- Ví dụ 3: Phần Lan, có chủ đề lớn về “Biến đổi Gen”

- Ví dụ 4: Thụy Điển: Viết về chủ đề người phụ nữ đã thay đổi xã hội như thế nào trong hơn 100 năm qua. Họ đã biết những bài báo rất sâu về chủ đề này.

- TS.Wolfgang Renner: Doanh thu WZ là 20tr Euro/1 năm. Nguồn thu của WZ từ ba nguồn: Từ hoạt động Quảng cáo (B2B); Bán sản phẩm báo chí, các phụ san; Từ Công báo (Amsblatt) (cô Yến biết các việc này rất rõ).

- TS.Wolfgang Renner: Thật may mắn là chúng tôi vẫn giữ được tira phát hành cân bằng. Bởi vì WZ đã thay đổi nội dung kinh doanh (các chính sách truyền thông).

- TS.Wolfgang Renner: Đó là thay đổi nội dung các sản phẩm báo in, tạp chí; tiến hành các giải pháp về mặt kinh doanh, marketing (kinh tế) cho các sản phẩm báo chí. Trước đây WZ chỉ có sản phẩm báo in, nhưng chúng tôi đã thay đổi phương pháp làm ra nhiều sản phẩm mới trên các nền tảng báo điện tử, nền tảng kỹ thuật số...

- TS.Wolfgang Renner: Phát hành từ Thứ 3 - Thứ 5 : số lượng 20.000 bản (60.000 độc giả). Phát hành vào thứ bảy, Chủ nhật: số lượng 55.000 bản (120.000 độc giả). WZ không phát hành ngày Thứ 2.

- TS.Wolfgang Renner: Đó là trường hợp các độc giả đọc và chia sẻ WZ cho nhau. Số liệu này dựa trên việc phân tích độc giả của WZ phối hợp với Viện nghiên cứu xã hội học thực nghiệm Áo (IFES), tiến hành điều tra độc lập. Chúng tôi nghiên cứu với nhóm đối tượng công chúng mục tiêu là những nhà quản lý. Họ sẽ xem tờ báo và đánh dấu vào các phần mà họ quan tâm nhất, quan tâm vừa, ít quan tâm... Biểu đồ đó cho biết chính xác là đối tượng công chúng mục tiêu đang đọc cái gì, thích đọc cái gì... Dựa vào kết quả nghiên cứu đó, chúng tôi điều chỉnh nội dung sản phẩm báo in. Cuộc điều tra như vậy diễn ra hai năm một lần.

* Nhân vật 05 (PGS.TS, nữ, 39 tuổi, Hà Nội, Giảng viên, Phó trưởng Khoa, Khoa PTTH - Học viện Báo chí & Tuyên truyền) (hỏi tiếp): WZ có bao nhiêu loại ấn phẩm? (How many publicatian in a year?)

- TS.Wolfgang Renner: 50 - 60 các loại ấn phẩm khác nhau/1 năm

* Nhân vật 05 (PGS.TS, nữ, 39 tuổi, Hà Nội, Giảng viên, Phó trưởng Khoa, Khoa PTTH- Học viện Báo chí & Tuyên truyền) (hỏi tiếp): Phương thức làm việc của toà soạn là gì?(How many step of produring of produce?)

- TS.Wolfgang Renner: WZ có hai buổi họp/1 ngày. Buổi sáng, các lãnh đạo biên tập phòng ban và Tổng biên tập họp để thảo luận các vấn đề sẽ đăng trải trên tờ báo hôm đó. Sau 30 phút, mọi người sẽ quyết định đăng tải tin nào và phải bỏ tin nào. Vào buổi chiều mọi người sẽ họp lại và xem xét các tin đó đã được chưa, hay phải thay đổi. Đó là phương pháp làm báo hàng ngày của WZ.
III. PHẦN THẢO LUẬN/TỌA ĐÀM (BỔ SUNG)

1. Chủ đề 1: Hoạt động kinh doanh của Wiener Zeitung Group

* Nhân vật 03 (Thạc sĩ, Nam, 40 tuổi, Hà Nội, Nhà báo, Giám đốc Kênh VTC16 - Đài Truyền hình Kĩ thuật số VTC):

Nguồn thu của WZ có những điểm giống và khác với báo chí Việt Nam: Giống ở chỗ cũng có nguồn thu từ quảng cáo và bán báo cho công chúng, nhưng khác là có nguồn thu "đặc biệt" từ việc độc quyền cung cấp công báo. Cách làm của WZ cũng giống các báo Việt Nam hiện nay: đa dạng hoá dịch vụ và cách thức phân phối thông tin đến công chúng, xây dựng các xuất bản phẩm trên nền tảng kỹ thuật số và phân phối trực tuyến. Như vậy, phát triển theo hướng đa nền tảng, đa màn hình đã góp phần mang lại thành công cho WZ, định hình mô hình kinh doanh hiện tại của WZ, từ B2B, B2C, đến H2H. Đây là mô hình kinh doanh đa dạng, linh hoạt, công chúng cần gì thì cung cấp dịch vụ, sản phẩm đó, nhưng xoay quanh và trung thành với những giá trị cốt lõi của tờ báo.

Đây là một tờ báo tuổi thì già mà lòng thì trẻ. Tôi thấy có một số điều có thể học được: Họ luôn có ý thức chinh phục công chúng một cách bài bản, có tư cách, không hy sinh giá trị cốt lõi bằng mọi giá. Họ nghiên cứu công chúng một cách kỹ lưỡng bài bản; họ đa dạng hóa các sản phẩm báo chí; liên kết với cả trường đại học để ra tạp chí riêng cho trường, biến tờ báo của trường thành tờ báo quan tâm chung của quốc gia, khu vực, quốc tế.

Tôi thích cái cách nâng cao chất lượng tờ báo theo hướng nội dung chuyên sâu. Bây giờ nếu muốn biết tin, người ta đọc mạng xã hội là xong. Đi vào phân tích chuyên sâu là thế mạnh của báo in. WZ đã đi đúng hướng; Tôi thích tính độc lập tương đối về chính trị và kinh tế của tờ báo. Chỉ có như vậy tờ báo mới khách quan, và mới có thể theo đuổi được các giá trị công tốt đẹp. Điều này khó có thể có ở Việt Nam. Cách làm việc của họ theo hướng tòa soạn hội tụ và họp 2 lượt/ngày là cách làm báo hiện đại, trách nhiệm.

* Nhân vật 05 (PGS.TS, nữ, 39 tuổi, Hà Nội, Giảng viên, Phó trưởng Khoa, Khoa PTTH - Học viện Báo chí & Tuyên truyền):

Sự ra đời của báo chí - truyền thông đa phương tiện đã tạo ra nhiều thách thức cho các loại hình báo chí truyền thống, đặc biệt là báo in. Làm thế nào để tồn tại, giữ chân được công chúng và có nguồn doanh thu ổn định là câu hỏi đặt ra cho bất cứ cơ quan báo chí nào. Hoạt động kinh doanh của WZ là một ví dụ hay, sinh động cho những cơ quan báo chí.

Theo quan điểm của cá nhân tôi, việc WZ đạt thành công và duy trì được thành công đó trong suốt nhiều năm qua là đã xác định đúng hướng để đầu tư, xác định công chúng đích một cách rõ ràng. Tôi ấn tượng với việc tờ báo này luôn cố gắng đổi mới hình thức. Đây là điều tôi nghĩ cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển của mỗi tờ báo. Thực tế, đối với tờ báo địa phương nơi tôi làm việc, việc duy trì giao diện cũ trong khoảng thời gian dài, không làm mới tờ báo nên lượng độc giả mua và đọc báo không nhiều. Báo chủ yếu được các cơ quan, đơn vị mua để phát miễn phí cho cán bộ, người lao động và người dân ở những nơi sinh hoạt cộng đồng.

Tôi cũng ấn tượng việc WZ cố gắng tìm kiếm công chúng trẻ. Tôi nghĩ các tờ báo nên đổi mới tư duy, nếu không là quá chậm. Với một tờ báo chính thống, ngoài chức năng thông tin còn đảm nhiệm chức năng giáo dục, nhất là chức năng giải trí, điều mà nhiều người (đặc biệt là công chúng trẻ) đang tìm kiếm. Nếu kết hợp được các yêu cầu Thông tin - Giáo dục - Giải trí, theo tôi tờ báo sẽ có cơ hội thành công; Tôi nhận thấy, WZ thành công được như ngày hôm nay phụ thuộc lớn vào “cơ chế“ - xin tạm gọi như vậy. Bởi WZ có một đặc quyền là tờ báo duy nhất được quyền đăng tải công báo ở Áo. Hơn nữa, với các hình thức hỗ trợ khác như báo điện tử, Facebook, Twiter, dịch vụ Heip.gov, tôi thấy rằng WZ rất sáng suốt khi có đủ hình thức tiếp cận độc giả (Có lẽ điều này ở phương Tây là điều bình thường, nhưng ở Việt Nam, nhất là cấp địa phương, rất nhiều tờ báo chưa làm được điều này). Tôi thực sự không hiểu lắm nội hàm của “công báo“ này, nhưng theo cách hiểu đó là những thông tin mà rất nhiều tầng lớp công chúng ở Áo quan tâm tới. Tôi chưa tìm hiểu kỹ, nhưng trong các hình thức kinh doanh của WZ, có lẽ hình thức B2B, B2C là mang lại nhiều lợi nhuận nhất. Tôi suy nghĩ, nếu không có “đặc quyền“ đó, liệu tờ báo này có còn hấp dẫn? Liệu tờ báo này có đạt doanh thu lớn nữa hay không? Và WZ sẽ phải làm gì trong bối cảnh đó?

* Nhân vật 07 (Tiến sĩ, nữ, 48 tuổi, Hà Nội, Cán bộ, Phó trưởng ban Quản lý đào tạo - Học viện Báo chí & Tuyên truyền):

Điều quan trọng nhất trong hoạt động kinh doanh của WZ là đã có những kế hoạch và bước đi nhằm hướng tới phát triển bền vững: WZ đã đưa ra rất nhiều biện pháp có hiệu quả để đảm bảo thành công cho các chiến lược kinh doanh của mình. Các biện pháp đó đều là những biện pháp chiến lược, có thể áp dụng lâu dài thể hiện cái nhìn chiến lược của WZ; Điều tra công chúng thị trường để tiến tới đáp ứng nhu cầu của các nhóm công chúng. Đây là một việc làm quan trọng giúp cho cơ quan báo chí hiểu và năm rõ công chúng và phục vụ nhu cầu công chúng; Việc WZ chú trọng đến mô hình hoạt động kinh doanh H2H là một hoạt động mang tính chiến lược bền vững. Việc làm này mang đến lợi ích không chỉ cho tòa soạn báo mà là cho cả công chúng và cho toàn xã hội. Hơn ai hết, không phải doanh nghiệp, phóng viên, cơ quan báo chí, công chúng mà chính mô hình H2H mới đem đến thành công cho tờ báo.

Trong kỷ nguyên công nghệ thông tin phát triển vũ bão như hiện nay, sự ra đời của các loại hình và phương tiện báo chí và truyền thông mới đang trở thành mối đe doạ lớn cho sự tồn tại và phát triển của các phương tiện báo chí và truyền thông truyền thống. Cũng như rất nhiều cơ quan báo in khác, Wiener Zeitung Group cũng đứng trước những nguy cơ khó khăn khi phải cạnh trạnh với các loại hình báo chí khác như truyền hình, phát thanh … Tuy nhiên, để có thể tồn tại và phát triển, Weiner Zeiting định hình chiến lược kinh doanh của mình là đẩy mạnh báo chí online. Ngoài ra, Weiner Zeitung đẩy mạnh phát triển nội dung, phát triển quảng cáo tương tác bằng các video sinh động và sử dụng các kênh online để quảng bá cho thương hiệu của mình. Rõ ràng WZ đang hướng tới và bắt kịp xu hướng đa loại hình, đẩy mạnh báo chí đa phương tiện. Đây là chiến lược kinh doanh mà WZ đang thực hiện hiệu quả.

Trong bối cảnh nhiều tờ báo in lâu đời và có danh tiếng trên thế giới bị phá sản, sáp nhập hoặc chuyển từ nhật báo sang tạp chí, tập trung duy nhất vào phiên bản điện tử thì vị thế số 1 ở Áo và hàng đầu của Châu Âu của WZ đã chứng minh rằng việc điều hành hoạt động kinh doanh của tờ báo này đáng để học hỏi. WZ đã xây dựng và tìm kiếm những giải pháp mới cũng như chiến lược marketing tốt để phát triển công chúng thị trường thông qua một số nét chính:

+ Đa dạng hoá nội dung trên nhiều nền tảng khác nhau (in ấn, mobile, web, kỹ thuật số…) để phù hợp với từng đối tượng độc giả với những lứa tuổi khác nhau, sử dụng những phương tiện tiếp nhận thông tin khác nhau, thời điểm tiếp nhận khác nhau;

+ Đa dạng hoá các ấn phẩm, mỗi ấn phẩm đều hướng tới đối tượng công chúng riêng, ví dụ: xuất bản ấn phẩm khoa học, công nghệ sáng tạo với vai trò hướng dẫn những người trẻ, là đối tượng say mê tìm hiểu, ứng dụng cái mới;

+ Không ngừng sáng tạo về cách thể hiện nội dung và bắt nhịp những xu hướng mới trong ứng dụng công nghệ mới của báo chí. Ví dụ như một Studio truyền hình xe đạp như đã đề cập ở phần trên;

+ Cam kết về chất lượng thông tin, giữ chân độc giả bằng những thông tin đáng tin cậy (giá trị cốt lõi mà bất cứ tờ báo nào cũng cần tuân thủ);

+ Giữ gìn bản sắc Châu Âu, vì sự phát triển chung của châu Âu;

+ Tiến hành các giải pháp kinh doanh, marketing, đa dạng hoá nội dung kinh doanh để luôn làm mới, luôn hấp dẫn. Tất cả những giá trị này được giữ vững, cố định chính là nền tảng để WZ luôn có vị trí trong công chúng, đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước.

Cũng giống như báo WZ, báo in ở Việt Nam cũng đang rơi vào tình trạng khủng hoảng. Nhiều tờ báo trước đây phát hành với số lượng khá cao nhưng nay hầu hết đều sụt giảm về số lượng; Chiến lược kinh doanh của WZ cũng giống như xu hướng kinh doanh của báo chí Việt Nam. Đó là nhiều cơ quan báo chí thu hẹp báo in, phát triển báo online. Các cơ quan báo chí phát triển theo xu hướng đa loại hình, song song tồn tại báo in, báo mạng điện tử và báo truyền hình… Riêng với báo in, nhiều chuyên gia cho rằng: tương lai của báo in là tạp chí. Thế mạnh của báo in không phải là nhanh mà là tập trung vào phân tích, bình luận chuyên sâu các tin tức, vấn đề, chuyên đề thời sự. Hiện nay hầu hết các cơ quan báo chí không còn bao cấp, các tòa soạn báo đều tự lo hạch toán kinh doanh, do vậy các lãnh đạo phải thay đổi tư duy làm báo. Bên cạnh bộ phận thông tin, bộ phận làm kinh tế trong cơ quan báo chí được quan tâm phát triển đảm bảo nguồn thu phục vụ tái sản xuất các sản phẩm báo chí có chất lượng.

WZ đã chọn cách quảng cáo phù hợp và sáng tạo để duy trì tờ báo của mình. Đó là thiết kế tờ báo hấp dẫn hơn và sử dụng video hoạt hình để thu hút người đọc một cách hiệu quả. Các khẩu hiệu “Khi đọc WZ có nghĩa là bạn đã nạp thêm năng lượng cho bộ não của bạn”, “WZ liên kết thế giới như thế nào?”, “Có hàng triệu tin tức hàng ngày nhưng tờ báo phải tập trung vào tin tức nào là tin tức chính” rất thu hút sự chú ý lớn đối với độc giả. Hơn nữa nhóm công chúng mục tiêu của WZ là những người có địa vị cao trong xã hội, do đó khi WZ tập trung phục vụ nhóm này cũng đồng nghĩa họ khẳng định được giá trị riêng và đồng thời bán được báo tốt. Ngoài ra, tờ báo này được xuất bản bằng năm ngôn ngữ khác nhau giúp vươn đến độc giả tốt hơn và do đó tầm ảnh hưởng và doanh thu cũng tốt hơn.

Tôi cũng đặc biệt ấn tượng với sơ đồ Kinh doanh của Wiener Zeitung, được cụ thể hóa thành B2B (Business to Business), B2C (Business to Customers) và B2G (Business to Government). Việc cân đối hài hòa các lợi ích mục tiêu và đặt tất cả trong một mối quan hệ tổng thể với những điểm giao cắt hay một lõi chung. Đã cho thấy tầm bao quát trong chiến lược kinh doanh của Wiener Zeitung.

Khi được tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của Wiener Zeitung Group đã giúp cho tôi sáng tỏ được nhiều điều. Thông tin tôi đặc biệt ấn tượng và cảm thấy băn khoăn đó là vì sao được thành lập từ năm 1703, xuất thân là một trong những tờ báo lâu đời nhất thế giới nhưng cho đến nay Wiener Zeitung vẫn đang hoạt động rất hiệu quả. Phân tích từng hoạt động kinh doanh của Wiener Zeitung chúng ta sẽ tìm được câu trả lời, đồng thời còn học hỏi được rất nhiều cho hoạt động báo chí của Việt Nam:

Khi tham gia môi trường trực tuyến, nhiều báo Việt Nam, nguyên bản là tờ báo chính thống và nghiêm túc, đã bị lá cải hoá - lá cải hoá ở phiên bản online và dần dần lá cải hoá ở phiên bản in và tự chuyển hoá thành báo lá cải. Đó là xu hướng cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc và có những giải pháp cụ thể. WZ tham gia môi trường trực tuyến nhưng giữ vững những giá trị công mà tờ báo theo đuổi, đặc biệt luôn khẳng định chất lượng nội dung, chất lượng thông tin là ưu tiên hàng đầu, không phát triển các thông tin lá cải; tập trung vào chiều sâu - hướng đến đối tượng công chúng có tri thức cao trong xã hội. Đây là một yếu tố mà báo chí Việt Nam cần tìm hiểu và nghiên cứu. Việc giữ vững giá trị công hay trung thành với những giá trị của tờ báo đã giúp WZ chiếm được niềm tin của công chúng, từ đó chiếm lĩnh được thị trường mục tiêu.

Theo Luật pháp của Việt Nam, báo chí Việt Nam là cơ quan ngôn luận của các tổ chức và là diễn đàn của nhân dân. Vì vậy, báo chí có nhiệm vụ chính trị (giúp Đảng, Nhà nước cung cấp và định hướng thông tin). Theo thống kê đến tháng 1/2017, ở Việt nam có 858 cơ quan báo chí nhưng chỉ có một vài trong số các cơ quan báo chí trên được cấp ngân sách để tồn tại, còn lại các cơ quan báo chí phải tự mình tìm ra các nguồn thu để vừa nuôi sống bộ máy, vừa tiếp tục đầu tư trang thiết bị, công nghệ… Vấn đề kinh tế báo chí đang rất nóng ở Việt Nam hiện nay, vì vậy những kinh nghiệm của WZG có thể là gợi ý hay cho các cơ quan báo chí ở Việt Nam. Đó là vừa quan tâm phát triển nội dung, vừa tập trung vào thay đổi, cải tiến giao diện, maket tờ báo; nghiên cứu thị trường, nghiên cứu công chúng; đa dạng hoá các sản phẩm để tăng tính đa phương tiện; tìm cách phân phối báo đỡ tốn kém… Tuy nhiên, nền chính trị ở Áo và Việt Nam khác nhau nên việc các cơ quan báo chí ở Việt Nam tham khảo phải phù hợp với nền văn hoá báo chí ở Việt Nam.

Hoạt động kinh doanh báo chí, truyền thông ở Việt Nam chủ yếu dựa trên chính sách quảng cáo, tài trợ từ các doanh nghiệp, có một số báo cũng đã có điều tra công chúng, tuy nhiên việc điều tra và có các giải pháp để đáp ứng tốt nhất yêu cầu của công chúng và của xã hội thì nhiều báo chưa làm được điều này. Hơn nữa làm báo ở Việt nam và làm báo ở phương tây khác nhau. Sự phát triển của xã hội, kinh tế, chính trị... ở mỗi nước có sự khác nhau cơ bản nên có áp dụng cũng không thể áp dụng bài bản như ở WZ.

Wiener Zeitung có lịch sử phát triển từ lâu đời. Ra đời từ năm 1703. Tồn tại hơn 3 thế kỷ, hiện nay WZ thuộc phân khúc báo chí chất lượng cao ở Áo, với nhiều dạng thức ấn phẩm (báo in, báo điện tử...) đa dạng. Để tồn tại và vẫn duy trì được lượng tira lớn (hơn 20 nghìn bản với hơn 60 nghìn độc giả) trong bối cảnh công chúng có rất nhiều kênh, phương tiện để tiếp nhận thông tin như hiện nay thì đó là điều rất đáng ghi nhận. Và chính điều này là kinh nghiệm quý báu cho nhiều cơ quan báo chí trên thế giới trong đó có báo chí của Việt Nam. Có 04 kinh nghiệm lớn từ báo WZ có thể học hỏi đó là: (1) cách phát triển nội dung cho tờ báo, (2) công tác tổ chức nhân sự, (3) cách thức truyền thông khai thác, thu hút công chúng và (4) cách thức kinh doanh. Trong rất nhiều cách thức nêu trên, tôi ấn tượng hơn cả là giải pháp Tập trung vào nội dung. Tuy nhiên, nội dung không chỉ là sự hô hào trong phát triển. WZ đã rất hiểu mình là ai, mình đứng ở đâu trong làng báo, trong xã hội hiện đại... nên việc thiết kế nội dung đã được cụ thể hóa, đó là: truyền thông tập trung - thông tin chuyên sâu - cung cấp thông tin sâu, chất lượng cao. Giờ đây công chúng không chỉ dừng lại mong muốn tiếp nhận được nhiều thông tin mà họ cần thông tin chất lượng tốt, thông tin được nhìn nhận, phân tích sâu từ nhiều góc độ.

Trường hợp của WZ chính là một ví dụ điển hình cho báo in Việt Nam. Trong bối cảnh thông tin hỗn loạn, thật giả lẫn lộn, không rõ nguồn gốc, việc báo in tập trung vào nội dung, cung cấp thông tin xác thực, tin cậy, phát hiện các đề tài mới mẻ, phân tích vấn đề sâu sắc và đa chiều sẽ chính là vũ khí chiến lược giúp báo in giành lại được thị phần và giữ chân độc giả. Ngoài ra, báo in nên mở rộng các kênh online, mạng xã hội để tăng cường tương tác với độc giả. Đây cũng là cách báo in bắt kịp được nhu cầu thị hiếu của độc giả.

+ Đa dạng hoá hình thức kinh doanh: Hình thức kinh doanh của WZ, gồm: B2B (doanh nghiệp đến doanh nghiệp), B2C (từ doanh nghiệp đến khách hàng), B2G (Doanh nghiệp đến chính phủ) => WZ là hình thức kinh doanh tổng hợp cả ba hình thức này. Và điều quan trọng nhất đó là hình thức H2H (từ con người đến con người). Đây là hình thức kinh doanh quan trọng nhất của nhân loại. B2B, B2C, B2C đều là những hình thức kinh doanh rất tốt nhưng hình thức kinh doanh trong tương lai đó chính là hình thức tương tác giữa con người với con người (H2H) mà không hề có biên giới nào cả.

Các tờ báo/công ty truyền hình nên tập trung vào một nhóm đối tượng nhất định và chuyên sâu vào một nội dung/ dịch vụ nhất định. Không nên tham gia vào nhiều mảng mà mình không có thế mạnh nổi trội. Chỉ nên đưa vào thực đơn những món ăn ngon nhất mà mình có thể phục vụ. Một khi chất lượng đã được khẳng định thì sẽ thu hút khách hàng tìm đến mình.

Điều ấn tượng nhất trong cách thức tổ chức và hoạt động của WZ (có thể coi là kinh nghiệm tham khảo cho trường hợp Việt Nam) là mạnh dạn sử dụng và đặt niềm tin vào người trẻ. Điều đó thể hiện ở một số khía cạnh sau:

- Mạnh dạn sử dụng nhân lực trẻ: kỹ thuật viên sáng tạo của họ mới chỉ có 22 tuổi. Đây là điều cần thiết, mặc dù công chúng mục tiêu của WZ là những nhà quản lý, trí thức, người có địa vị cao trong xã hội, vì người trẻ tuổi có cách tiếp cận, cách tư duy, cách làm việc và khả năng sáng tạo, không bị khuôn cứng theo lối mòn;

- Song song với việc tổ chức sản phẩm báo in, họ thuê đội ngũ những người trẻ chuyển tải nội dung theo phong cách trẻ, bằng ngôn ngữ của người trẻ, sử dụng kênh thông tin có tính thông dụng với người trẻ (facebook) để tiếp cận công chúng tiềm năng là lớp trẻ. Một điều rất ấn tượng là cũng thông qua mạng xã hội, họ tìm cách là nổi bật giá trị cốt lõi của sản phẩm báo in - đó là tiếp cận vấn đề một cách có chiều sâu và khai thác từ nhiều bình diện, thông tin đáng tin cậy, có chất lượng.

* Nhân vật 15 (Cử nhân, nữ, 35 tuổi, Hà Nội, Nhà báo, Phó giám đốc Kênh truyền hình Nông nghiệp nông thôn VTC16 - Đài truyền hình Kỹ thuật số VTC):

Tôi đặc biệt ấn tượng với Cycle blog "Free Kick" - studio truyền hình xe đạp (chiến lược Sản phẩm và thương hiệu WZ) (chú thích của tác giả); và tôi nghĩ mô hình này hoàn toàn có thể áp dụng được tại Kênh Truyền hình của mình - Kênh Truyền hình chuyên biệt về nông nghiệp, nông dân và nông thôn; nơi mà bà con nông dân vùng sâu vùng xa không dễ tiếp cận thông tin như ở đô thị. Một studio trên xe đạp hoàn toàn là một ý tưởng, một gợi ý hoàn hảo.

Hiện nay, Wiener Zeitung GmbH thuộc về Chính quyền Liên bang nước Cộng hòa Áo với 4 nhóm thị trường: Thị trường báo chí (báo in, báo điện tử Wiener Zeitung, E-paper, báo trên các thiết bị di động và các tạp chí); thị trường xuất bản và bán sách (nhà xuất bản); dịch vụ của Chính phủ (đăng tải, cung cấp các thông tin, văn bản, chỉ dẫn, dịch vụ, hỗ trợ… của Chính phủ phục vụ đời sống của người dân) và thị trường các giải pháp điện tử. Chúng ta sẽ phân tích lần lược những chiến lược và giải pháp phát triển công chúng thị trường của Wiener Zeitung.

Tại sao tôi nói những giá trị mà WZ đang hướng đến là giá trị bền vững? Hãy nhìn vào cách họ xác lập những giá trị cho cơ quan truyền thông, báo chí của mình và chúng ta sẽ thấy rằng WZ không chỉ hoạt động dựa trên nền tảng xã hội hiện tại mà họ còn nhìn về quá khứ và dự đoán tương lai để xem độc giả cần gì? Muốn gì? Họ đi vào từng ngóc ngách của đời sống xã hội để có thể phục vụ thị hiếu của rất rất nhiều đối tượng công chúng khác nhau. Nhưng trên hết những giá trị mà WZ xây dựng không chỉ dừng lại ở việc đưa thông tin đến độc giả một cách thông thường mà đang dần tác động đến việc xây dựng những đối tượng công chúng riêng biệt, thông minh và tiếp cận thông tin có chọn lọc. Tựu chung lại điều giúp WZ thành công là nhờ có hướng đi đúng đắn, đánh trúng vào thị hiếu của công chúng thị trường. Thế nhưng tôi tin chắc rằng những chính sách, giải pháp và chiến lược phát triển của WZ sẽ chưa dừng lại ở đây mà còn phải tiếp tục cải tiến và không ngừng cải tiến trước hàng loạt những thách thức đang đặt ra. Vì sao lại như thế? Bởi lẽ hiện nay có quá nhiều thách thức không chỉ đối với WZ mà cho nền báo chí cả thế giới. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để đối mặt với vấn đề bùng nổ thông tin trên mạng xã hội như hiện nay? Làm thế nào để báo chí tồn tại trước kho dữ liệu khổng lồ của google hay facebook? Và còn rất nhiều những thách thức khác mà WZ phải vượt qua để tiếp tục tồn tại, phát triển như họ đã nỗ lực trong hàng trăm năm qua…

