Tarmoqlar
|
Km3
|
Xo‗jalik va ichimlik suv ta‘minoti
|
4,054
|
Sanoat
|
1,202
|
Qishloq suv ta‘minoti
|
0,906
|
Irrigatsiya
|
57,0
|
Energetika
|
4,073
|
Baliqchilik xo‗jaligi
|
0,368
|
Boshqalar
|
0,102
|
Jami
|
67,705
|
O`zbekiston Respublikasi xalq ho`jaligi suvdan foydalanish
Xo`jalik va
|
Baliqchilik
|
Boshqalar
|
Energetika
|
Sanoat
|
0,2%tarmoqlarida
|
0,2%
|
6%
|
1,8%
|
ichimlik suvi
|
Qishloq va suv
|
ta`minoti
|
ta`minoti
|
6%
|
1,3%
|
Suv
|
resurslarini
|
tejash,
|
muhofaza
|
qilishning,
|
ekologik-iqtisodiy
|
xususiyatlari
|
va
|
ahamiyati. O‗rta Osiyo suv resurslari agarda uni tejab ishlatilsa, 70- 80 million kishiga yetishi mumkin, BMT ning ma‘lumotlariga ko‗ra 2030 yillarga borib O‗rta Osiyoda shuncha aholi yashaydi. O‗rta osiyo aholisi 50 million kishiga yetmasdan Orol dengizining qurishi, suv tanqisligining sezilishi, bu eng avvalo suv resurslaridan tejamsiz foydalanish isrofgarchilikning nihoyatda yuqori ekanligini bildiradi. Suvdan noto‗g‗ri foydalanish: quyidagi muammolarni keltirib chiqarmoqda:
1). Suv resurslarining tanqisligi;
2).Orol dengizi va ko‗pgina tabiiy ko‗llarning qurishi;
3). Mavjud sug‗orilayotgan yerlarning sho‗rlanishi va hosildorliknig keskin pasayishi.
4). Bio xilma- xillikning kamayishi.
5). Mavjud suv resurslar suv manbalarini hamda uning atrofida ekologiyaning izdan chiqishi va ifloslanishi;
6). Suv resurslarida tuz miqdorining ortishi.
7).Aholini toza ichimlik suv bilan ta‘minlay olmasligimiz.
30 Yuqoridagi kamchiliklar suv resurslaridan foydalanishdagi asosiy kamchiliklar hisoblanadi. Suv resurslaridan foydalanishni yaxshilashning majmua amalga oshirish maqsadga muvofiqdir, negaki yuqoridagi muammolarning hammasi bir- biriga chambarchas bog‗liqdir.
7-jadval Sug„oriladigan dehqonchilikning kelajakda suvga bo„lgan extiyoji
Havza
|
Rivojlanish loyihasi bo‗yicha suvga ehtiyoj (km.3)
|
2010 y
|
2025 y
|
Minimum
|
Optimum
|
Maksimum
|
Minimum
|
Optimum
|
Maksimum
|
mln.g a
|
km. 3
|
mln.g a
|
km. 3
|
mln.g a
|
km. 3
|
mln.g a
|
km. 3
|
mln.g a
|
km. 3
|
mln.g a
|
km. 3
|
Amudary o
|
2.3
|
30
|
2.6
|
33
|
2.9
|
34
|
2.3
|
34
|
2.6
|
36
|
3.9
|
37
|
Sirdaryo
|
1.8
|
22
|
1.9
|
20
|
2.0
|
21
|
1.9
|
20
|
1.9
|
21
|
2.3
|
22
|
Jami
|
4.1
|
52
|
4.9
|
53
|
4.9
|
55
|
4.2
|
54
|
4.9
|
57
|
6.2
|
59
|
O‗zbekiston suvni tejash va muhofaza qilish zaruriyati yuqoridagi muammolarni yechish maqsadida quyidagilarni amalga oshirishni taqozo etadi.
1.Sug‗orish
|
tizimining
|
tizimi
|
va
|
o‗lchamlarini
|
zamonaviy
|
sug‗orish
|
texnikasi
|
bilan
|
mustahkamlash orqali uning samaradorligini oshirish.
2.Kollektor-zovur suvlarini tashlab yuborishni tartibga solish, ulardan unumli foydalanishni yo‗lga qo‗yish.
3.Aholini sifatli ichimlik suvi bilan ta‘minlash.
4.Qishloq xo‗jaligida kam suv sarflaydigan o‗simliklarga ixtisoslashtirish.
5.Suv manbalarining ifloslanishini oldini olish va boshqalar.
XULOSA
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, suv manbalarini sifat jihatdan muhofaza qilishningbirorta universal usuli yo‗q. Asosiy yo‗nalish oqova suvlarini kamaytirish yoki umumanto‗xtatish bo‗lib, u bir qancha yordamchi choralar tufayli amalga oshiriladi. Suvdan foydalanishjarayonida uni muhofaza qilish ularning hammasi uchun xos bo‗lgan umumiylikdir. Boshqachaqilib aytganda suv boyliklarini himoya qilish faqat taqiqlashlaru chegaralashlardan iborat emas.Bu yo‗lda noto‗g‗ri yo‗nalishlarga tezda chek qo‗yish, oldindan tadbirlar belgilash, yo‗lqo‗yilishi mumkin bo‗lgan xatolardan ogohlantirish ham muhimdir.
Bitiruv malakaviy ishni tayyorlash jarayonida O‗zbekiston va Markaziy Osiyodagidagi suv resurslaridan foydalanish va muhofaza qilishning xuquqiy asoslari ekologik nuqtai nazardan chuqur o‗rganildi va ilmiy manbalar, adabiyotlar asosida tahlil qilindi.
Suv resurslaridan foydalanish va muhofaza qilishning xuquqiy asoslarini adabiy manbalar asosida ochib berildi. Suv resurslaridan foydalanish va muhofaza qilish xuquqiy tushunchasi va o‗ziga xos xususiyatlari o‗rganilib, ma‘lumotlar to‗plandi. Shuningdek suv manbalaridan foydalanuvchilarning xuquq va majburiyatlari hamda suv resurslaridan foydalanish turlari,
foydalanish xuquqini himoya qilishning chora tadbirlari o‗rganildi.
Suv
|
resurslaridan
|
foydalanish
|
va
|
muhofaza
|
qilishning
|
xuquqiy
|
muhofaza qilish
|
tushunchasi va xususiyatlari, transchegaraviy suv resurslaridan foydalanishni xuquqiy tartibga solish, suv manbalarini muhofaza qilish va undan foydalanish to‗g‗risidagi qonun xujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik haqida to‗la ma‘lumotlar berildi.
Bitiruv
|
malakaviy
|
ishning
|
natijalaridan
|
universitetlarning
|
Ekologiya va atrof muhit
|
muxofazasi ta‘lim yo‗nalishi talabalari, tabiatni muhofaza qilish davlat qo‗mitasi, litsey va kollejlar talabalari manba sifatida keng foydalanishlari mumkin.
Asosiy adabiyotlar
1. Ekologiya huquqi. Darslik. / Mas`ul muharrir: M.B.
Usmonov. - Toshkent: TDYI, 2006. - 361 b.
2. Ekologicheskoe pravo Respubliki Uzbekistan. Uchebnik dlya studentov, obuchayuщixsya po
spetsialnosti «Pravovedenie» // Avtorskiy sostav: Rustamboev M.X., Usmanov M.B., Juraev YU.A. i dr. // Otvetstvennыe redaktorы: Skripnikov N.K., Juraev YU.A. - Tashkent: TGYUI, 2006. - 415 s.
3. Nigmatov A.N. O‗zbekiston Respublikasining Ekologiya huquqi. Darslik. - Toshkent: TDYUI, 2004. - 320 b.
5. Fayziev SH.X. Teoreticheskie problemы pravovogo obespecheniya ekologicheskoy politiki Respubliki Uzbekistan: Monografiya. Pod redaksiey M.X. Rustamboeva, M.B. Usmanova. - Tashkent: TGYUI, 2004.- 200 s.
6. Fayziev SH.X. Ekologicheskaya politika gosudarstva: problemы pravovogo obespecheniya. - Tashkent: 2004. - 240 s.
7. Aripov D.U. O‗zbekiston Respublikasining ―CHiqindilar to‗g‗risida‖gi qonuniga sharh. - Toshkent: TDYUI, 2007. - 89 b.
8. Rajabov N.SH. Ekologik me‘yorlashning huquqiy muammolari: Monografiya. Mas‘ul muharrir M.B. Usmonov.-Toshkent: TDYUI, 2007.-142 b.
9. Xolmo‗minov J.T. Ekologiya va qonun. - Toshkent: ―Adolat‖, 2000. - 352 b.
1. Ekologiya huquqi. Darslik. / Mas`ul muharrir: M.B. Usmonov. - Toshkent: TDYI, 2006. - 361 b. 2. Ekologicheskoe pravo Respubliki Uzbekistan. Uchebnik dlya studentov, obuchayuщixsya po spetsialnosti «Pravovedenie» // Avtorskiy sostav: Rustamboev M.X., Usmanov M.B., Juraev YU.A. i dr. // Otvetstvennыe redaktorы: Skripnikov N.K., Juraev YU.A. - Tashkent: TGYUI, 2006. - 415 s. 3. Nigmatov A.N. O‗zbekiston Respublikasining Ekologiya huquqi. Darslik. - Toshkent: TDYUI, 2004. - 320 b. 5. Fayziev SH.X. Teoreticheskie problemы pravovogo obespecheniya ekologicheskoy politiki Respubliki Uzbekistan: Monografiya. Pod redaksiey M.X. Rustamboeva, M.B. Usmanova. - Tashkent: TGYUI, 2004.- 200 s.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |