Lu-Ýt (Lewis), Gioãc-gi¬ Coãc-nu-«-l¬ (1806 - 1863) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, ®¶ng viªn ®¶ng VÝch; tæng trëng quèc khè (1850 – 1852), n¨m 1855 - 1858 lµ bé trëng bé tµi chÝnh (bé trëng tµi chÝnh), bé trëng néi vô (1859 - 1861), bé trëng bé chiÕn tranh (1861 – 1863). -541, 547.
Lu-ki-an (kho¶ng 120 - kho¶ng 180) - nhµ v¨n trµo phóng xuÊt s¾c cæ Hy L¹p, ngêi theo chñ nghÜa v« thÇn. -671.
Lu-r¬-men (Lourmel), Phrª-®ª-rÝch H¨ng-ri (1811 - 1854) - tíng Ph¸p, tham gia cuéc ChiÕn tranh Crm, n¨m 1854 chØ huy mét l÷ ®oµn. -218, 791, 792.
Luýp-xèp (Lützow), A-®«n-ph¬, nam tíc (1782 - 1834) - sÜ quan Phæ, sau lµ tíng, tham gia cuéc chiÕn tranh chèng níc Ph¸p Na-p«-lª-«ng. -671.
M
Ma-c«-l©y (Macaulay), T«-m¸t Ba-binh-t¬n (1800 - 1859) - nhµ sö häc vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ t s¶n Anh, ®¶ng viªn ®¶ng VÝch, nghÞ sÜ. -631.
Ma-g«-phin (Magoffrin), Ba-ra-i-a (1815 - 1885) - luËt gia vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, thuéc ®¶ng d©n chñ ë miÒn Nam, thèng ®èc bang Kªn-t¾c-ki (1859 - 1862). -449.
Ma-ki-a-ve-li (Machiavelli), Ni-c«-l« (1469 - 1527) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ I-ta-li-a, nhµ sö häc vµ nhµ v¨n, mét trong nh÷ng nhµ t tëng cña giai cÊp t s¶n I-ta-li-a trong thêi kú quan hÖ t b¶n chñ nghÜa ra ®êi. -236.
Ma-ri-a II ®a Gl«-ri-a (1819 - 1853) - n÷ hoµng Bå §µo Nha (1826 - 1828 vµ 1834 - 1853). -18.
Ma-ri-« (Mario), An-bÐc-t« (1825 - 1883) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ I-ta-li-a, nhµ chÝnh luËn, n¨m 1860 tham gia cuéc hµnh qu©n c¸ch m¹ng cña Ga-ri-ban-®i vµo miÒn Nam I-ta-li-a. -122.
M¸c (Marx), C¸c (1818 - 1883) - (theo tµi liÖu tiÓu sö). - 748, 769, 835-857.
M¸c - Cóc (MacCook), A-lÕch-xan-®¬ M¸c-®ao-oen (1831 - 1903) - tíng Mü, tham gia cuéc Néi chiÕn ë Mü, ®øng vÒ phÝa c¸c bang miÒn B¾c, n¨m 1862 chØ huy mét qu©n ®oµn ë Kªn-t¾c-ki. –747.
M¸c-kª-x¬ (Marguez). Lª-«-n¸c-®« (sinh kho¶ng n¨m 1820) - tíng ngêi Mª-hi-c«, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng b¶o thñ vµ lµ ngêi chØ ®¹o cuéc khëi nghÜa ph¶n c¸ch m¹ng chèng chÝnh phñ cña ph¸i tù do, n¨m 1862 - 1867 ñng hé qu©n can thiÖp Ph¸p vµ tªn tay sai cña chóng lµ M¾c-xi-mi-li-an. -476, 555.
M¾c - Cli-l©n (McClellan), Gioãc-gi¬ Brin-t¬n (1826 - 1885) - tíng Mü vµ nhµ trïm kinh doanh ®êng s¾t, thuéc ®¶ng d©n chñ, ñng hé viÖc tháa hiÖp víi c¸c chñ n« ë miÒn Nam; trong thêi kú Néi chiÕn ë Mü lµ tæng t lÖnh qu©n ®éi c¸c bang miÒn B¾c (th¸ng Mêi mét 1861 - th¸ng ba 1862) vµ chØ huy qu©n ®éi P«-t«-m¸c (th¸ng Ba 1862 - th¸ng Mêi mét 1862); øng cö viªn tæng thèng trong c¸c cuéc bÇu cö n¨m 1864. -525, 630-634, 651, 668-671, 696, 697, 757-762.
M¸c-Ma-h«ng (Mac-Mahon), Ma-ri Õt-m¬, P¸t-ri-x¬ M«-rÝt (1808 - 1893) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ qu©n sù ph¶n ®éng Ph¸p (tõ n¨m 1859 lµ nguyªn so¸i), theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬, tham gia cuéc ChiÕn tranh Crm vµ cuéc ChiÕn tranh ¸o - I-ta-li-a - Ph¸p n¨m 1859; n¨m 1870 ®Çu hµng ë Xª-®¨ng khi cÇm ®Çu ®éi qu©n 100. 000 ngêi, lµ mét trong nh÷ng tªn ®ao phñ ®µn ¸p C«ng x· Pa-ri; tæng thèng nÒn Céng hßa thø ba (1873 - 1879). -138, 304.
M¸c - Mª-r¬-®« (McMurdo), Uy-li-am M«ng-tª-ghiu Xcèt (1819 - 1894) - sÜ quan Anh, sau lµ tíng; trong nh÷ng n¨m 40 - 50 phôc vô trong qu©n ®éi Anh ë Ên §é, n¨m 1860 - 1865 lµ tæng thanh tra trong c¸c ®éi qu©n t×nh nguyÖn. -96, 97, 140, 345, 346, 348, 710, 711, 712, 714-716.
M¸c-Pha-r¬-lan (Mac-Farland) - nhµ ngo¹i giao Mü, th ký cña G. M. Mª-®¬n. -510.
M¸c-tin (Martin) Xa-muy-en (1801 - 1883) - luËt gia Anh, n¨m 1850 - 1874 lµ quan tßa tßa ¸n quèc khè. -614.
M¾c-xi-mi-li-an II (1811 - 1864) vua Ba-vi-e (1848 - 1864). -89.
M¾c-xi-mi-li-an H¸p-buèc (1832 - 1867) - ®¹i c«ng tíc ¸o, tæng ®èc c¸c vïng ®Êt
¸o ë I-ta-li-a (1857 - 1859); n¨m 1864 ®îc qu©n can thiÖp Ph¸p ®a lªn ng«i hoµng ®Õ Mª-hi-c«; n¨m 1867 bÞ c¸c chiÕn sÜ Céng hßa Mª-hi-c« xö b¾n. -628.
Mai-n¬ (Mayne), Ri-sít (1796 - 1868) - c¶nh s¸t trëng Lu©n §«n. -370.
Man (Mann), Am-r«-d¬ §a-li (1801 - 1889) - nhµ ngo¹i giao Mü, n¨m 1861 - 1862 lµ ®¹i biÓu cña HiÖp bang miÒn Nam ë Lu©n §«n. -512, 523.
Man-toi-phen (Manteuffel), Ðt-vin, nam tíc (1809 - 1885) - tíng Phæ, tõ n¨m 1857 chñ nhiÖm v¨n phßng qu©n sù, tõ n¨m 1861 lµ tíng tuú tïng cña vua Vin-hem I. -89.
Man-toi-phen (Manteuffel), èt-t« Tª-«-®o, nam tíc (1805 - 1882) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Phæ, ®¹i biÓu cña giíi quý téc quan liªu, bé trëng néi vô (1848 - 1850), thñ tíng vµ bé trëng ngo¹i giao (1850 - 1858). -60, 73, 844, 850.
M¸t-di-ni (Mazzini), Giu-dÐp (1805 - 1872) - nhµ c¸ch m¹ng I-ta-li-a, nhµ d©n chñ t s¶n, mét trong nh÷ng l·nh tô cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë I-ta-li-a; n¨m 1849 ®øng ®Çu chÝnh phñ l©m thêi cña nÒn Céng hßa La M·; n¨m 1850 lµ mét trong nh÷ng ngêi tæ chøc ñy ban trung ¬ng §¶ng d©n chñ ch©u ¢u ë Lu©n §«n; trong nh÷ng n¨m 50, ®Êu tranh chèng sù can thiÖp cña níc Ph¸p B«-na-p¸c-t¬ vµo cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc cña nh©n d©n I-ta-li-a. -121, 234, 599.
M¸t-x¬-r¸t (Matzath) - nhµ lu vong §øc ë Lu©n §«n, thµnh viªn Héi khai s¸ng c«ng nh©n §øc ë Lu©n §«n, thµnh viªn uû ban quyªn gãp ñng hé nh÷ng ngêi tham gia cuéc khëi nghÜa Ba Lan n¨m 1863 - 1864. -772.
M©n-tª-ghiu (Montagu), hu©n tíc R«-bíc (1825 - 1902) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Anh, theo ph¸i b¶o thñ, nghÞ sÜ. -415, 416, 688, 693-695.
m©y-n¸c-®¬ (Maynard) - sÜ quan Mü, trong thêi kú Néi chiÕn ë Mü lµ gi¸n ®iÖp cña c¸c bang miÒn Nam. -633.
Mª-d¬n (Mason), Giªm-x¬ Ma-ri (1798 - 1871) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, chñ ®ån ®iÒn - chñ n« lín, chñ tÞch tiÓu bang ngo¹i giao cña Thîng nghÞ viÖn, mïa thu 1861 ®îc HiÖp bang miÒn Nam cö sang Lu©n §«n lµm nhiÖm vô ngo¹i giao; n¨m 1862 - 1865 lµ ®¹i diÖn cña HiÖp bang ë Lu©n §«n. -511 - 513, 523, 531-534, 539, 565, 581, 584, 599, 600, 603, 617, 637-638.
Mª-d¬n (Mason), Gioãc-gi¬ (1725 - 1792) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, gi÷ vai trß l·nh ®¹o trong cuéc chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña c¸c thuéc ®Þa B¾c Mü (1775 - 1783); t¸c gi¶ b¶n dù luËt ViÕc-gi-ni-a vÒ ph¸p quyÒn (1776), tuyªn bè mét lo¹t quyÒn tù do d©n chñ - t s¶n. -531-533.
Men-si-cèp, A-lÕch-xan-®r¬ XÐc-g©y-ª-vÝch, c«ng tíc (1787 - 1869) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc vµ ho¹t ®éng qu©n sù Phæ, n¨m 1853 lµ ®¹i sø ®Æc mÖnh ë
C«ng-xt¨ng-ti-n«-pl¬, tæng t lÖnh c¸c lùc lîng lôc qu©n vµ h¶i qu©n ë Crm (1853 - th¸ng Hai 1855). -792, 804.
MÐt-tÐc-nÝch (Metternich), Clª-men-x¬, hoµng tö (1773 - 1859) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc vµ nhµ ngo¹i giao ¸o, phÇn tö ph¶n ®éng; bé trëng ngo¹i giao (1809 - 1821) vµ tÓ tíng (1821 - 1848), mét trong nh÷ng ngêi tæ chøc Liªn minh thÇn th¸nh. -92.
Mª-®i-x¬n (Madison), Giªm-x¬ (1751 - 1836) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Mü, gi÷ vai trß l·nh ®¹o trong cuéc chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña c¸c thuéc ®Þa B¾c Mü (1775 - 1783), quèc vô khanh (1801 - 1809), tæng thèng Mü (1809 - 1817). -545.
Mª-®i-si (Medici), Gia-c«-m« (1817 - 1882) - tíng ngêi I-ta-li-a, tham gia tÝch cùc vµo cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc n¨m 1848 - 1849 vµ vµo viÖc b¶o vÖ nÒn Céng hßa La M· vµo th¸ng T - th¸ng B¶y 1849; n¨m 1860 tham gia chiÕn dÞch c¸ch m¹ng cña Ga-ri-ban-®i ë miÒn Nam I-ta-li-a, -118, 156, 196, 202.
Mª-gi¬ Mu-ri-ª (MÐge MouriÌs) - nhµ hãa häc Ph¸p (gi÷a thÕ kû XIX). -743.
Mª-ghi-r¬ (Maguire), Gi«n Phren-xÝt (1815 - 1872) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, theo ph¸i tù do Ai-r¬-len, nghÞ sÜ. -137.
Mª-khi-a (Mejia), T«-ma (kho¶ng 1815 - 1867) tíng Mª-hi-c«, gèc ngêi In-®i-an, tham gia tÝch cùc vµo cuéc næi dËy ph¶n c¸ch m¹ng chèng chÝnh phñ cña ph¸i tù do, n¨m 1862 - 1867 ñng hé qu©n can thiÖp Ph¸p vµ tªn tay sai cña chóng lµ M¾c-xi-mi-li-an; bÞ c¸c chiÕn sÜ Céng hßa Mª-hi-c« xö b¾n. -477.
Mª-len-®ª-x¬ (Melendez) - tíng ngêi Na-pl¬, n¨m 1860 tham gia c¸c ho¹t ®éng chiÕn sù chèng c¸c ®éi qu©n c¸ch m¹ng cña Ga-ri-ban-®i ë miÒn Nam I-ta-li-a.- 198, 202.
Mª-ri-v©y-l¬ (Merivale), HÐc-man (1806 - 1874) - nhµ kinh tÕ vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, theo ph¸i tù do, thø trëng bé thuéc ®Þa (1848 - 1859), thø trëng phô tr¸ch c¸c vÊn ®Ò vÒ Ên §é (1859 - 1874). -750.
Mi-ghen, §«n (1802 - 1866) - vua Bå §µo Nha (1828 - 1834). -19.
Mi-kha-in Ni-c«-la-ª-vÝch (1832 - 1909) - ®¹i c«ng tíc Nga, con trai thø t cña Ni-c«-lai I. -796.
Mi-ni-ª (MiniÐ), Cl«-d¬ £-chiªn (1804 - 1879) - sÜ quan Ph¸p, ngêi ph¸t minh ra lo¹i sóng trêng kiÓu míi. -34, 259-265, 281.
Mi-ra-m«n (Moramãn), Mi-ghen (1832 - 1867) - tíng Mª-hi-c«, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng b¶o thñ vµ ngêi cÇm ®Çu cuéc b¹o ®éng ph¶n c¸ch m¹ng chèng chÝnh phñ cña ph¸i tù do, ®øng ®Çu chÝnh phñ qu©n phiÕn lo¹n (1859 - 1860);
n¨m 1862 - 1867 ñng hé qu©n can thiÖp Ph¸p vµ tªn tay sai cña chóng lµ M¾c-xi-mi-li-an; bÞ c¸c chiÕn sÜ céng hßa Mª-hi-c« xö b¾n. -656.
Me-re-x¬ (MirÌs) Giu-l¬ I-x¾c (1809 - 1871) - chñ ng©n hµng Ph¸p, nhµ ®Çu c¬ ë thÞ trêng chøng kho¸n, chñ nhiÒu tê b¸o, trong ®ã cã c¶ tê "Constitutionnel"; n¨m 1861 bÞ ®a ra tßa v× c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬ gian lËn thÞ trêng chøng kho¸n. -655, 658.
Mi-x«-ri (Missori), Giu-dÐp-p¬ (1829 - 1911) - sÜ quan I-ta-li-a, tham gia phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë I-ta-li-a, trong nh÷ng n¨m 60 chiÕn ®Êu trong c¸c ®éi qu©n c¸ch m¹ng cña Ga-ri-ban-®i. -197, 201.
Min-n¬ GÝp-x¬n - xem GÝp-x¬n, T«-m¸t Min-n¬.
MÝt-sen (Mitchel), Om-xbi M¸c-nai-t¬ (1809 - 1862) nhµ thiªn v¨n Mü, gi¸m ®èc nha khÝ tîng ë Xin-xin-na-ti (1845 - 1859); trong thêi kú Néi chiÕn ë Mü lµ tíng trong qu©n ®éi c¸c bang miÒn B¾c (1861 - 1862). -661.
Moãc-gan (Morgan), Gi«n Hai-t¬ (1826 - 1864) - sÜ quan Mü, tham gia cuéc chiÕn tranh chèng Mª-hi-c« (1846 - 1848) vµ cuéc Néi chiÕn ë Mü, ®øng vÒ phÝa c¸c bang miÒn Nam. -747.
Moãc-ni (Morny), S¸c-l¬ ¤-guy-xt¬ Lu-i Gi«-dÐp, b¸ tíc §ê (1811 - 1865) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, thuéc ph¸i B«-na-p¸c-t¬, anh em cïng cha kh¸c mÑ víi Na-p«-lª-«ng III, mét trong nh÷ng ngêi tæ chøc cuéc ®¶o chÝnh ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851, bé trëng néi vô (th¸ng Ch¹p 1851 - th¸ng Giªng 1852); chñ tÞch viÖn lËp ph¸p (1854 - 1856, 1857 - 1865), -694.
M«-da (Mozart), V«n-ph¬-g¨ng A-ma-®¬-x¬ (1756 – 1791) - nhµ so¹n nh¹c vÜ ®¹i ¸o.-443.
M«-lª (MolÐ), Lu-i Ma-chi-¬, b¸ tíc (1781 - 1855), - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Ph¸p, theo ph¸i Oãc-lª-¨ng, thñ tíng (1836 - 1837, 1837 - 1839). -491.
M«-rin (Morrill), Gia-xtin XmÝt (1810 - 1898) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, thuéc ®¶ng céng hoµ, nghÞ sÜ quèc héi (1855 - 1867), t¸c gi¶ ®¹o luËt vÒ thuÕ quan b¶o hé. -404, 428, 471, 598, 607.
M«n-r« (Monroe), Giªm-x¬ (1758 - 1831) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Mü, tæng thèng Hîp chóng quèc Mü (1817 - 1825); n¨m 1823 ®· ®äc mét b¶n tuyªn ng«n tuyªn bè nh÷ng nguyªn t¾c cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Hîp chóng quèc Mü; b¶n tuyªn ng«n næi tiÕng cã tªn gäi lµ häc thuyÕt M«n-r«. -478, 488.
M«ng-t«-b¨ng - Xem cu-danh - M«ng-t«-b¨ng, S¸c-l¬ Ghi-«m Ma-ri A-p«-li-na, ¡ng-toan, b¸ tíc §ê Pa-li-cao.
Muy-ra (Murat), Na-p«-lª-«ng Luy-xiªng S¸c-l¬, hoµng tö (1803 - 1878) - nhµ ho¹t
®éng chÝnh trÞ Ph¸p, theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬; n¨m 1861 lµ kÎ r¾p ranh lªn ng«i vua ë Na-pl¬; anh em hä cña Na-p«-lª-«ng III. -64.
N
Na-in-®o-ph¬ (Neindorff) - sÜ quan Phæ, nhµ ph¸t minh qu©n sù (gi÷a thÕ kû XIX). -264.
Na-p«-lª-«ng I B«-na-p¸c-t¬ (1769 - 1821) - hoµng ®Õ Ph¸p (1804 - 1814 vµ 1815). -43, 63, 74, 92, 158, 211, 314-315, 376, 381, 495, 496, 497, 583, 644, 760-775.
Na-p«-lª-«ng III (Lu-i Na-p«-lª-«ng B«-na-p¸c-t¬) (1808 - 1873) - ch¸u cña Na-p«-lª-«ng I, tæng thèng nÒn Céng hßa thø hai (1848- 1851), hoµng ®Õ Ph¸p (1852 - 1870). -9-17, 21, 23, 27, 44, 58, 60, 64-67, 70, 71, 89-94, 101, 119, 120, 130-131, 149, 152, 154, 166, 169, 174, 211, 218, 230, 231, 233-236, 290, 291, 303, 473, 474, 478-481, 490-492, 495-498, 523, 547, 569, 625, 653, 694, 719-722, 757.
Na-p«-lª-«ng, hoµng tö - xem B«-na-p¸c-t¬, Gi«-dÐp S¸c-l¬ P«n.
N©y-pia (Napier), Uy-li-am Phren-xÝt Pa-t¬-rÝch (1785 - 1860) - tíng Anh vµ lµ nhµ sö häc qu©n sù, tham gia cuéc chiÕn tranh trªn b¸n ®¶o I-bª-ri-c¬ (1808 - 1814. -526, 810.
N©y-pia (Napier), S¸c-l¬ Giªm-x¬ (1782 - 1853) - tíng Anh, tham gia cuéc chiÕn tranh trªn b¸n ®¶o I-bª-ri-c¬ (1808 - 1844); trong nh÷ng n¨m 1842 - 1843 chØ huy nh÷ng ®éi qu©n ®· chiÕm Xin-®¬; n¨m 1843 - 1847 lµ toµn quyÒn ë Xin-®¬. -712.
Ne-xl¬ (Nessler) - sÜ quan Ph¸p, nhµ ph¸t minh qu©n sù (gi÷a thÕ kû XIX). -264.
Ni-c«-lai I (1796 - 1855) - hoµng ®Õ Nga (1825 - 1855). -132, 673.
Niu-ca-l¬ (Newcastle), Hen-ri Pª-lem Phen-x¬ Pª-lem Clin-t¬n, c«ng tíc (1811 - 1864) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, theo ph¸i Pin, bé trëng bé chiÕn tranh vµ thuéc ®Þa (1852 - 1854), bé trëng bé chiÕn tranh (1854 - 1855), bé trëng bé thuéc ®Þa (1859 - 1864). -19-20.
Niu-men (Newman), Phren-xÝt Uy-li-am (1805 - 1897) - nhµ ng«n ng÷ häc vµ nhµ chÝnh luËn Anh, phÇn tö cÊp tiÕn t s¶n, t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm bµn vÒ c¸c vÊn ®Ò t«n gi¸o, chÝnh trÞ vµ x· héi. -763.
Niu-t¬n (Newton) - thµnh viªn héi ®ång thµnh phè Niu-c¸t-x¬n (níc Anh), chñ tÞch cuéc mÝt-tinh ñng hé Ga-ri-ban-®i (th¸ng ChÝn 1862). -719, 772.
Nèt-i-ung (Nothjung), Pª-t¬ (kho¶ng 1823 - 1866) - thî may ngêi §øc, thµnh viªn
Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Khuªn vµ Liªn ®oµn nh÷ng ngêi céng s¶n, mét trong nh÷ng bÞ c¸o t¹i vô ¸n nh÷ng ngêi céng s¶n ë Khuªn (1852). -69.
O
Oa-sinh-t¬n (Washington), Gioãc-gi¬ (1732 - 1799) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc xuÊt s¾c ngêi Mü, tæng chØ huy qu©n ®éi trong thêi kú cuéc chiÕn tranh giµnh ®éc lËp ë B¾c Mü (1775 - 1783); tæng thèng ®Çu tiªn cña níc Mü (1789 - 1797). -394, 430, 532, 737.
Oai-c¬ (Wyke), S¸c-l¬ Len-nèc-x¬ (1815 - 1897) - nhµ ngo¹i giao Anh, c«ng sø (1860 - 1861) vµ ®¹i diÖn ®Æc biÖt (1862 - 1863) ë Mª-hi-c«. -628, 694.
Oai-t¬ (White), Giªm-x¬ - nhµ ho¹t ®éng nghÞ trêng Anh theo khuynh híng tù do, tham gia cuéc mÝt-tinh chèng can thiÖp ë Brai-t¬n (th¸ng Ch¹p 1861). -573, 575.
Oan-c¬ (Walker), Gi«n (1732 - 1807) - nhµ ng«n ng÷ häc Anh, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm vÒ ng÷ ©m häc vµ ng÷ ph¸p. -540.
Oan-c¬ (Walker), Lª-roi Pèp (1817 - 1884) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Mü, ®¶ng viªn ®¶ng d©n chñ ë miÒn Nam, bé trëng chiÕn tranh cña HiÖp bang miÒn Nam (1861). -430.
Oan-c¬ (Walker), Ti-m«-ti (1806 - 1856) - luËt gia Mü, t¸c gi¶ cña nhiÒu t¸c phÈm nãi vÒ c¸c vÊn ®Ò luËt häc. -538.
Oen-lin-t¬n (Wellington), ¸c-tua Oen-xli, c«ng tíc (1769 - 1852) - thèng so¸i vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, ®¶ng viªn ®¶ng To-ri; n¨m 1808 - 1814 vµ 1815 chØ huy qu©n ®éi trong c¸c cuéc chiÕn tranh chèng níc Ph¸p Na-p«-lª-«ng; chØ huy ph¸o binh (1818 - 1827); tæng t lÖnh qu©n ®éi (1827 - 1828, 1842 - 1852); thñ tíng (1828 - 1830); bé trëng ngo¹i giao (1834 - 1835); -39, 345, 775, 816, 828.
Oãc-lª-¨ng, c¸c hoµng tö - xem Gio¨ng-vi-l¬, Phr¨ng-xoa PhÐc-®i-n¨ng Phi-lÝp Lu-i Ma-ri Oãc-lª-¨ng, hoµng tö §¬, Lu-i Phi-lÝp an-be Oãc-lª-¨ng, b¸ tíc Pa-ri; R«-be Phi-lÝp Lu-i ¥-gien PhÐc-®i-n¨ng Oãc-lª-¨ng, c«ng tíc S¸c-t¬-r¬.
Oãc-lª-¨ng, c«ng tíc - xem PhÐc-®i-n¨ng.
Oãc-lª-¨ng - triÒu ®¹i vua ë Ph¸p (1830 - 1848). -422, 423.
Oãc-lèp, A-lÕch-x©y Phª-®«-r«-vÝch, c«ng tíc (1786 - 1861) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc vµ ho¹t ®éng qu©n sù Nga, nhµ ngo¹i giao; ®· ký c¸c hiÖp íc A-®ri-a-n«-p«n
(1829) vµ Un-ki-¸c - I-xkª-lª-xi (1833) víi Thæ NhÜ Kú, cÇm ®Çu ®oµn ®¹i biÓu Nga t¹i Héi nghÞ Pa-ri (1856). -78.
Oãc-xi-ni (Orsini), Phª-lÝt-s¬ (1819 - 1858) - nhµ c¸ch m¹ng I-ta-li-a; nhµ d©n chñ vµ céng hßa t s¶n, tham gia tÝch cùc vµo cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc vµ thèng nhÊt I-ta-li-a; bÞ tö h×nh do mu s¸t Na-p«-lª-«ng III. -722, 730.
¤-li-vi-ª (Olivier), £-min (1825 - 1913) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p, phÇn tö céng hßa t s¶n «n hoµ, tõ n¨m 1857 lµ thµnh viªn ViÖn lËp ph¸p; tõ cuèi nh÷ng n¨m 60 theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬, ®øng ®Çu chÝnh phñ (th¸ng Giªng - th¸ng T¸m 1870). -131.
¤-man-xki (Aumale), H¨ng-ri ¥-gien Phi-lÝp Lu-i Oãc-lª-¨ng, c«ng tíc (1822 - 1897) - con trai vua Ph¸p Lu-i Phi-lÝp; trong nh÷ng n¨m 40 tham gia cuéc chinh phôc An-giª-ri; t¸c gi¶ c¸c cuèn s¸ch ®¶ kÝch chèng ph¸i B«-na-p¸c-t¬. -225, 422.
¤-ren-l¬ §ê Pa-la-®in-n¬ (Aurelle de Paladines) Lu-i Gi¨ng Ba-tÝt-xt¬ ®' (1804 - 1877) - tíng Ph¸p, tham gia cuéc ChiÕn tranh Crm; n¨m 1854 - 1855 chØ huy mét l÷ ®oµn. -791, 793.
¤n-hªm, (Oldham), Uy-li-am-x¬n Xim-x¬n (1813 - 1868) - luËt gia Mü vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, thuéc ®¶ng d©n chñ; tham gia tÝch cùc vµo cuéc næi dËy cña c¸c chñ n« ë miÒn Nam, nghÞ sÜ quèc héi cña HiÖp bang miÒn Nam. -753.
èt-ph©y (Hautefeuille), L«-ran Ba-din (1805 - 1875) - luËt gia ngêi Ph¸p, theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬, t¸c gi¶ nhiÒu t¸c phÈm nãi vÒ luËt hµng h¶i quèc tÕ. -640.
P
Pa-tÐc-x¬n (Patterson), R«-bíc (1792 - 1881) - th¬ng gia vµ nhµ kinh doanh Mü, thêi kú ®Çu cuéc Néi chiÕn ë Mü lµ tíng trong qu©n ®éi c¸c bang miÒn B¾c, sau trËn ®¸nh ë Bun-Ran (th¸ng B¶y 1861) bÞ c¸ch chøc chØ huy. -633.
Pan-m¬ (Palmer), Rau-®en (1812 - 1895) - luËt gia Anh vµ nhµ ho¹t ®éng nhµ níc, theo ph¸i tù do, trëng cè vÊn ph¸p luËt (1861 - 1863); quan chëng lý (1863 - 1866), ®¹i ph¸p quan (1872 - 1874 vµ 1880 - 1885). -640.
Pan-m¬ (Palmer), Uy-li-am (1824 - 1856) - b¸c sÜ ngêi Anh, ®· ®Çu ®éc vî, anh trai vµ b¹n m×nh ®Ó ®îc nhËn tiÒn b¶o hiÓm, bÞ kÕt ¸n treo cæ. -518, 567.
Pan-míc-xt¬n (Palmerston), Hen-ri Gi«n Tem-p¬n (1784 - 1865) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, thêi kú ®Çu ho¹t ®éng lµ ®¶ng viªn ®¶ng To-ri, tõ n¨m 1830
lµ mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ®¶ng VÝch dùa vµo nh÷ng phÇn tö c¸nh h÷u cña ®¶ng nµy; bé trëng ngo¹i giao (1830 - 1834, 1835 - 1841 vµ 1846 - 1851), bé trëng néi vô (1852 - 1855), thñ tíng (1855 - 1858 vµ 1859 - 1865). -474 - 475, 479, 481, 483 - 488, 518-520, 536, 538-540, 544-548, 563-569, 576, 579, 584, 586, 593-598, 604, 657, 658, 673-674, 676, 723, 724, 764.
PÐc-p«n-s¬-DÕt-nÝt-xki (Perponcher - Seldnitzki), Vin-hem, b¸ tíc (1819 - 1893) - nhµ ngo¹i giao Phæ, ®Çu nh÷ng n¨m 60 lµ c«ng sø ë Na-pl¬. -232.
PÐc-xi-nhi (Persigny), Gi¨ng Gin-be VÝch-to, b¸ tíc (1808 - 1872) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Ph¸p, thuéc ph¸i B«-na-p¸c-t¬, mét trong nh÷ng ngêi tæ chøc cuéc ®¶o chÝnh ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1851, bé trëng néi vô (1852 - 1854 vµ 1860 - 1863), ®¹i sø ë Lu©n §«n (1855 - 1858, 1859 - 1860). -79, 142, 152, 175, 467, 468, 490, 491.
Pª-®ru I (1798 – 1834) - hoµng ®Õ Bra-xin (1822 - 1831), vua Bå §µo Nha díi tªn gäi Pª-®ru IV (1826), ®· tõ bá ng«i vua Bå §µo Nha v× lîi Ých cña con g¸i m×nh lµ Ma-ri-a II ®a Gl«-ri-a. -18.
Pª-li-xi-ª (Pelissier), Gi¨ng Gi¾c (1794 - 1864) - nguyªn so¸i Ph¸p, tõ n¨m 30 ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 50 tham gia cuéc chinh ph¹t An-giª-ri, næi tiÕng do tÝnh cùc kú tµn b¹o, tæng chØ huy qu©n ®éi ë Crm (th¸ng N¨m 1855 - th¸ng B¶y 1856); tham gia cuéc chiÕn tranh ¸o - I-ta-li-a - Ph¸p n¨m 1859; n¨m 1860 lµ tæng ®èc ë An-giª-ri. -34.
Pª-r©y-r¬ (PÐreire), I-x¾c (1806 - 1880) - chñ ng©n hµng Ph¸p, trong nh÷ng n¨m 20 - 30 gia nhËp ph¸i Xanh-Xi-m«ng, trong thêi kú §Õ chÕ thø hai theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬; mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp vµ gi¸m ®èc ng©n hµng cæ phÇn CrÐdit Mobilier. -24, 468, 493.
Pª-r©y-r¬ (PÐreire), £-min (1800 - 1875) - chñ ng©n hµng Ph¸p, trong nh÷ng n¨m 20-30 gia nhËp ph¸i Xanh-Xi-m«ng, trong thêi kú §Õ chÕ thø hai theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬; mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp vµ gi¸m ®èc ng©n hµng cæ phÇn CrÐdit Mobilier; anh trai cña I-x¾c Pª-r©y-r¬, -468, 493.
Pª-xa-i-Pª-xa (Peza-y-Peza), C¸c-lèt - ngêi tham gia cuéc b¹o ®éng ph¶n c¸ch m¹ng ë Mª-hi-c« (1858 - 1860), bé trëng tµi chÝnh trong chÝnh phñ cña qu©n phiÕn lo¹n. -657.
Pha-ra-gót (Farragut), §ª-vÝt Gla-d¬-g« (1801 - 1870) - sÜ quan h¶i qu©n Mü, tõ th¸ng B¶y 1862 lµ thuû s ®« ®èc, tham gia cuéc Néi chiÕn ë Mü, ®øng vÒ phÝa c¸c bang miÒn B¾c, chØ huy mét h¹m ®éi trong trËn chiÕm T©n Oãc-lª-¨ng (th¸ng T 1862). -662, 681.
Pha-ri-ni (Farini), Lu-Ýt-gi¬ C¸c-l« (1812 - 1866) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc vµ nhµ sö häc I-ta-li-a, ñng hé viÖc thèng nhÊt níc I-ta-li-a díi quyÒn lùc cña triÒu ®¹i Xa-voa; bé trëng bé gi¸o dôc (1851 - 1852); bé trëng néi vô cña v¬ng quèc X¸c-®i-ni (1860), ®øng ®Çu ChÝnh phñ I-ta-li-a (1862-1863). -234.
Pha-vr¬ (Favre), Ga-bri-en Clèt Giuy-l¬ (1809 - 1880) - tr¹ng s vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p; tõ cuèi nh÷ng n¨m 50 lµ mét trong nh÷ng ngêi cÇm ®Çu ph¸i ®èi lËp céng hoµ - t s¶n; n¨m 1870 - 1871 lµ bé trëng ngo¹i giao trong "chÝnh phñ vÖ quèc", ®· cïng víi Chi-e tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh chèng C«ng x· Pa-ri. -131, 163, 164.
PhÐc-®i-n¨ng, c«ng tíc Oãc-lª-¨ng (1810 - 1842) - con trai c¶ cña vua Lu-i Phi-lÝp, n¨m 1835 - 1840 tham gia cuéc chinh ph¹t An-giª-ri. -43, 212.
PhÐc-®i-n¨ng II (1810 - 1859) - vua xø Na-pl¬ (1830 - 1859), ®îc gäi lµ vua tr¸i ph¸ do trËn ph¸o kÝch vµo MÐt-xi-na n¨m 1848. -194, 232.
PhÐc-®i-n¨ng VII (1784 - 1838) - vua T©y Ban Nha (1808 vµ 1814 - 1833). -18.
Phi-li-mo-r¬ (Phillimore), R«-bíc Gi«-dÐp (1810 - 1885) - luËt gia Anh, phÇn tö tù do «n hoµ, nghÞ sÜ (1852 - 1857), chuyªn gia vÒ c¸c vÊn ®Ò ph¸p quyÒn quèc tÕ. -538, 540.
Phi-lÝp (Phillips), Uªn-®ªn (1811 - 1884) - nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ vµ ho¹t ®éng x· héi næi tiÕng Mü, nhµ hïng biÖn xuÊt s¾c, mét trong nh÷ng ngêi cÇm ®Çu ph¸i c¸ch m¹ng trong phong trµo thñ tiªu; n¨m 1865 - 1870 lµ chñ tÞch héi nh÷ng ngêi Mü chèng chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ; trong nh÷ng n¨m 70 tham gia phong trµo c«ng nh©n, ®Êu tranh ®Ó thµnh lËp mét ®¶ng c«ng nh©n ®éc lËp ë Mü; n¨m 1871 tham gia Quèc tÕ I. -705, 706.
PhÝt-x¬-giª-ran (Fitzgerald), Uy-li-am R«-bíc X©y-mua Vi-di (1818 - 1885) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Anh, theo ph¸i b¶o thñ, thø trëng ngo¹i giao (1858 - 1859), toµn quyÒn ë Bom-bay (1866 - 1872), nghÞ sÜ. -693.
Phlao ®ê la Bi-la-®ª-ri (Flahaut de ba Billarderie), ¤-guy-xt¬ S¸c-l¬ Gi«-dÐp, b¸ tíc §ê (1785 - 1870) - nhµ ngo¹i giao Ph¸p, n¨m 1860 - 1862 lµ ®¹i sø ë Lu©n §«n. -625, 626.
Phl«-rª-x¬ (Flores), - tíng ngêi Na-pl¬, n¨m 1860 chØ huy qu©n ®éi ë A-pu-li. -195.
Phl«i-®¬ (Floyd), Gi«n Biu-kª-nen (1807 - 1863) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Mü, ®¶ng viªn ®¶ng d©n chñ, thèng ®èc bang ViÕc-gi-ni-a (1850 - 1853), bé trëng bé chiÕn tranh (1857 - 1860), tham gia cuéc Néi chiÕn ë Mü, ®øng vÒ phÝa c¸c bang miÒn Nam. - 694, 753.
Pho-xt¬ (Forster), Uy-li-am Ðt-uèt (1818 - 1886) - chñ xëng vµ nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Anh, theo ph¸i tù do, nghÞ sÜ. -420, 637, 639.
Phoãc-c¸t - La-r«-kÐt (Forcade Laroquette), Gi¨ng Lu-i VÝch-to A-®«n-ph¬ §ê (1820 - 1874) - nhµ ho¹t ®éng nhµ níc Ph¸p, theo ph¸i B«-na-p¸c-t¬, n¨m 1860 - 1861 lµ bé trëng tµi chÝnh. -491.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |