TuyÓn tËp tiªu chuÈn trång trät
| 10 TCN 404 - 2003 |
tiªu chuÈn ngµnh
| 10 TCN 404-2003 |
PH¦¥NG PH¸P KIÓM TRA TÝNH §óNG GIèNG Vµ §é THUÇN GIèNG TR£N ¤ THÝ NGHIÖM §åNG RUéNG So¸t xÐt lÇn 1 |
1. §èi tîng vµ ph¹m vi ¸p dông
Tiªu chuÈn nµy ¸p dông cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh vµ kiÓm tra chÊt lîng gièng c©y l¬ng thùc, c©y thùc phÈm vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy trªn c¶ níc.
2. Môc ®Ých
Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c, yªu cÇu vµ ph¬ng ph¸p nh»m gi¸m s¸t tÝnh ®óng gièng vµ ®é thuÇn gièng trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qóa trÝnh s¶n xuÊt gièng theo c¸c tiªu chuÈn h¹t gièng ®· c«ng bè.
3. Gi¶i thÝch tõ ng÷
Trong tiªu chuÈn nµy, c¸c tõ ng÷ díi ®©y ®îc hiÓu nh sau:
3.1. HËu kiÓm: Lµ viÖc gieo trång trªn « thÝ nghiÖm ®ång ruéng mÉu cña l« h¹t gièng ®· ®îc s¶n xuÊt (sau ®©y gäi lµ mÉu kiÓm tra), ®Ó kiÓm tra l¹i tÝnh ®óng gièng vµ ®é thuÇn cña l« gièng ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë vô tríc.
Trêng hîp l« h¹t gièng ®Ó nh©n tiÕp ®êi sau, kÕt qu¶ trªn « thÝ nghiÖm cßn ®îc sö dông ®Ó tiÒn kiÓm cho ruéng gièng nh©n tõ l« gièng ®ã.
3.2. TiÒn kiÓm: Lµ viÖc gieo trång trªn « thÝ nghiÖm ®ång ruéng mÉu cña l« h¹t gièng ®îc dïng ®Ó nh©n gièng ®êi sau. Thêi ®iÓm gieo trång thÝ nghiÖm cã thÓ tríc hoÆc ®ång thêi víi ruéng nh©n tõ l« gièng ®ã. KÕt qu¶ tiÒn kiÓm bæ sung th«ng tin vÒ tÝnh ®óng gièng vµ ®é thuÇn gièng cho viÖc kiÓm ®Þnh ruéng gièng nh©n tõ l« gièng ®ã.
3.3. TÝnh ®óng gièng: Lµ sù phï hîp vÒ c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cña c¸c c©y gieo trång tõ mÉu kiÓm tra so víi mÉu chuÈn.
3.4. §é thuÇn gièng: Lµ tû lÖ phÇn tr¨m c¸c c©y ®ång nhÊt vÒ c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cña gièng so víi tæng sè c©y kiÓm tra.
3.5. C©y kh¸c d¹ng: Lµ c©y cã mét hoÆc nhiÒu tÝnh tr¹ng kh¸c biÖt râ rµng víi c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cã trong b¶n m« t¶ cña gièng ®îc kiÓm tra .
3.6. B¶n m« t¶ gièng: Lµ b¶n m« t¶ c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cña mét gièng ®Ó dùa vµo ®ã cã thÓ ph©n biÖt víi c¸c gièng kh¸c trong cïng loµi.
3.7. MÉu chuÈn: Lµ mÉu gièng cã c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng phï hîp víi b¶n m« t¶ gièng, ®îc c¬ quan chuyªn m«n cã thÈm quyÒn c«ng nhËn.
4. Nguyªn t¾c
4.1. §Ó kiÓm tra tÝnh ®óng gièng, mÉu kiÓm tra ph¶i ®îc gieo trång cïng víi mÉu chuÈn cña gièng ®ã.
4.2. §é thuÇn gièng ®îc ®¸nh gi¸ b»ng viÖc ®Õm sè c©y kh¸c d¹ng trªn tæng sè c©y cã trªn « thÝ nghiÖm vµ ®èi chiÕu víi tiªu chuÈn ®é thuÇn gièng ®· quy ®Þnh cho tõng loµi c©y trång vµ cÊp gièng.
5. Yªu cÇu
5.1. MÉu kiÓm tra ®îc lÊy trùc tiÕp tõ l« h¹t gièng, hoÆc lÊy tõ mÉu göi kiÓm nghiÖm chÊt lîng.
5.2. MÉu chuÈn ®îc lu gi÷ ®Ó sö dông trong nhiÒu vô. Khi cÇn bæ sung, mÉu chuÈn míi ph¶i ®îc kiÓm tra b»ng thÝ nghiÖm ®ång ruéng ®Ó ch¾c ch¾n nã hoµn toµn ®óng víi mÉu chuÈn ®ang lu gi÷. §èi víi gièng nhËp khÈu, mÉu chuÈn ph¶i ®îc c¬ quan qu¶n lý chÊt lîng cña níc xuÊt khÈu x¸c nhËn.
5.3. Ruéng thÝ nghiÖm ph¶i ®ång ®Òu, s¹ch cá d¹i, kh«ng cã c©y cïng loµi sãt l¹i tõ vô tríc.
5.4. Bãn ph©n ë møc trung b×nh ®Ó tr¸nh c©y bÞ ®æ, kh«ng sö dông thuèc trõ cá hoÆc chÊt kÝch thÝch sinh trëng nµo ®Ó c©y sinh trêng b×nh thêng.
5.5. Kh«ng lo¹i bá c©y kh¸c d¹ng khái « thÝ nghiÖm.
6. Ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh
6.1. Bè trÝ thÝ nghiÖm
- C¸c mÉu kiÓm tra cña cïng mét gièng ®îc bè trÝ thµnh nhãm; trong nhãm c¸c mÉu cã cïng nguån gèc hoÆc cÊp chÊt lîng ®îc bè trÝ c¹nh nhau.
- ¤ thÝ nghiÖm cã d¹ng h×nh ch÷ nhËt, diÖn tÝch ®ñ ®Ó gieo trång sè c©y cÇn kiÓm tra tuú theo loµi c©y trång vµ yªu cÇu ®é thuÇn gièng, cã lèi ®i ®Ó tiÖn ch¨m sãc vµ theo dâi. Th«ng thêng thÝ nghiÖm kh«ng nh¾c l¹i, nhng khi cã c¸c chØ tiªu cÇn ph¶i ®o ®Õm vµ ph©n tÝch thèng kª, cã thÓ bè trÝ nh¾c l¹i 3 lÇn.
- Sè c©y tèi thiÓu trªn « thÝ nghiÖm theo quy ®Þnh ë Phô lôc 1.
6.2. C¸c biÖn ph¸p kü thuËt
- ChØ gieo trång mçi hèc 1 c©y hoÆc cÊy 1 d¶nh.
- Khi chuyÓn c©y con tõ vên ¬m hoÆc ruéng m¹ ra « thÝ nghiÖm, ph¶i nhæ ngÉu nhiªn hoÆc liÒn kho¶nh, kh«ng ®Ó sãt.
- C¸c biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c tham kh¶o trong c¸c Quy ph¹m kh¶o nghiÖm gièng ®· ban hµnh (kh¶o nghiÖm VCU).
6.3. Theo dâi vµ ®¸nh gi¸
6.3.1. ViÖc theo dâi vµ thu thËp sè liÖu ®îc b¾t ®Çu tõ khi c©y mäc ®Õn c¸c giai ®o¹n sinh trëng thÓ hiÖn râ nhÊt c¸c tÝnh tr¹ng cÇn quan s¸t cã trong b¶n m« t¶ gièng.
6.3.2. §¸nh gi¸ tÝnh ®óng gièng : So s¸nh biÓu hiÖn c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng cña c¸c c©y trong « thÝ nghiÖm víi c¸c c©y trong mÉu chuÈn. NÕu ®a sè c©y trong « thÝ nghiÖm cã c¸c tÝnh tr¹ng ®Æc trng biÓu hiÖn phï hîp víi mÉu chuÈn th× mÉu gièng ®ã lµ ®óng gièng.
6.3.3. §¸nh gi¸ ®é thuÇn gièng: X¸c ®Þnh vµ ®¸nh dÊu c¸c c©y kh¸c d¹ng trong « thÝ nghiÖm t¹i mçi lÇn theo dâi. So s¸nh tæng sè c©y kh¸c d¹ng trªn « thÝ nghiÖm víi sè c©y kh¸c d¹ng theo tiªu chuÈn ®é thuÇn gièng vµ sè c©y kiÓm tra ®Ó ®a ra kÕt luËn vÒ ®é thuÇn gièng.
NÕu tæng sè c©y kh¸c d¹ng trªn « thÝ nghiÖm b»ng hoÆc vît sè c©y kh¸c d¹ng ®Ó lo¹i bá nªu ë Phô lôc 2 th× kÕt luËn l« gièng kh«ng ®¹t tiªu chuÈn ®é thuÇn .
Trong trêng hîp gièng lai sö dông bÊt dôc ®ùc c¸c c©y h÷u thô hoÆc bÊt dôc kh«ng hoµn toµn trªn « thÝ nghiÖm nhËn biÕt ®îc b»ng m¾t ®îc tÝnh lµ c©y kh¸c d¹ng.
Tû lÖ h¹t phÊn h÷u dôc vµ tû lÖ hoa mÑ kÕt h¹t trong bao c¸ch ly theo tiªu chuÈn quy ®Þnh. §èi víi lóa lai tû lÖ h÷u dôc cho phÐp vµ kü thuËt kiÓm tra theo quy ®Þnh ë Phô lôc 3.
Trêng hîp cÇn thiÕt ph¶i lÊy mÉu tõ « thÝ nghiÖm ®Ó kiÓm tra mét sè chØ tiªu h×nh th¸i hoÆc ho¸ sinh trong phßng thÝ nghiÖm
-
B¸o c¸o kÕt qu¶
KÕt qu¶ kiÓm tra mÉu gièng trªn « thÝ nghiÖm ®îc th«ng b¸o ®Õn c¸c tæ chøc, c¸ nh©n liªn quan trong thêi h¹n kh«ng qu¸ 30 ngµy sau khi kÕt thóc thÝ nghiÖm.
Phô lôc 1
Tiªu chuÈn ®é thuÇn gièng
vµ sè c©y tèi thiÓu trªn « thÝ nghiÖm
Loµi c©y trång
|
CÊp gièng
|
§é thuÇn gièng trªn « thÝ nghiÖm (%)
|
Sè c©y (khãm) tèi thiÓu trªn « thÝ nghiÖm *
|
Lóa thuÇn
|
Siªu nguyªn chñng
|
99,9
|
1000
|
|
Nguyªn chñng
|
99,5
|
400
|
|
X¸c nhËn
|
99,0
|
400
|
Lóa lai 3 dßng
|
|
|
|
- Bè mÑ
|
Nguyªn chñng
|
99,9
|
1000
|
|
X¸c nhËn
|
99,5
|
400
|
- Gièng lai F1
|
Lo¹i 1
|
98,0
|
400
|
|
Lo¹i 2
|
96,0
|
400
|
Lóa lai 2 dßng
|
|
|
|
- Dßng mÑ TGMS
|
Nguyªn chñng
|
99,5
|
400
|
|
X¸c nhËn
|
99,0
|
400
|
- Dßng bè
|
Nguyªn chñng
|
99,7
|
400
|
|
X¸c nhËn
|
99,5
|
400
|
- Gièng lai F1
|
Lo¹i 1
|
98,0
|
400
|
|
Lo¹i 2
|
96,0
|
400
|
Ng« lai
|
|
|
|
-Dßng bè mÑ
|
-
|
99,7
|
400
|
-Gièng lai F1
|
Lai ®¬n
|
96,0
|
100
|
|
Lai kÐp, lai 3...
|
95,0
|
100
|
§Ëu t¬ng,
|
Siªu nguyªn chñng
|
99,5
|
400
|
§Ëu xanh
|
Nguyªn chñng
|
99,0
|
200
|
|
X¸c nhËn
|
98,0
|
100
|
L¹c
|
Siªu nguyªn chñng
|
99,7
|
400
|
|
Nguyªn chñng
|
99,5
|
200
|
|
X¸c nhËn
|
99,0
|
100
|
C¶i b¾p,su hµo,
|
Siªu nguyªn chñng
|
99,5
|
400
|
da chuét
|
Nguyªn chñng
|
98,0
|
200
|
|
X¸c nhËn
|
95,0
|
100
|
Cµ chua
|
Nguyªn chñng
|
99,5
|
200
|
|
X¸c nhËn
|
99,0
|
100
|
C¶i cñ
|
Siªu nguyªn chñng
|
|
|
|
- cñ
- l¸
|
99,5
99,5
|
200
200
|
|
Nguyªn chñng
- cñ
- l¸
|
95,0
95,0
|
100
100
|
|
X¸c nhËn
- cñ
- l¸
|
90,0
90,0
|
100
100
|
Da hÊu TPTD
|
Siªu nguyªn chñng
|
99,7
|
400
|
|
Nguyªn chñng
|
99,0
|
200
|
|
X¸c nhËn
|
96,0
|
100
|
Da hÊu lai
|
Bè mÑ
|
99,9
|
1000
|
|
F1
|
98,0
|
100
|
Khoai t©y cñ
|
Nguyªn chñng
|
99,0
|
200
|
|
X¸c nhËn
|
98,0
|
100
|
Ghi chó:
- CÊp gièng nh trªn b¶ng lµ cña l« h¹t (cñ) gièng cã mÉu ®îc gieo trång trªn « thÝ nghiÖm.
- §èi víi c¸c l« gièng siªu nguyªn chñng vµ nguyªn chñng, kÕt qu¶ kiÓm tra ®é thuÇn trªn « thÝ nghiÖm cã thÓ sö dông theo 2 môc ®Ých :
+ HËu kiÓm l« gièng ®ã, hoÆc
+ TiÒn kiÓm ruéng gièng s¶n xuÊt tõ l« gièng ®ã.
Phô lôc 2
Sè c©y kh¸c d¹ng ®Ó lo¹i bá mÉu kiÓm tra theo tiªu chuÈn ®é thuÇn gièng vµ sè c©y kiÓm tra (P = 0,05)
Tæng sè c©y kiÓm tra
|
Tiªu chuÈn ®é thuÇn gièng (%)
|
99,9
|
99,7
|
99,5
|
99,0
|
98,0
|
97,0
|
96,0
|
95,0
|
|
Sè c©y kh¸c d¹ng ®Ó lo¹i bá mÉu kiÓm tra
|
100
|
-
|
-
|
-
|
4
|
6
|
7
|
9
|
10
|
200
|
-
|
-
|
4
|
6
|
8
|
11
|
14
|
16
|
300
|
-
|
-
|
5
|
7
|
11
|
15
|
19
|
22
|
400
|
-
|
4
|
6
|
9
|
14
|
19
|
24
|
28
|
500
|
-
|
5
|
6
|
10
|
16
|
23
|
29
|
34
|
600
|
-
|
5
|
7
|
11
|
19
|
26
|
33
|
40
|
700
|
-
|
6
|
8
|
13
|
21
|
30
|
38
|
46
|
800
|
-
|
6
|
9
|
14
|
24
|
33
|
42
|
51
|
900
|
-
|
6
|
9
|
15
|
26
|
37
|
47
|
57
|
1000
|
4
|
7
|
10
|
16
|
29
|
40
|
51
|
62
|
1100
|
4
|
8
|
11
|
18
|
31
|
44
|
|
|
1200
|
4
|
8
|
11
|
19
|
33
|
47
|
|
|
1300
|
4
|
8
|
12
|
20
|
36
|
50
|
|
|
1400
|
5
|
9
|
13
|
21
|
38
|
54
|
|
|
1500
|
5
|
9
|
13
|
23
|
40
|
57
|
|
|
1600
|
5
|
10
|
14
|
24
|
42
|
60
|
|
|
1700
|
5
|
10
|
15
|
25
|
45
|
64
|
|
|
1800
|
5
|
10
|
15
|
26
|
47
|
67
|
|
|
1900
|
5
|
10
|
16
|
27
|
49
|
70
|
|
|
2000
|
6
|
11
|
16
|
29
|
52
|
74
|
|
|
2100
|
6
|
12
|
17
|
30
|
|
|
|
|
2200
|
6
|
12
|
18
|
31
|
|
|
|
|
2300
|
6
|
12
|
18
|
32
|
|
|
|
|
2400
|
6
|
13
|
19
|
33
|
|
|
|
|
2500
|
6
|
13
|
20
|
34
|
|
|
|
|
2600
|
6
|
13
|
20
|
36
|
|
|
|
|
2700
|
7
|
14
|
21
|
37
|
|
|
|
|
2800
|
7
|
14
|
21
|
38
|
|
|
|
|
2900
|
7
|
15
|
22
|
39
|
|
|
|
|
3000
|
7
|
15
|
23
|
40
|
|
|
|
|
4000
|
9
|
19
|
27
|
52
|
|
|
|
|
Ghi chó:
- ¤ cã dÊu (- ) kh«ng sö dông do sè c©y ®îc kiÓm tra qu¸ Ýt so víi tiªu chuÈn ®é thuÇn gièng.
- PhÇn t« xÉm chØ sè c©y thÝch hîp ®Ó kiÓm tra.
Phô lôc 3
Tû lÖ h÷u dôc tèi ®a cho phÐp vµ híng dÉn kü thuËt
kiÓm tra trªn lóa lai
1. Tû lÖ h÷u dôc cho phÐp
§¬n vÞ tÝnh: %
ChØ tiªu
|
LÇn kiÓm ®Þnh
|
Nguyªn chñng
|
X¸c
nhËn
|
Dßng TGMS
|
|
|
|
1. Tû lÖ h¹t phÊn h÷u dôc , kh«ng lín h¬n
|
3
|
1,0
|
2,0
|
2. Tû lÖ kÕt h¹t trong bao c¸ch li, kh«ng lín h¬n
|
-
|
0,5
|
1,0
|
Dßng CMS
|
|
|
|
1. Tû lÖ h¹t phÊn h÷u dôc , kh«ng lín h¬n
|
3
|
0,1
|
0,5
|
2. Tû lÖ kÕt h¹t trong bao c¸ch li, kh«ng lín h¬n
|
-
|
0,1
|
0,5
|
2. Híng dÉn kü thuËt kiÓm tra
Cã 3 c¸ch kiÓm tra møc ®é bÊt dôc cña dßng CMS vµ TGMS nh sau:
2.1. KiÓm tra b»ng m¾t thêng
C©y lóa bÊt dôc ®ùc cã c¸c biÓu hiÖn h×nh th¸i cã thÓ quan s¸t ®îc nh: Trç ngÑn; bao phÊn lÐp, thon dµi, ®Çu nhän kh«ng më; vá bao phÊn vµng ngµ hay tr¾ng s÷a khi hoa míi në, sau ®ã chuyÓn vµng; rung nhÑ hoa kh«ng cã h¹t phÊn r¬i ra.
C©y lóa b×nh thêng (hoÆc bÊt dôc kh«ng hoµn toµn) cã bao phÊn trßn mÈy, mÇu vµng, khi rung nhÑ hoa cã h¹t phÊn r¬i ra.
2.2. KiÓm tra b»ng kÝnh hiÓn vi
Trªn b«ng míi trç cña c¸c c©y mÉu (10 c©y/«), lÊy ngÉu nhiªn 5 hoa phÇn ®Çu , 5 hoa phÇn gi÷a vµ 5 hoa phÇn cuèi cña b«ng. G¾p lÊy bao phÊn ®Æt lªn lam kÝnh, nhá 1-2 giät dung dÞch i-èt ®ua ka ly (KI - 1%), dïng panh xÐ c¸c bao phÊn ®Ó h¹t phÊn tho¸t ra ngoµi. Quan s¸t díi kÝnh hiÓn vi thÊy h¹t phÊn bÊt dôc cã mÇu vµng n©u, h×nh d¹ng kh«ng b×nh thêng (h×nh thoi, tam gi¸c, b¸n cÇu vá nh¨n nheo). H¹t phÊn b×nh thêng nhuém mÇu xanh ®en, trßn c¨ng vµ kÝch thíc ®Òu nhau.
2.3. KiÓm tra b»ng bao c¸ch ly
Khi b«ng míi nhó, trªn 30 khãm liªn liÕp trªn «, dïng bao giÊy bao mçi khãm 1-2 b«ng ®Ó ng¨n h¹t phÊn tõ bªn ngoµi. Sau khi bao 15-20 ngµy, më bao quan s¸t. C©y lóa bÊt dôc kh«ng cho h¹t tù thô.
Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ d¹ng h×nh bÊt dôc, cã thÓ kÕt hîp kiÓm tra b»ng m¾t víi kiÓm tra b»ng kÝnh hiÓn vi hoÆc víi bao c¸ch ly.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |