Trieát hoïc AÁn Ñoä


I. Trieát hoïc Hy laïp coå ñaïi



tải về 172.69 Kb.
trang2/3
Chuyển đổi dữ liệu10.05.2018
Kích172.69 Kb.
#37969
1   2   3

I. Trieát hoïc Hy laïp coå ñaïi


  1. Ñieàu kieän xaõ hoäi cho söï hình thaønh vaø phaùt trieån trieát hoïc Hy Laïp coå ñaïi

Veà laõnh thoå Hy Laïp coå xöa roäng lôùn hôn nhieàu so vôùi hieän nay. Noù bao goàm vuøng ñaát lieàn vaø caùc ñaûo treân bieån Egie, vuøng duyeân haûi Balcan vaø Tieåu AÙ. Töø VIII - VI TCN, Ngöôøi Hy Laïp chieám theâm mieàn Nam nöôùc YÙ, ñaûo Sicile vaø vuøng ven bieån Ñen laäp ra Hy Laïp. Vaøo IV TCN, vôùi cuoäc vieãn chinh toaøn thaéng cuûa Alexander xöù Macedoine ñaõ ñöa ñeán söï ra ñôøi cuûa caùc quoác gia Hy Laïp hoùa traûi roäng töø Sicile ôû phöông Taây sang AÁn Ñoä ôû phía Ñoâng; töø bieån Ñen ôû phía Baéc ñeán khu vöïc tieáp giaùp soâng Nil ôû phía Nam. Trung taâm cuûa Hy Laïp coå ñaïi vaãn laø vuøng bieån Egie.

Veà lòch söû, vaøo thôøi ñaïi Homere (XI - IX TCN) dieãn ra quaù trình tan raõ cuûa coâng xaõ thò toäc, phaân coâng lao ñoäng, troàng troït töøng böôùc taùch ra khoûi chaên nuoâi. Thôøi ñaïi ñöôïc phaûn aùnh qua tröôøng ca söû thi Iliade vaø Odyssei. Nhöõng nhaân vaät trong tröôøng ca söû thi Iliade vaø Odyssei khoâng phaûi laø nhöõng löïc só treân ñoàng ruoäng, laøm coû… maø thieân veà söï phoâ tröông thieän chieán cuûa mình. Chieán tranh vaø xung ñoät laø nhöõng töø ngöõ thöôøng thaáy trong saùng taùc thaàn thoaïi, ngheä thuaät thôøi kyø naøy. Xaõ hoäi baét ñaàu coù söï phaân hoùa laø söï xuaát hieän hai loaïi ngöôøi coù ñòa vò vaø quyeàn löïc ñoái laäp nhau.

Theá kyû VIII TCN veà sau, kinh teá Hy Laïp coå ñaïi phaùt trieån (thuû coâng taùch ra khoûi noâng nghieäp, nhaø nöôùc ra ñôøi). Söï phaùt trieån kinh teá ñaõ kích thích quaù trình vöôït bieån treân vuøng ñaát môùi, xaâm chieám laõnh thoå caùc xöù laùng gieàng, baét ngöôøi laøm noâ leä. Ñieàu ñoù thuùc ñaåy khaû naêng giao löu vaên hoùa, khoa hoïc giöõa Hy Laïp vaø caùc daân toäc khaùc. Töø ñaây, nhöõng xung ñoät xaõ hoäi mang daáu aán cuûa nhöõng traän chieán giai caáp, daân toäc luùc aâm æ, luùc quyeát lieät dieãn ra lieân tuïc. Vaán ñeà naøy ñaõ ñaët ra nhöõng vaán ñeà phöùc taïp nhö nhaân caùch, naêng löïc, tinh thaàn aùi quoác, ñaïo ñöùc, chính trò, daân chuû… caàn ñöôïc giaûi quyeát caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn.

Trieát hoïc ñaõ phaùt sinh vaø phaùt trieån vôùi tính caùch laø tinh hoa tinh thaàn cuûa thôøi ñaïi, noù ñaõ coá gaéng lyù giaûi moät caùch hôïp lyù, nghieâm tuùc, saâu saéc coù heä thoáng veàø theá giôùi xung quanh, vò trí, vai troø cuûa con ngöôøi trong theá giôùi vaø chính theá giôùi cuûa con ngöôøi.

Trieát hoïc ñöôïc hình thaønh qua 3 thôøi kyø:

1. Trieát hoïc thôøi sô khai (trieát hoïc tröôùc Socrate) laø thôøi kyø ñaàu cuûa cheá ñoä chieám höõu noâ leä. Trieát hoïc thay theá thaàn thoaïi, mong muoán tìm kieám laø giaûi ñaùp nghieâm tuùc, hôïp lyù cho nhöõng vaán ñeà cuûa toàn taïi vaø nhaän thöùc. Trieát hoïc thôøi kyø naøy coù tröôøng phaùi Milet (Thales), Pythagone, Heraclete, Elee (Xenophane vaø Parmenide). Caùc trieát gia thôøi kyø naøy, ñoàng thôøi laø nhaø khoa hoïc hoaëc coù nhöõng am hieåu nhaát ñònh veà khoa hoïc. Hoï tìm hieåu baûn nguyeân vaø baûn tính thöïc cuûa theá giôùi. Söï quan taâm veà töï nhieân ñaõ ñöa ñeán söï ra ñôøi cuûa trieát hoïc töï nhieân.

2. Trieát hoïc thôøi cöïc thònh (trieát hoïc thôøi Socrate ) laø thôøi kyø ñi tìm nhöõng nghieân cöùu môùi. Ñoù laø tuyeân boá “con ngöôøi - thöôùc ño cuûa vaïn vaät”. Ngöôøi ñaàu tieân ñöa trieát hoïc töï nhieân sang trieát hoïc ñaïo ñöùc, töø nguyeân lyù veà vuõ truï sang nguyeân lyù veà hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi laø Socrate. Socrate ñeà cao con ngöôøi, xem xeùt con ngöôøi vôùi tö caùch laø chuû theå cuûa muoân loaøi, coù tri thöùc, trí tueä. Böôùc ngoaët cuûa Socrate ñem laïi theá ñöùng vöõng chaéc cho chuû nghóa duy taâm thay theá trieát hoïc töï nhieân. Töø ñaáy dieãn ra cuoäc tranh luaän theá giôùi quan cuûa chuû nghóa duy taâm vaø chuû nghóa duy vaät. Ñoù laø söï ñaáu tranh giöõa “ñöôøng loái Ñemocrite” vaø “ñöôøng loái Platon” trôû neân hieän töôïng phoå bieán trong lòch söû phaùt trieån cuûa trieát hoïc.

Trieát hoïc thôøi kyø naøy veà sau vaãn tieáp tuïc lyù giaûi nhöõng ñeà taøi truyeàn thoáng, ñoàng thôøi daønh nhieàu thôøi gian, taâm huyeát lieân quan ñeán nhöõng vaán ñeà vò trí, soá phaän cuûa con ngöôøi, yù nghóa cuûa cuoäc soáng, naêng löïc vaø phöông phaùp nhaän thöùc, tieán trình lòch söû, moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi töï nhieân vaø xaõ hoäi. Noù ñöôïc thuùc ñaåy vaø khôûi saéc trong lónh vöïc chính trò - xaõ hoäi, tieâu bieåu laø söï xaùc laäp neàn daân chuû.



3. Trieát hoïc thôøi kyø Hy Laïp hoùa laø thôøi kyø ñöa ñaát nöôùc Hy Laïp ñeán suy vong (do chieán tranh giöõa Sparte vaø Athemes 430 - 404 TCN). Philippe xöù Macedoine lôïi duïng thôøi cô ñaùnh chieám Hy Laïp, con trai laø Alexandre ñaõ cai trò Hy Laïp moät caùch taøn baïo vaø ñem quaân chinh phuïc BaTri, Aicaäp, Babylon, AÁn Ñoä vaø caùc nöôùc vuøng Trung AÙ. Alexandre xaây döïng moät ñeá cheá roäng lôùn nhöng oâng laïi cheát sôùm (33 tuoåi). Trong 20 naêm sau caùc töôùng lónh tranh giaønh quyeàn löïc khieán cho xaõ hoäi kieät queä. Cuoái cuøng caû Hy Laïp vaø Macedoine bò La Maõ chinh phuïc vaø thoân tính. La Maõ thoáng trò Hy Laïp veà quaân söï, chính trò; Hy Laïp ñaõ thoáng trò La Maõ veà tinh thaàn, vaên hoùa. Thôøi kyø naøy caùc trieát gia khoâng baøn ñeán vaán ñeà phoå quaùt, sieâu hình, lôùn lao maø loay hoay vôùi theá giôùi noäi taâm, cuoäc soáng tình caûm, ham muoán, duïc voïng, neù traùnh tranh luaän, töï baèng loøng vôùi söï hieåu bieát, chìm ñaém trong suy tö veà ñònh meänh.
Ñaëc ñieåm trieát hoïc Hy Laïp coå ñaïi nhö sau:

Gaén boù höõu cô giöõa trieát hoïc vaø khoa hoïc; nhaø trieát hoïc duy vaät laø nhaø khoa hoïc; Chuû nghóa duy vaät moäc maïc, thoâ sô vaø pheùp bieän chöùng töï phaùt; Cuoäc ñaáu tranh giöõa CNDV vaø CNDT theå hieän roõ ôû 2 ñöôøng loái Platon vaø ñöôøng loái Ñemocrite.



  1. Moät soá trieát gia tieâu bieåu Hy Laïp coå ñaïi

    1. Heraclite (520-460 TCN)

Heraclite cho raèng baûn nguyeân cuûa theá giôùi laø löûa. Löûa laø nguoàn goác sinh ra taát thaûy moïi vaät. “Moïi caùi bieán ñoåi thaønh löûa vaø löûa thaønh moïi caùi töïa nhö trao ñoåi vaøng thaønh haøng hoùa vaø haøng hoùa thaønh vaøng”. “Caùi cheát cuûa löûa laø söï ra ñôøi cuûa khoâng khí, vaø caùi cheát cuûa khoâng khí laø söï ra ñôøi cuûa nöôùc, töø caùi cheát cuûa nöôùc sinh ra khoâng khí, töø caùi cheát cuûa khoâng khí sinh ra löûa, vaø ngöôïc laïi”. Baûn thaân vuõ truï khoâng do ai saùng taïo ra, noù maõi laø ngoïn löûa vónh vieãn ñang khoâng ngöøng buøng chaùy vaø taøn luïi”.

Moïi söï vaät trong theá giôùi cuûa chuùng ta ñeàu thay ñoåi,vaän ñoäng, phaùt trieån khoâng ngöøng: “chuùng ta khoâng theå taém hai laàn treân cuøng moät doøng soâng”. Caùc söï vaät, hieän töôïng vaän ñoäng vaø bieán ñoåi laø do chuùng toàn taïi caùc maët ñoái laäp. Söï ñaáu tranh giöõa caùc maët ñoái laäp môùi laøm cho söï vaät, hieän töôïng naøy cheát ñi, söï vaät hieän töôïng khaùc ra ñôøi. Ñaáu tranh cuûa caùc maët ñoái laäp laø vöông quoác cuûa moïi caùi, laø quy luaät phaùt trieån cuûa vuõ truï. Söï ñaáu tranh aáy dieãn ra trong söï haøi hoøa nhaát ñònh.



    1. Democrite(460-370 TCN)

Noåi baät trieát hoïc duy vaät cuûa Democrite laø thuyeát nguyeân töû. Nguyeân töû laø haït vaät chaát khoâng phaân chia, nhoû beù vaø khoâng theå caûm nhaän baèng tröïc quan. Noù vónh cöûu khoâng thay ñoåi, ña daïng. Tính ña daïng cuûa nguyeân töû laøm neân tính ña daïng cuûa theá giôùi caùc söï vaät. Nguyeân töû töï thaân khoâng vaän ñoäng, khi keát hôïp vôùi nhau thaønh vaät theå thì vaän ñoäng khoâng ngöøng.

Linh hoàn laø moät daïng vaät chaát ñöôïc caáu taïo töø caùc nguyeân töû coù hình caàu, linh ñoäng nhö ngoïn löûa, luoân vaän ñoäng vaø sinh ra nhieät laøm cho cô theå höng phaán vaø vaän ñoäng. Linh hoàn khoâng baát töû, noù cheát cuøng vôùi theå xaùc.

Veà nhaän thöùc coù hai daïng: nhaän thöùc do cô quan caûm giaùc vaø nhaän thöùc nhôø lyù tính. Nhaän thöùc do cô quan caûm giaùc laø loaïi nhaän thöùc môø toái, chöa ñem laïi chaân lyù. Nhaän thöùc lyù tính thoâng qua phaùn ñoaùn, suy luaän cho pheùp ñaït tôùi chaân lyù.

Veà maët nhaân sinh, Demoncrite cho raèng phaåm chaát, ñaïo ñöùc khoâng phaûi ôû lôøi noùi maø ôû vieäc laøm vaø soáng phaûi coù ñaïo ñöùc. Haïnh phuùc laø khaû naêng trí tueä, khaû naêng tinh thaàn noùi chung. Ñænh cao cuûa haïnh phuùc laø trôû thaønh nhaø thoâng thaùi, trôû thaønh coâng daân cuûa theá giôùi.



    1. Platon (427-347 TCN)

Ñieåm noåi baät trong trieát hoïc cuûa Platon laø hoïc thuyeát veà yù nieäm. Platon ñaõ quan nieäm veà 2 theá giôùi: theá giôùi caùc söï vaät caûm bieán vaø theá giôùi yù nieäm. Theá giôùi söï vaät caûm bieán laø khoâng chaân thöïc, khoâng ñuùng ñaén vì caùc söï vaät ñöôïc sinh ra, maát ñi, thay ñoåi, vaän ñoäng, khoâng oån ñònh, thieáu beàn vöõng. Theá giôùi yù nieäm laø theá giôùi ñuùng ñaén, chaân thöïc; caùc söï vaät caûm bieán laø caùi boùng cuûa yù nieäm.

Nhaän thöùc laø quaù trình nhôù laïi, hoài töôûng laïi linh hoàn nhöõng caùi ñaõ laõng queân trong quaù khöù. Töø ñoù, coù 2 loaïi tri thöùc: Tri thöùc ñuùng ñaén, ñaùng tin caäy laø tri thöùc yù nieäm, tri thöùc cuûa linh hoàn tröôùc khi nhaäp vaøo theå xaùc vaø coù ñöôïc nhôø hoài töôûng; tri thöùc môø nhaït laø tri thöùc nhaän ñöôïc nhôø nhaän thöùc caûm tính.

Platon chuû tröông xaây döïng moät nhaø nöôùc lyù töôûng. Ñoù laø nhaø nöôùc döïa treân söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaät chaát, söï phaân coâng haøi hoøa caùc ngaønh ngheà vaø giaûi quyeát maâu thuaãn giöõa caùc nhu caàu xaõ hoäi ñònh höôùng vaø khuyeán khích tinh thaàn saùng taïo khoa hoïc. Ñoù laø nhaø nöôùc do caùc trieát gia cai quaûn. Töø ñoù, Platon pheâ phaùn ba hình thöùc nhaø nöôùc trong lòch söû, ñoù laø:

1. Nhaø nöôùc cuûa boïn vua chuùa xaây döïng treân söï khaùt voïng giaøu coù, ham danh voïng ñöa tôùi söï töôùc ñoaït.

2. Nhaø nöôùc cuûa soá ít keû giaøu coù aùp böùc soá ñoâng, nhaø nöôùc ñoái laäp giöõa giaøu ngheøo vaø ñöa tôùi toäi aùc.

3. Nhaø nöôùc daân chuû quyeàn löïc thuoäc veà soá ñoâng, treân thöïc teá laø soá ñoâng ngu ñaàn, thaát hoïc, ñoù laø ñieàu nguy haïi lôùn ñeán söï toàn vong cuûa chính nhaø nöôùc.



    1. Aristote (384-322 TCN)

Aristote nghieân cöùu nhieàu ngaønh khoa hoïc: Trieát hoïc, logic hoïc, taâm lyù hoïc, khoa hoïc töï nhieân, söû hoïc, chính trò hoïc, ñaïo ñöùc hoïc, myõ hoïc.

Veà theá giôùi quan, Aristote quan nieäm töï nhieân laø toaøn boä nhöõng söï vaät coù moät baûn theå vaät chaát maõi maõi vaän ñoäng vaø bieán ñoåi. Vaän ñoäng cuûa töï nhieân coù nhieàu hình thöùc: söï taêng vaø giaûm; söï ra ñôøi vaø tieâu dieät, söï thay ñoåi vò trí trong khoâng gian, söï thay ñoåi veà chaát… Aristote pheâ phaùn quan ñieåm yù nieäm cuûa Platon laø khoâng coù lôïi cho nhaän thöùc cuûa con ngöôøi.

Veà nhaän thöùc, Aristote thöøa nhaän theá giôùi khaùch quan laø ñoái töôïng cuûa nhaän thöùc, laø nguoàn goác kinh nghieäm vaø caûm giaùc. Töï nhieân laø tính thöù nhaát; tri thöùc laø tính thöù hai. Nhôø coù caûm giaùc veà ñoái töôïng maø coù tri thöùc, kinh nghieäm vaø lyù trí veà ñoái töôïng. Nhaän thöùc dieãn qua 2 giai ñoaïn laø nhaän thöùc caûm tính vaø nhaän thöùc lyù tính.

Veà logic hoïc, Aristote ñaõ trình baøy quy luaät ñoàng nhaát, quy luaät caám maâu thuaãn trong tö duy vaø quy luaät baøi tröø caùi thöù ba; oâng ñöa ra phöông phaùp chöùng minh baèng tam ñoaïn luaän. Quy luaät ñoàng nhaát ñoøi hoûi söï suy nghó veà söï vaät naøo ñoù, khi laäp laïi trong moät quaù trình suy luaän ñeàu phaûi ñoàng nhaát. Quy luaät maâu thuaãn ñoøi hoûi söï vaät ñang laø chính noù vaø ñang ñöôïc xem xeùt trong cuøng thôøi gian, quan heä thì khoâng theå vöøa laø noù, vöøa khoâng phaûi noù. Quy luaät baøi tröø caùi thöù ba ñoøi hoûi khi xem xeùt trong cuøng moät thôøi gian, quan heä maø coù hai phaùn ñoaùn traùi ngöôïc nhau thì moät trong hai caùi phaûi ñuùng, chöù khoâng cuøng ñuùng, cuøng sai.

Veà ñaïo ñöùc, Aristote quan ñieåm ñeán phaåm haïnh. Phaåm haïnh laø caùi toát ñeïp nhaát, laø lôïi ích toái cao maø moïi coâng daân caàn phaûi coù. Phaåm haïnh laø cô sôû cuûa haïnh phuùc. Haïnh phuùc gaén lieàn vaø hoaït ñoäng nhaän thöùc vôùi ham muoán veà ñieàu thieän.


  1. Trieát hoïc Taây AÂu Trung Coå

    1. Hoaøn caûnh ra ñôøi vaø ñaëc ñieåm trieát hoïc Taây AÂu thôøi Trung Coå

Vaøo nhöõng naêm ñaàu coâng nguyeân, ôû caùc nöôùc Taây AÂu coù söï chuyeån bieán caên baûn trong xaõ hoäi. Ñoù laø söï tan raõ cuûa cheá ñoä chieám höõu noâ leä vaø söï ra ñôøi cuûa cheá ñoä phong kieán. Thôøi kyø naøy coù nhöõng cuoäc ñaáu tranh giai caáp quyeát lieät vaø caùc cuoäc taán coâng cuûa nhöõng man toäc. Cheá ñoä phong kieán baét ñaàu töø söï suïp ñoå cuûa ñeá cheá La Maõ (V) cho ñeán khi xuaát hieän caùc hình thöùc ban ñaàu cuûa chuû nghóa tö baûn (XV-XVI).

Caùc nhaø nöôùc phong kieán Anh, Phaùp, YÙ, Ñöùc, Taây Ban Nha… voán laø caùc tænh thaønh cuûa ñeá cheá La Maõ. Giai ñoaïn ñaàu cuûa söï chuyeån bieán töø noâ leä sang cheá ñoä phong kieán ñaõ laøm cho neàn kinh teá - vaên hoùa - xaõ hoäi bò suy suïp. Trong ñôøi soáng xaõ hoäi, kinh teá noâng nghieäp chieám ñòa vò thoáng trò. Ñeán thôøi kyø Trung coå, thuû coâng nghieäp ñaõ coù moät böôùc phaùt trieån. Caùc thaønh thò, caùc xöôûng saûn xuaát thuû coâng vaø taàng lôùp, giai caáp môùi trong xaõ hoäi nhö chuû xöôûng, thöông nhaân, thôï thuû coâng xuaát hieän daàn daàn trôû thaønh ñoái thuû cuûa taàng lôùp quyù toäc ruoäng ñaát.

Trong xaõ hoäi Taây AÂu thôøi Trung Coå, cuøng vôùi söï thoáng trò cuûa quyù toäc phong kieán, giöõa taêng Löõ, giaùo hoäi vaø nhaø thôø cuõng ñaõ trôû thaønh moät löïc löôïng ñaày quyeàn uy, naém trong tay caû thaàn quyeàn vaø quyeàn löïc chính trò. Giaùo hoäi boùc loät caùc noâng noâ vaø baày toâi cuûa mình. Noâng daân laø ñoâng ñaûo quaàn chuùng nhaân daân bò boùc loät. Cuoäc soáng khoå cöïc ñaõ ñaåy ngöôøi lao ñoäng tôùi möùc hoï phaûi ñaáu tranh choáng laïi traät töï cuûa xaõ hoäi phong kieán.

Heä tö töôûng thoáng trò suoát haøng theá kyû trong ñôøi soáng tinh thaàn xaõ hoäi laø Cô ñoác giaùo vôùi hai bieán theå cuûa noù laø ñaïo Chính Thoáng vaø ñaïo Thieân Chuùa La Maõ. Giaùo hoäi laø keû ñoäc quyeàn trong tay lónh vöïc vaên hoùa. Trieát hoïc vaø khoa hoïc ñaõ trôû thaønh “noâ leä cuûa Thaàn hoïc”. Chính ñôøi soáng thöïc tieãn vaø lyù luaän cuûa xaõ hoäi ñoàng thôøi laøm cho caùc phong traøo ñöùng daäy chuû tröông phuïc hoài laïi giaùo hoäi Cô ñoác nguyeân thuûy vaø nhöõng luaät leä, nghi leã coù tính chaát bình ñaúng, ñôn giaûn. Chuû nghóa duy danh, nhöõng tö töôûng caùch taân, söï tieán boä khoa hoïc ñaõ ñaáu tranh choáng laïi söï thoáng trò cuûa trieát hoïc kinh vieän.



    1. Phaùi duy danh vaø phaùi duy thöïc.

Phaùi duy danh cho raèng caùc söï vaät rieâng leû, caù bieät laø nhöõng caùi coù thöïc; coøn nhöõng caùi phoå bieán chæ laø nhöõng teân goïi do con ngöôøi ñaët ra gaén cho chuùng.

Phaùi duy thöïc cho raèng caùi chung môùi laø caùi coù thöïc vì noù toàn taïi ñoäc laäp,khoâng phuï thuoäc vaøo caùi rieâng vaø sinh ra caùi rieâng. Caùi chung laø caùi coù tröôùc vaø toàn taïi khaùch quan trong caùc söï vaät rieâng leû.



  1. Trieát hoïc Taây AÂu thôøi phuïc höng vaø caän ñaïi

    1. Trieát hoïc Taây AÂu thôøi kyø phuïc höng theá kyû XV – XVI

Theá kyû XV-XVI ôû Taây AÂu ñöôïc goïi laø thôøi kyø Phuïc höng. Phuïc höng laø thôøi kyø coù söï khoâi phuïc laïi neàn vaên hoùa coå ñaïi . Veà maët hình thaùi kinh teá - xaõ hoäi ñoù laø thôøi kyø quaù ñoä töø xaõ hoäi phong kieán sang xaõ hoäi tö baûn.

Thôøi kyø naøy, söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc ñaõ daàn daàn ñoaïn tuyeät vôùi thaàn hoïc vaø toân giaùo thôøi kyø trung coå, böôùc leân con ñöôøng phaùt trieån ñoäc laäp. Giai caáp tö saûn môùi hình thaønh vaø laø giai caáp tieán boä, coù nhu caàu phaùt trieån khoa hoïc töï nhieân ñeå taïo cô sôû cho söï phaùt trieån kyõ thuaät vaø saûn xuaát. Söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc, veà khaùch quan ñaõ trôû thaønh vuõ khí maïnh meõ choáng theá giôùi quan duy taâm toân giaùo.

Söï phaùt trieån khoa hoïc töï nhieân ñaõ ñoøi hoûi coù söï khaùi quaùt trieát hoïc, ruùt ra nhöõng keát luaän coù tính chaát duy vaät töø caùc tri thöùc khoa hoïc cuï theå. Thôøi kyø naøy ñaõ coù nhöõng nhaø khoa hoïc vaø trieát hoïc tieâu bieåu nhö: Nicoâlai Coâpeùcních, Brunoâ, Galileâ, Nicoâlai KuZan, Toâmaùt Morô, v.v…

Trong caùc nhaø tö töôûng ñoù thì Coâpeùcních (1475-1543), ngöôøi Ba Lan, coù aûnh höôûng lôùn lao ñeán söï phaùt trieån cuûa trieát hoïc vaø khoa hoïc thôøi kyø phuïc höng sau naøy. Coâpeùcních ñaõ chöùng minh raèng, maët trôøi ôû trung taâm vuõ truï, caùc haønh tinh (keå caû traùi ñaát) di chuyeån xung quanh maët trôøi. Thuyeát nhaät taâm ñaõ ñaû kích vaøo chính neàn taûng cuûa theá giôùi quan toân giaùo vaø ñaùnh daáu söï giaûi phoùng khoa hoïc töï nhieân khoûi thaàn hoïc vaø toân giaùo. Phaùt minh cuûa Coâpeùcních laø “moät cuoäc caùch maïng treân trôøi”, baùo tröôùc moät cuoäc caùch maïng trong caùc quan heä xaõ hoäi.

Brunoâ (1548-1600) nhaø trieát hoïc Italia, ngöôøi keá tuïc vaø phaùt trieån hoïc thuyeát cuûa Coâpeùcních. Brunoâ ñaõ boå sung theâm raèng, coù voâ soá theá giôùi, xung quanh traùi ñaát coù moät baàu khoâng khí cuøng xoay vôùi traùi ñaát vaø maët trôøi cuõng ñoåi choã vôùi caùc vì sao. OÂng ñaõ chöùng minh veà tính thoáng nhaát vaät chaát cuûa theá giôùi (vuõ truï). Theo oâng coù voâ vaøn theá giôùi gioáng thaùi döông heä cuûa chuùng ta.

Trieát hoïc cuûa Brunoâ cuõng nhö caùc nhaø trieát hoïc tieán boä khaùc thôøi kyø phuïc höng ñaõ bò nhaø thôø leân aùn; baûn thaân Brunoâ ñaõ bò toøa aùn toân giaùo keát aùn töû hình vaø thieâu soáng taïi La Maõ. Ñieàu ñoù phaûn aùnh lòch söû vaøo thôøi kyø naøy, cuoäc ñaáu tranh giöõa chuû nghóa duy vaät vôùi chuû nghóa duy taâm vaø toân giaùo dieãn ra gay gaét.



    1. Trieát hoïc Taây AÂu caän ñaïi theá kyû XVII - XVIII

Töø cuoái theá kyû XVI ñeán theá kyû XVIII laø thôøi kyø cuûa nhöõng cuoäc caùch maïng tö saûn baét ñaàu ôû Haø Lan, sau ñeán Anh, Phaùp, YÙ, AÙo, v.v. vaø ñaây cuõng laø thôøi kyø phaùt trieån röïc rôõ cuûa trieát hoïc Taây AÂu. Söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát môùi laøm cho quan heä saûn xuaát phong kieán trôû neân loãi thôøi vaø maâu thuaãn giöõa löïc löôïng saûn xuaát vaø quan heä saûn xuaát trôû neân gay gaét laø nguyeân nhaân kinh teá cuûa nhöõng cuoäc caùch maïng thôøi kyø naøy. Nhöng ñoøn giaùng maïnh nhaát vaøo cheá ñoä phong kieán Taây AÂu laø cuoäc caùch maïng tö saûn Anh (giöõa theá kyû XVII) vaø caùch maïng tö saûn Phaùp (cuoái theá kyû XVII). Thôøi kyø naøy cuõng laø thôøi kyø phaùt trieån maïnh cuûa khoa hoïc kyõ thuaät do nhu caàu cuûa söï phaùt trieån saûn xuaát; theá kyû XVII – XVIII cô hoïc phaùt trieån, theá kyû XVIII – XIX, vaät lyù hoïc, hoùa hoïc, sinh hoïc, kinh teá hoïc ra ñôøi. Taát caû caùi ñoù laøm tieàn ñeà cho söï phaùt trieån trieát hoïc môùi vôùi nhieàu ñaïi bieåu noåi tieáng.

Phranxi Beâcôn (1561-1626) laø nhaø trieát hoïc Anh, soáng vaøo thôøi kyø tích luõy tieàn tö baûn. Veà laäp tröôøng chính trò, oâng laø nhaø tö töôûng cuûa giai caáp tö saûn vaø taàng lôùp quyù toäc môùi, laø taàng lôùp quan taâm ñeán söï phaùt trieån cuûa coâng nghieäp vaø thöông nghieäp. OÂng noùi: Tri thöùc laø söùc maïnh maø thieáu noù, con ngöôøi khoâng theå chieám lónh ñöôïc cuûa caûi cuûa giôùi töï nhieân. OÂng pheâ phaùn phöông phaùp trieát hoïc laø phöông phaùp “con nheän”. Beâcôn cuõng pheâ phaùn phöông phaùp nghieân cöùu cuûa caùc nhaø kinh nghieäm chuû nghóa. OÂng ví hoï nhö nhöõng con kieán tha moài, khoâng bieát cheá bieán , khoâng hieåu gì caû. Phöông phaùp trieát hoïc öu vieät nhaát phaûi laø phöông phaùp con ong.

Toâmaùt Hoápxô (1588 – 1679) laø nhaø trieát hoïc duy vaät Anh noåi tieáng, ngöôøi keá tuïc vaø heä thoáng hoùa trieát hoïc cuûa Beâcôn. Nhìn chung quan nieäm cuûa Hoápxô veà con ngöôøi nhö moät cô theå soáng cuõng mang tính sieâu hình roõ reät. Döôùi con maét cuûa oâng, traùi tim con ngöôøi chæ nhö loø xo, daây thaàn kinh laø nhöõng sôïi chæ, coøn khôùp xöông laø caùc baùnh xe laøm cho cô theå chuyeån ñoäng.

Rômeâ Ñeâcaùctô (1596 – 1654) laø nhaø trieát hoïc vaø khoa hoïc noåi tieáng ngöôøi Phaùp. Khi giaûi quyeát vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc, Ñeâcaùctô ñöùng treân laäp tröôøng nhò nguyeân luaän ( thuyeát veà hai nguoàn goác). OÂng thöøa nhaän coù hai thöïc theå vaät chaát vaø tinh thaàn toàn taïi ñoäc laäp vôùi nhau, oâng thöøa nhaän raèng hai thöïc theå vaät chaát vaø tinh thaàn tuy ñoäc laäp nhöng ñeàu phuï thuoäc vaøo thöïc theå thöù ba, do thöïc theå thöù ba quyeát ñònh, ñoù laø Thöôïng ñeá. Theo oâng, nghi ngôø laø ñieåm xuaát phaùt cuûa phöông phaùp khoa hoïc. Ñeâcaùctô nhaán maïnh raèng, duø anh nghi ngôø moïi caùi nhöng khoâng theå nghi ngôø raèng anh ñang nghi ngôø. Vaø oâng ñaõ ñi ñeán moät keát luaän noåi tieáng: “Toâi suy nghó vaäy toâi toàn taïi”.

Xpinoâda (1632- 1677) nhaø trieát hoïc Haø Lan noåi tieáng, nhaø duy vaät vaø voâ thaàn, nhaø tö töôûng cuûa taàng lôùp daân chuû tö saûn. Theá giôùi, theo Xipinoâda, coù voâ vaøn caùch thöùc vaän ñoäng vaø ñöùng im. Coù nhöõng caùch thöùc thì gaén vôùi theá giôùi caùc söï vaät rieâng leû coù quaûng tính (khoaûng caùch); coù nhöõng caùch thöùc thì gaén vôùi caùc söï vaät rieâng leû coù thuoäc tính tö duy (theá giôùi con ngöôøi).

Veà toân giaùo, Xipinoâda quan nieäm raèng, söï sôï haõi laø nguyeân nhaân cuûa meâ tín toân giaùo. Tö töôûng choáng giaùo quyeàn cuûa oâng theå hieän ôû choã coi vai troø chính trò cuûa nhaø thôø laø ôû söï lieân minh cuûa noù vôùi chính quyeàn chuyeân cheá.



Gioân Loáccô (1632- 1704 ) nhaø trieát hoïc duy vaät Anh. Theo oâng, toaøn boä caùc tri thöùc, chaân lyù ñeàu laø keát quaû nhaän thöùc cuûa con ngöôøi chöù khoâng phaûi baåm sinh, Loáccô ñöa ra nguyeân lyù tabula rasa (taám baûng saïch); “Linh hoàn chuùng ta khi môùi sinh ra, coù theå noùi nhö moät tôø giaáy traéng, khoâng coù moät kyù hieäu hay yù nieäm naøo caû”.

Gioocgiô Beùccli (1684 – 1753) nhaø trieát hoïc duy taâm, vò linh muïc ngöôøi Anh. OÂng ñöa ra moät meänh ñeà trieát hoïc noåi tieáng “vaät theå trong theá giôùi quanh ta laø söï phöùc hôïp cuûa caûm giaùc”, moïi vaät chæ toàn taïi trong chöøng möïc maø ngöôøi ta caûm bieát ñöôïc chuùng. OÂng tuyeân boá: toàn taïi coù nghóa laø ñöôïc caûm bieát.

Ñavít Hium (1791 – 1766) nhaø trieát hoïc, nhaø lòch söû, nhaø kinh teá hoïc ngöôøi Anh. OÂng laø ngöôøi saùng laäp ra nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa thuyeát khoâng theå bieát ôû chaâu AÂu thôøi caän ñaïi. Trung taâm trong lyù luaän nhaän thöùc cuûa Hium laø hoïc thuyeát veà tính nhaân quaû. OÂng cho raèng söï toàn taïi cuûa caùc moái lieân heä naøy laø khoâng theå chöùng minh ñöôïc, bôûi vì, caùi maø ngöôøi ta cho laø keát quaû thì laïi khoâng theå chöùa ñöïng trong caùi nguyeân nhaân, veà maët logic khoâng theå ruùt keát quaû töø nguyeân nhaân, keát quaû khoâng gioáng nguyeân nhaân. Noùi caùch khaùc, theo Hium tính nhaân quaû khoâng phaûi laø moät quy luaät cuûa töï nhieân maø chæ laø thoùi quen taâm lyù .

    1. Chuû nghóa duy vaät Phaùp theá kyû XVIII

Xaõ hoäi Phaùp nöûa cuoái theá kyû XVIII chöùa ñöïng nhöõng maâu thuaãn saâu saéc. Giai caáp phong kieán Phaùp ñöùng ñaàu laø vua Lu-i XVI ñaõ thaâu toùm vaøo tay mình nhöõng quyeàn löïc voâ haïn. Choã döïa xaõ hoäi cuûa nhaø vua laø caùc ñaúng caáp ñaëc quyeàn vaø chieám soá ít trong daân cö: quyù toäc vaø taêng löõ. Ñôøi soáng cuûa ñaïi ña soá nhaân daân lao ñoäng, tröôùc heát laø noâng daân heát söùc khoán khoå, naïn ñoùi do maát muøa hoaønh haønh, nhöõng cuoäc noåi daäy cuûa noâng daân choáng cheá ñoä phong kieán xaûy ra thöôøng xuyeân. Taát caû caùi ñoù laø nguyeân nhaân kinh teá - xaõ hoäi cuûa cuoäc Caùch maïng tö saûn Phaùp (1789 – 1794). Vaø caùc nhaø duy vaät Phaùp theá kyû XVIII laø nhöõng ngöôøi chuaån bò veà maët tö töôûng cho cuoäc caùch maïng veà chính trò soâi ñoäng ñoù.

Trieát hoïc thôøi kyø naøy ñöôïc goïi laø trieát hoïc AÙnh saùng vôùi caùc ñaïi bieåu xuaát saéc laø La Metôri (1709- 1751), Ñiñroâ (1713 – 1784), Hoânbaùch (1729- 1789), Henveâtiuyt (1751 – 1771), Voânte (1694 – 1778)…

Veà maët trieát hoïc, caùc nhaø duy vaät Phaùp, noåi baät laø Ñiñroâ, Henveâtiuyt vaø Hoânbaùch, ñaõ goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc phaùt trieån trieát hoïc duy vaät vaø voâ thaàn ôû theá kyû XVIII. Trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïc, caùc nhaø duy vaät Phaùp thöøa nhaän vaät chaát, giôùi töï nhieân laø caùi coù tröôùc, yù thöùc laø caùi coù sau. Vaät chaát, theo caùc nhaø duy vaät Phaùp, toàn taïi vónh vieãn, khoâng do ai saùng taïo ra vaø cuõng khoâng theå tieâu dieät ñöôïc, khoâng theå bieán ñoåi vaät chaát thaønh hö voâ, cuõng khoâng theå taïo neân vaät chaát töø hö voâ. Baùc boû nhò nguyeân luaän cuûa Ñeàcaùctô, caùc nhaø duy vaät Phaùp cho raèng söï phong phuù, ña daïng cuûa söï vaät, hieän töôïng chæ laø nhöõng hình thöùc khaùc nhau cuûa toàn taïi vaät chaát do caùc phaân töû caáu thaønh. Vaät chaát laø moät thöïc theå duy nhaát, nguyeân nhaân toàn taïi cuûa vaät chaát naèm ngay trong baûn thaân noù. Khoâng gian, thôøi gian laø nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa vaät chaát . Theo hoï, vaän ñoäng bieåu hieän hoaït tính cuûa vaät chaát vaø gaén lieàn vôùi vaät chaát. Nhôø vaän ñoäng maø giôùi töï nhieân luoân luoân chuyeån ñoäng töø traïng thaùi naøy sang traïng thaùi khaùc.



    1. tải về 172.69 Kb.

      Chia sẻ với bạn bè của bạn:
1   2   3



Cơ sở dữ liệu được bảo vệ bởi bản quyền ©hocday.com 2024
được sử dụng cho việc quản lý
    Quê hương
BÁO CÁO
Tài liệu