WZ chiếm được niềm tin của công chúng, từ đó chiếm lĩnh được thị trường mục tiêu, xuất phát từ việc giữ vững các giá trị công - cung cấp thông tin có chất lượng, vì lợi ích của công chúng; nhưng những giá trị công đó không phải được chuyển tải đến công chúng theo một cách truyền thống, lối mòn, mà được chuyển tải một cách sáng tạo và đa dạng, theo kịp được với những xu hướng tiếp cận và chia sẻ thông tin của công chúng hiện đại; WZ sử dụng các công cụ mạng xã hội, blog... như là công cụ để quảng bá cho tờ báo, chuyển tải thông tin và thu hút sự quan tâm của công chúng; WZ sử dụng dữ liệu lớn để nghiên cứu thị hiếu khán giả; WZ hoạt động vì lợi ích của công chúng, nên tờ báo theo đuổi các giá trị công về hoà bình (giá trị bản sắc Châu Âu về thực chất là nêu cao ngọn cờ hoà bình ở châu Âu, vì WZ hiểu rằng Liên minh Châu Âu thực chất không chỉ là về kinh tế mà vì hoà bình của châu Âu), về sự sáng tạo (WZ xuất bản một loạt các tạp chí phục vụ cho đối tượng trẻ để phổ biến các thành tựu khoa học, công nghệ sinh học, với mục tiêu là từ các diễn đàn đó sẽ tạo ra được mầm mống cho những suy nghĩ sáng tạo, góp phần xây dựng thành phố Wien thông minh), giá trị trung thành với thực tế...; Việc trung thành với những giá trị công, song song với việc đa dạng hóa, hiện đại hoá các phương thức chuyển tải nội dung (tạm gọi là các kịch bản phân phối nội dung) giúp WZ thu hút được công chúng, tạo ra và định hình đối tượng công chúng trung thành mà WZ hướng đến để phục vụ.

Wiener Zeitung có nhiều hình thức nhằm chăm sóc công chúng thị trường truyền thống, tìm kiếm đối tượng công chúng mới và gia tăng thị phần như: giảm giá 50%, đọc báo miễn phí 3 tháng, trúng thưởng với giá trị cao… Báo đã nghiên cứu để đưa ra các giải pháp cải tiến nội dung, thiết kế, trình bày, đặc biệt là marketing nhằm giữ chân công chúng cũ, thu hút công chúng mới. Hai giải pháp chính để phát triển thị trường đã đề ra, đó là phát triển thị trường báo in bằng cách bán nội dung trên các thiết bị di động như E-paper, iPad, iPhone, Android… và phát triển các phụ trương, các tạp chí dành cho đối tượng sinh viên và hệ thống các trường đại học Áo, châu Âu.

Nội dung của báo Wiener Zeitung đề cập đến mọi vấn đề của đời sống xã hội với các chuyên mục vừa cập nhật tin tức, vừa phân tích chuyên sâu. Đặc biệt, báo Wiener Zeitung có chuyên mục Công báo đăng tải các bản tuyên bố, đăng ký thành lập hay phá sản, cân đối và báo cáo tài chính hàng năm… của các công ty, khu vực tài chính công thuộc hệ thống Chính phủ Áo và 27 nước khu vực Liên minh châu Âu. Đây là tờ báo duy nhất ở Áo được phép đăng những thông tin này, đồng thời chuyên mục Công báo cũng là chuyên mục quan trọng nhất trong lịch sử của tờ báo - một trong những lý do xuất bản và tồn tại của Wiener Zeitung.

Nguồn doanh thu chủ yếu của Wiener Zeitung gồm: Bán báo (chiếm 20%), dịch vụ đăng tải trên chuyên mục Công báo (chiếm 65%) và dịch vụ quảng cáo (chiếm 15%). Theo ông Wolfgang Renner, nguồn thu từ bán báo và dịch vụ quảng cáo trong nhiều năm lại đây không tăng, điều này có nghĩa là công chúng thị trường của báo đang giảm. Nguồn thu từ dịch vụ đăng tải trên chuyên mục Công báo chiếm lợi thế tuyệt đối, tuy nhiên nếu không có chính sách lâu dài thì báo sẽ đánh mất giá trị đích thực của mình trong hoạt động báo chí. (Điều này đã được các nhà lãnh đạo của Wiener Zeitung nhận thức ra).

Những ý tưởng và kinh nghiệm đúc rút:

- Về Studio truyền hình Xe đạp W24, rất hay, rất sáng tạo. Song không phù hợp bối cảnh ở Việt Nam. Tuy nhiên, điều mà tôi nhận được ở đây là nhận thức về sự chuyển động và cần phải có sự sáng tạo đột phá. Với cơ quan Đài Phát thanh & Truyền hình địa phương như chúng tôi, không đủ nhân lực và kinh phí để thực hiện điều này, song có thể nhờ đến công chúng, bằng các phương tiện ghi hình khác như điện thoại, camera cá nhân;

- Phải tăng cường sự chia sẻ, nhưng trước hết phải nâng cao chất lượng và đáp ứng được nhu cầu của công chúng. Như vậy, phải có điều tra xã hội học, xác định công chúng đích để có hướng đầu tư phù hợp. Với tờ báo địa phương, việc đầu tư để điều tra, nghiên cứu như vậy là khó thực hiện do kinh phí cao;

- Tăng cường và duy trì các cuộc họp hàng ngày ở các bộ phận. Hiện đơn vị chúng tôi họp 1 lần/tuần, quá ít để nắm bắt vấn đề, quá lâu để xử lý các lỗi. Vấn đề quan trọng nhất hiện nay ở tờ báo nơi tôi làm việc, đó là giải quyết bài toán vừa đạt được doanh thu cao, vừa đảm bảo giá trị công - phục vụ xã hội. Việc phục vụ xã hội, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp hơn là mục tiêu quan trọng nhất, song để đảm bảo đạt được doanh thu, tôi nghĩ rằng phải nghiên cứu về các hình thức hoạt động mới của tờ báo (mạng xã hội...) để tiếp cận gần hơn với công chúng, xây dựng thêm nhiều bản tin, mỗi bản tin có một tiêu chí khác nhau để phù hợp đối tượng công chúng.

Không chỉ WZ mà ở Cộng hòa Áo, việc tập trung nâng cao dân trí, nâng cao an sinh xã hội là một việc được quan tâm từ hàng trăm năm nay, vì thế họ có những chiến lược mang giá trị công rất hiệu quả, đặc biệt họ chú ý đến trách nhiệm xã hội trong mỗi công việc. Việc WZ đưa ra chiến lược và giải pháp phát triển công chúng thị trường là một việc làm mang trách nhiệm xã hội tốt.

Chiến lược và giải pháp phát triển công chúng thị trường của Wiener Zeitung rõ ràng, phù hợp thực tiễn thông tin truyền thông ngày càng phát triển như hiện nay. Tôi ấn tượng với những giá trị mà WZ đang thực hiện:

Tóm lại, khi được tiếp cận trực tiếp và được nghe báo cáo của GS, tôi đã hiểu chỉ khi xác định được các giá trị và thực hiện đúng định hướng đã đề ra một cách nghiêm túc, trên cơ sở tôn trọng niềm tin, sáng tạo và có bản sắc như vậy thì WZ mới có thể duy trì tốt con số phát hành 20 nghìn bản báo/ngày (với 60 nghìn bạn đọc). Đây chính là kinh nghiệm, những bài học về quản trị và phát triển nội dung cũng như kinh doanh đáng học tập từ báo WZ đối với báo chí nhiều nước, trong đó có Việt Nam.

WZ có chiến lược nghiên cứu công chúng khoa học với phân khúc khách hàng mục tiêu rõ ràng đa phần là giới tri thức có địa vị cao trong xã hội. Với nhóm công chúng này, việc WZ tập trung vào đẩy mạnh nội dung và thông tin có giá trị và phân tích sâu là điều nhóm công chúng này quan tâm.

Chiến lược nghiên cứu công chúng được tiến hành bài bản, đều đặn và chính xác với sự tham gia của bên thứ ba. Các số liệu này dựa trên việc phân tích độc giả của WZ phối hợp với Viện nghiên cứu xã hội học thực nghiệm Áo (IFES), tiến hành điều tra độc lập:

- Xác định rõ đối tượng mục tiêu, đồng thời nghiên cứu nhóm đối tượng công chúng mục tiêu là những nhà quản lý.

- Chú trọng vào những giá trị bền vững: giá trị niềm tin, sáng tạo, đa dạng, trung thành với thực tế, bản sắc Châu Âu.

Đây là những chiến lược và giải pháp mà theo tôi đã tạo nên vị thế vững chắc của WZ trong độc giả.

*Nhân vật 12 (Tiến sĩ, nữ, 51 tuổi, Hà Nội, Giảng viên Khoa PT&TH - Học viện Báo chí và Tuyên truyền):

Công chúng báo chí có vai trò quan trọng trong hoạt động báo chí. Một tờ báo nếu đáp ứng được càng nhiều đối tượng công chúng rộng rãi, đa dạng càng tốt. Ở Việt Nam, những tờ báo như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, VNExpress, VTV… có đối tượng công chúng khá đa dạng. Trên cơ sở nghiên cứu thị trường, WZ tập trung vào đối tượng công chúng cao cấp cũng là một hướng đi riêng khá phù hợp với xu hướng hiện nay. Xác định đối tượng công chúng mục tiêu, tờ báo sẽ có định hướng phát triển cả về nội dung và hình thức để đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của họ. Tuy nhiên, ngoài đối tượng công chúng cao cấp, WZ nên mở rộng hơn đối tượng công chúng khác sẽ làm cho nội dung tờ báo phong phú, sinh động hơn.

Chúng tôi tới thăm trụ sở của tờ báo lâu đời Wiener Zeitung vào một ngày mùa hè tháng Bảy. Tờ báo đầu tiên ra đời cách đây 314 năm. Nhưng sự cổ kính ấy không hề trái ngược với những người trẻ đang say mê thiết kế các clip cho tờ báo. Những ý tưởng cực kỳ trẻ trung, mới mẻ, thú vị. Giữa hàng triệu tin tức, họ focus vào các tin tâm điểm và có sự thể hiện của riêng mình; với các đồ họa độc đáo, các clip ấn tượng.

Năm 1703, ra đời số báo đầu tiên. Đến năm 1780, chính thức lấy tên "Wiener Zeitung". Năm 1998, Wiener Zeitung Ltd. (100% owned by the Federal Republic of Austria). Năm 2015, trở thành Media House, gia nhập thị trường: phân khúc Quality Newspaper. 71% độc giả academics. 82% officials, Manager => Những con số cho thấy Wiener Zeitung có chiến lược rất rõ ràng; nhằm vào nhóm đối tượng độc giả: tri thức cao, có vị trí xã hội.

Những điều rất đáng để học hỏi từ Wiener Zeitung như: việc Thành lập Trung tâm Nghiên cứu khoa học, công nghiệp sáng tạo, đặc biệt là thông điệp H2H - HUMAN TO HUMAN (giá trị từ con người đến con người); hay việc xây dựng các giá trị cốt lõi của tờ báo (chú thích của tác giả) như

Tôi tin rằng với việc đầu tư vào chất lượng thông tin, với các lõi giá trị đã đề ra; một chiến lược kinh doanh hoàn hảo và sự nắm bắt xu thế tiếp nhận thông tin, đầu tư mạnh vào đồ họa,… Wiener Zeitung sẽ vẫn giữ vững vị trí là tờ báo hàng đầu của Áo và của Châu Âu. Tôi cũng đặc biệt ấn tượng với hình vuông màu đỏ của Wiener Zeitung. Màu đỏ là màu may mắn; hình vuông là sự chắc chắn. Và tôi tin Wiener Zeitung sẽ phát triển thịnh vượng như hình vuông màu đỏ đó của mình.

Wiener Zeitung hiện là nhật báo lâu đời nhất trên thế giới, được coi như “cơ quan ngôn luận” của Chính phủ Áo và Liên minh châu Âu. Báo cũng có sức ảnh hưởng rất lớn, được coi như nguồn cung cấp và đối chiếu thông tin, tư liệu quan trọng, đáng tin cậy cho các nhà báo và các tờ báo ở Áo và châu Âu. Vì vậy, hoạt động báo chí của WZ vừa vì mục đích “kiếm tiền” vừa vì mục đích chính trị, văn hoá. Đây là việc vô cùng khó! Điều này có nét tương đồng với báo chí ở Việt Nam. Những hoạt động báo chí tạo ra giá trị công và vì giá trị công của WZ rất ấn tượng, đó cũng là sự lý giải vì sao tờ nhật báo lâu đời nhất thế giới này vẫn tồn tại, phát triển và được công chúng Áo và Châu Âu đón đọc như một nét văn hoá riêng.

Đây là hoạt động mang tính nhân văn sâu sắc.

Lợi nhuận của báo đem lại từ hoạt động kinh doanh để giúp báo tái sản xuất phát triển; còn báo hoạt động vì phúc lợi xã hội - vì “giá trị công”, nghĩa là góp phần chung tay cùng các tổ chức khác trong việc thông tin kịp thời mọi mặt cho công chúng, thúc đẩy xã hội phát triển ngày càng văn minh hơn. Đây là hai mặt không thể tách rời để tờ báo tồn tại và phát triển. Vì vậy, việc cân bằng giữa việc hoạt động vì lợi nhuận và hoạt động vì giá trị công là điều tất yếu trong xã hội truyền thông hiện đại. Nếu quá coi trọng một giá trị nào đó đều khó có thể tồn tại bền vững thậm chí không tồn tại. Tuy nhiên, điểm ấn tượng và mang đậm bản sắc của tờ WZ đó là “Giá trị công” ở tờ báo này không chỉ đơn thuần là vì lợi ích của người dân Áo mà quan trọng hơn, tờ WZ xác định và làm được đó là vì cộng đồng chung châu Âu, vì “bản sắc Châu Âu” - một quan điểm rộng mở và rất ý nghĩa. Bởi người Áo, nước Áo ở trong lòng Châu Âu. Nước Áo sẽ an bình hơn khi Châu Âu an bình, phát triển hơn, nước Áo luôn vì châu Âu - vì sự thịnh vượng, phát triển của châu Âu, nước Áo thân thiện... Tôi nghĩ đây là tầm nhìn chiến lược, vô cùng ý nghĩa trong bước đường phát triển của mình. Những bài báo mang tinh thần và âm hưởng như vậy sẽ được công chúng Áo đón đợi là điều không khó hiểu. Và khi báo chí đã được lượng độc giả đông đảo đón đợi như vậy (với những giá trị rất riêng nhưng cũng rất thân thiện và cởi mở như vậy) thì khi đó giá trị trong kinh doanh - lợi nhuận đem lại cũng sẽ tỷ lệ thuận.

Việc cân bằng giữa hoạt động vì lợi nhuận và hoạt động vì giá trị công “bản sắc châu Âu” chính là điều vô cùng quan trọng giúp mang lại những giá trị thực sự cho xã hội và đồng thời mang lại những giá trị bền vững cho thương hiệu của tờ báo. Báo chí hoạt động phải luôn hướng tới mục đích vì cộng đồng, phục vụ lợi ích của xã hội. Nếu một tờ báo không đẩy mạnh kinh doanh thì tờ báo sẽ chết. Nhưng nếu tờ báo đó đầy rẫy những thông tin thương mại hoá, thông tin không mang lại những giá trị cho xã hội thì tờ báo đó không những không góp phần vì sự tiến bộ của xã hội mà còn làm huỷ hoại những giá trị tốt đẹp của xã hội đó. Do vậy việc nhấn mạnh giá trị công bên cạnh việc đẩy mạnh hoạt động vì lợi nhuận là một hướng đi sáng suốt. Đây cũng là điều mà báo chí Việt Nam nên học hỏi (trả lời cho chủ đề 4 + 5).

WZ cân bằng giữa hoạt động vì lợi nhuận và hoạt động vì giá trị công là chủ trương hoàn toàn đúng đắn. Ở Việt Nam cũng thế, báo chí hiện nay không được bao cấp mà phải tự chủ hạch toán kinh doanh. Các cơ quan báo chí phải có sản phẩm chất lượng tốt thu hút được công chúng, có được nhiều hợp đồng quảng cáo… để tăng nguồn thu trả lương cho các nhà báo và đầu tư tái sản xuất sản phẩm báo chí. Tuy nhiên, việc làm kinh tế tại các cơ quan báo chí không phải bằng mọi giá. Báo chí là sản phẩm hàng hóa đặc biệt hàm chứa giá trị văn hóa, tư tưởng, có tác động lớn tới dư luận xã hội. Do vậy việc hướng tới giá trị công là trọng tâm, quan trọng hơn, bên cạnh hoạt động kinh tế. Lao động kinh tế - dịch vụ trong các cơ quan báo chí là cần thiết nhưng cần phải phân tách rõ ràng với lao động có tính chất chuyên môn nghiệp vụ trong quá trình sản xuất sản phẩm báo chí, như thế báo chí sẽ đảm bảo tính khách quan, không bị ảnh hưởng bởi lợi ích cá nhân mà hướng tới lợi ích của đông đảo công chúng.

WZ đã tạo nét đặc trưng của mình ở Áo với việc xuất bản một tạp chí dựa trên giá trị bản sắc châu Âu. WZ là một tờ báo thuộc chính phủ và việc tạo ra giá trị công là điều cần thiết. Châu Âu là một khối liên minh thống nhất do đó việc xây dựng bản sắc châu Âu giúp củng cố vững chắc liên minh này. Sự nổi bật này của WZ giúp tờ báo duy trì tốt số lượng độc giả và sự hợp tác quảng cáo từ các doanh nghiệp.

Trên thực tế với những quan niệm về giá trị công của WZ báo chí truyền thông Việt Nam hoàn toàn có thể học tập. Bởi vì, WZ đã xây dựng lý thuyết về giá trị công dựa trên những yếu tố giá trị niềm tin, giá trị sáng tạo, bản sắc riêng. Những giá trị này được WZ rút ra từ thực tiễn trong quá khứ, hiện tại và tương lai vì thế nó hết sức thuyết phục và được chứng minh bởi chính sự thành công của WZ. Đây là những yếu tố tạo nên sức mạnh và sự phát triển bền vững cho nền báo chí. Với một đất nước nền báo chí truyền thông còn hạn chế rất nhiều về con người, kỹ thuật cũng như kinh tế thì WZ là bài học hết sức quý báu để báo chí nước ta xây dựng được giá trị công dễ hơn, nhanh hơn, phù hợp hơn. Đặc biệt trong môi trường truyền thông số hiện nay, nếu báo chí chậm chuyển mình, không tạo được cho mình một chỗ đứng, một sức hấp dẫn, lôi cuốn và lan toả thì báo chí chúng ta có thể dễ dàng bị mạng xã hội tấn công. Báo chí Việt Nam hoạt động đặc biệt mang tính chính trị - xã hội. Mỗi tác phẩm báo chí công bố, phát hành rộng rãi đều trực tiếp hoặc gián tiếp tác động đến nhận thức, tâm tư, tình cảm và tư tưởng của công chúng cũng như hành vi của cộng đồng. Vì lẽ đó, người làm báo phải hoàn thành tốt trách nhiệm xã hội tạo nên niềm tin cho công chúng. Khi nhà báo nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của mình thì báo chí mới phát huy được giá trị công mà mình đang xây dựng.

Việt Nam là một đất nước giàu bản sắc văn hoá dân tộc. Di sản văn hóa Việt Nam chính là tài sản quý giá của cộng đồng 54 dân tộc sinh sống trên đất nước Việt Nam từ hàng nghìn năm, là cốt lõi của bản sắc dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản văn hóa nhân loại. Mặc dù Đảng và Nhà nước Việt Nam đã có nhiều chính sách khuyến khích việc bảo tồn và phát huy những giá trị đó, tuy nhiên, trong thời đại bùng nổ thông tin, giao lưu văn hoá mở rộng, những giá trị bản sắc văn hoá của Việt Nam bị thách thức. Việc giữ gìn và phát huy những giá trị này là trách nhiệm của mỗi người dân, mỗi dân tộc, trong đó có vai trò to lớn của báo chí. Bên cạnh việc phản ánh, cung cấp thông tin về vấn đề này, báo chí còn sử dụng nhiều phương thức khác để quảng bá nền văn hoá của mình. Những câu chuyện, những tình huống sinh động, những hình ảnh tín ngưỡng… của người dân ở mọi miền đất nước được báo chí phản ánh là những ví dụ về việc báo chí Việt Nam thực hiện “giá trị công”. Bài học của WZ cũng là một gợi ý tốt để báo chí Việt Nam có thể học hỏi.

Việc WZ thực hiện hoạt động giá trị công khiến tôi thấy hơi ngỡ ngàng, bởi trước đó tôi nghĩ, với các tờ báo tư bản, hoạt động độc lập, sẽ đặt mục tiêu lợi nhuận là duy nhất. Với các tờ báo ở Việt Nam, việc hoạt động giá trị công là điều bình thường. Quay trở lại WZ, tôi cho rằng việc lựa chọn và thực hiện giá trị công “bản sắc châu Âu “ là đột phá trong sáng tạo và cũng là hướng đầu tư đúng của WZ. Minh chứng là lợi nhuận của tờ báo ngày càng tăng. Vậy ở VN, trong bối cảnh các đơn vị sự nghiệp báo chí đang phải thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính (NĐ141/2016/NĐ-CP), chúng ta phải làm gì? Bên cạnh việc đổi mới hình thức tờ báo, đổi mới nội dung, nghiên cứu công chúng đích, đưa vào sử dụng thêm nhiều hình thức thể hiện cho tờ báo, thì việc xác định và lựa chọn một “giá trị công“ là điều cần thiết. Tôi nghĩ nhiều tờ báo của Việt Nam đang hoạt động sai tôn chỉ, mục đích. Và nhiều tờ báo khác còn đang loay hoay trong việc lựa chọn tôn chỉ, mục đích của mình.

Muốn làm được như WZ, Việt Nam phải thay đổi lại cách nhìn nhận ở nhiều vấn đề và bắt đầu từ các cấp lãnh đạo với xã hội và với báo chí.

Trước kia hoạt động báo chí được bao cấp toàn phần nghĩa là được cung cấp một trăm phần trăm nguồn kinh phí cho hoạt động chủ yếu phục vụ mục đích chính trị. Chính vì vậy các cơ quan báo chí chỉ cần làm tốt việc phục vụ chính trị của mình mà không quan tâm đến yếu tố thu hút công chúng ngoài địa giới hành chính. Ngày nay các cơ quan báo chí không còn được cung cấp một trăm phần trăm nguồn kinh phí nữa mà phải tự chủ một phần kinh phí để hoạt động. Điều này dẫn đến việc phải tạo nên một thị trường công chúng để thu hút quảng cáo và bán sản phẩm. Chính vì vậy những chương trình chỉ phục vụ giá trị công sẽ không đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của một cơ quan báo chí mà cần phải có những chương trình mang tính thương mại để tạo nguồn thu tài chính. Sự cân bằng giữa việc hoạt động vì lợi nhuận và hoạt động vì giá rị công “bản sắc châu Âu” của WZ đã gợi mở các hướng hoạt động của báo chí truyền thông Việt Nam phải vừa hoạt động vì giá trị công vừa hoạt động vì lợi nhuận. Sự cân bằng giữa các hoạt động này của WZ chính là bài học quý cho báo chí truyền thông Việt Nam trong đó có Đài PTTH |Quảng Ninh. Hiện nay Đài Quảng Ninh cũng đang đi theo hướng sản xuất và khai thác các chương trình vừa phục vụ chính trị, vừa hoạt động vì lợi nhuận để tự chủ một phần tài chính. Nhưng để tìm được sự cân bằng một cách tốt nhất cũng cần có thời gian thử nghiệm, tống kết mới có thể đưa ra được những phương án tối ưu. Theo mô hình hoạt động của WZ các cơ quan báo chí trong đó có Đài PTTH Quảng Ninh đang hoạt động vì giá trị công mang bản sắc riêng của mình. Vì vậy nội dung các chương trình tự sản xuất của Đài Quảng Ninh cũng mang bản sắc vùng Quảng Ninh. Đây chính là điều khác biệt với các Đài khác. Ngay từ việc cung cấp cho cộng đồng những thông tin về sản xuất cũng có bản sắc riêng (tiểu vùng khí hậu, thổ nhưỡng, phương thức canh tác…) đến phần phong tục, tập quán, cảnh quan môi trường, sự phát triển kinh tế xã hội… Đều có những nét đặc thù của vùng đất Quảng Ninh. Cùng với đài quốc gia, các tỉnh thành trên toàn lãnh thổ Việt Nam đều có các đài truyền hình địa phương để làm công tác tuyên truyền cho địa phương mình. Nhưng chỉ mang bản sắc của địa phương không thì chưa đủ để tạo nên sự chú ý từ công chúng ngoài vùng đất đó. Chính vì vậy cùng với giá trị công việc mang bản sắc châu Âu chứ không chỉ riêng nước Áo làm cho số lượng độc giả vượt ra ngoài quốc gia như WZ. Điều này gợi mở cho báo chí truyền thông địa phương thậm chí cả báo chí truyền thông trung ương có hướng sản xuất các sản phẩm vừa mang bản sắc của mình đồng thời vừa mang bản sắc của vùng đất vượt ra khỏi địa giới hành chính để thu hút một lượng công chúng rộng lớn từ bên ngoài. Điều này vô cùng quan trọng đối với lĩnh vực báo chí vì chính số lượng khán thính giả, độc giả quyết định sự phát triển hay đóng cửa một cơ quan báo chí, truyền thông.

Một tờ báo, công ty truyền thông bên cạnh việc cung cấp sản phẩm dịch vụ cần chú trọng đến giá trị công. Chẳng hạn các tờ báo, tập đoàn, công ty truyền thông nên có chuyên mục hoặc hoạt động thuộc Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (Corporate Social Responsibility hay CSR) về một giá trị nào đó như bình đẳng giới mà phụ nữ là trung tâm, xây dựng thành phố xanh, sạch, đẹp, phát triển bền vững, vấn đề về khởi nghiệp cho người trẻ hoặc lớn hơn là một đất nước Việt Nam - điểm đến thú vị cho du khách ưa khám phá, trải nghiệm văn hóa. Việt Nam đang trong cộng đồng ASEAN do đó cũng cần thiết phải xây dựng một bản sắc ASEAN thống nhất trong đa dạng. Đây đều là những giá trị thiết thực. Việc này vừa giúp ích cho hình ảnh, danh tiếng của công ty, tờ báo và cả cho xã hội.

PHỤ LỤC 3B
KẾT QUẢ XỬ LÝ DỮ LIỆU THẢO LUẬN, TỌA ĐÀM NHÓM

(Lãnh đạo/quản lý công ty/doanh nghiệp kinh doanh Việt Nam, Áo)

- Địa điểm thảo luận/tọa đàm: WKO (Phòng Thương mại Áo) (Vienna, CH Áo)

- Thời gian tiến hành: Tháng 8/2016.

- Mã trường hợp đơn vị:

“Hợp tác song phương: xây dựng kênh báo chí, truyền thông kinh tế quốc tế hỗ trợ doanh nghiệp Việt - Áo” (Bilateral cooperation: International economic media channel to support business between Vietnam and Austria)

http://www.vietnamplus.vn/doanh-nghiep-vietao-tim-kiem-co-hoi-hop-tac-kinh- doanh/402562.vnp