Các ký hiệu dùng cho rơ-le trung gian

Trong quá trình lắp ráp các mạch điều khiển dùng rơ-le hay trong một số mạch điện tử trong công nghiệp, ta thường gặp các ký hiệu sau đây:

Ký hiệu này được viết tắt từ thuật ngữ SINGLE POLE DOUBLE THROW, rơ-le mang ký hiệu này có một cặp tiếp điểm, gồm tiếp điểm thường đóng và thường hở, cặp tiếp điểm này có một đầu chung.

Ký hiệu này được viết tắt từ thuật ngữ DOUBLE POLE DOUBLE THROW, rơ-le mang ký hiệu này gồm có hai cặp tiếp điểm . Mỗi cặp tiếp điểm gồm tiếp điểm thường đóng và thường hở, cặp tiếp điểm này có một đầu chung.

Ký hiệu này được viết tắt từ thuật ngữ SINGLE POLE SINGLE THROW, rơ-le mang ký hiệu này gồm có một tiếp điểm thường hở.

Ký hiệu này được viết tắt từ thuật ngữ DOUBLE POLE SINGLE THROW, rơ-le mang ký hiệu này gồm có hai tiếp điểm thường hở.

Ngoài ra, các rơ-le khi được lắp ghép trong tủ điều khiển thường được lắp trên các đế chân ra. Tùy theo số lượng chân ra ta có các kiểu khác nhau: đế 8 chân, đế 11 chân, đế 14 chân…







Rơ le tốc độ

4.3.3 Công dụng

Dùng để kiểm tra tốc độ động cơ rôto lồng sóc cho mục đích hãm nhanh tự động

- Đại lượng đầu vào của rơ le này là tốc độ quay của thiết bị làm việc, đại lượng ra là trạng thái đóng mở của tiếp điểm

4.3.4. Caáu taïo

5

6

7

8

1000000

1) Trục quay (roto)

(2) Nam châm vĩnh cửu

(3) Trụ quay

(4) Thanh dẫn

5 Cần đẩy

6, 7 hệ thống tiếp điểm

8, 9 thép đàn hồi

10 Tiếp điểm động

Trục 1 của rơ le tốc độ được nối đồng trục với rô to của động cơ hoặc với máy cần khống chế. Trên trục 1 có lắp nam châm vĩnh cửu 2 làm bằng hợp kim Fe – Ni có dạng hình trụ ròn. Bên ngoài nam châm vĩnh cửu có trụ quay tự do 3 làm bằng những lá thép mỏng ghép lại, mặt trong trụ có xe rãnh và đặt các thanh dẫn 4 ghép ngắn mạch với nhau giống như rô to lồng sóc. Trụ này được quay tự do, trên tụ có lắp tiếp điểm động 10

Khi động cơ điện hoặc máy quay, trục 1 quay theo làm quay nam châm cắt thanh dẫn 4 cảm ứng ra sức điện động và dòng điện cảm ứng ở lồng sóc, sinh ra momen làm trụ 3 quay theo chiều quay của động cơ… khi trụ 3 quay, cần đẩy 5 tùy theo hướng quay của roto động cơ điện mà đóng hoặc mở hệ thống tiếp điểm 6, 7 thông qua thanh thép đàn hồi 8, 9.

Khi tốc độ động cơ giảm xuống gần bằng không, sức điện động cảm ứng giảm tới mức làm mômen không đủ để cần 5 đẩy các thanh thép 8, 9 nữa, hệ thống tiếp điểm trở về vị trí bình thường.

4.3.5 Nguyên nhân hư hỏng và các biện pháp sửa chữa

TT	Hiện tượng	Nguyên nhân	Phương pháp sửa chữa
1	Động cơ quay phải cần tác động của rơ le tốc độ đã chuyển động nhưng tiếp điểm thường mở của rơ le không thông mạch	- Do độ căng lò xo tác động vào tiếp điểm lớn - Do tiếp điểm bị cháy	- Điều chỉnh lại độ căng của lò xo. - Dùng đồng hồ ôm mét kiểm tra, xác định vị trí tiếp xúc. Sửa chữa lại cho tiếp xúc - Thay thế tiếp điểm khác
2	Động cơ làm việc quay cả trái lẫn phải, cần tác động của rơle không chuyển động.	- Do trượt khớp truyền chuyển động giữa rơ le và động cơ. - trượt khớp giữa trục xoay của rơ le và cần tác động	- Kiểm tra khớp truyền chuyển động giữa rơ le và động cơ, chỉnh lại. - Kiểm tra khớp giữa trục xoay của rơ le và cần tác động chỉnh lại.

Nguyên lý hoạt động (hình b) :

Khi rotor quay các tiếp điểm (7) , (11) và (15) (11) mở , vì các lò xo giữ cần (3) ở chính giữa . khi rotor quay tạo nên từ trường quét stator , trong lồng sóc có dòng cảm ứng chạy qua, tác dụng tương hỗ giữa dòng này và từ trường quay tạo nên mômen quay làm cho stator quay đi một góc nào đó .lúc đó các lò xo cân bằng (4) bị nén hay kéo tạo ra một momen chống lại, cân bằng với mô men moomen quay điện từ..tùy theo chiều quay của rotor mà má động (11) có thể tiếp xúc với má tĩnh(7) hay (15)

Trị số ngưỡng của tốc độ được điều chỉnh bởi bộ phận (5) thay đổi tri số keo nén của lò xo cân bằng.

Khi tốc độ quay của rotor bé hơn trị số ngưỡng đã đặt , momen điện từ còn bé không thắng được moomen cản của các lò xo cân bằng nên tiếp điểm không đóng được .từ lúc tốc độ quay của rotor đạt giá trị lớn hơn hoặc bằng ngưỡng đã đặt thì mô men điện từ mới thắng được mô men cản của các lò xo làm cho phần tĩnh quay, đóng tiếp điểm tương ứng theo chiều quay của rôtor ( hình 6.3)

a) Khái niệm:

Rơ-le thời gian là một khí cụ điện dùng trong lĩnh vực điều khiển tự động, với vai trò điều khiển trung gian giữa các thiết bị điều khiển theo thời gian định trước.

Rơ le thời gian là những phần tử có chứ năng duy trì thời gian đóng chậm hoặc nhả chậm của hệ thống tiếp điểm.

Có rất nhiều loại rơ le thời gian với những nguyên lý làm việc khác nhau:

• 
  Rơ le thời gian kiểu điện từ
  
• 
  Một số rơ le thời gian điện tử
  

+ Rơ le thời gian vi mạch

+ Rơ le thời gian on delay

+ Rơ le thời gian off delay

Rơ-le thời gian gồm: mạch từ của nam châm điện, bộ định thời gian làm bằng linh kiện điện tử, hệ thống tiếp điểm chịu dòng điện nhỏ (5A), vỏ bảo vệ và các chân ra tiếp điểm.

Tùy theo yêu cầu sử dụng khi lắp ráp hệ thống mạch điều khiển truyền động, ta có hai loại rơ-le thời gian:

Rơ-le thời gian ON DELAY:

Kyù hieäu:

- Hệ thống tiếp điểm:

+ Các tiếp điểm tác động không tính thời gian: tiếp điểm này hoạt động tương tự các tiếp điểm của rơ-le trung gian.gồm các tiếp điểm thường đóng và thường hở

+ Tiếp điểm tác động có tính thời gian: Gồm các tiếp điểm thường mở ,đóng chậm, mở nhanh và các tiếp điểm thường đóng ,mở chậm , đóng nhanh:

Khi cấp nguồn vào cuộn dây của rơ-le thời gian ON DELAY, các tiếp điểm tác động không tính thời gian chuyển đổi trạng thái tức thời (thường đóng hở ra, thường hở đóng lại), các tiếp điểm tác động có tính thời gian không đổi.

Sau khoảng thời gian đã định trước, các tiếp điểm tác động có tính thời gian sẽ chuyển trạng thái và duy trì trạng thái này.

Khi ngưng cấp nguồn vào cuộn dây, tất cả các tiếp điểm tức thời trở về trạng thái ban đầu.

Sau đây là sơ đồ chân của rơ-le thời gian ON DELAY:

Hình daïng cuï theå cuûa rô-le thôøi gian ON DELAY ñöôïc phoå bieán:

- Cuộn dây rơ-le thời gian: hoặc Điện áp đặt vào hai đầu cuộn dây rơ-le thời gian được ghi trên

nhãn, thông thường : 110V, 220V…

- Hệ thống tiếp điểm:

Tiếp điểm tác động không tính thời gian: tiếp điểm này hoạt động tương tự các tiếp điểm của rơ-le trung gian. Thường đóng: hoặc Thường hở

Tiếp điểm tác động có tính thời gian: Tiếp điểm thường mở, đóng nhanh, mở chậm: hoặc Tiếp điểm thường đóng, mở nhanh, đóng chậm

- Loại này trễ vào thời điểm cuộn hút mất điện. Chỉ có tiếp điểm thường đóng, đóng chậm hoặc là thường mở, mở chậm.

Khi cấp nguồn vào cuộn dây của rơ-le thời gian OFF DELAY, các tiếp điểm tác động tức thời và duy trì trạng thái này.

Khi ngưng cấp nguồn vào cuộn dây, tất cả các tiếp điểm tác động không tính thời gian trở về trạng thái ban đầu. Tiếp sau đó một khoảng thời gian đã định trước, các tiếp điểm tác động có tính thời gian sẽ chuyển về trạng thái ban đầu.

Sau đây là sơ đồ chân của rơ-le thời gian OFF DELAY:


4.4.4.Các hư hỏng và cách khắc phục :

Kiểm tra thời gian tác động của rơ le so với giá tri định mức đã cho sẵn .

Kiểm tra phạm vi điều chỉnh thời gian tác động của rơ le.

- Kiểm tra tình trạng nguyên vẹn hoặc đo điện trở của cuộn dây . nếu cuộn dây có đấu hiệu cháy hoặc điện trở cuộn dây nằm ngoài phạm vi cho phép thì thay thế cuộn dây hoặc thay mới.

Nếu cuộn dây không hư ta tiến hành kiểm tra bộ tiếp điểm của rơ le .bộ tiếp điểm phải tiếp xúc tốt , không bị rỗ mặt , không cong vênh hoặc gãy .

Nếu tiếp điểm bị rỗ mặt dùng giấy nhám mịn để làm sạch.

TT	Việt Nam	Mỹ	Nhật	Tây Âu	Cuộn dây	Ý nghĩa
1						Tiếp điểm thường mở, đóng chậm
2					ON DELAY	Tiếp điểm thường đóng, mở chậm
3						Tiếp điểm thường mở, mở chậm
4					OFF DELAY	Tiếp điểm thường đóng mở chậm
5						Tiếp điểm thường mở
6						Tiếp điểm thường đóng
7						Tiếp điểm thường mở, đóng mở chậm
8						Tiếp điểm thường đóng, mở đóng chậm

Dùng để điều khiển gián tiếp các động cơ điện công suất lớn, thông qua việc làm chuyển mạch điện điều khiển các cuộn hút của rơ le, contacto, khởi động tư. Ngoài ra còn được dùng để điều khiển trực tiếp các động cơ công suất bé, nam châm điện và các thiết bị điện khác.

Dùng để điều khiển trực tiếp hoặc gián tiếp từ xa thực hiện các chuyển mạch phức tạp, đảo chiều hoặc hãm

Ngoài ra dùng nhiều trong các hệ thống điều khiển cẩu hàng, tàu thủy … bộ khống chế có thể truyến động bằng tay, hoặc bằng động cơ chấp hành ,về nguyên lý có hệ thống tiếp điểm bé ,nhẹ ,nhỏ gọn và sử dụng ở mạch điều khiển

4.5.2- Phân loại :

Bộ khống chế hình trống

1. 
   Tay quay
   
2. 
   Vành trượt bằng đồng
   
3. 
   Các tiếp điểm tĩnh có lò xo (chổi tiếp xúc)
   
4. 
   Cán cách điện
   
5. 
   Cọc nối ra mạch điều khiển
   

Vị trí 3 thì tiếp điểm 7-8 thông (đóng) , vị trí 1, 2 tiếp điểm 7-8 mở

9-10 thông (đóng) ở vị trí 1,2,3, …………….

1:

5: lò xo

1: bánh xe

Doøng ñieän cho pheùp ñi qua tieáp ñieåm ôû cheá ñoä laøm vieäc lieân tuïc vaø ôû cheá ñoä laøm vieäc ngaén haïn laëp laïi ( taàn soá thao taùc trong 1h)

Ñieän aùp ñònh möùc cuûa nguoàn cung caáp :

Ñoái vôùi boä khoáng cheá moät chieàu

P_ñm:coâng suaát ñònh möùc cuûa ñoäng cô moät chieàu (kw)

U: ñieän aùp nguoàn cung caáp (V)

Ñoái vôùi boä khoáng cheá xoay chieàu:

1,2 và 1,3 là hệ số dự trữ:

P_ñm:coâng suaát ñònh möùc cuûa ñoäng cô xoay chieàu (kw)

U: ñieän aùp nguoàn cung caáp (V)

Doøng ñieän ñònh möùc cuûa khoáng cheá hình troáng coù caùc caáp 25,50,100,150,300,, khi laøm vieäc lieân tuïc daøi haïn coøn khi laøm vieäc ngaén haïn laëp laïi thì doøng ñieän ta coù theå chọn cao hôn

Khi taêng taàn soá thao taùc ta phaûi choïn dung löôïng boä khoáng cheá lôùn hôn .

- Söõa chöõa nhöõng chi tieát maøi moøn

- Boä phaän hay hoûng nhaát laø loø xo taïo ra löïc ñoùng caét .

- Khi loø xo keùm ñaøn hoài thì thay theá môùi .

- Tieáp ñieåm bò baån thaùo vaø lau saïch .

-Neáu bò chaùy thay theá môùi theo kích thöôùc phuø hôïp

Hình 2 Kết cấu của bộ ly hợp điện từ trang bị trong bộ buly máy nén:

Khi ta ngắt dòng điện lực từ trường hút mất, các lò xo phẳng sẽ kéo các đĩa bị động (2) tách dời mặt buly, lúc này trục khuỷu động cơ quay, buly máy nén quay, nhưng trục máy nén đứng yên. Quan sát (hình 2), trong quá trình hoạt động với khớp nam châm điện không quay, lực hút của nó được truyền dẫn qua buly (3) đến đĩa bị động (2). Đĩa bị động (2) được gắn cố định vào đầu trục máy nén nhờ chốt hay rãnh then hoa và đai ốc. Khi ngắt điện cắt khớp bộ ly hợp, các lò xo phẳng kéo đĩa bị động tách ra khỏi mặt ma sát của buly (3) để đảm bảo khoảng cách ly hợp từ 0,56mm đến 1,45mm.

1

DC