ®Þa ph¬ng thùc hiÖn. §©y lµ c¬ së quan träng ®Ó c¸c cë së x¸c ®Þnh môc tiªu cña ®Þa ph¬ng m×nh. 82
Môc tiªu 83
Môc ®Ých 84
3.5.3 Vai trß cña quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ Quota cho phÐp chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®èi víi viÖc thùc hiÖn D§§T: 85
3.5.4 T¸c ®éng cña D§§T ®Õn sù thay ®æi hÖ thèng ruéng ®Êt trong c¸c vïng 87
3.5.5 ¶nh hëng cña D§§T ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c hÖ thèng canh t¸c 96
1) Lµ vïng ®Êt hoang ho¸ cha sö dông 99
3) Lµ vïng ®Êt lóa cho n¨ng suÊt thÊp 99
ChuyÓn thµnh ®Êt ¬m c©y gièng 99
§Êt chuyÓn ®æi (ao vµ CAQ) 99
3.5.6 T¸c ®éng cña D§§T ®Õn c¸c hÖ thèng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ hé n«ng d©n 104
3.5.7 D§§T thóc ®Èy sù ph©n ho¸ kinh tÕ trong c¸c kiÓu n«ng hé 109
3.5.8 D§§T thóc ®Èy sù trao ®æi vµ ph©n ho¸ ruéng ®Êt gi÷a c¸c kiÓu hé 115
3.6 Nh÷ng hiÖu qu¶ t¸c ®éng kh¸c cña D§§T ®Õn sù ph¸t triÓn N«ng th«n 126
3.6.1 HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n 126
3.6.2 Can thiÖp hµnh chÝnh ®Ó thùc hiÖn D§§T ®· kh«ng tho¶ m·n ®îc nhu cÇu ®a d¹ng cña ngêi s¶n xuÊt. 127
PhÇn IV: Nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi thùc hiÖn D§§T theo m« h×nh can thiÖp hµnh chÝnh cña ChiÝnh quyÒn 130
4.1 Khã kh¨n chung ®èi víi c¸c ®Þa ph¬ng 130
4.2 Khã kh¨n ®èi víi t¸c nh©n tham gia D§§T ë c¸c cÊp. 132
PhÇn v: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 138
5.1 KÕt luËn 138
5.1.1 VÒ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu: 138
5.1.2 VÒ ph¬ng ph¸p tiÕp cËn nghiªn cøu vµ nh÷ng tån t¹i trong ®Ò tµi 141
5.2 KiÕn nghÞ chÝnh s¸ch 142
1. Lª §øc ThÞnh Bé m«n HÖ thèng n«ng nghiÖp, ViÖn KHKTNN VN
2. §inh §øc TuÊn Bé m«n HÖ thèng n«ng nghiÖp, ViÖn KHKTNN VN
3. An §¨ng QuyÓn Bé m«n HÖ thèng n«ng nghiÖp, ViÖn KHKTNN VN
4. Lª S¬n Thµnh Bé m«n HÖ thèng n«ng nghiÖp, ViÖn KHKTNN VN
5. B¹ch Trung Hng Bé m«n HÖ thèng n«ng nghiÖp, ViÖn KHKTNN VN