Trieát hoïc AÁn Ñoä
Trieát hoïc coå ñieån Ñöùc theá kyû XVIII-nöûa ñaàu theá kyû XIX
tải về 172.69 Kb.
|
- Điều hướng trang này:
- Imanuen Cantô(1724-1804)
- Giooùcgiô Vinhem Phriñrích Heâghen (1770- 1831)
- Luùtvích Phoiôbaéc (1804-1872)
- C. LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC VIEÄT NAM
- Nhöõng quan nieäm veà nhaø nöôùc cuûa moät quoác gia ñoäc laäp vaø ngang haøng vôùi phöông Baéc.
- Nhöõng nhaän thöùc veà nguoàn goác veà söï ñoäng löïc cuûa cuoäc chieán tranh cöùu nöôùc vaø giöõ nöôùc
- Nhöõng quan nieäm veà ñaïo laøm ngöôøi
Trieát hoïc coå ñieån Ñöùc theá kyû XVIII-nöûa ñaàu theá kyû XIX Trieát hoïc coå ñieån Ñöùc ra ñôøi vaø phaùt trieån trong nhöõng ñieàu kieän cuûa cheá ñoä chuyeân cheá Nhaø nöôùc Phoå. Ñaëc tröng nhöõng hoïc thuyeát duy taâm cuûa trieát hoïc coå ñieån Ñöùc laø: khoâi phuïc laïi truyeàn thoáng pheùp bieän chöùng; böôùc chuyeån töø chuû nghóa duy taâm chuû quan, tieân nghieäm cuûa Cantô ñeán chuû nghóa duy taâm khaùch quan cuûa Heâghen; pheâ phaùn pheùp sieâu hình truyeàn thoáng “lyù tính”; chuù yù ñeán vaán ñeà trieát hoïc lòch söû. Imanuen Cantô(1724-1804) Neùt noåi baät trong trieát hoïc cuûa Cantô laø trình baøy nhöõng quan ñieåm bieän chöùng veà töï nhieân. Trong taùc phaåm Lòch söû töï nhieân phoå thoâng vaø lyù thuyeát baàu trôøi oâng ñaõ neâu giaû thuyeát coù giaù trò veà söï hình thaønh cuûa vuõ truï baèng caùc côn loác vaø keát tuï cuûa caùc khoái tinh vaân. Cantô cuõng ñöa ra moät luaän ñeà sau naøy ñöôïc khoa hoïc chöùng minh veà aûnh höôûng leân xuoáng cuûa thuûy trieàu do löïc haáp daãn giöõa traùi ñaát vaø maët traêng gaây ra ñaõ aûnh höôûng tôùi traùi ñaát, laøm cho voøng xoay cuûa traùi ñaát quanh truïc cuûa noù moãi ngaøy moät chaäm laïi. Trieát hoïc Cantô laø trieát hoïc nhò nguyeân. Moät maët oâng thöøa nhaän söï toàn taïi cuûa “theá giôùi vaät töï noù” ôû beân ngoaøi con ngöôøi. Nhöng maët khaùc theá giôùi caùc vaät theå quanh ta maø ta thaáy ñöôïc laïi khoâng lieân quan gì ñeán caùi goïi laø “theá giôùi vaät töï noù”, caùc caûm giaùc vaø tri thöùc khoâng cung caáp cho ta hieåu bieát theâm gì “theá giôùi vaät töï noù”. Cantô laø moät tieâu bieåu cuûa thuyeát “khoâng theå bieát”. OÂng noùi raèng, trong nhaän thöùc caàn haïn cheá phaïm vi cuûa lyù tính ñeå daønh cho ñöùc tin. Giooùcgiô Vinhem Phriñrích Heâghen (1770- 1831) Heâghen nhaø bieän chöùng, ñoàng thôøi laø nhaø trieát hoïc duy taâm khaùch quan. Neáu phöông phaùp bieän chöùng cuûa laø haït nhaân hôïp lyù, chöùa ñöïng tö töôûng thieân taøi veà söï phaùt trieån, thì heä thoáng trieát hoïc duy taâm cuûa oâng phuû nhaän tính chaát khaùch quan cuûa nhöõng nguyeân nhaân beân trong, voán coù cuûa söï phaùt trieån cuûa töï nhieân vaø xaõ hoäi. OÂng cho raèng khôûi nguyeân cuûa theá giôùi khoâng phaûi laø vaät chaát maø laø “yù nieäm tuyeät ñoái” hay “tinh thaàn theá giôùi”. Tính phong phuù, ña daïng cuûa theá giôùi hieän thöïc laø keát quaû cuûa söï vaän ñoäng vaø saùng taïo cuûa yù nieäm tuyeät ñoái. YÙ nieäm tuyeät ñoái toàn taïi vónh vieãn. Heâghen ñaõ coù coâng trong vieäc pheâ phaùn tö duy sieâu hình vaø oâng laø ngöôøi ñaàu tieân trình baøy toaøn boä giôùi töï nhieân, lòch söû vaø tö duy döôùi daïng moät quaù trình, nghóa laø trong söï vaän ñoäng, bieán ñoåi vaø phaùt trieån khoâng ngöøng. Nhöng taát caû nhöõng caùi ñoù chæ laø quy luaät vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa baûn thaân tu duy, cuûa yù nieäm tuyeät ñoái. Trong caùc quan ñieåm xaõ hoäi, Heâghen ñaõ ñöùng treân laäp tröôøng cuûa chuû nghóa soâvanh, ñeà cao daân toäc Ñöùc, mieät thò caùc daân toäc khaùc, coi nöôùc Ñöùc laø “hieän thaân cuûa tinh thaàn vuõ truï môùi”. Cheá ñoä Nhaø nöôùc Phoå ñöông thôøi ñöôïc Heâghen xem noù nhö ñænh cao cuûa söï phaùt trieån nhaø nöôùc vaø phaùp luaät.
Luùtvích Phoiôbaéc (1804-1872) Phoiôbaéc nhaø duy vaät chuû nghóa kieät xuaát thôøi kyø tröôùc Maùc, ñaïi bieåu noåi tieáng cuûa trieát hoïc coå ñieån Ñöùc, nhaø tö töôûng cuûa giai caáp tö saûn daân chuû Ñöùc, Phoiôbaéc ñaõ chöùng minh theá giôùi laø vaät chaát, giôùi töï nhieân toàn taïi ngoaøi con ngöôøi khoâng phuï thuoäc vaøo yù thöùc con ngöôøi, laø cô sôû sinh soáng cuûa con ngöôøi. Giôùi töï nhieân khoâng do ai saùng taïo ra, noù toàn taïi, vaän ñoäng nhôø nhöõng cô sôû beân trong noù. Traùi vôùi caùc quan nieäm truyeàn thoáng cuûa toân giaùo vaø thaàn hoïc cho raèng Thöôïng ñeá taïo ra con ngöôøi, oâng khaúng ñònh, chính con ngöôøi saùng taïo ra Thöôïng ñeá. Phoiôbaéc noùi ñeán söï tha hoùa cuûa baûn chaát con ngöôøi vaøo Thöôïng ñeá. OÂng laäp luaän raèng, baûn chaát töï nhieân cuûa con ngöôøi laø muoán höôùng tôùi caùi chaân, caùi thieän, nghóa laø höôùng tôùi nhöõng caùi gì ñeïp nhaát trong moät hình töôïng ñeïp nhaát veà con ngöôøi, nhöng trong thöïc teá nhöõng caùi ñoù con ngöôøi khoâng ñaït ñöôïc neân ñaõ göûi gaém taát caû nhöõng öôùc muoán cuûa mình vaøo hình töôïng Thöôïng ñeá. Con ngöôøi, theo quan ñieåm cuûa Phoiôbaéc laø con ngöôøi tröøu töôïng, phi xaõ hoäi, mang nhöõng thuoäc tính sinh hoïc baåm sinh. OÂng noùi raèng, baûn tính con ngöôøi laø tình yeâu; toân giaùo cuõng laø moät tình yeâu. Do vaäy, khi thay theá cho thöù toân giaùo toân suøng moät vò thöôïng ñeá sieâu nhieân caàn xaây döïng moät thöù toân giaùo môùi phuø hôïp vôùi tình yeâu cuûa con ngöôøi. C. LÒCH SÖÛ TRIEÁT HOÏC VIEÄT NAM Nhöõng noäi dung theå hieän laäp tröôøng duy vaät vaø duy taâm: Cuoäc ñaáu tranh giöõa chuû nghóa duy vaät vaø chuû nghóa duy taâm trong lòch söû tö töôûng Vieät Nam thôøi kyø phong kieán thuoäc moät hình thaùi ñaëc bieät. Laäp tröôøng duy vaät hoaëc duy taâm trong lòch söû tö töôûng Vieät Nam theå hieän trong vieäc giaûi quyeát moái quan heä giöõa taâm vaø vaät, giöõa linh hoàn vaø theå xaùc, giöõa lyù vaø khí… Laäp tröôøng ñoù coøn theå hieän trong vieäc giaûi thích nguyeân nhaân vaø nguoàn goác taïo neân nhöõng söï kieän cô baûn cuûa ñaát nöôùc, xaõ hoäi vaø con ngöôøi, nhö an nguy cuûa quoác gia daân toäc, trò loaïn cuûa xaõ hoäi, höng vong cuûa caùc trieàu ñaïi, vaán ñeà soá meänh vaø baûn tính con ngöôøi, vaán ñeà ñaïo trôøi vaø ñaïo ngöôøi, v.v… “Thieân meänh” (meänh trôøi) laø ñieàu thöôøng ñöôïc nhaéc ñeán trong lòch söû. Nhöõng ngöôøi duy taâm cho raèng, trôøi sinh ra con ngöôøi vaø vaïn vaät, moãi ngöôøi coù moät soá meänh goïi laø meänh trôøi, con ngöôøi phaûi sôï vaø phaûi laøm theo meänh trôøi. Nhöõng ngöôøi theo ñaïo Phaät cho raèng, soá meänh con ngöôøi khoâng phaûi laø do trôøi gaây neân, maø laø do mình laøm ra, do “nghieäp” vaø “kieáp” ñaõ ñöôïc baûn thaân taïo ra töø quaù khöù,moãi kieáp laø keát quaû cuûa kieáp tröôùc vaø laø nguyeân nhaân cuûa kieáp sau, cöù nhö theá taïo thaønh chuoãi nghieäp voâ cuøng taän cho moãi ngöôøi. Ñoái laäp quan ñieåm “meänh trôøi” coù tính chaát thaàn bí cuûa chuû nghóa duy taâm laø moät söï giaûi thích khaùc veà trôøi vaø meänh trôøi. Möùc thaáp laø cho con ngöôøi coù theå xuaát phaùt töø mình ñeå möu tính söï vieäc cuûa mình nhöng chöa ñaûm baûo ñöôïc hoaøn toaøn keát quaû coâng vieäc: “möu söï taïi nhaân, thaønh söï taïi thieân”. Vaø möùc cao laø cho con ngöôøi coù theå thaéng ñöôïc trôøi, söùc con ngöôøi coù theå laøm thay ñoåi soá meänh cuûa trôøi. “Xöa nay nhaân ñònh thaéng thieân cuõng nhieàu”(Truyeän Kieàu Nguyeãn Du). Ñoái laïi vôùi quan ñieåm “meänh trôøi” coøn coù quan ñieåm veà “thôøi”, quan ñieåm cho “thôøi” ñoái laäp vôùi “meänh”, chuû tröông theo “thôøi” chöù khoâng theo “meänh”. Nguyeãn Traõi noùi : “Ñieàu ñaùng quyù ôû ngöôøi quaân töû laø hieåu thôøi thoâng thoâng bieán maø thoâi”, “Ñieàu ñaùng quyù ôû ngöôøi quaân töû laø bieát thôøi thoâng bieán, löôïng söùc xöû mình”. Ngoâ Thì Nhaäm noùi: “Gaëp thôøi theá, theá thôøi phaûi theá”.
Nhöõng noäi dung cuûa tö töôûng yeâu nöôùc Vieät Nam Nhöõng nhaän thöùc veà daân toäc vaø daân toäc ñoäc laäp Coäng ñoàng ngöôøi Vieät ñöôïc hình thaønh sôùm trong lòch söû, coù teân laø Vieät; phaân bieät vôùi nhieàu toäc Vieät ôû mieàn Nam Trung Quoác vaø ñöôïc goïi laø Laïc Vieät. Nhaän thöùc veà daân toäc vaø daân toäc ñoäc laäp cuûa ngöôøi Vieät laø moät quaù trình. Vaán ñeà ñaët ra thöôøng xuyeân cho ngöôøi Vieät laø phaûi laøm theá naøo ñeå chöùng minh ñöôïc coäng ñoàng ngöôøi Vieät khaùc vôùi coäng ñoàng ngöôøi Haùn vaø ngang haøng vôùi coäng ñoàng ngöôøi Haùn. Nguyeãn Traõi laø ngöôøi ñaõ thöïc hieän ñöôïc söù meänh naøy. Trong caùc böùc thö göûi quaân Minh vaø nhaát laø trong taùc phaåm Ñaïi Caùo Bình Ngoâ, Nguyeãn Traõi chöùng minh raèng, coäng ñoàng toäc Vieät coù ñuû caùc yeáu toá: Vaên hieán, laõnh thoå, phong tuïc, lòch söû, nhaân taøi, neân noù ñaõ laø moät coäng ñoàng ngöôøi coù beà daøy lòch söû ngang haøng vôùi coäng ñoàng ngöôøi cuûa phöông Baéc . Nhöõng quan nieäm veà nhaø nöôùc cuûa moät quoác gia ñoäc laäp vaø ngang haøng vôùi phöông Baéc. Tröôùc khi ngöôøi Haùn ñeán, toäc Vieät ñaõ coù Nhaø Nöôùc Vaên Lang vaø AÂu Laïc cuûa mình. Ngöôøi Haùn ñeán, Nhaø nöôùc AÂu Laïc bò tieâu dieät, laõnh thoå cuûa toäc Vieät bieán thaønh moät boä phaän cuûa toäc Haùn. Ngöôøi Vieät ñaáu tranh choáng laïi söï thoáng trò cuûa ngöôøi Haùn cuõng coù yù nghóa laø ñaáu tranh giaønh quyeàn toå chöùc ra nhaø nöôùc rieâng cuûa mình, cheá ñoä rieâng cuûa mình. Quyeàn xaây döïng nhaø nöôùc rieâng, cheá ñoä rieâng laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa caùc cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp daân toäc. Nhöõng nhaän thöùc veà nguoàn goác veà söï ñoäng löïc cuûa cuoäc chieán tranh cöùu nöôùc vaø giöõ nöôùc Coi troïng söùc maïnh cuûa coäng ñoàng laø ñieàu ñaàu tieân ruùt ra ñöôïc cuûa caùc nhaø tö töôûng. Hoï thaáy con ngöôøi ta coù quyeàn lôïi thì môùi coù traùch nhieäm, coù phaàn cuûa mình trong taäp theå thì môùi gaén boù vôùi taäp theå, coù quan heä toát thì môùi ñoàng loøng. Hoï nhaán maïnh yeáu toá ñoù ñeå phaùt huy söùc maïnh cuûa coäng ñoàng. Traàn Quoác Tuaán yeâu caàu “Treân döôùi moät loøng, loøng daân khoâng chia”, vì “Vua toâi ñoàng loøng, anh em hoøa muïc, nöôùc nhaø goùp söùc giaëc töï bò baét”, “coù thu phuïc ñöôïc quaân lính moät loøng nhö cha con thì môùi duøng ñöôïc”. Coi troïng vai troø cuûa nhaân daân laø moät tö töôûng lôùn trong yù thöùc daân toäc ôû caùc nhaø tö töôûng. Nhöng trong lòch söû tö töôûng cuûa daân toäc phaûi tính tôùi caùc quan ñieåm tích cöïc ñoái vôùi daân. Lyù Coâng Uaån noùi: “Treân vaâng meänh trôøi döôùi theo yù daân, thaáy thuaän tieän thì thay ñoåi”. Nguyeãn Traõi noùi: “Chôû thuyeàn laø daân maø laät thuyeàn cuõng laø daân”. Lyù Thöôøng Kieät noùi: “Ñaïo laøm chuû daân coát ôû nuoâi daân”. Nguyeãn Traõi noùi: “Vieäc nhaân nghóa coát ôû yeân daân”. Nhöõng quan nieäm veà ñaïo laøm ngöôøi: Moät trong nhöõng vaán ñeà ñöôïc caùc nhaø tö töôûng Vieät Nam trong lòch söû ñaëc bieät quan taâm laø “ñaïo” (coù khi goïi laø “ñaïo trôøi”, “ ñaïo ngöôøi”). Hoï phaûi quan taâm ñeán “ñaïo” bôûi noù laø cô sôû tö töôûng ñeå haønh ñoäng chính trò, ñeå ñoái nhaân xöû theá. Trong ba ñaïo truyeàn thoáng: Nho, Phaät, Laõo - Trang, thì sau thôøi kyø Lyù –Traàn, ngöôøi ta höôùng veà ñaïo Nho tröôùc heát. Khi vaøo ñôøi, caùc nhaø tö töôûng Nho hoïc ñeàu khaúng ñònh laáy ñaïo Nho laøm lyù töôûng soáng cuûa mình. Khi böôùc ra khoûi lónh vöïc chính trò, khi phaûi giaûi quyeát caùc vaán ñeà soáng cheát, may ruûi , phuùc hoïa, thöôøng bieán, nhöõng vaán ñeà gaén boù vôùi cuoäc soáng ñôøi thöôøng cuûa moãi ngöôøi thì Phaät giaùo laïi coù söùc haáp daãn. Khi thaát theá treân ñöôøng danh lôïi, hoï laïi tìm ñeán ñaïo Laõo - Trang ñeå coù nieàm an uûi vaø ñeå ñöôïc tö do, töï taïi. Theá giôùi quan Nho – Phaät - Laõo thöôøng laø theá giôùi quan chung trong quan nieäm veà ñaïo, ngoaøi ñaïo. Каталог: application -> uploads -> subjects -> mediahk3-k1 -> TRIET%20HOC%20MAC%20LE%20NIN subjects -> ĐỀ CƯƠng ôn thi môn văn học phạn ngữ (Thời gian làm bài 60 phút) subjects -> Ngôn từ và cách hành văn của những Vị Giác Ngộ 07. 09. 2011 12: 13 subjects -> VĂn học sanskrit trong kinh tạng I. Khái quát về Kinh Tạng Saṅskrit Phật giáo subjects -> LUẬn tạng trong văn học sanskrit phật giáo I. Khái quát về Luận Tạng (Abhidharma-pitaka) Sanskrit Phật giáo TRIET%20HOC%20MAC%20LE%20NIN -> Bộ giáo dục và đào t tải về 172.69 Kb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|