O‘zbekiston respublikasi mudofa vazirligi axborot kommunikatsion texnologiyalari va aloqa harbiy instituti



tải về 62.79 Kb.
trang1/3
Chuyển đổi dữ liệu10.05.2024
Kích62.79 Kb.
#57544
loạiReferat
  1   2   3
kafedra referat


O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MUDOFA VAZIRLIGI
AXBOROT KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARI VA ALOQA HARBIY INSTITUTI
Harbiy-texnik va harbiy-maxsus tayyorgarlik”
fanidan

MA’RUZA

Referat

Bajardi:K-23 talabasi Xolmamatov


Qabul qildi:podpolkovnik:Mirzaolimov


Toshkent 2024


Yaponiya mudofaa kuchlari (yaponcha: 自衛隊 ; qisqartirilgan JSDF), norasmiy ravishda Yaponiya Qurolli Kuchlari sifatida ham tanilgan, 1954-yilda tashkil etilgan Yaponiyaning birlashgan de-fakto harbiy kuchlari. Oʻz-oʻzini mudofaa kuchlari Yaponiya quruqlikdagi oʻzini-oʻzi mudofaa kuchlari, Yaponiya dengiz oʻzini-oʻzi mudofaa kuchlari va Yaponiya havo oʻzini-oʻzi mudofaa kuchlaridan iborat. Ular Mudofaa vazirligi tomonidan nazorat qilinadi, Bosh vazir bosh qoʻmondon sifatida faoliyat yuritadi.
Soʻnggi yillarda Yaponiya mudova kuchlari Birlashgan Millatlar Tashkiloti bilan xalqaro tinchlikparvar operatsiyalarda ishtirok etdi[1]. Shimoliy Koreya bilan ziddiyat[2] JSDF maqomi va uning Yaponiya jamiyati bilan aloqasi boʻyicha bahslarni qaytadan avj oldirdi[3]. 2010-yildan beri JSDF sobiq Sovet Ittifoqiga qarshi Xitoy Xalq Respublikasiga qarshi kurashdan qaytdi, shuningdek, 2022-yildan beri Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi bilan JSDF ham Rossiya Federatsiyasini asosiy tahdid deb hisobladi[4]. Avstraliya, Hindiston, Tayvan, Janubiy Koreya, Singapur, Buyuk Britaniya va Qoʻshma Shtatlar bilan harbiy hamkorlikni oshirish; va yangi asbob-uskunalar va jihozlarni sotib olish[5][6][7].
AQSh va Yaponiya oʻrtasida xavfsizlik shartnomasi 8-sentyabr 1951-yilda imzolandi. Shartnoma Yaponiyada joylashgan Amerika qoʻshma Shtatlari kuchlariga Yaponiyaga qarshi tashqi tajovuz bilan kurashishga imkon berdi, Yaponiya quruqlik va dengiz kuchlari esa ichki tahdidlar va tabiiy ofatlarga qarshi kurashadilar. Bu AQShga Sharqiy Osiyo tinchligini saqlash va Yaponiyaning ichki nizolari ustidan hokimiyatni qoʻllash uchun harakat qilishga imkon berdi. Shunga koʻra, 1952-yil oʻrtalarida Milliy politsiya zaxirasi 110,000 kishiga kengaytirildi va milliy xavfsizlik kuchlari deb nomlandi[12]. Shu bilan birga, qirgʻoq xavfsizligi kuchlari dengiz flotini boshlash uchun Milliy xavfsizlik agentligiga koʻchirildi.
Bosh vazir Kijuro Shidexara tomonidan SCAP nazorati ostida yozilgan 1947-yilgi konstitutsiyaning 9-moddasiga muvofiq[13] Yaponiya xalqaro nizolarni hal qilish vositasi sifatida urushdan abadiy voz kechadi va Yaponiya endi hech qachon quruqlik, dengiz, yoki havo kuchlari yoki boshqa urush salohiyati"[14]. Keyinchalik vazirlar mahkamalari ushbu qoidalarni xalqning oʻzini oʻzi himoya qilish huquqini inkor etmaslik sifatida izohladilar va Amerika Qoʻshma Shtatlarining ragʻbatlantirishi bilan JSDFni bosqichma-bosqich ishlab chiqdilar.
1954-yil 1-iyulda Milliy xavfsizlik boshqarmasi Mudofaa agentligi, Milliy xavfsizlik kuchlari esa Yaponiya quruqlikdagi mudofaa kuchlari, qirgʻoq xavfsizligi kuchlari sifatida qayta tashkil etildi. Yaponiya dengiz mudofaa kuchlari yapon floti va Yaponiya havo mudofaa kuchlari (de-fakto urushdan keyin) Yaponiya havo kuchlari JSDFning yangi boʻlimi sifatida tashkil etilgan. General Keizo Xayashi Birlashgan shtablar kengashining birinchi raisi — uchta boʻlinmaning professional rahbari etib tayinlandi. 1954-yilda qabul qilingan 165-sonli qonun bunga imkon berardi[14].
1955-yil 6-yanvarda Far Easr Air Force (Uzoq Sharq havo kuchlari), AQSH harbiy-havo kuchlari, 85 ta samolyotni Yaponiya havo kuchlariga taxminan 15-yanvar kuni topshirilishini eʼlon qildi[15].
1960-yil 19-yanvarda Qoʻshma Shtatlar va Yaponiya oʻrtasidagi oʻzgartirilgan Oʻzaro hamkorlik va xavfsizlik shartnomasi 195-yilgi shartnomadagi Yaponiyaning teng boʻlmagan maqomini oʻzaro mudofaa majburiyatlarini qoʻshish orqali tuzatdi. AQSh armiyasi tomonidan har qanday safarbarlik haqida Yaponiyaga oldindan xabardor qilishi shart. Shuningdek, AQSHga Yaponiyadagi ichki masalalar boʻyicha har qanday kuch ishlatish taqiqlangan[16]. Shartnoma Yaponiya va Qoʻshma Shtatlarni Yaponiya tomonidan boshqariladigan hududlarda qurolli hujum sodir boʻlganda bir-biriga yordam berishga majbur qiladi. Shartnomaga koʻra Yaponiya yoki Qoʻshma Shtatlarga qarshi Yaponiya hududidagi har qanday hujum har bir davlatning tinchligi va xavfsizligi uchun xavfli boʻlishi taʼkidlanganligi sababli, qayta koʻrib chiqilgan shartnoma Yaponiya va Qoʻshma Shtatlardan umumiy qurolli hujumlarga qarshi turish qobiliyatini saqlab qolishni talab qiladi[17].
1983-yilda Yaponiya Bosh vaziri Yasuxiro Nakasone qoʻshma Shtatlarga sovet bombardimonchilari tahdididan himoya qilishda yordam berib, Yaponiyani „tinch okeanida choʻkib boʻlmaydigan samolyot tashuvchisi“ qilishga vaʼda berdi[18][19].
Garchi konstitutsiyada yadro quroliga ega boʻlish aniq taqiqlanmagan boʻlsa-da, yadroviy hujumlar halokatini boshidan kechirgan yagona davlat boʻlgan Yaponiya yadroviy quroldan nafratlanishini va hech qachon ularni qoʻlga kiritishga qatʼiy qaror qilganligini bildirdi. 1956-yilgi Atom energiyasi toʻgʻrisidagi asosiy qonun yadro energiyasidan faqat tinch maqsadlarda foydalanishni tadqiq qilinadi. 1956-yildan boshlab milliy siyosatda yadro quroliga ega boʻlish yoki ishlab chiqarishni taqiqlovchi yoki ularni oʻz hududlariga kiritishga ruxsat beruvchi noyadroviy tamoyillar oʻz ichiga oldi. 1976-yilda Yaponiya Yadro qurolini tarqatmaslik toʻgʻrisidagi shartnomani (1968-yilda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashi tomonidan qabul qilingan) ratifikatsiya qildi va hech qachon „yadro qurolini oʻz hududi orqali ishlab chiqish, ishlatish yoki tashishga ruxsat bermaslik“ niyatini takrorladi; Shunga qaramay, ilgʻor texnologik imkoniyatlari va koʻp sonli ishlayotgan atom elektr stantsiyalari tufayli Yaponiya „yadroviy qobiliyatli“ hisoblanadi, yaʼni agar siyosiy vaziyat sezilarli darajada oʻzgarsa, bir yil ichida foydalanish mumkin boʻlgan yadro qurolini ishlab chiqishi mumkin[20]. Shunday qilib, koʻplab tahlilchilar Yaponiyani de-fakto yadroviy davlat deb bilishadi[21][22]. Koʻpincha Yaponiya yadroviy qurolga ega boʻlishga yaqin ekanligi aytiladi[23][24][25].
1999-yil 28-mayda „Mintaqaviy ishlar toʻgʻrisida“gi qonun qabul qilindi.

21-asr


„Terrorizmga qarshi maxsus chora-tadbirlar toʻgʻrisida“gi qonun 2001-yil 29-oktabrda qabul qilingan. Bu JSDFga terrorizmning oldini olish va yoʻq qilish boʻyicha xalqaro saʼy-harakatlarga oʻz hissasini qoʻshish imkonini beradi. JSDF xizmat paytida oʻzini va uning nazorati ostida boʻlgan insonlarlarni himoya qilish uchun qurol ishlatishi mumkin. Ilgari Yaponiyaning siyosati aralashmaslik edi[26]. 2004 yil 27 martda Yaponiya mudofaa agentligi terrorizmga qarshi kurash boʻlimi sifatida jgsdf vakolatiga ega boʻlgan maxsus operatsiyalar guruhini faollashtirdi[27].
2006-yil 8-iyunda Yaponiya Vazirlar Mahkamasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Mudofaa Defense Agency (yaponcha: 防衛庁?) vazirlar mahkamasi darajasidagi Ministry of Defense (yaponcha: 防衛省?) koʻtarish toʻgʻrisidagi qonun loyihasini maʼqulladi. Bu Milliy Diet tomonidan 2006-yil dekabr oyida qabul qilingan va 2007-yil 9-yanvardan beri joriy qilingan[28].
Mudofaa kuchlari to‘g‘risidagi qonunning 3-moddasi 2-qismi 2007-yil 9-yanvarda qayta ko‘rib chiqilgan. JSDFning chet eldagi faoliyati „turli xil qoidalar“dan „asosiy vazifalar“ ga koʻtarildi. Bu JSDFning tabiatini tubdan oʻzgartirdi, chunki uning faoliyati endi faqat mudofaa emas edi. JMSDF kemalari butun dunyo boʻylab joʻnatilishi mumkin, masalan, qaroqchilarga qarshi harakatlarda. JSDFning urushdan keyingi birinchi xorijdagi bazasi Jibutida tashkil etilgan (2010 yil iyul). 2015-yil 18-sentabrda Milliy Diet 2015-yilgi Yaponiya harbiy qonunchiligini, Yaponiyaning mudofaa kuchlariga janglarda ittifoqchilarni himoya qilishga ruxsat beruvchi bir qator qonunlarni qabul qildi. JSDF chet elda jangovar harakatlar olib borayotgan ittifoqchilarga moddiy yordam koʻrsatishi mumkin. Yangi qonun, shuningdek, JSDF qoʻshinlariga Yaponiyaning ittifoqchilariga tegishli qurol platformalarini himoya qilishga ruxsat beradi, agar bu Yaponiya mudofaasiga qandaydir hissa qoʻshsa. Hujum ostidagi ittifoqchini himoya qilmaslik yoki unga yordam bermaslik ittifoqni zaiflashtiradi va Yaponiyani xavf ostiga qoʻyadi. Bu Yaponiyaning Ikkinchi Jahon Urushidan beri mudofaa qonunlariga kiritilgan eng keng koʻlamli oʻzgarishlari edi[29]. Credit Suisse 2015-yilda chop etilgan so‘roviga ko‘ra, Yaponiya Rossiya, Xitoy va Qo‘shma Shtatlardan keyin dunyodagi eng kuchli harbiy to‘rtinchi o‘rinni egalladi[30]. 2016 yil mart oyidan boshlab Yaponiyaning Tinchlik va xavfsizlik qonunchiligiga koʻra JSDF har qanday vaziyatda Yaponiya fuqarolarining hayotini himoya qilishi lozim[31].
Yaponiya 2018-yil 7-aprelda Ikkinchi jahon urushidan keyingi birinchi dengiz Amphibious Rapid Deployment Brigade (Amfibiyani tezkor joylashtirish brigadasi) bo‘linmasi faollashtirildi. Ushbu boʻlinmaYapon orollarini bosib olgan bosqinchilarga qarshi turish uchun oʻqitilgan. Mudofaa vazirligi 2018-yil 1-oktabrdan boshlab „Mudofaa kuchlari [harbiy] xodimlarining barqaror taʼminotini taʼminlash maqsadida harbiy xizmatchilar va kichik ofitserlar uchun eng yuqori yosh soʻnggi paytlarda tugʻilish darajasi pasaygani sababli 26 yoshdan 32 yoshga ko‘tarilishini aytdi“ 2019-yil mart oyida Mudofaa vazirligi Yaponiya quruqlikdagi mudofaa kuchlarining (JGSDF) Gʻarbiy armiyasida mudofaa aloqalarini kiberhujumlardan himoya qilish uchun birinchi mintaqaviy kiberhimoya boʻlinmasini tashkil etish niyatida edi[32]. Mudofaa vazirligi Yaponiyaning olis orollari, jumladan, Senkaku orollari mudofaasini kuchaytirish uchun tovushdan tezligidan tez uchuvchi bombalarni ishlab chiqishni boshladi[33].
Faxriy artilleriya kompaniyasi (HAC) Britaniya qo‘shinlari 2018-yil 2-oktabr kuni Shidzuoka prefekturasining Oyama shahrida Yaponiya GSDF askarlari bilan birinchi marta dala mashg‘ulotlarini o‘tkazdi. Bu, shuningdek, tarixda amerikaliklardan tashqari xorijlik askarlarning Yaponiya tuprogʻida birinchi marta dala mashgʻulotlarini oʻtkazishi boʻldi. Maqsad strategik sheriklik va xavfsizlik sohasidagi hamkorlikni yaxshilash edi[5]. JGSDF va Hindiston armiyasi 2018-yilning 27-oktabrdan 18-noyabriga qadar Hindistonning Mizoram shtatida birinchi qo‘shma harbiy mashg‘ulotlarini o‘tkazdi, ularda terrorga qarshi mashg‘ulotlar o‘tkazildi va 60 nafar yapon va hind ofitserlari o‘rtasida ikki tomonlama hamkorlikni yaxshilandi[34]. 2018-yil 29-oktabrdan 2-noyabrgacha Yaponiya va Qo‘shma Shtatlar Yaponiya atrofida Keen Sword deb nomlanuvchi shu kungacha eng yirik harbiy mashg‘ulotlarni o‘tkazdi. Uning tarkibiga 57 000 dengizchi, dengiz piyodalari va havo harbiylari kirgan. Ulardan 47 000 nafari JSDFdan, 10 000 nafari esa AQSh Qurolli Kuchlaridan edi. Kanada Qirollik dengiz flotining dengiz taʼminot kemasi va fregati ham ishtirok etdi. Havo janglari, ballistik raketalarga qarshi mudofaa va amfibiya qoʻnishlarining simulyatsiyalari mavjud edi[35].
Yaponiya 2018-yil 4-oktabr kuni uzunligi 84 metr, og‘irligi 2950 tonnani tashkil qilgan suv osti kemasini namoyish qildi. Lityum-ion batareyalar bilan ishlaydigan Yaponiyaning birinchi suv osti kemasi Mitsubishi Heavy Industries tomonidan ishlab chiqilgan. Yaponiya dengiz mudofaa kuchlari undan birinchi marta 2020-yil mart oyida foydalangan[36].
Yaponiya hukumati BMT boshchiligida boʻlmagan tinchlikparvar operatsiyaga JSDFning birinchi joʻnatishini maʼqulladi. Ikki JGSDF ofitseri 2019-yilning 19-aprelidan 30-noyabriga qadar Sinay yarimorolidagi millatlar kuchlar va kuzatuvchilar qo‘mondonligida Isroil va Misr o‘rtasida otishmaning to‘xtatishni kuzatdi[37]. Mudofaa vaziri Takeshi Ivaya 2020-yil mart oyida 12-toifa „yer-kema“ raketalarini joylashtirish rejasini maʼlum qildi. Raketalar uchish masofasi 300 km tashkil etadi va janubiy Ryukyu orollarini himoya qilish uchun foydalaniladi. Yaponiya shuningdek, 1000 km masofaga yuqori tezlikda uchuvchi raketalarni ishlab chiqmoqda[38].
2020-yil 10-sentabrda Yaponiya va Hindiston oʻrtasida sotib olish va oʻzaro xizmat koʻrsatish toʻgʻrisidagi bitim (ACSA) deb nomlangan harbiy pakt imzolandi. Shartnoma logistika yordami va taʼminot almashinuvini taʼminlaydi. Yaponiya Avstraliya, Kanada, Fransiya, Buyuk Britaniya va AQSh bilan bunday shartnomalarga ega edi[39].
2022-yil 5-mayda Yaponiya va Buyuk Britaniya Yevropa va Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi „avtokratik, majburlovchi kuchlarga“ qarshi turish maqsadida harbiy aloqalarni chuqurlashtiradigan mudofaa sohasida hamkorlik to‘g‘risidagi shartnoma imzolandi[40]. Bosh vazirlar Fumio Kisida va Boris Jonson Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishini qoraladilar[40].
2022-yil 23-mayda Yaponiya va AQSh oʻrtasida kelishuv imzolandi. Yaponiya Bosh vaziri Fumio Koshida va AQSh prezidenti Jo Bayden Tokioda uchrashdi.
2022 yil fevral oyida Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ortidan Xitoy va Rossiya oʻrtasida harbiy muvofiqlashtirish kuchaymoqda[41]. Bu Yaponiya atrofida harbiy faoliyatning kuchayishiga olib keldi[41].
2022-yil 4-avgustda Yaponiyaning eksklyuziv iqtisodiy zonasidagi Xateruma yaqiniga 5 ta raketa tushganida Yaponiya hukumati Pekinga rasmiy norozilik bildirdi[42]. Ushbu Xitoy raketalarini uchirish va harbiy mashqlar Nensi Pelosining Tayvanga 2022 yilgi tashrifiga javoban sodir boʻldi[42].
2022-yil 22-oktabrda Yaponiya va Avstraliya harbiy, razvedka va kiberxavfsizlik sohasida hamkorlikni o‘z ichiga olgan yangi ikki tomonlama xavfsizlik bitimini imzoladi[43]. Bu 2007-yilda qabul qilingan Xavfsizlik boʻyicha hamkorlik toʻgʻrisidagi qoʻshma deklaratsiyaning yangilanishidir[43]. Yaponiya birinchi marta AQShdan boshqa davlat bilan bunday shartnoma tuzdi[43].

Milliy xavfsizlik kengashi[tahrir | manbasini tahrirlash]


2013-yil 4-dekabrda Bosh vazir huzurida muntazam ravishda va zarurat tug‘ilganda turli milliy xavfsizlik masalalari bo‘yicha strategik muhokamalar olib boruvchi hamda kuchli siyosiy rahbarlikni amalga oshiradigan forum tashkil etish maqsadida Milliy xavfsizlik kengashi tashkil etildi.

Milliy xavfsizlik strategiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]


2013-yil 17-dekabrda Vazirlar Mahkamasi qarori bilan Milliy xavfsizlik strategiyasi qabul qilindi. MSS milliy xavfsizlik bilan bogʻliq diplomatik va mudofaa siyosatining asosiy yoʻnalishini belgilaydi. NSS „Tinchlikka faol hissa qoʻshish“ siyosatining mazmunini aniq tarzda taqdim etadi va Yaponiyaning milliy xavfsizlik siyosatini yaxshiroq tushunishga yordam beradi[55].
2018-yilning 25-iyulida Yaponiya hukumati 2020-yilgi Tokio Olimpiadasi va Paralimpiya o‘yinlari oldidan mamlakat infratuzilmasining muhim qismlariga ehtimoliy kiberhujumlarga qarshi kurashish bo‘yicha 3 yillik strategiya bo‘yicha qaror qabul qildi[56].

Konstitutsiyaviy cheklovlar[tahrir | manbasini tahrirlash]


Yaponiya Konstitutsiyasining 9-moddasida Yaponiyaga harbiy kuchlar o‘rnatish yoki xalqaro nizolarni zo‘ravonlik yo‘li bilan hal qilish taqiqlanadi. Biroq, 2000-yildan beri konstitutsiyadan 9-moddani qisqartirish yoki olib tashlash mumkinligi haqida keng jamoatchilik muhokamasi davom etmoqda. Maqola qurolli kuchlarning oʻzini himoya qilish uchun qonuniy ekanligi maʼnosida talqin qilinadi. Bu, birinchi navbatda, milliy mudofaa uchun JSDF imkoniyatlarini cheklaydi. Hozirda oʻrta yoki qit'alararo ballistik raketa kabi uzoq masofaga hujum qilish qobiliyati yoʻq. 2022 yil holatiga koʻra, Yaponiya 400 km dan ortiq masofaga uchadigan tovushdan tez suruvchi qurollarni va 1000 km dan ortiq qanotli raketalarni ishlab chiqmoqda. Biroq, Konstitutsiyaning cheklovlari tufayli, bu boshqa mamlakatlarga qarshi hujumlar uchun emas, balki qarshi hujumlar uchun.

Byudjet[tahrir | manbasini tahrirlash]


SIPRI maʼlumotlariga koʻra, 2019 yil uchun mamlakatlar boʻyicha global harbiy xarajatlarni milliardlab AQSh dollarida koʻrsatadigan dumaloq diagramma
1976 yilda oʻsha paytdagi Bosh vazir Miki Takeo mudofaa xarajatlari Yaponiya yalpi ichki mahsulotining (YaIM) 1% doirasida saqlanishi kerakligini eʼlon qildi, bu 1986 yilgacha kuzatilgan edi[57] 2005 yil holatiga koʻra, Yaponiyaning harbiy byudjeti milliy byudjetning taxminan 3% ni tashkil etdi; qariyb yarmi kadrlar xarajatlariga, qolgan qismi esa qurol dasturlari, texnik xizmat koʻrsatish va foydalanish xarajatlariga sarflanadi[58]. 2011 yil holatiga koʻra, Yaponiya harbiy byudjeti boʻyicha dunyoda sakkizinchi oʻrinda turadi[59][60].
Yaponiyaning 2015 yil uchun nashr etilgan harbiy byudjeti 4,98 trillion iyenni (taxminan 42 milliard AQSh dollari va Yaponiya YaIMning taxminan 1 foizini tashkil etadi), bu oʻtgan yilga nisbatan 2,8 foizga oʻsdi[61].

tải về 62.79 Kb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn:
  1   2   3




Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý

    Quê hương