KÞch b¶n ®Çu t c¬ së cã tÝnh hiÖn thùc
Ba kÞch b¶n vÒ nhu cÇu ®iÖn n¨ng (t¨ng trëng thÊp, c¬ së vµ t¨ng trëng cao) nãi trong ch¬ng 1 ®îc kÕt hîp víi bèn kÞch b¶n vÒ kh¶ n¨ng cung cÊp mµ chóng ®· ®Æt ra nh÷ng giíi h¹n trªn hoÆc giíi h¹n díi cho c¸c gi¶i ph¸p vÒ nhµ m¸y vµ lo¹i nhiªn liÖu kh¸c nhau (¶nh hëng cña c¸c hîp ®ång bao tiªu ®èi víi viÖc cung cÊp khÝ, chi phÝ ®Çu t cña c¸c nhµ m¸y tuèc-bin khÝ chu tr×nh hçn hîp míi vµ kh¶ n¨ng ®a vµo vËn hµnh sím nhÊt nhµ m¸y thuû ®iÖn §¹i Ninh). Nh vËy lµ cã 12 gi¶i ph¸p chÝnh ®îc xem xÐt. B¶ng 2.6 díi ®©y thÓ hiÖn kÞch b¶n ®Çu t c¬ së víi gi¶ ®Þnh lµ cã hîp ®ång bao tiªu tèi thiÓu ®èi víi khÝ vµ c¸c nhµ m¸y khÝ míi sÏ ch¹y Ýt nhÊt lµ 5000 giê/n¨m (hÖ sè phô t¶i lµ 56%).
B¸o c¸o nµy kh«ng thùc hiÖn viÖc ®¸nh gi¸ ®éc lËp vÒ ®Çu t cÇn thiÕt cho truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn. EVN cha cã sè liÖu cËp nhËt cho nh÷ng íc tÝnh cña m×nh tõ n¨m 1995 khi hä íc tÝnh ®Çu t tÝch luü cho truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn sÏ vµo kho¶ng 2,3 tû USD trong thêi kú tõ 1997-2010. GÇn ®©y h¬n, trong mét nghiªn cøu vÒ gi¸ b¸n ®iÖn cña Hagler-Bailly ®· íc tÝnh tæng vèn ®Çu t cho truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn lµ 3,8 tû USD trong thêi kú tõ 1997-2005 vµ C¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt b¶n (JICA) ®· íc tÝnh lµ 8,7 tû USD cho thêi kú 1997-2010. Nhng kh«ng cã nguån nµo trong sè c¸c nguån kÓ trªn ®a ra ph¬ng ¸n ®Çu t kh¸c v× viÖc ®Çu t vµo truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®ßi hái ph¶i tËp trung vèn vµ kh«ng nh¹y c¶m ®èi víi nh÷ng thay ®æi nhá vÒ nhu cÇu.
3. §Çu t n¨ng lîng ®¸p øng m«i trêng
§Çu t n¨ng lîng cã thÓ g©y nh÷ng hËu qu¶ ®¸ng kÓ tíi kh«ng khÝ, níc vµ ®Êt cña ViÖt Nam, víi nh÷ng hËu qu¶ trùc tiÕp tíi søc kháe con ngêi. Sù xuèng cÊp cña ®Êt vµ níc do c¸c má than lé thiªn vµ viÖc vËn chuyÓn than ®· huû ho¹i toµn bé c¸c khu vùc. §Çu t thuû ®iÖn bÞ ®e do¹ bëi vÊn ®Ò båi l¾ng do kh«ng qu¶n lý tèt lu vùc, ®e do¹ cuéc sèng cña 150.000 ngêi - nh÷ng ngêi sÏ ph¶i t¸i ®Þnh c. C¸c dù ¸n nhiÖt ®iÖn còng ®ang huû ho¹i m«i trêng: c¸c nhµ m¸y dïng than th¶i muéi khãi g©y nªn c¸c c¨n bÖnh vÒ ®êng h« hÊp vµ ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Khãi th¶i tõ c¸c nhµ m¸y dïng dÇu ®èt còng t¸c ®éng ®Õn tÇng «-d«n. Tuy nhiªn, mèi ®e däa nghiªm träng nhÊt ®Õn søc khoÎ ngêi d©n ViÖt Nam cã lÏ chÝnh lµ lîng ch× tõ c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng th¶i ra.
Do vËy trong c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t n¨ng lîng, viÖc chØ ra nh÷ng ¶nh hëng nghiªm träng cña ®Çu t n¨ng lîng tíi m«i trêng, còng nh chØ ra c¸c yÕu tè m«i trêng cã thÓ c¶n trë tÝnh kh¶ thi cña mét dù ¸n n¨ng lîng vÒ mÆt kü thuËt vµ kinh tÕ, ngµy cµng trë nªn quan träng. ViÖt Nam ®· ban hµnh luËt vµ c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc lËp kÕ ho¹ch b¶o vÖ vµ qu¶n lý m«i trêng - ch¼ng h¹n nh quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn ho¸ khÝ th¶i ®îc th«ng qua n¨m 1995. MÆc dï c¸c quy ®Þnh nµy sÏ ¶nh hëng tíi ®Çu t n¨ng lîng nhng n¨ng lùc thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t c¸c tiªu chuÈn cßn h¹n chÕ. H¬n n÷a, c¸c tiªu chuÈn thêng lµ kh«ng phï hîp nÕu tÝnh ®Õn chi phÝ ®Ó thùc hiÖn chóng hay lîi Ých thu ®îc tõ viÖc ¸p dông nh÷ng tiªu chuÈn nµy, hoÆc møc ®é vÒ môc tiªu nÕu so s¸nh víi c¸c níc kh¸c trong khu vùc. V× vËy, trong suèt thêi kú ®Ò cËp tíi trong nghiªn cøu nµy, quy chÕ vÒ m«i trêng lu«n lµ mét yÕu tè ®éng cña viÖc lËp kÕ ho¹ch cho ngµnh n¨ng lîng.
§¸p øng c¸c mèi quan t©m vÒ m«i trêng
N¨m 1991 ViÖt Nam ®· th«ng qua “KÕ ho¹ch Quèc gia vÒ M«i trêng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng: Khu«n khæ hµnh ®éng”. KÕ ho¹ch nµy ®a ra mét ®Ò c¬ng tæng thÓ vÒ lËp chiÕn lîc, chÝnh s¸ch, thÓ chÕ, luËt ph¸p, quy ®Þnh vµ c¸c ch¬ng tr×nh cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i trêng ®· ®îc v¹ch ra. Ch¼ng h¹n, trong ngµnh n¨ng lîng, KÕ ho¹ch nµy thõa nhËn sù cÇn thiÕt cña c¸c quy ®Þnh vµ ch¬ng tr×nh trong ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng, qu¶n lý lu vùc, xö lý dÇu trµn, qu¶n lý nhu cÇu n¨ng lîng, xö lý « nhiÔm kh«ng khÝ, níc vµ ®Êt. KÕ ho¹ch trªn còng thõa nhËn r»ng c¸c nguån lùc vÒ trÝ tuÖ, tµi chÝnh vµ hµnh chÝnh cßn h¹n chÕ vµ mét sè ch¬ng tr×nh l¹i ®îc u tiªn h¬n c¸c ch¬ng tr×nh kh¸c. N¨m 1993, LuËt B¶o vÖ M«i trêng - bé luËt ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng trªn - b¾t ®Çu cã hiÖu lùc.
Mét sè yÕu tè kh¸c còng c¶n trë c¸c nç lùc cña ViÖt Nam trong thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chiÕn lîc qu¶n lý m«i trêng. Tr¸ch nhiÖm vÒ n¨ng lîng vµ m«i trêng cha râ rµng. HiÓu biÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i trêng cßn h¹n chÕ (ch¼ng h¹n nh c¸c t¸c ®éng l©u dµi cña chÊt th¶i cã ch×, c¸c hîp chÊt h÷u c¬ dÔ bay h¬i vµ «-xÝt ni-t¬). Sè lîng c«ng nh©n quen víi c«ng nghÖ t¸i sinh, xö lý níc, r¸c th¶i hay « nhiÔm kh«ng khÝ cßn rÊt Ýt. Vèn cho ®µo t¹o, ®Çu t vµ thu thËp th«ng tin cßn h¹n hÑp.
NhiÒu vÊn ®Ò m«i trêng bøc xóc nhÊt cña ViÖt Nam kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn ph¸t triÓn n¨ng lîng hiÖn ®¹i (xem khung 3.1). Ch¼ng h¹n nh n¹n ph¸ rõng lÊy cñi chiÕm ®Õn 2/3 tû lÖ ph¸ rõng hiÖn nay; ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n sÏ gãp phÇn gi¶m søc Ðp nµy theo thêi gian. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng lu ý lµ ChÝnh phñ kh«ng ®Æt vÊn ®Ò u tiªn hµng ®Çu tíi ®éc tè ch× trong dÇu. HËu qu¶ cña ch× tíi søc khoÎ con ngêi lµ v« cïng nguy hiÓm, vµ hy väng r»ng, víi sù hiÓu biÕt ngµy cµng cao, chÊt th¶i cã ch× sÏ ®îc quan t©m h¬n.
MÆc dï c¸c ch¬ng tr×nh qu¶n lý m«i trêng ë ViÖt Nam ®ang ®îc thùc hiÖn, song cÇn ph¶i cã thêi gian ®Ó c¸c quy ®Þnh vµ viÖc gi¸m s¸t trë nªn cã hiÖu qu¶. Tõ nay cho ®Õn n¨m 2002 dêng nh sÏ tËp trung vµo x©y dùng thÓ chÕ, thùc hiÖn hoÆc ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý m«i trêng vµ « nhiÔm. Trong giai ®o¹n 2003-2007, c¸c quy ®Þnh nµy sÏ ®îc thùc thi ë nh÷ng khu vùc träng ®iÓm.
Trong ngµnh n¨ng lîng hiÖn ®¹i, c¸c nç lùc thùc hiÖn sÏ tËp trung vµo qu¶n lý phÝa cung cña c¸c t¸c ®éng m«i trêng dÔ x¸c ®Þnh vµ dÔ chÕ ngù. VÝ dô lµ viÖc qu¶n lý lu vùc (do nã ¶nh hëng tíi viÖc lËp kÕ ho¹ch thuû ®iÖn) vµ xö lý chÊt th¶i tõ c¸c nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn. Sù huû ho¹i tÇng ®Êt mÆt do c¸c má than g©y ra còng ®îc chó träng nhng sÏ ®îc xö lý tõ tõ. ¤ nhiÔm níc ë mét sè vïng cô thÓ do ®Çu t n¨ng lîng vµ « nhiÔm kh«ng khÝ do chÊt th¶i cã chøa lu huúnh, «-xÝt ni-t¬ vµ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ dÔ bay h¬i g©y ra hiÖn nay Ýt ®îc quan t©m, nhng sÏ ®îc chó träng h¬n vµo n¨m 2002 do ¸p dông c¸c c«ng nghÖ kiÓm so¸t trùc tiÕp. ¤ nhiÔm níc trªn diÖn réng (do vËn chuyÓn than, vËn chuyÓn b»ng tµu dÇu hay do dÇu trµn...) cho ®Õn nay Ýt ®îc coi träng vµ sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n khi gi¶i quyÕt.
Trong khu vùc n¨ng lîng truyÒn thèng mèi quan ng¹i hµng ®Çu lµ cñi ®èt chiÕm tíi 85% tiªu thô n¨ng lîng d©n dông. Nç lùc thùc hiÖn chñ yÕu tËp trung vµo duy tr× æn ®Þnh nguån cung cÊp cñi ®èt vµ t×m kiÕm nguyªn liÖu thay thÕ. Mét sè ho¹t ®éng kh¸c tËp trung vµo xö lý c¶ hai yÕu tè nµy. ViÖc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh sö dông bÒn v÷ng gÆp nhiÒu khã kh¨n do møc ®é u tiªn cha ®îc tho¶ ®¸ng vµ do sù yÕu kÐm vÓ thÓ chÕ trong chuyÓn giao dù ¸n. Mét sè nç lùc kh¸c tËp trung vµo qu¶n lý mÆt cÇu: c¸c lo¹i bÕp dïng chÊt ®èt cã hiÖu qu¶ cao ®ang ®îc sö dông ngµy cµng t¨ng ë Hµ Néi. Vµ, tuy cha cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ, ®iÖn khÝ ho¸ ngµy cµng t¨ng trªn ph¹m vi c¶ níc phÇn nµo t¸c ®éng ®Õn viÖc sö dông n¨ng lîng truyÒn thèng. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ ë xu híng gi¶m sö dông n¨ng lîng truyÒn thèng tÝnh trªn ®Çu ngêi. Trong nh÷ng n¨m 1990-1995, d©n sè t¨ng kho¶ng 12%, nhng tæng lîng cñi sö dông gi¶m 7%, vµ ®iÒu nµy chñ yÕu x¶y ra ë miÒn Nam lµ n¬i cã nhiÒu nguån thay thÕ. ViÖc t¨ng cêng cung cÊp n¨ng lîng hiÖn ®¹i cïng víi c¸c ch¬ng tr×nh qu¶n lý nhu cÇu sÏ cho phÐp tiÕp tôc xu híng gi¶m nµy.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |