VAØI MAÃU CHUYEÄN VEÀ TAØI ÖÙNG ÑOÁI CUÛA SÓ PHU TA

VAØI MAÃU CHUYEÄN VEÀ

1. TAØI ÖÙNG ÑOÁI CUÛA SÓ PHU TA

2. VÔÙI NÖÔÙC TAØU

Qua hai baøi “Chôi chöõ trong caâu ñoái, thuù chôi trí tueä cuûa ngöôøi xöa” vaø “Vaøi maãu chuyeän veà thuù chôi chöõ cuûa ngöôøi Trung Hoa” chuùng toâi ñaõ trình baøy ñeán baïn ñoïc moät soá vaán ñeà veà thuù chôi chöõ cuûa nöôùc ta vaø Trung Quoác; caû söï gaén lieàn giöõa noù vôùi boä moân ngheä thuaät thö phaùp. Khi baøn ñeán nhöõng vaán ñeà naøy, chuùng toâi muoán ñeà caäp ñeán söï giao löu vaên hoùa vôùi nöôùc ngoaøi vaø vieäc phaùt huy baûn saéc vaên hoùa daân toäc. Giao löu laø nguyeân taéc cuûa söï phaùt trieån trong moät xaõ hoäi vaên minh, giao löu vaên hoùa laø qui luaät cuûa söï phaùt trieån moïi neàn vaên hoùa daân toäc. Böôùc sang theå kyû XXI laø theá kyû buøng noå thoâng tin, cuoäc caùch maïng thoâng tin khoâng cho pheùp moät daân toäc naøo coù theå soáng trong tình traïng phong beá veà vaên hoùa. Huoáng hoà gì nöôùc ta laïi naèm trong khu vöïc giao thoa giöõa caùc neàn vaên minh phöông Ñoâng vaø phöông Taây. Nhö ñeà taøi veà thö phaùp chuùng ta ñang baøn, phaùt xuaát töø Trung Quoác neân thö phaùp nöôùc ta chòu söï taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa caùc quan heä vaên hoùa nöôùc ngoaøi vöøa phong phuù, haáp daãn, vöøa gay gaét, phöùc taïp hieän nay. Trong ñoù coù caû söï aûnh höôûng ñeán kieán vaên cuûa ngöôøi caàm buùt.

Cho neân, ñeà caäp ñeán “taøi öùng ñoái cuûa só phu ta vôùi Taøu” laø caùch so saùnh ngaàm giöõa kieán vaên cuûa nhaân só ta vôùi nöôùc ngoaøi. Ñoái chöõ laâu nay tuy laø “sôû tröôøng” cuûa ngöôøi Trung Quoác, nhöng so vôùi nöôùc ta chuyeän cao thaáp vaãn coù ñieàu coøn xeùt laïi. Khoâng tin, baïn haõy laät laïi nhöõng trang vaên hoùa söû maø xem...

Chuyeän veà taøi öùng ñoái cuûa caùc só phu ta vôùi nöôùc Taøu thì voâ cuøng ñoäc ñaùo. Thö tòch coå cheùp veà caùc nhaø khoa baûng cuûa nöôùc ta nhôø taøi tranh bieän vaø öùng ñoái ñaõ treân giöõ ñöôïc Quoác theå, döôùi giöõ ñöôïc thanh danh khieán cho caùc baäc ñaïi trí phaûi kính phuïc nhö: Ñaïi Vieät lòch ñaïi ñaêng khoa, Lieät huyeän ñaêng khoa bò khaûo, Tam khoâi luïc, Tam khoâi bò luïc, Ñænh khieát Ñaïi Vieät lòch trieàu ñaêng khoa luïc, Khaâm ñònh Vieät söû thoâng giaùm cöông muïc... ñeàu keå raèng: Naêm 1308 vua Traàn Anh Toâng cöû Maïc Ñónh Chi laøm Chaùnh Söù sang nhaø Nguyeân. Luùc baáy giôø vì dung maïo xaáu xí gioáng khæ neân coù ngöôøi maïo phaïm goïi oâng laø Haàu Chaùnh Söù (Chaùnh Söù khæ).

Ñoaøn söù boä cuûa Ñaïi Vieät rôøi kinh thaønh chöa ñöôïc bao laâu thì trôøi lieân tuïc ñoå möa, ñöôøng saù ñi laïi raát khoù khaên, vì leõ aáy, ñeán cöûa aûi chaäm hôn so vôùi lòch ñaõ ñònh. Quan coi cöûa aûi cuûa nhaø Nguyeân ñöùng treân thaønh cao, thaáy Maïc Ñónh Chi thì ngaïo maïn nheách meùp cöôøi vaø noùi vôùi boïn tay chaân cuûa haén raèng: “Daãn ñaàu söù boä nöôùc Nam laø Haàu Chaùnh Söù, chaúng leõ taát caû daân nöôùc Nam ñeàu laø moïi rôï nhö khæ?

Noùi roài, haén khoâng cho lính môû cöûa maø töø treân thaønh cao, neùm xuoáng moät tôø giaáy, chaúng bieát ñaõ vieát saün chöõ töø luùc naøo. Vieát raèng: ñeán cöûa aûi quaù treã so vôùi lòch ñònh, loãi aáy khoâng nhoû, nay muoán ñöôïc qua cöûa thì phaûi ñoái cho ñöôïc veá ñoái döôùi ñaây:

Chaùnh Söù Maïc Ñónh Chi chaúng caàn suy nghó gì laâu, caàm buùt vieát ngay veá ñoái laïi:

Veá xuaát ñoái cuûa quan coi cöûa aûi, ñaïi ñeå noùi: ñeán cöûa aûi chaäm, quan quaân ñoùng cöûa, mong khaùch qua cöûa baêng qua aûi maø ñi. Veá ñoái laïi cuûa Maïc Ñónh Chi ñaïi ñeå laø: ra ñoái deã, ñoái laïi môùi khoù, môøi tieân sinh ñoái tröôùc. Raát tieác laø lôøi dòch raát khoù coù theå loät taû ñöôïc caùi hay vaø ñaëc bieät laø caùi dí doûm cuûa caâu ñoái noùi treân. Quan coi cöûa aûi cuûa nhaø Nguyeân phuïc taøi Maïc Ñónh Chi quaù, khoâng daùm hoãn goïi laø “Haàu Chaùnh Söù” nöõa, ñoàng thôøi, voäi môû cöûa ñeå ñoùn röôùc phaùi boä söù giaû cuûa ta.

Trong thôøi kyø ôû laïi thieân trieàu, moät hoâm, vua nhaø Nguyeân laáy ra chieác quaït raát ñeïp, noùi laø cuûa ngoaïi quoác göûi bieáu, roài ñöa cho söù thaàn Cao Ly moät chieác, söù thaàn nöôùc ta moät chieác. Chaùnh Söù Maïc Ñónh Chi chöa bieát laøm gì thì ñaõ thaáy söù thaàn Cao Ly caàm buùt vieát. Lieác troâng, oâng bieát ñoù laø baøi vònh quaït, vôùi nhöõng caâu yù töù xuaát saéc, trong ñoù coù nhaéc tôùi Y Doaõn, Chu Coâng (laø nhöõng danh thaàn xuaát chuùng) vaø Baù Di, Thuùc Teà (laø nhöõng aån só noåi tieáng). Maïc Ñónh Chi hieåu yù, lieàn nhaân ñoù vieát luoân moät maïch raèng:

Taïm dòch:

Vaøng tan ñaù chaûy,

Trôøi ñaát nhö loø,

Baáy giôø, ngöôi nhö caùc baäc cöï Nho Y Doaõn vaø Chu Coâng!

Gioù Baéc laïnh ñeán,

Möa tuyeát laáp ñöôøng,

Baáy giôø ngöôi thaø chòu ñoùi (maø ôû aån) nhö Baù Di vaø Thuùc Teà!

OÂi,

Ñöôïc ñôøi duøng ñeán thì laøm,

Chæ ta vôùi ngöôi laø ñöôïc nhö theá maø thoâi.

Vua Nguyeân Theá Toå xem lôøi vònh quaït cuûa Maïc Ñónh Chi xong thì laáy laøm kinh ngaïc, cho laø vaên taøi cuûa Chaùnh Söù nöôùc ta chaúng khaùc gì thaàn, beøn haï buùt pheâ ngay laø “Löôõng quoác Traïng Nguyeân”.

Nhöõng cuoäc öùng ñoái vôùi baù quan thieân trieàu:

Cuõng trong thôøi kyø ôû taïi thieân trieàu, caùc quan xuaát thaân ñaïi khoa baûng cuûa nhaø Nguyeân cöù thay nhau ra caâu ñoái ñeå thöû taøi Chaùnh Söù Traïng Nguyeân cuûa ta laø Maïc Ñónh Chi. Thöôøng thì hoï vöøa muoán thöû taøi laïi cuõng vöøa muoán xem caâu ñoái laïi ñeå ñoaùn haäu vaän cuûa Maïc Ñónh Chi. Sau ñaây laø vaøi caâu tieâu bieåu:

- Caâu thöù nhaát, veá ra laø: An, nöõ khöù, thæ nhaäp vi gia (nghóa laø, chöõ an maø boû bôùt chöõ nöõ ôû phía döôùi, thay vaøo ñoù baèng chöõ thæ thì thaønh chöõ gia laø nhaø). Veá ra coù veû hôi laét leùo nhöng yù thì thöôøng, khoâng coù gì xuaát saéc. Maïc Ñónh Chi ñoái laïi: Tuø, nhaân xuaát, vöông lai thaønh quoác (nghóa laø, chöõ tuø boû chöõ nhaân ôû trong roài thay vaøo ñoù baèng chöõ vöông thì thaønh chöõ quoác laø nöôùc). Hoï xem caâu ñoái aáy cuûa Maïc Ñónh Chi thì baøn raèng, con chaùu cuûa oâng mai sau taát coù ngöôøi laøm neân nghieäp ñeá vöông nhöng höôûng phuùc khoâng ñöôïc laâu daøi, bôûi vì chöõ quoác ôû trong chöõ vöông, khoâng phaûi vieát cho ñuû neùt nhö thoâng leä laø chöõ ngoïc (nhieàu hôn chöõ vöông moät caùi chaám).

- Caâu thöù hai, veá ra laø: Nhaät hoûa vaân yeân, baïch truù thieâu taøn ngoïc thoá (nghóa laø, löûa maët trôøi, khoùi ñaùm maây, ban ngaøy thieâu truïi caû traêng). Maïc Ñónh Chi ñoái laïi: Nguyeät cung tinh ñaïn, hoaøng hoân xaï laïc kim oâ (nghóa laø, cung laø traêng, ñaïn laø sao, chaäp toái baén ruïng maët trôøi). Xem caâu ñoái naøy, hoï baøn raèng haäu dueä cuûa Maïc Ñónh Chi theá naøo cuõng coù keû laøm vieäc thoaùn ñoaït, töùc laø cöôùp ngoâi vua.

- Caâu ñoái thöù ba, veá ra laø: Ñieåu taäp chi ñaàu ñaøm Loã luaän, tri chi vi tri chi, baát tri vi baát tri, thò tri (nghóa laø, chim ñaäu treân cao baøn veà saùch cuûa ngöôøi nöôùc Loã, raèng bieát thì noùi laø bieát, khoâng bieát thì noùi khoâng bieát, theá laø bieát). Caâu naøy laáy töø Luaän ngöõ, vöøa laét leùo laïi vöøa coù yù mæa mai cheâ ngöôøi nöôùc ta noùi nhö chim hoùt. Maïc Ñónh Chi ñoái laïi: Oa minh trì thöôïng ñoäc Chu thö, laïc döõ tieåu laïc nhaïc, nhaïc döõ chuùng laïc nhaïc, thuïc laïc (nghóa laø, eách keâu treân ao ñoïc saùch cuûa nhaø Chu, raèng vui nhaïc vui cuûa ít ngöôøi vaø vui nhaïc vui cuûa nhieàu ngöôøi, ñaøng naøo vui?). Caâu ñoái laïi laáy töø saùch Maïnh Töû, cuõng vöøa laét leùo, vöøa coù yù cheâ ngöôøi phöông Baéc noùi nhö eách keâu. Neáu veá ra ñoïc leân nghe coù veû gioáng tieáng chim thì veá ñoái laïi ñoïc leân nghe cuõng raát gioáng tieáng eách.

Ñaïi ñeå coøn nhieàu caâu ñoái ñaùp giöõa Maïc Ñónh Chi vôùi caùc quan laïi xuaát thaân ñaïi khoa baûng cuûa nhaø Nguyeân, nhöng caâu naøo cuõng vaäy, Maïc Ñónh Chi chaúng nhöõng öùng ñoái raát nhanh maø yù töù cuõng raát saâu saéc, xöùng danh laø Löôõng quoác Traïng Nguyeân. Töông truyeàn, caùc quan thieân trieàu vì phuïc Maïc Ñónh Chi quaù, beøn quyeát chí tìm hieåu xem, vì sao oâng taøi nhö theá. Nhöng, tìm maõi vaãn khoâng ñöôïc, hoï beøn ruû nhau leùn ñi quan saùt phaân cuûa oâng. Thaáy phaân Maïc Ñónh Chi taát caû ñeàu ñaën vaø vuoâng vöùc, hoï noùi: quyù töôùng nhaát haïng chính laø ñaây. Hieàm moät noãi, khoâng ai baét chöôùc ñöôïc.

Qua moät nhaân vaät khaùc xin ñöôïc keå raèng: theo Khaâm ñònh Vieät söû thoâng giaùm cöông muïc (chính bieân quyeån 44) thì naêm Ñinh Söûu (1697) Traïng Nguyeân Nguyeãn Ñaêng Ñaïo ñöôïc cöû laøm Chaùnh Söù, caàm ñaàu phaùi boä söù giaû nöôùc ta sang Trung Quoác. Phaùi boä naøy, ngoaøi Traïng Nguyeân Nguyeãn Ñaêng Ñaïo, coøn coù Tieán só Nguyeãn Theá Baù, Tieán só Nhöõ Tieán Hieàn, Tieán só Ñaëng Ñình Töôùng vaø moät soá ngöôøi tuøy tuøng khaùc. Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa phaùi boä naøy laø duøng moïi lyù leõ xaùc ñaùng ñeå ñoøi baèng ñöôïc ñaát ñai ba ñoäng bieân giôùi, goàm: Ngöu Döông, Hoà Ñieäp vaø Phoå Vieân (caû ba ñoäng naøy ñeàu thuoäc Cao Baèng) bò quan laïi nhaø Maõn Thanh ôû vuøng Quaûng Taây chieám ñoaït. Tröôùc ñoù, trieàu ñình vua Leâ Hy Toâng (1675-1705) vaø chuùa Trònh Caên (1682-1709) töøng cöû söù sang Maõn Thanh tranh bieän veà vieäc naøy nhöng khoâng thu ñöôïc keát quaû.

Ñaây laø moät cuoäc ñaáu trí heát söùc caêng thaúng. Traïng Nguyeân Chaùnh Söù Nguyeãn Ñaêng Ñaïo tuy laø baäc maãn tueä sieâu phaøm vaø hieäp löïc vôùi Nguyeãn Ñaêng Ñaïo laø ba vò Tieán só noåi tieáng taøi danh, nhöng, trieàu ñình Maõn Thanh cuõng laø nôi quy tuï nhöõng ñaáng thoâng thaùi haøng ñaàu cuûa Trung Quoác luùc baáy giôø, vaø quan troïng hôn, Thaùnh Toå cuûa Maõn Thanh laø Khang Hy (1662-1729) cuõng chính laø moät trong nhöõng baäc ñaïi trí cuûa lòch söû Trung Quoác. Phaùi boä söù giaû do Traïng Nguyeân Ñaêng Ñaïo caàm ñaàu ñeán Trung Quoác vaøo luùc Khang Hy Hoaøng Ñeá vöøa dieät xong loaïn tam phieân (tieâu dieät löïc löôïng noåi loaïn cuûa ba phieân vöông laø Ngoâ Tam Queá töùc Bình Taây Vöông ôû Vaân Nam, Caûnh Troïng Minh töùc Tónh Nam Vöông ôû Phuùc Kieán vaø Thöôïng Khaû Hyû töùc Bình Nam Vöông ôû Quaûng Ñoâng), uy danh coøn raát laãy löøng, khí veû coøn raát ngaïo maïn. Vaäy maø, tröôùc laäp luaän saéc beùn vaø nhöõng chöùng cöù huøng hoàn cuûa Traïng Nguyeân Chaùnh Söù Nguyeãn Ñaêng Ñaïo, Hoaøng Ñeá Khang Hy cuûa nhaø Maõn Thanh cuõng ñaønh phaûi laéc ñaàu chòu thua, höùa raèng: “Söï theå neáu quaû ñuùng nhö theá thì Traãm seõ xem xeùt laïi”. Sau, Khang Hy yû mình nöôùc lôùn quaân maïnh, cöù ngang nhieân laáy heát caû ba ñoäng noùi treân chöù khoâng heà “xem xeùt laïi”, caøng khoâng heà ñem traû laïi cho ta, nhöng, cuoäc tranh bieän cuûa Traïng Nguyeân Nguyeãn Ñaêng Ñaïo vaãn coù tieáng vang

Nhaân daân laøng oâng (laøng Hoaøi Baûo, teân Noâm laø laøng Bòu, vì theá, Traïng Nguyeân Nguyeãn Ñaêng Ñaïo cuõng thöôøng ñöôïc goïi laø Traïng Bòu) coøn truyeàn tuïng giai thoaïi veà taøi öùng ñoái vôùi nöôùc Taøu cuûa oâng nhö sau: Khi ñi söù sang Trung Quoác, Hoaøng Ñeá Khang Hy muoán thöû taøi söù giaû laø Traïng Nguyeân cuûa xöù maø Trung Quoác vaãn coi laø Nam Man, beøn ra moät veá ñoái heát söùc laét leùo, baûo Nguyeãn Ñaêng Ñaïo ñoái laïi. Veá xuaát ñoái cuûa Khang Hy (phieân aâm) nhö sau: Xuaân tieâu phong nguyeät, nguyeät thieâm hoa saéc, phong toáng hoa höông, höông sinh saéc, saéc sinh höông, höông höông saéc saéc maõn xuaân tieâu, töông tö khaùch höùng töông tö khaùch. Caâu naøy coù nghóa laø: Ñeâm xuaân gioù traêng, traêng theâm saéc cho hoa, gioù ñöa höông cho hoa, höông sinh saéc, saéc sinh höông, höông höông saéc saéc ñaày ñeâm xuaân, khaùch töông tö nhôù khaùch töông tö.

Khang Hy chôi chöõ, veá xuaát ñoái naøy vì theá maø raát khoù ñoái laïi. Song, ñieàu ñaùng noùi laø lôøi xuaát toû roõ laø lôøi cuûa moät ngöôøi thích chuyeän gioù traêng, khoâng phaûi laø lôøi cuûa ngöôøi trang nghieâm ñöùng ñaén. Traïng Nguyeân Nguyeãn Ñaêng Ñaïo khoâng phaûi suy nghó laâu, ñoái laïi raèng: Haï nhaät caàm thi, thi nguï ngaõ tình, caàm hoøa ngaõ tính, tình vieân tính, tính vieân tình, tính tính tình tình ngu haï nhaät, tri aâm nhaân thöùc tri aâm nhaân. Caâu naøy coù nghóa laø: Ngaøy haï ñaøn thô, thô mang tình ta, ñaøn hoøa tính ta, tình naâng tính, tính naâng tình, tính tính tình tình vui ngaøy haï, ngöôøi tri aâm hieåu ngöôøi tri aâm.

Veá ñoái laïi cuûa Traïng Nguyeân Nguyeãn Ñaêng Ñaïo chaúng nhöõng toû roõ taøi chôi chöõ cao hôn Khang Hy moät baäc, maø quan troïng, coøn theå hieän ñöôïc neáp soáng tao nhaõ cuûa mình. Trieàu ñình Khang Hy vaø söù thaàn caùc nöôùc coù maët taïi Trung Quoác luùc baáy giôø, khi ñoïc ñeán maáy chöõ tình vieân tính, tính vieân tình, tính tính tình... ñeàu laáy laøm phuïc, cho raèng taû thuù vui chôi maø nghe nhö coù caû tieáng ñaøn ôû trong moãi chöõ vaäy.

Cuõng chuyeän ñi söù, nhöng khoâng phaûi ta sang Taøu maø ngöôïc laïi. Chuyeän xaûy ra laïi laø phaùi... nöõ nhi thöôøng tình, nhö caùch goïi luùc baáy giôø. Baø Ñoaøn Thò Ñieåm voán laø moät nöõ só coù tieáng hay chöõ, khi coù söù Taøu sang vua cho baø giaû laøm ngöôøi baùn röôïu beân ñöôøng roài boá trí cho söù Taøu gheù vaøo quaùn uoáng röôïu. Söù Taøu thaáy baø ñang bieân soå, laïi thaáy ôû coät quaùn laém caâu ñoái hay, beân gheá baø ngoài coù nhieàu saùch vôû, môùi ñoïc moät caâu ñoái ñaày yù treâu gheïo vaø ngaïo maïn:

“An Nam nhaát thoán thoå, baát tri kyû nhaân canh”

(An Nam moät taác ñaát chaúng bieát bao nhieâu ngöôøi caøy). Nghóa ñen cheâ nöôùc ta ngheøo ñaát heïp, ngöôøi ñoâng, nghóa boùng treâu baø laúng lô.

Baø ñaùp ngay:

“Baéc Quoác vaïn ñai phu, giai do thöû ñoà xuaát”

(Nöôùc Baéc - Taøu - möôøi ngaøn vò ñaïi phu, thaûy ñeàu töø choã aáy maø ra).

Caùc söù giaû vöøa theïn vöøa phuïc taøi trí cuûa baø...

Baïn nghó gì veà kieán vaên cuûa ngöôøi xöa? Keû haäu sinh vieát laïi chæ bieát muoân laàn baùi phuïc. Môùi hay, chôù voäi chaáp vaøo hình töôùng vaø coi thöôøng moät ai. Chôù baûo nôi nöôùc nhoû ngheøo naøn laø khoâng coù ngöôøi taøi bôûi vì chí tieán thuû naøo coù phaûi laø thöù daønh rieâng nôi caùc nöôùc lôùn maïnh thoâi ñaâu? Noù ôû ngay trong moãi chuùng ta. Neáu khoâng, söû saùch ñaát nöôùc naøy chaúng theå ghi teân Maïc Ñónh Chi, Nguyeãn Ñaêng Ñaïo, Löông Theá Vinh, Leâ Quí Ñoân, Ñoaøn Thò Ñieåm... Hoï chæ toàn taïi coù moät ñôøi nhöng teân tuoåi hoï soáng ñeán muoân ñôøi trong kyù öùc cuûa daân toäc mình. Kính thay!

Ñoù laø chuyeän thi hoá, öùng ñoái ñaùng töï haøo cuûa coå nhaân ta xöa. Coøn theá heä chuùng ta baây giôø? Caâu traû lôøi coù leõ xin nhöôøng laïi cho caùc baäc nhaân só!

19. 
    
    Каталог: data
    data -> HƯỚng dẫn càI ĐẶt và SỬ DỤng phần mềm tạo bài giảng e-learning
    data -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập Tự do Hạnh phúc
    data -> Qcvn 81: 2014/bgtvt
    data -> Trung taâm tin hoïC Ñhsp ñEÀ thi hoïc phaàn access
    data -> PHỤ LỤC 2 TỔng hợp danh mục tài liệu tham khảO
    data -> Công ty cổ phần Xây dựng Điện vneco3
    data -> Nghiên cứu một số đặc điểm
    data -> NHỮng đÓng góp mới của luậN Án tiến sĩ CẤP ĐẠi học huế Họ và tên ncs : Nguyễn Văn Tuấn
    data -> Mẫu 01/hc-sn-dn (Ban hành kèm theo Thông tư số 83/2007/tt-btc ngày 16/7/2007 của Bộ Tài chính) TỜ khai hiện trạng sử DỤng nhà, ĐẤt thuộc sở HỮu nhà NƯỚc và ĐỀ xuất phưƠng án xử LÝ
    
    
    
    tải về 3.29 Mb.
    
    Chia sẻ với bạn bè của bạn: